ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 7 : PALI ROMAN Ma.A. (papa–ca.1)

page149.

5. Ananganasuttavannana [57] Evamme sutam .pe. Ayasma sariputtoti ananganasuttam. Tatrayam anuttanapadavannana:- yatha cettha, evam sabbasuttesu. Tasma ito param ettakampi avatva apubbapadavannanamyeva karissama. Cattaroti gananaparicchedo. Puggalati satta nara posa. Ettavata ca puggalavadi mahatheroti na gahetabbam, ayanhi ayasma buddhaputtanam settho, so buddhassa bhagavato desanam avilomentoyeva deseti. Sammati 1- paramatthadesanakatha buddhassa bhagavato duvidha desana sammatidesana paramatthadesana 2- cati. Tattha puggalo satto itthi puriso khattiyo brahmano devo maroti evarupa sammatidesana. Aniccam dukkham anatta khandha dhatu ayatana 3- satipatthanati evarupa paramatthadesana. Tattha bhagava ye sammativasena desanam sutva attham pativijjhitva moham pahaya visesamadhigantum samattha, tesam sammatidesanam deseti. Ye pana paramatthavasena desanam sutva attham pativijjhitva moham pahaya visesamadhigantum samattha, tesam paramatthadesanam deseti. Tatthayam upama, yatha hi desabhasakusalo tinnam vedanam atthasamvannako 4- acariyo ye damilabhasaya vutte attham jananti, tesam damilabhasaya acikkhati. Ye andhakabhasadisu annataraya, tesam taya taya bhasaya. Evante manavaka chekam byattam acariyamagamma khippameva sippam ugganhanti. Tattha acariyo viya buddho bhagava tayo veda viya kathetabbabhave 5- thitani tini pitakani. Desabhasakosallamiva sammatiparamatthakosallam nanadesabhasamanavaka viya sammatiparamatthadesana @Footnote: 1 cha.Ma. sammuti...evamuparipi 2 i. sammutiparamattha...... 3 cha.Ma., i. @ayatanani 4 cha.Ma. atthasamvannanako 5 cha.Ma. kathetabbabhavena

--------------------------------------------------------------------------------------------- page150.

Pativijjhanasamattha veneyyasatta. Acariyassa damilabhasadiacikkhanam viya bhagavato sammatiparamatthavasena desana veditabba. Aha cettha:- "duve saccani akkhasi sambuddho vadatam varo sammatim paramatthanaca tatiyam nupalabbhati. Sanketavacanam saccam lokasammatikarana paramatthavacanam saccam dhammanam bhutakarana. Tasma voharakusalassa lokanathassa satthuno sammatim voharantassa musavado na jayati"ti. Apica atthahi karanehi bhagava puggalakatham kathesi 1- hirottappadipanattham, kammassakatadipanattham, paccattapurisakaradipanattham, anantariyadipanattham, brahmaviharadipanattham, pubbenivasadipanattham, dakkhinavisuddhidipanattham, lokasammatiya appahanatthancati. "khandhadhatuayatanani hiriyanti ottappanti"ti hi vutte mahajano na janati, sammohamapajjati, patisattu hoti "kimidam khandhadhatuayatanani hiriyanti ottappanti nama"ti. "itthi hiriyati ottappati puriso khattiyo brahmano devo maro"ti vutte pana janati, na sammohamapajjati, na patisattu hoti. Tasma bhagava hirottappadipanattham puggalakatham katheti. "khandha kammassaka dhatuyo ayatanani"ti vuttepi ca 2- eseva nayo. Tasma bhagava kammassakatadipanattham puggalakatham katheti. Veluvanadayo mahavihara khandhehi karapita dhatuhi ayatanehi"ti vuttepi eseva nayo. Tasma bhagava paccattapurisakaradipanattham puggalakatham katheti. "khandha mataram jivita voropenti pitaram arahantam ruhiruppadakammam karonti, samghabhedakammam karonti, dhatuyo ayatanani"ti vuttepi eseva nayo. Tasma bhagava anantariyadipanattham puggalakatham katheti. "khandha mettayanti dhatuyo ayatanani"ti vuttepi eseva nayo. Tasma bhagava brahmaviharadipanattham puggalakatham katheti. @Footnote: 1 cha.Ma. katheti 2 cha.Ma. ca-saddo na dissati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page151.

"khandha me pubbenivasamanussaranti dhatuyo ayatanani"ti vuttepi eseva nayo. Tasma bhagava pubbenivasadipanattham puggalakatham katheti. "khandha danam patiganhanti dhatuyo ayatanani"ti vuttepi mahajano na janati, sammohamapajjati, patisattu hoti "kimidam khandhadhatuayatanani patiganhanti nama"ti. "puggala patiganhanti silavanto kalyanadhamma"ti vutte pana janati, na sammohamapajjati, na patisattu hoti, tasma bhagava dakkhinavisuddhidipanattham puggalakatham katheti. Lokasammatinca buddha bhagavanto na pajahanti, lokasamannaya lokaniruttiya lokabhilape thitayeva dhammam desenti. Tasma bhagava lokasammatiya appahanatthampi puggalakatham katheti. Tasma ayampi ayasma lokavoharakusalataya buddhassa bhagavato desanam avilomento lokasammatiyam thatva cattaro me avuso puggalati adimaha. Tasma ettha paramatthavasena aggahetva sammativaseneva 1- puggalo veditabbo. Santo samvijjamanati lokasanketavasena atthi upalabbhamana. Lokasminti sattaloke. Sanganova samanotiadisu pana angananti katthaci kilesa vuccanti. Yathaha "tattha katamani tini anganani, rago anganam, doso anganam, moho anganan"ti. 2- Katthaci yam kinci malam va panko va, yathaha "tasseva rajassa va anganassa va pahanaya vayamati"ti. Katthaci tatharupo bhumibhago, so bodhiyanganam cetiyangananti adivasena veditabbo. Idha pana nanappakara tibbakilesa "anganan"ti adhippeta. Tathahi vakkhati "papakanam kho etam avuso akusalanam icchavacaranam adhivacanam yadidam anganan"ti. 3- Saha anganena sangano. 4- Sanganova samanoti sakilesoyeva santo. Atthi me ajjhattam angananti yathabhutam nappajanatiti mayham attani cittasantane kilesa atthitipi na janati. "ime kilesa nama kakkhala vala pajahitabba na gahetabba @Footnote: 1 cha.Ma. sammuti...evamuparipi 2 abhi. vibhanga. 35/924/449 khuddakavatthuvibhanga @3 Ma.mu. 12/60/35 ananganasutta 4 cha.Ma. sangano evamuparipi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page152.

Visadatthasallasadisa"ti evam yathavasarasatopi na janati. Yo atthiti ca janati, evanca janati. So "atthi me ajjhattam anganan"ti yathabhutam pajanatiti vuccati. Yassa pana maggena samuhata kilesa, na ca uppajjanti yena va tena va varitatta, ayamidha ananganoti adhippeto. Natthi me ajjhattam angananti yathabhutam nappajanatiti "mayham kilesa yena va tena va nivaritatta natthi, na maggena samuhatatta"ti na janati, "te uppajjamana mahaanattham karissanti kakkhala vala pajahitabba na gahetabba visadatthasallasadisa"ti evam yathavasarasatopi na janati. Yo pana "imina karanena natthi"ti ca janati, evanca janati, so "natthi me ajjhattam anganan"ti yathabhutam pajanatiti vuccati. Tatrati tesu catusu puggalesu tesu va dvisu sanganesu. Yvayanti yo ayam, yayantipi patho. [58] Ko nu kho avuso sariputta hetu ko paccayoti ubhayenapi karanameva pucchati, yenimesanti yena hetuna yena paccayena imesam dvinnam eko setthapuriso eko hinapuriso akkhayati, so ko hetu ko paccayoti evamettha sambandho veditabbo. Tattha kincapi "nappajanati pajanati"ti evam vuttam, pajanana nappajananati idameva ubhayam hetu ceva paccayo ca. [59] Thero pana attano vicitrapatibhanataya tam pakatataram katva dassetum puna tatravusotiadimaha. Tattha tassetam patikankhanti tassa puggalassa etam patikankhitabbam. Idameva esa papunissati, na annanti icchitabbam, avassam bhaviti vuttam hoti. "na chandam janessati"tiadina nayena vuttam achandajananadim sandhayaha. Tattha pana 1- na chandam janessatiti appajananto tassa anganassa pahanattham kattukamyatachandam na janessati. Na vayamissatiti tato balavataram vayamampi na karissati, na viriyam arabhissatiti thamagataviriyam pana neva arabhissati, nappavattessatiti vuttam hoti. Sanganoti imehi ragadihi anganehi sangano. Sankilitthacittoti tehiyeva sutthutaram kilitthacitto malinacitto 2- vibadhitacitto upatapitacittova hutva. Kalam karissatiti marissati. @Footnote: 1 cha.Ma., i. ca 2 cha.Ma. malinacitto

--------------------------------------------------------------------------------------------- page153.

Seyyathapiti yatha nama. Kamsapatiti kamsalohabhajanam. Abhatati anita. Apana va kammarakula vati apanato va kamsapatikarakanam kammaranam gharato va. Rajenati agantukarajena pamsuadina. Malenati tattheva utthitena lohamalena. Pariyonaddhati sanchanna. Na ceva paribhunjeyyunti udakakhadaniyapakkhipanadihi paribhogam na kareyyum. Na ca pariyodapeyyunti dhovanaghamsanadihi na parisuddham karapeyyum. Rajapatheti rajapathe, ayameva patho, rajassa agamanatthane vutthanatthane va hetthamance va thusakotthake va bhajanantare va, yatha 1- rajena okiriyatiti attho. Sankilitthatara assa malaggahitati ettha rajapathe nikkhipanena sankilitthatara, aparibhogaapariyodapanehi malaggahita 2- malaggahitatarati vuttam hoti, patipucchavacanam cetam. Tenassa evamattho veditabbo, avuso sa kamsapati evam kariyamana aparena kalena sankilitthatara ca malaggahitatara ca mattikapatiti va kamsapatiti vapi 3- dujjana 3- bhaveyya nu kho noti, thero tam patijananto aha "evamavuso"ti. Puna dhammasenapati opammam sampatipadento evameva khotiadimaha. Tatthevam opammasamsandana veditabba:- kilitthakamsapatisadiso sangano puggalo. Sankilitthakamsapatiya na paribhunjanamadim katva rajapathanikkhepo viya tassa puggalassa pabbajjam labhamanassa vejjakammadisu pasutapuggalasantike pabbajjapatilabho. Sankilitthakamsapatiya puna sankilitthatarabhavo viya tassa puggalassa anukkamena acariyupajjhayanam anusikkhato vejjakammadikaranam, ettha thitassa sanganakalakiriya. Athava anukkamena dukkatadubbhasitavitikkamanam, ettha thitassa sanganakalakiriya. Athava anukkamena pacittiyathullaccayavitikkamanam, sanghadisesavitikkamanam, parajikavitikkamanam, matughatadianantariyakaranam, ettha thitassa sangahanakalakiriyati. Sankilitthacitto kalam karissatiti ettha ca akusalacittena kalam karissatiti na evam attho datthabbo. Sabbasatta hi pakaticittena bhavangacitteneva kalam karonti. Ayam pana avisodhetva cittasantanam kalam karissatiti etamattham sandhaya evam vuttoti veditabbo. @Footnote: 1 cha.Ma., i. yattha 2 cha.Ma. ayam saddo na dissati 3-3 cha.Ma. va itipi dujjana

--------------------------------------------------------------------------------------------- page154.

Dutiyavare pariyodapeyyunti dhovanaghamsanasanhacharikaparimajjanadihi parisuddham adasamandalasadisam kareyyum. Na ca nam rajapatheti pubbe vuttappakare thane anikkhipitva karandakamanjusadisu va thapeyyum, palivethetva va nagadante laggeyyum. Sesam vuttanayanusareneva gahetabbam. Opammasamsandana 1- cettha evam veditabba:- kilitthakamsapatisadiso sanganabhabbapuggalo. Kilitthakamsapatiya paribhunjanamadim katva suddhatthane thapanam viya tassa puggalassa pabbajjam labhamanassa pesalabhikkhunam santike pabbajjapatilabho. Ye ovadanti anusasanti appamattakampi pamadam disva dandakammam katva punappunam sikkhapenti, sankilitthapatiya aparakale parisuddhapariyodatabhavo viya tassa puggalassa acariyupajjhayanam anusikkhato anukkamena sammavattapatipatti, ettha thitassa ananganakalakiriya. Athava anukkamena parisuddhe sile patitthaya attano anurupam buddhavacanam ugganhitva dhutangani samadaya attano anukulakammatthanam gahetva gamantasenasanavasam muncitva pantasenasanavaso, ettha thitassa ananganakalakiriya. Athava anukkamena kasinaparikammam katva atthasamapattinibbattanena kilesavikkhambhanam, vipassanapadakajjhana vutthaya vipassanaya kilesanam tadanganivaranam, sotapattiphaladhigamo .pe. Arahattasacchikiriyati ettha thitassa accantananganakalakiriya eva. Tatiyavare subhanimittanti ragatthaniyam ittharammanam. Manasikarissatiti tasmim pana sati tam nimittam avajjissati. Tassa subhanimittassa manasikarati tassa puggalassa subhanimittamanasikarakarana. Anuddhamsessatiti himsissati abhibhavissati. Rago hi uppajjanto kusalacaram pacchinditva sayameva akusalam javanam hutva titthanto kusalacittam anuddhamsetiti veditabbo. Sesam vuttanayanusareneva gahetabbam. Opammasamsandana panettha evam veditabba:- parisuddhakamsapatisadiso pakatiya appakileso ananganapuggalo. Parisuddhakamsapatiya na paribhunjanamadim katva rajapathanikkhepo viya tassa puggalassa pabbajjam labhamanassati ito param sabbam pathamavarasadisameva. @Footnote: 1 cha.Ma. upamasamsandana

--------------------------------------------------------------------------------------------- page155.

Catutthavare subhanimittam na manasikarissatiti tasmim sativirahabhavato tannimittam navajjissati, sesam dutiyavaranusarena veditabbam. "ayam kho avuso"tiadi "ko nu kho avuso"ti 1- adimhi vuttanayameva. [60] Idani tam anganam nanappakarato pakatam karapetukamenayasmata mahamoggallanena "anganam anganan"tiadina nayena puttho tam byakaronto papakanam kho etam avusotiadimaha. Tattha icchavacarananti icchaya avacaranam, icchavasena otinnanam pavattanam nanappakaranam kopaappaccayananti attho. Yam idhekaccassati yena idhekaccassa evam iccha uppajjeyya, tamthanam tam karanam vijjati atthi, upalabbhatiti vuttam hoti. Apanno assanti apanno bhaveyyam. Na ca mam bhikkhu janeyyunti bhikkhu ca mam na janeyyum. Kim panettha thanam, labhatthikata. Labhatthiko hi bhikkhu pakatiyapi ca katapunno manussehi sakkato garukato evam cinteti "apattiapannam bhikkhum thera natva majjhimanam arocenti, te navakanam, navaka vihare vighasadadinam, te ovadam agatanam bhikkhuninam, evam kamena catasso parisa jananti, evamassa labhantarayo hoti, aho vataham apattim ca vata apanno assam, na ca mam bhikkhu janeyyun"ti. Yantam bhikkhum bhikkhu janeyyunti yena karanena tam bhikkhum anne bhikkhu janeyyum, tam karanam vijjati kho pana atthiyeva, na natthi. Thera hi natva majjhimanam arocenti. Evam so pubbe vuttanayena catusu parisasu pakato hoti. Evam pakato ca ayasabhibhuto gamasatampi pavisitva ummarasatesu pade punchitva 2- yathadhotena pattena nikkhamati. Tato jananti mam bhikkhu apattim apannoti tehi camhi evam nasitoti cintetva, iti so kupito hoti appatitoti 3- so imina karanena kupito ca hoti kodhabhibhuto appatito ca domanassabhibhuto. Yo ceva kho avuso kopo yo ca appac ca yo ubhayametam angananti avuso yo cayam sankharakkhandhasangahito kopo, yo ca vedanakkhandhasangahito appacyo, etam ubhayam angananti evamettha attho veditabbo. Idanca tadisanam puggalanam vasena vuttam. Lobho pana imassa anganassa pubbabhagavasena, moho sampayogavasenapi gahitoyeva hoti. @Footnote: 1 ka. yato nu khoti 2 cha.Ma. thanesu punchitva 3 cha.Ma., i. itisaddo na dissati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page156.

Anuraho manti purimasadiso bhikkhu attanam gahetva viharapaccante senasanam pavisitva dvaram thaketva codente icchati. Thanam kho panetanti etam karanam vijjati, yantam bhikkhum catuparisamajjham anetva byatta vinita "taya asukamhi nama thane vejjakammam katan"tiadina nayena codeyyum. So catusu parisasu pakato hoti. Evam pakato ca ayasabhibhutoti sabbam pubbasadisameva. Sappatipuggaloti samano patipuggalo. 1- Samanoti sapattiko. Patipuggaloti codako. Ayam sapattikeneva codanam icchati, tvampi imancimanca apattim apanno, tam tava patikarohi paccha mam codessasiti vattum sakkati mannamano. Apica jatiadihipi samano puggalo sappatipuggalo. Ayanhi attano jatiya kulena bahusaccena byattataya dhutangenati evamadihipi samaneneva codanam icchati, tadisena vuttam natidukkham hotiti mannamano. No 2- appatipuggaloti ettha ayutto patipuggalo appatipuggalo. Imehi apattadihi asadisatta patisattu patimallo, 3- codako bhavitum ayuttoti vuttam hoti. Iti so kupitoti iti so imaya appatipuggalacodanaya evam kupito hoti. Catutthavare aho vatati "aho vata re amhakam panditaka, *- aho vata re amhakam ca bahussutaka *- tevijjaka"ti *- 4- garahayampi dissati. "aho vata mam daharamyeva samanam rajje abhisinceyyun"ti 5- patthanayam. Idha patthanayameva. Patipucchitva patipucchitvati punappunam pucchitva. Ayam bhikkhu labhatthiko bhagavato 6- attanam patipucchitabbam icchati, tanca kho anumatipucchaya, no maggam va phalam va vipassanam va antaram katva. Ayanhi passati bhagavantam sariputtadayo mahathere "tam kim mannasi sariputta, moggallana, kassapa, rahula cakkhum niccam va aniccam va"ti evam parisamajjhe patipucchitva dhammam desente, 7- manusse ca "tesam pandita thera satthu cittam aradhenti"ti vannam bhanante, labhasakkaram @Footnote: 1 cha.Ma., i. puggalo 2 cha.Ma. noti saddo na dissati 3 cha.Ma. patisallo @4 di.Si. 9/291/105 ambatthasutta 5 vinaYu. maha. 4/57/48 bimbisarasamagamakatha @6 i. bhagavata * pali. panditaka.....bahussutaka tevijjaka @7 cha.Ma., i. patipucchitva patipucchitva dhammam desentam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page157.

Ca upaharante. Tasma tam labhasakkaram icchanto evam cintetva 1- nikkhanitva thapitakhandho viya 1- bhagavato purato ahosi. 2- Iti so kupitoti atha bhagava tam amanasikaritvava annam theram patipucchitva dhammam deseti, tena so kupito hoti bhagavato ca therassa ca. Katham bhagavato kuppati? "aham pabbajitakalato pabhuti gandhakutiparivenato bahinikkhamanam na janami, sabbakalam chayava na vijahami mam nama pucchitva dhammadesanamattampi natthi, tammuhuttam ditthamattakattheram pucchitva dhammam deseti"ti evam bhagavato kuppati. Katham therassa kuppati? "ayam mahallakatthero bhagavato purato khanu viya nisidati, Kada nu kho imam dhammakammika abhabbatthanam papetva niharissanti, ayanhi yadi imasmim vihare na bhaveyya, avassam bhagava maya saddhim sallapeyya"ti evam therassa kuppati. Purakkhatva purakkhatvati purato katva, samparivaretvati vuttam hoti. Ayampi labhatthikoyeva, ayanhi passati bahussute bhikkhu parivarena gamam pavisante, cetiyam vandante, tesam ca tam sampattim disva upasake pasanne pasannakaram karonte. Tasma evam icchati. Kupitoti ayampi dvisu thanesu kuppati bhikkhunam therassa ca. Katham bhikkhunam? "ime yadeva mayham uppajjati civaram va pindapato va, tam gahetva paribhunjanti, mayham pana pattacivaram gahetva pitthito agacchantopi natthi"ti evam bhikkhunam kuppati. Katham therassa? "eso mahallakatthero tesu tesu thanesu sayameva pannayati, kadassu nama nam dhammakammika nikkaddhissanti, imasmim asati avassam mamyeva pavaressanti"ti. Bhattaggeti bhojanatthane. Aggasananti samghatherasanam,. Aggodakanti dakkhinodakam. Aggapindanti samghattherapindam. Sabbattha va agganti panitadhivacanametam. Tattha ahameva labheyyanti iccha natimahasavajja. Na anno bhikkhu labheyyati pana atimahasavajja. Ayampi labhatthiko pasadiko hoti civaradharanadihi, @Footnote: 1-1 cha.Ma. cintetva nikhanitva thapitakhanu viya 2 cha.Ma. puratova hoti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page158.

Kadaci pabbajati, kadaci vibbhamati, tena so pubbe laddhapubbam asanadim paccha alabhanto evam cintesi. Na so bhikkhu labheyyati na so bhikkhu theranam aggasanadisu pattesu 1- tadanusarena majjhimanam annesanca navanam kadaci yam va tam va sabbanihinam asanadim labhati. Neva va labhati. 2- Kupitoti ayampi dvisu thanesu kuppati manussananca therananca. Katham manussanam? "ime mangaladisu mam nissaya bhikkhu labhanti, `bhante ettake bhikkhu gahetva amhakam anukampam karotha'ti vadanti, idani tammuhuttam ditthamattakam mahalalkattheram gahetva 3- gata, hotu idani, nesam kicce uppanne janissami"ti evam manussanam kuppati. Katham theranam? "ime nama yadi na bhaveyyum, mamyeva manussa nimanteyyun"ti Evam theranam kuppati. Anumodeyyanti anumodanam kareyyam. Ayampi labhatthiko yam va tam va khandanumodanam janati, "so anumodanatthane bahu matugama agacchanti, ta mam sanjanitva tato pabhuti thalakabhikkham dassanti"ti patthento evam cintesi. Thananti bahussutanam anumodanabhavo, tena bahussuto anumodeyyati vuttam hoti. Kupitoti ayampi tisu thanesu kuppati manussanam therassa dhammakathikassa ca. Katham manussanam? "ime pubbe mamyeva upasankamitva yacanti `amhakam nagatthero Amhakam sumanatthero anumodatu'ti, ajja pana navocun"ti evam manussanam kuppati. Katham therassa? "ayam samghatthero `tumhakam kulupakam nagattheram sumanattheram upasankamatha, ayam anumodissati'ti na bhanati"ti evam therassa kuppati. Katham dhammakathikassa? "therena vuttamatteyeva paharam laddhakukkuto viya turitaturitam passati, imam nama nikkaddhanta natthi, imasminhi asati ahameva anumodeyyan"ti evam dhammakathikassa kuppati. Aramagatananti vihare sannipatitanam. Ayampi labhatthiko yam va tam va khandadhammakatham janati, so passati tadisesu thanesu dviyojanatiyojanato @Footnote: 1 cha.Ma. ayam saddo na dissati 2 cha.Ma. neva va labhatiti patho na dissati 3 i. vatva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page159.

Sannipatitva bhikkhu sabbarattikaniccadhammassavanani 1- sunante, tutthacitteva 2- dahare va samanere va sadhu sadhuti mahasaddena sadhukaram dente, tato dutiyadivaseva antogamagate bhikkhu upasaka pucchanti "ke bhante dhammam kathesun"ti te bhananti "asuko ca asuko ca"ti. Tam sutva pasanna manussa dhammakathikanam mahasakkaram karonti. So tam icchamano evam cinteti. Thananti bahussutanam vinicchayakusalanam dhammadesana bharo, tena bahussuto dhammam deseyyati vuttam hoti. Kupitoti catuppadikagathamattampi vattum okasam alabhamano kupito hoti attano mandabhavassa "ahanhi mando duppanno kuto labhissami desetun"ti. Bhikkhuninanti ovadattham va uddesattham va paripucchattham va pujakaranattham va aramam agantva sannipatitabhikkhuninam. Ayampi labhatthiko, tassevam hoti ima mahakula pabbajita bhikkhuniyo, tasu kulesu pavisitva nisinnasu manussa pucchissanti "kassa santike ovadam va uddesam va paripuccham va ganhatha"ti. Tato vakkhanti "asuko nama ayyo bahussuto tassa detha karotha"ti, tenassa evam iccha uppajjati. Thananti ovadadayo nama bahussutanam bharo, tena bahussuto deseyyati vuttam hoti. Kupitoti ayam dvisu thanesu kuppati tasanca bhikkhuninam "ima pubbe mam nissaya uposathapavaranadini labhanti, ta idani tammuhuttam ditthamattakamahallakattherassa santikam gata"ti, dhammakathikassa ca "esa imasam sahasa ovadam adasiyeva"ti. Upasakananti aramagata 3- upasaka nama nissatthakammanta mahaupasaka honti, 3- te puttabhatukanam kammantam niyyadetva dhammam sunanta vicaranti, ayam tesam desetum icchati. Kimkarana? ime pasiditva upasikanampi arocessanti, tato saddhim upasikahi mayhameva labhasakkaram upaharissantiti. Thanam bahussuteneva yojetabbam. Kupitoti ayampi dvisu thanesu kuppati upasakananca "ime annattha @Footnote: 1 cha.Ma. sabbarattikani dhammassavanani 2 cha.Ma. tutthacitte ca @3-3 cha.Ma. aramagatanam upasakanam. nissatthakammanta nama mahaupasaka honti,

--------------------------------------------------------------------------------------------- page160.

Sunanti, amhakam kulupakassa santike sunamati, nagacchanti hotu idani, nesam uppanne kicce janissami"ti dhammakathikassa ca "ayametesam deseti"ti. Upasikananti aramagatanam. Upasika nama asanapujadikaranattham va uposathadivase va dhammassavanattham sannipatita. Sesam upasakavare vuttanayameva. Sakkareyyunti sakkaccam ca kareyyum, sundaranca kareyyum. Imina attani karam kariyamanam sakkaccam katanca sundaranca pattheti. Garukareyyunti bhariyam kareyyum, imina bhikkhuhi attanam garutthane thapiyamanam pattheti. Maneyyunti piyayeyyum. Pujeyyunti evam sakkaronta garukaronta manenta paccayehi pujeyyunti paccayapujam pattheti. Thananti "piyo garubhavaniyo"ti vuttappakaro bahussuto ca silava ca etam vidhim arahati, tena bhikkhu evarupam evam kareyyunti vuttam hoti. Kupitoti ayampi dvisu thanesu kuppati bhikkhunam ca "ime etam sakkaronti"ti, therassa ca "imasmim asati mamyeva sakkareyyun"ti. Esa nayo ito paresu tisu varesu. Panitanam civarananti patadukulapatunnakoseyyadinam 1- mahagghasukhumasukhasamphassanam civaranam. Idhapi ahameva labhi assanti iccha natimahasavajja. Na anno bhikkhu labhi assati pana mahasavajja. Panitanam pindapatananti sappitelamamsarasadipuritanam 2- setthapindapatanam. Panitanam senasanananti anekasatasahassagghanakanam mancapithadinam. Panitanam gilanapaccayabhesajjaparikkharananti, sappitelamadhuphanitadinam uttamabhesajjanam. Sabbatthapi thanam bahussutehi punnavantehi ca yojetabbam. Kupitoti sabbatthapi dvisu thanesu kuppati, manussananca "imesam nama paricitabhavopi natthi, digharattam ekato vasantassa pamsukulatthaya va pindapatatthaya va sappiteladikarana va gharapatipatiya carantassapi me ekadivasampi kinci panitam paccayam na denti. Agantukamahallakam pana disvava yam icchati, tam denti"ti, therassa ca "ayampi mahallako imesam attanam dassentoyeva carati, kadassu nama nam dhammakammika nikkaddheyyum, evam imasmim asati ahameva labhi assan"ti. @Footnote: 1 cha.Ma. pattadukulapattunnakoseyyadinam @2 Ma. sappitelamamsasakkaradipuritanam, cha.Ma. sappitelamadhusakkaradipuritanam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page161.

Imesam kho etam avusoti imesam hettha ekunavisativarehi vuttanam icchavacaranam. [61] Dissanti ceva suyyanti cati na icchavacara cakkhuna dissanti, na sotena suyyanti manovinnanavisayatta. Appahinaicchavacarassa puggalassa icchavacaravasena pavattam kayakammam disva dittha viya vacikammam sutva suta viya ca honti, tena vuttam "dissanti ceva suyyanti ca"ti. Paccakkhakalam 1- dissanti, "asuko kira bhikkhu idiso"ti parokkhakale 2- suyyanti. Kincapiti anuggahagarahavacanam. Tena arannikattam anugganhati, icchavacaranam appahanam garahati. Tatrayam yojana, kincapi so bhikkhu gamantasenasanam patikkhipitva aranniko hoti, ante pantasenasane vasati, ime cassa ettaka icchavacara appahina. Kincapi so atirekalabham patikkhipitva pindapatiko hoti. Kincapi so loluppacaram vajjetva sapadanacari hoti. Kincapi so gahapaticivaram patikkhipitva pamsukuliko hoti. Lukhacivaradharoti ettha pana lukhanati satthalukham suttalukham rajanalukhanti tihi karanehi lukham veditabbam. Tattha satthena khandakhandikam chinnam satthalukham nama, tam agghena parihayati, thuladighasuttakena sibbitam suttalukham nama, tam phassena parihayati kharasamphassam hoti. Rajanena rattam rajanalukham nama, tam vannena parihayati dubbannam hoti. Kincapi so bhikkhu evam satthalukhasuttalukharajanalukhacivaradharo hoti, ime cassa ettaka icchavacara appahina dissanti ceva suyyanti ca, athakho nam vinnu sabrahmacari neva sakkaronti .pe. Na pujentiti. Tam kissa hetuti ettha tanti nipatamattam, kissa hetuti kimkarana. Te hi tassa .pe. Dissanti ceva suyyanti ca yasma tassa te papaka dissanti ceva suyyanti cati vuttam hoti. Imesam icchavacaranam appahinattati ayamettha adhippayo. Idani tamattham upamaya pakatam karonto seyyathapitiadimaha. Tattha kunapanti matakalevaram. Ahissa kunapam ahikunapam. Evam itarani. @Footnote: 1 cha.Ma., i. paccakkhakale 2 cha.Ma. tirokkhakala

--------------------------------------------------------------------------------------------- page162.

Atipatikkulajigucchaniyabhavato cettha imaneva tini vuttaniti veditabbani. Annesanhi pasusukaradinam 1- kunapam manussa katukabhandadihi abhisankharitva paribhunjantipi. Imesam pana kupanam abhinavampi jigucchantiyeva, ko pana vado kalatikkamena putibhutena. 2- Racayitvati vaddhetva, paripuretvati attho, kupanam gahetva kamsapatiyam pakkhipitvati vuttam hoti. Annissati aparaya. Patikujjitvati pidahitva. Antarapananti apananamantare mahajanasankinnam racchamukham. Patipajjeyyunti gaccheyyum. Jannajannam viyati mokkhamokkham 3- viya manapamanapam viya. Apica vadhuka pannakaram viyati vuttam hoti. Vadhuka hi jananiti 4- vuccati, tassa niyamanapannakaram jannam, ubhayatthapi adaravasena va pasamsavasena va puna vuttam. 5- "jannam jannam viyatipi 6- patho. Apapuritvati vivaritva. Tassa saha dassanena amanapata ca santhaheyyati tassa kunapassa dassanena saheva tassa janassa amanapata tittheyya. Amanapatati ca "amanapam idan"ti uppannacittacetasikanamevidam adhivacanam. Esa nayo patikulyajegucchatasu. Jighacchitanampiti chatanampi. Na bhottukamyata assati bhunjitukamata na bhaveyya. Pageva suhitananti chatanam 7- pana pathamatarameva bhunjitukamata na bhaveyyati vuttam hoti. Tatrayam upamasamsandana:- parisuddhakamsapatisadisam imassa pabbajjalingam, kunaparacitam 8- viya icchavacanam appahanam, aparakamsapatiya patikujjanam viya arannikangadihi icchavacarapaticchadanam, kamsapatim vivaritva kunapadassanena janassa amanapata viya arannikangadini anadiyitva icchavacaradassanena sabrahmacarinam na sakkarakaranaditati. [62] Sukkapakkhe pana kincapiti anuggahapasamsavacanam, tena arannikattam anugganhati, icchavacarappahanam pasamsati. Nemantanikoti nimantanapatiggahako. Vicitakalakanti vicinitva apanitakalakam. Anekasupam anekabyanjananti ettha supo nama hatthahariyo vuccati. Byanjananti uttaribhangam. Tena macchamamsamuggasupadihi @Footnote: 1 cha.Ma., i. sasasukaradinam 2 cha.Ma., i. putibhute 3 cha.Ma. cokkhacokkham @4 cha.Ma. vadhukati janetti vuccati, 5 cha.Ma., i. punaruttam 6 cha.Ma. jannajannam @byatipi 7 Ma. achatanam, cha.Ma., i. dhatanam 8 cha.Ma. kunaparacanam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page163.

Anekasupam, nanappakaramamsadibyanjanehi anekabyanjananti vuttam hoti. Sesam vuttanayeneva veditabbam. Upamasamsandane ca salivarabhattaracanam viya icchavacarappahanam, aparakamsapatiya patikujjanam viya appicchatasamutthanehi gamantaviharadihi icchavacarappahana- paticchadanam, kamsapatim vivaritva salivarabhattadassanena janassa manapata viya gamantaviharadini anadiyitva icchavacarappahanadassanena sabrahmacarinam sakkarakaranadini 1- veditabbani. 1- [63] Upama mam avuso sariputta patibhatiti mayham avuso sariputta upama upatthati, ekam upamam vattukamo ahanti adhippayo. Patibhatu tanti tuyham patibhatu upatthatu, vada tvanti adhippayo. Ekamidahanti ettha idati nipatamattam, ekasmim samaye ahanti vuttam hoti, bhummatthe upayogavacanam. Rajagahe viharami giribbajeti rajagahanti tassa nagarassa namam, samantato pana giriparikkhepena vajo viya santhitatta giribbajanti vuccati. Tasmim nagare viharami, tannissaya viharamiti vuttam hoti. Atha khvahanti atha kho aham. Ettha ca athati annadhikaravacanarambhe nipato. Khoti padapuranamatte. Pubbanhasamayanti divasassa pubbabhagasamayam, pubbanhasamayeti attho, pubbanhe va samayam pubbanhasamayam, pubbanhe ekam khananti vuttam hoti. Evam accantasamyoge upayogavacanam labbhati. Nivasetvati paridahitva, viharanivasanaparivattanavaseneva tam veditabbam. Gamappavesanatthaya va santhapetva nivasanavaseneva, na hi so tato pubbe anivattho ahosi. Pattacivaramadayati pattam hatthehi civaram kayena adiyitva. Pindayati pindapatatthaya. Samititi tassa namam. Yanakaraputtoti rathakaraputto. Panduputtoti pandussa putto. Ajivakoti naggasamanako. Puranayanakaraputtoti poranayanakarakulassa putto. Paccupatthitoti upagantva thito. Vankam nama ekato kutilam. Jimham sappagatamaggasadisam. Dosanti phegguvisamaganthikadim. Yatha yathati kalatthe @Footnote: 1-1 cha.Ma. sakkarakaranadita veditabba

--------------------------------------------------------------------------------------------- page164.

Nipato, yada yada yasmim yasmim kaleti vuttam hoti. Tatha tathati ayampi kalatthoyeva, tasmim tasmim kaleti vuttam hoti. So attano suttanulomena cinteti, itaro tena cintitakkhane cintitatthanameva gacchati. Attamanoti sakamano tutathamano pitisomanassehi gahitamano. Attamanavacam niccharesiti attamanataya vacam attamanabhavassa va yuttavacam niccharesi udirayi, pabyahariti vuttam hoti. Hadaya hadayam manne annayati cittena cittam janitva viya. Assaddhati buddhadhammasamghesu saddhavirahita, jivikatthati inabhayadipilita bahi jivitum asakkonta idha jivikatthika hutva. Na saddhati na saddhaya. Satha mayavinoti mayasatheyyehi yutta. Ketubhinoti 1- sikkhitakeratika, nipphannathamagatasatheyyati vuttam hoti. Satheyyanhi abhutagunadassanato abhutabhandagunadassanasamam 2- katva "keratiyan"ti vuccati. Unnalati uggatanala, utthitatucchamanati vuttam hoti. Capalati pattacivaramandanadina capalyena yutta. Mukharati mukhakhara, kharavacanati vuttam hoti. Vikinnavacati asannatavacana, divasampi niratthakavacanappalapino. Indriyesu aguttadvarati chasu indriyesu asamvutakammadvaRa. Bhojane amattannunoti bhojane yapanamatta 3- janitabba 3- pariyesanapatiggahanaparibhogesu yuttata, tassa anajanaka. Jagariyam ananuyuttati jagare ayutta. Samanne anapekkhavantoti samanadhamme nirapekkha, dhammanudhammapatipattirahitati attho. Sikkhaya na tibbagaravati sikkhapadesu bahulagarava na honti, apattivitikkamanabahula. 4- Bahullikatiadi dhammadayade vuttam. Kusitatiadi bhayabherave. Dhammapariyayenati dhammadesanaya. Saddha agarasmati pakatiyapi saddhaya, pabbajitapi saddha agarasma anagariyam pabbajita. Pivanti manne ghasanti manneti pivanti viya gilanti 5- viya. Attamanavacam niccharenta vacasa pivanti viya, abbhanumodanta manasa ghasanti viya. Sadhu vatati sundaram vata. Sabrahmacariti rassampi vattati dighampi. Rasse sati sariputtassa upari hoti, dighe sati sabrahmacarinam. Yada sariputtassa @Footnote: 1 cha.Ma. ketabinoti 2 i....dassanasamampi 3-3 cha.Ma. ya matta janitabba @4 cha.Ma....vitikkamabahula va. 5 cha.Ma. ghasanti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page165.

Upari hoti, tada sabrahmacari sariputto amhe akusala vutthapetvati attho. Yada sabrahmacarinam, tada sabrahmacarino akusala vutthapetvati attho. Daharoti taruno. Yuvati yobbanabhave thito. Mandanakajatikoti alankarakasabhavo, tattha koci tarunopi yuva na hoti yatha atitaruno, koci yuvapi mandanakajatiko na hoti yatha upasantasabhavo, alasiyabyasanadihi va abhibhuto, idha pana daharo ceva yuva ca mandanakajatiko ca adhippeto, tasma evamaha. Unnaladini 1- lokasammatatta vuttani. Itiha teti evam te. Ubho mahanagati dvepi mahanaga, dvepi hi ete aggasavaka "mahanaga"ti vuccanti. Tatrayam vacanattho, chandadihi na gacchantiti naga, tena tena maggena pahinakilese na agacchantiti naga, nanappakarakam agum na karontiti naga, ayamettha sankhepo, vittharo pana mahaniddese 2- vuttanayeneva veditabbo. Apica:- "agum na karoti kincipi loke sabbasamyoge visajja bandhanani sabbattha na sajjati vippamutto 3- nago tadi pavuccate tathatta"ti. 4- Evamettha attho veditabbo. Mahanta naga mahanaga, annehi khinasavanagehi pujjatara ca pasamsatara cati attho. Annamannassati anno annassa. Samanumodimsuti samam anumodimsu. Tattha imaya upamaya mahamoggallano anumodi, patibhatu tam avusoti dhammasenapati. Tena vuttam "annamannassa subhasitam samanumodimsu"ti. Papancasudaniya majjhimanikayatthakathaya ananganasuttavannana nitthita. ------------- @Footnote: 1 cha.Ma., i. uppaladini 2 khu. maha. 29/363/242 magandiyasuttaniddesa (sya) @3 cha.Ma., i. vimutto 4 khu.su. 25/528/437, khu. maha. 29/363/242


             The Pali Atthakatha in Roman Book 7 page 149-165. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=7&A=3790&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=7&A=3790&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=12&i=53              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=12&A=752              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=12&A=837              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=12&A=837              Contents of The Tipitaka Volume 12 http://84000.org/tipitaka/read/?index_12

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]