ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 7 : PALI ROMAN Ma.A. (papa–ca.1)

                       6. Akankheyyasuttavannana
     [64] Evamme sutanti akankheyyasuttam. Tattha sampannasilati tividham
sampannam paripunnasamangimadhuravasena. Tattha:-
           "sampannam salikedaram          suva bhunjanti kosiya
            pativedemi te brahme        na nam *- varetumussahe"ti 1-
     idam paripunnasampannam nama. "imina patimokkhasamvarena upeto hoti
samupeto upagato samupagato upapanno *- sampanno samannagato"ti 2- idam
samangisampannam nama. "imissa bhante mahapathaviya hetthimatalam sampannam,
seyyathapi khuddakamadhum 3- anelakam, 4- evamassadan"ti 5- idam madhurasampannam nama.
Idha pana paripunnasampannampi samangisampannampi vattati. Tasma sampannasilati
paripunnasila hutvatipi silasamangino hutvatipi evamettha attho veditabbo.
Silanti kenatthena silam. Silanatthena silam? tassa vittharakatha visuddhimagge vutta.
     Tatthapi "paripunnasila"ti imina atthena khettadosavigamena khettaparipuri
viya siladosavigamena silaparipuri vutta hoti. Yatha hi khettam vijakhandam vappakhandam
udakakhandam osakhandanti 6- catudosasamannagatam aparipuram hoti.
     Tattha vijakhandam nama yattha antarantara vijani khandani va putini
va honti, tani yattha vapanti, tattha sassam na uttheti, khettam khandam hoti.
Vappakhandam nama yattha akusalo vijani vapento antarantara na 7- pateti. 7-
Evanhi sabbattha sassam na uttheti, khettam khandam hoti. Udakakhandam nama
yattha katthaci udakam atibahu va hoti na va, tatrapi hi sassani na
utthenti, khettam khandam hoti. Osakhandam nama yattha kassako kisminci padese
@Footnote: *1 pali. na te, khu.ja. pakinnaka. 27/1872/366 (sya) *2 pali. samupapanno, abhi.
@vibhanga. 35/511/396 jhanavibhanga.   3 cha.Ma., i. khuddamadhum  4 cha.Ma. anelakam
@5 vinaYu. mahavi. 1/17/8 veranjakanda.  6 Ma. usakhandanti, cha.Ma., i. isakhandanti
@7-7 cha.Ma. nipateti
Nangalena bhumim cattaro panca vare kasanto atigambhiram karoti, tato osam
uppajjati, tatrapi hi sassam na uttheti, khettam khandam hoti, tadisanca
khettam na mahapphalam hoti na mahanisamsam, tatrapi hi bahumpi vapetva appam
labhati. Imesam pana catunnam dosanam vigama khettam paripunnam hoti. Tadisanca
khettam mahapphalam hoti mahanisamsam. Evameva khandam chiddam sabalam kammasanti
catudosasamannagatam silam aparipuram hoti. Tadisanca silam na mahapphalam hoti na
mahanisamsam. Imesam pana catunnam dosanam vigama silakhettam paripunnam hoti,
tadisanca silam mahapphalam hoti mahanisamsam.
     "silasamangino"ti hi imina panatthena silena samangibhuta samodhanagata
samannagata hutva viharathati idameva vuttam hoti. Tattha dvihi karanehi
sampannasilata hoti silavipattiya ca adinavadassanena silasampattiya ca
anisamsadassanena. Tadubhayampi visuddhimagge vittharitam.
     Tattha "sampannasila"ti ettavata kira bhagava catupparisuddhisilam uddisitva
"patimokkhasamvarasamvuta"ti imina tattha jetthakasilam vittharetva dassesiti
dipaviharavasi sumanatthero aha. Antevasiko panassa tepitakaculanagatthero
aha:- ubhayatthapi patimokkhasamvaro bhagavata vutto, patimokkhasamvaroyeva hi
silam. Itarani pana tini silanti vuttatthanam nama atthiti ananujananto
vatva aha:- "indriyasamvaro nama chadvararakkhamattakameva, ajivaparisuddhi
dhammena samena paccayuppattimattakam, paccayanissitam patiladdhapaccaye idamatthanti
paccavekkhitva paribhunjanamattakam. Nippariyayena patimokkhasamvaro ca 1- silam. Yassa
so bhinno, ayam chinnasiso viya puriso hatthapade sesani rakkhissatiti na
vattabbo. Yassa pana so arogo, ayam acchinnasiso viya puriso jivitam sesani
puna pakatikani katva rakkhitum sakkoti. Tasma `sampannasila'ti imina
patimokkhasamvaram uddisitva `sampannapatimokkha'ti tasseva vevacanam vatva tam
vittharetva dassento `patimokkhasamvarasamvuta' tiadimaha"ti.
@Footnote: 1 cha.Ma., i. va
     Tattha patimokkhasamvarasamvutati patimokkhasamvarena samannagata. Acaragocara-
sampannati acarena ca gocarena ca sampanna. Anumattesuti appamattakesuvajjesuti
akusaladhammesu. Bhayadassaviti bhayadassino. Samadayati samma adiyitva.
Sikkhatha sikkhapadesuti tantam sikkhapadam samma adiyitva sikkhatha. Apica samadaya
sikkhatha sikkhapadesuti yankinci sikkhapadesu sikkhakotthasesu sikkhitabbam kayikam
va vacasikam va, tam sabbam samma adaya sikkhathati ayamettha sankhepo,
vittharato pana sabbanetani patimokkhasamvaradini padani visuddhimagge vuttani.
     [65]  Akankheyya ceti idam kasma araddham?  silanisamsadassanattham.
Sacepi hi acirapabbajitanam va duppannanam va evamassa "bhagava silam purethati
vadati, ko nu kho silapurane anisamso, ko viseso, ka vuddhi"ti. 1- Tesam
sattarasa anisamse dassetum evamaha. Appeva nama etam 2- sabrahmacarinam
piyamanapatadim asavakkhayapariyosanam anisamsam sutvapi silam paripuressanti
visakantakavanijo viya. Visakantakavanijo nama gulavanijoti vuccati.
     So kira gulaphanitakhandasakkharadini sakatenadaya paccantagamam gantva
"visakantakam ganhatha visakantakam ganhatha"ti ugghosesi. Tam sutva gamika "visam
nama kakkhalam, yo nam khadati, so marati, kantakampi vijjhitva mareti, ubhopete
kakkhala, ko ettha anisamso"ti gehe dvarani thakesum, darake ca palapesum.
Tam disva vanijo "avoharakusala ime gamika, handa ne upayena
ganhapemi"ti "atimadhuram ganhatha, atisadum ganhatha, gulaphanitam sakkharam samaggham labbhati,
kutamasakakutakahapanadihipi labbhati"ti ugghosesi. Tam sutva gamika hatthatuttha
agantva bahumpi mulam datva gahesum. Tattha vanijassa "visakantakam ganhatha"ti
ugghosanam viya bhagavato "sampannasila bhikkhave viharatha .pe. Samadaya sikkhatha
sikkhapadesu"ti vacanam. "ubhopete kakkhala, ko ettha anisamso"ti gamikanam
cintanam viya bhagava "sampannasila viharatha"ti aha. "silanca nametam kakkhalam 3-
hasakhiddadipaccanikam, 3-  ko nu kho sampannasilanam anisamso"ti bhikkhunam cintanam.
@Footnote: 1 cha.Ma., i. vaddhi  2 Si. evam   3-3 cha.Ma. kakkhalam pharusam khiddadipaccanikam.
Atha tassa vanijassa "atimadhuram ganhatha"tiadivacanam viya bhagavato
piyamanapatadiasavakkhayapariyosanam sattarasaanisamsapakasanattham "akankheyya
ce "tiadivacanam veditabbam.
     Tattha akankheyya ceti yadi akankheyya yadi iccheyya. Piyo ca assanti
piyacakkhuhi sampassitabbo, sinehuppattiya padatthanabhuto bhaveyyanti vuttam hoti.
Manapoti tesam manavaddhanako, tesam va manena pattabbo, mettacittena
pharitabboti vuttam hoti. Garuti tesam garutthaniko pasanacchattasadiso. Bhavaniyoti
"addhayamayasma janam janati passam passati"ti evam sambhavaniyo. Silesvessa
paripurikariti catupparisuddhisilesuyeva paripurikari assa, anunena paripuritakarena
samannagato bhaveyyati vuttam hoti. Ajjhattam cetosamathamanuyuttoti attano
cittasamathe yutto, ettha hi ajjhattanti va attanoti va etam ekattham,
byanjanameva nanam. Bhummatthe panetam samathanti upayogavacanam. Anuti imina
upasaggena yoge siddham. Anirakatajjhanoti bahi anihatajjhano avinasitajjhano
va, niharanavinasatthanhi idam nirakaranam nama. Thambham niramkatva 1-
nivatavuttitiadisu cassa payogo datthabbo.
     Vipassanaya samannagatoti sattavidhaya anupassanaya yutto, sattavidha
anupassana nama aniccanupassana dukkhanupassana anattanupassana
nibbidanupassana viraganupassana nirodhanupassana patinissagganupassanati. Ta
visuddhimagge vittharita. Bruheta sunnagarananti vaddheta sunnagaranam,
ettha ca samathavipassanavasena kammatthanam gahetva rattindivam sunnagaram pavisitva
nisidamano bhikkhu "bruheta sunnagaranan"ti veditabbo. Ekabhumikadipasade
kurumanopi pana nevasunnagaranam bruhetati datthabboti.
     Ettavata ca yatha tanhaviparitadesana pathamam tanhavasena araddhapi
tanhapadatthanatta manaditthinam manaditthiyo osaritva kamena papancattayadesana
jata, evamayam desana pathamam adhisilasikkhavasena araddhapi silapadatthanatta
@Footnote: 1 cha.Ma. nirakatva
Samathavipassananam samathavipassanayo osaritva kamena sikkhattayadesana jatati
veditabba.
     Tattha 1- hi "silesvevassa paripurikari"ti ettavata adhisilasikkha vutta.
"ajjhattam cetosamathamanuyutto anirakatajjhano"ti ettavata adhicittasikkha,
"vipassanaya samannagato"ti ettavata adhipannasikkha, "bruheta
sunnagaranan"ti imina pana samathavasena sunnagaravaddhane adhicittasikkha,
vipassanavasena adhipannasikkhati evam dvepi sikkha sangahetva vutta. Ettha ca
"ajjhattam cetosamathananuyutto anirakatajjhano"ti imehi padehi silanurakkhaka
eva cittekaggata kathita. "vipassanaya"ti imina padena silanurakkhako
sankharapariggaho.
     Katham cittekaggata silamanurakkhati? yassa hi cittekaggata natthi, so
Byadhimhi uppanne vihannati, so byadhivihato vikkhittacitto silam
vinasetvapi byadhivupasamakatta hoti. Yassa pana cittekaggata atthi, so tam
byadhidukkham vikkhambhitva samapattim samapajjati, samapannakkhane dukkham durapagatam
hoti, balavataram sukhamuppajjati. Evam cittekaggata silam anurakkhati.
     Katham sankharapariggaho silamanurakkhati? yassa hi sankharapariggaho natthi,
Tassa "mama rupam mama vinnanan"ti attabhave balavamamattam hoti, so tatharupesu
dubbhikkhabyadhibhayadisu sampattesu silam vinasetvapi attabhavam poseta hoti.
Yassa pana sankharapariggaho atthi, tassa attabhave balavamamattam va sineho va
na hoti, so hi tatharupesu dubbhikkhabyadhibhayadisu sampattesu sacepissa antam
bahi nikkhamati, 2- sacepi ussussati visussati, khandakhandiko va hoti satadhapi
sahassadhapi, neva silam vinasetva attabhavam poseta hoti. Evam
sankharapariggaho silamanurakkhati. "bruheta sunnagaranan"ti imina pana tasseva
ubhayassa bruhana vaddhana sataccakiriya dassita.
     Evam bhagava yasma "sabrahmacarinam piyo cassam manapo ca garu ca
bhavaniyo ca"ti ime cattaro dhamme akankhantena natthannam kinci katabbam,
@Footnote: 1 cha.Ma., i. ettha          2 cha.Ma. antani bahi nikkhamanti
Annadatthum siladigunasamannagatena bhavitabbam. Idiso hi sabrahmacarinam piyo
hoti manapo garubhavaniyo. Vuttampi hetam:-
         "siladassanasampannam                 dhammattham saccavadinam
          attano kammakubbanam              tam jano kurute piyan"ti. 1-
     Tasma "akankheyya ce bhikkhave bhikkhu sabrahmacarinam piyo cassam .pe.
Bhavaniyo cati silesvevassa paripurikari .pe. Sunnagaranan"ti vatva idani
yasma paccayalabhadinam 2- patthayantenapi idameva karaniyam, na annam kinci,
tasma "akankheyya ce bhikkhave bhikkhu labhi assan"ti adimaha. Na cettha
bhagava labhanimittam siladiparipuranam kathetiti veditabbo. Bhagava hi ghasesanam
chinnakatho na vacam sampayuttambhaneti, evam savake ovadati, so katham labhanimittam
siladiparipuranam kathessati, puggalajjhasayavasena panetam vuttam. Yesanhi evam
ajjhasayo bhaveyya "sace mayam catuhi paccayehi na kilameyyama, siladim paripuretum
sakkuneyyama"ti, tesam ajjhasayavasena bhagava evamaha. Apica sarasanisamso
esa silassa, yadidam cattaro paccaya nama. Tathahi panditamanussa kotthadisu
thapitam niharitva puttadinampi adatva attanapi aparibhunjitva silavantanam
dentiti silassa sarasanisamsadassanattham hetam 3- vuttam.
     Tatiyavare yesahanti yesam aham. Tesante karati tesam devanam va
manussanam va te mayi kata paccayadanakaRa. Devapi hi siladigunayuttanam
paccaye denti, na kevalam manussayeva, sakko viya ayasmato mahakassapassa.
Mahapphala mahanisamsati ubhayametam atthato ekam, byanjanameva nanam. Mahantam
va lokiyasukham phalantiti mahapphala. Mahato lokuttarasukhassa paccaya hontiti
mahanisamsa. Siladigunayuttassa hi katacchubhikkhapi pancaratanamattaya bhumiya
pannasalapi katva dinna anekani kappasahassani duggativinipatato rakkhati,
pariyosane ca amataya dhatuya parinibbanapaccayo hoti. "khirodanam ahamadasin"ti
adini 4- cettha vatthuni, sakalameva va petavatthu vimanavatthu ca sadhakam. Tasma
@Footnote: 1 khu. dhamMa. 25/217/55 pancasatadarakavatthu  2 cha.Ma. paccayalabhadim, Si.
@paccayalabhaditam, i...dikam   3 cha.Ma. petam   4 khu. vimana. 26/413/55
@khirodanadayikavimana
Paccayadayakehi attani katanam karanam mahapphalatam icchantenapi
siladigunayutteneva bhavitabbanti dasseti.
     Catutthavare natiti sassusasurapakkhika. Salohitati ekalohitabandha 1-
pitupitamahadayo. Petati peccabhavam gata. Kalakatati mata. Tesantanti tesantam
mayi pasannacittatam va pasannena cittena anussaranam va. Yassa hi bhikkhuno
kalakato pita va mata va "amhakam natako thero silava kalyanadhammo"ti
pasannacitto hutva tam bhikkhum anussarati, tassa so cittappasadopi tam
anussaranamattampi mahapphalam mahanisamsameva hoti, anekani kappasahassani duggatito
taretum 2- ante ca amatam papetum samatthameva hoti. Vuttam hetam bhagavata "ye te
bhikkhave bhikkhu silasampanna samadhisampanna panna vimutti vimuttinanadassana-
sampanna, dassanampaham bhikkhave tesam bhikkhunam bahukaram vadami, savanam anussatim
anupabbajjam upasankamanam payirupasanampaham bhikkhave tesam bhikkhunam bahukaram
vadami"ti. 3- Tasma natisalohitanam attani cittappasadassa anussatiyava
mahapphalatam icchantenapi siladigunayutteneva bhavitabbanti dasseti.
     [66] Pancamavare aratiratisaho assanti aratiya ratiya ca saho
abhibhavita ajjhottharita bhaveyyam. Ettha ca aratiti adhikusalesu dhammesu
pantasenasanesu ukkantha. Ratiti pancakamagunarati. Na ca mam arati saheyyati mam ca
arati nabhibhaveyya na maddeyya na ajjhotthareyya. Uppannanti jatam nibbattam.
Siladigunayutto hi aratim ca ratim ca sahati ajjhottharati madditva titthati. Tasma
idisamattanam icchantenapi siladigunayuttena bhavitabbanti dasseti.
     Chatthavare bhayanti cittutrasopi arammanampi bheravam arammanameva. Sesam
pancamavare vuttanayameva. Siladigunayutto hi bhayabheravam sahati ajjhottharati
madditva titthati ariyakotiyavasi 4- mahadattatthero viya.
@Footnote: 1 cha.Ma.....baddha evamuparipi          2 cha.Ma., i. varetum
@3 khu. iti. 25/104/323 silasampannasutta    4 Ma. patiyakotiyavasi
     Thero kira maggapatipanno annataram pasadikam arannam disva "idhevajja
samanadhammam katva gamissami"ti magga okkamma annatarasmim rukkhamule sanghatim
pannapetva pallankam abhujitva nisidi. Rukkhadevataya
daraka therassa silatejena sakabhavena santhatum 1- asakkonta vissaramakamsu. Devatapi
sakalam rukkham calesi, thero acalova nisidi. Sa devata dhumayi pajjali, nevasakkhi
theram caletum, tato upasakavannenagantva vanditva atthasi. "ko eso"ti
vutta "aham bhante etasmim rukkhe adhivattha devata"ti avoca. "tvam ete
vikare akasiti. Ama bhanteti. Kasmati ca vutta aha "tumhakameva bhante
silatejena daraka sakabhavena santhatum asakkonta vissaramakamsu, saham tumhe
palapetum evamakasin"ti. Thero aha "atha kasma idha bhante ma vasatha, mayham
aphasuti patikacceva narocase, 2- idani pana ma kinci avaca, ariyakotiyamahadatto
amanussabhayena gatoti vacanato lajjami, tenaham idheva vasissam, tvam pana
ajjekadivasam yattha kattha katthaci vasahi"ti. Evam siladigunayutto bhayabheravasaho
hoti. Tasma idisamattanam icchantenapi siladigunayutteneva bhavitabbanti
dasseti.
     Sattamavare abhicetasikananti abhicetoti abhikkantam visuddhacittam vuccati,
adhicittam va, abhicetasi jatani abhicetasikani, abhiceto sannissitaniti va
abhicetasikani. Ditthadhammasukhaviharananti ditthadhamme sukhaviharanam. Ditthadhammoti
paccakkho attabhavo vuccati, tattha sukhaviharabhutananti attho, rupavacarajjhananametam
adhivacanam. Tani hi appetva nisinna jhayino imasmimyeva attabhave
asankilitthanekkhammasukham vindanti, tasma "ditthadhammasukhaviharino"ti vuccanti.
Nikamalabhiti nikamena labhi attano icchavasena labhi, icchiticchitakkhane samapajjitum
samatthoti vuttam hoti. Akicchalabhiti sukheneva paccanikadhamme vikkhambhitva
samapajjitum samatthoti vuttam hoti. Akasiralabhiti akasiranam labhi, vipulanam
yathaparicchedeyeva vutthatum samatthoti vuttam hoti. Ekacco hi labhiyeva hoti,
@Footnote: 1 Ma. sandharetum             2 cha.Ma. navacasi, Si.,i. navocati
Na pana sakkoti icchiticchitakkhane samapajjitum. Ekacco sakkoti tatha samapajjitum,
paripanthike 1- pana kicchena vikkhambheti. Ekacco tatha ca samapajjati paripanthike 1-
ca akiccheneva vikkhambheti. Na sakkoti nalikayantam viya yathaparicchedeyeva ca
vutthatum. Yo pana imam tividhampi sampadam icchati, sopi silesvevassa paripurikariti.
     Evam abhinnapadake jhane vutte kincapi abhinnanam varo agato,
atha kho nam bhagava aggahetvava yasma na kevalam abhinnapadakajjhanani ca
abhinnayoyeva ca silanam anisamso, apica kho cattari arupajjhanani tayo ca
hettha ariyamagga tasma tam sabbam pariyadiyitva dassetum akankheyya ce .pe.
Ye te santati evamadimaha.
     Tattha santati angasantataya ceva arammanasantataya ca santa. Vimokkhati
paccanikadhammehi vimuttatta 2- arammane ca adhimuttatta. Atikkamma rupeti
rupavacarajjhane atikkamitva, ye te vimokkha atikkamma rupe santati padasambandho,
itaratha hi atikkamma rupe kim karotiti na pannayeyyum. Aruppati arammanato
ceva vipakato ca rupavirahita. Kayena phusitvati namakayena phusitva papunitva,
adhigantvati vuttam hoti. Sesam uttanameva. Idam vuttam hoti "yopi bhikkhu
ime vimokkhe phusitva viharitukamo, sopi silesveva paripurikari assa"ti.
     [67] Navamavare tinnam samyojanananti sakkayaditthivikicchasilabbataparamasa-
sankhatanam tinnam bandhananam. Tani hi samyojenti khandhagatibhavadihi khandhagatibhavadayo
va kammaphalena, 3- tasma samyojananiti vuccanti, bandhananiti attho. Parikkhayati
parikkhayena. Sotapannoti sotam apanno. Sototi ca maggassetam adhivacanam.
Sotapannoti tamsamangipuggalassa. 4- Yathaha "soto sototi hidam sariputta vuccati,
katamo nukho sariputta sototi, ayameva hi bhante ariyo atthangiko maggo,
seyyathidam, sammaditthi sammasankappo .pe. Sammasamadhiti, sotapanno
sotapannoti hidam sariputta vuccati. Katamo nukho sariputta sotapannoti. Yo
hi bhante imina atthangikena maggena samannagato, ayam vuccati sotapanno,
@Footnote: 1-1 cha.Ma., i. paribandhike         2 Si., i. vimutta
@3 cha.Ma., i. kammam va phalena, Ma. kammaphalena samyojenti yasma
@4 Si., Ma. tankhane puggalassa
Soyamayasma evamnamo evamgotto"ti 1- idha pana maggena phalassa namam dinnam,
tasma phalattho "sotapanno"ti veditabbo. Avinipatadhammoti vinipatetiti vinipato,
nossa vinipato dhammoti avinipatadhammo, na attanam apayesu vinipatanasabhavoti
vuttam hoti. Kasma? ye dhamma apayagamaniya, 2-  tesam pahinatta. Sambodhi param ayanam
para 3- gati assati sambodhiparayano, uparimaggattayam avassam sampapakoti attho.
Kasma? patiladdhapathamamaggatta. Silesvevati idiso hotukamopi silesvevassa
Paripurikariti.
     Dasamavare pathamamaggena parikkhinanipi tini samyojanani sakadagamimaggassa
vannabhananattham vuttani. Ragadosamohanam tanuttati etesam tanubhavena, tanukaranenati
vuttam hoti. Tattha dvihi karanehi tanuttam veditabbam adhiccuppattiya
ca pariyutthanamandataya ca. Sakadagamissa hi vattanusarimahajanasseva kilesa
abhinham na uppajjanti, kadaci karahaci uppajjanti vilalakara hutva,
viralavapite khette ankura viya. Uppajjamanapi ca vattanusarino mahajanasseva
maddanta pharanta chadenta andhakaram karonta na uppajjanti, mandamanda
uppajjanti tanukara hutva abbhapatalamiva makkhika pattam viya ca.
     Tattha keci thera bhananti "sakadagamissa kilesa kincapi cirena
uppajjanti, bahalava uppajjanti, tathahissa putta ca dhitaro ca dissanti"ti,
etam pana appamanam. Puttadhitaro hi angapaccangaparamasanamattenapi hontiti.
Dvihiyeva karanehissa kilesanam tanuttam veditabbam adhiccuppattiya ca
pariyutthanamandataya cati.
     Sakadagamiti sakim agamanadhammo. Sakideva imam lokam agantvati ekavaramyeva
imam manussalokam patisandhivasena agantva. Yopi hi idha sakadagamimaggam bhavetva
idheva parinibbati, sopi idha na gahito. Yopi idha maggam bhavetva devesu
uppajjitva tattheva parinibbati. Yopi devaloke maggam bhavetva tattheva
parinibbati. Yopi devaloke maggam bhavetva idheva manussaloke nibbattitva
@Footnote: 1 sam. maha. 19/1001/300 dutiyasariputtasutta  2 i. vinipatagamaniya
@3 cha.Ma. ayam saddo na dissati
Parinibbati. Yo pana idha maggam bhavetva devaloke nibbatto, tattha yavatayukam
thatva puna idheva uppajjitva parinibbati, ayamidha gahitoti veditabbo.
Dukkhassantam kareyyanti vattadukkhassa paricchedam kareyyam. Silesvevati idiso
hotukamopi silesvevassa paripurikariti.
     Ekadasamavare pancannanti gananaparicchedo. Orambhagiyananti oram
vuccati hettha, hettha bhagiyananti attho, kamavacaraloke uppattipaccayananti
adhippayo. Samyojanananti bandhananam, tani kamaragabyapadasamyojanehi saddhim
pubbe vuttasamyojananeva veditabbani. Yassa hi etani appahinani, so
kincapi bhavagge uppanno hoti, athakho ayuparikkhaya kamavacare nibbattatiyeva,
gilitabalisamacchupamo cayam 1- puggalo dighasuttakena pade bandhavihangupamo cati
veditabbo. Pubbe vuttanampi cettha vacanam vannabhananatthamevati veditabbam.
Opapatikoti sesayonipatikkhepavacanametam. Tattha parinibbayiti tattheva brahmaloke
parinibbayi. Anavattidhammo tasma lokati tato brahmaloka patisandhivasena puna
anavattisabhavo. Silesvevati idiso hotukamopi silesvevassa paripurikariti.
     [68] Evam anagamimagge vutte kincapi catutthamaggassa varo agato,
atha kho nam bhagava aggahetvava yasma na kevalam asavakkhayabhinna eva
silanam anisamso, apica kho lokiyapancabhinnayopi, tasma tapi dassetum
yasma ca asavakkhaye kathite desana nitthita hoti, evam ca sati imesam
gunanam akathitatta ayam katha mundabhinnakatha nama bhaveyya. Tasma ca
abhinnaparipurim katva dassetumpi yasma ca anagamimagge thitassa sukhena
iddhivikubbana ijjhati samadhiparipanthanam kamaragabyapadanam samuhatatta, anagami
hi silesu ca samadhismim ca paripurikari, tasma yuttatthaneyeva lokiyabhinnayo
dassetumpi "akankheyya ce .pe. Anekavihitan"ti evamadimahati assa anusandhi.
     Tattha "anekavihitam iddhividhan"tiadina nayena agatanam pancannampi
lokiyabhinnanam palivannana saddhim bhavananayena visuddhimagge vutta.
@Footnote: 1 cha.Ma. svayam, Si. hayam
     [69] Chatthabhinnaya asavanam khayati arahattamaggena sabbakilesanam
khaya. Anasavanti asavavirahitam. Cetovimuttim pannavimuttinti ettha cetovacanena
arahattaphalasampayutto samadhi, pannavacanena tamsampayutta panna ca vutta.
Tattha ca samadhi ragato vimuttatta cetovimutti, panna avijjaya vimuttatta
pannavimuttiti veditabba. Vuttam cetam bhagavata "yo hissa bhikkhave samadhi,
tadassa samadhindriyam, ya hissa bhikkhave panna, tadassa pannindriyam, iti
kho bhikkhave ragaviraga cetovimutti, avijjaviraga pannavimutti"ti, api cettha
samathaphalam cetovimutti, vipassanaphalam pannavimuttiti veditabba.
     Dittheva dhammeti imasmimyeva attabhave. Sayam abhinna sacchikatvati
attanayeva pannaya paccakkham katva, aparappaccayena natvati attho. Upasampajja
vihareyyanti papunitva sampadetva vihareyyam. Silesvevati evam sabbasave
nitthangametvava 1- cetovimuttim pannavimuttim adhigantukamopi silesvevassa
paripurikariti.
     Evam bhagava silanisamsakatham yava arahatta kathetva idani sabbampi tam
silanisamsam sampinditva dassento nigamanam aha "sampannasila bhikkhave .pe.
Idametam paticca vuttan"ti. Tassayam sankhepattho, "sampansila bhikkhave viharatha
.pe. Sikkhapadesu"ti iti yam tam maya pubbe evam vuttam etam sabbampi
sampannasilo bhikkhu sabrahmacarinam piyo hoti manapo, garu bhavaniyo paccayanam
labhi, paccayadayakanam mahapphalakaro, pubbanatinam anussaranacetanaya phalamahattakaro,
aratiratisaho, bhayabheravasaho, rupavacarajjhananam arupavacarajjhananam ca labhi,
hetthimani tini samannaphalani pancalokiyabhinna asavakkhayanananti ime ca
gune sayam abhinna sacchikatva 2- hoti, idam paticca idam sandhaya vuttanti.
Idamavoca bhagava, attamana te bhikkhu bhagavato bhasitam abhinandunti.
                    Papancasudaniya majjhimanikayatthakathaya
                     akankheyyasuttavannana nitthita.
                           -----------
@Footnote: 1 cha.Ma. niddhunitva         2 cha.Ma., i. sacchikatta



             The Pali Atthakatha in Roman Book 7 page 166-177. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=7&A=4236&modeTY=2              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=7&A=4236&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=12&i=73              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=12&A=1024              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=12&A=1159              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=12&A=1159              Contents of The Tipitaka Volume 12 http://84000.org/tipitaka/read/?index_12

first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]