ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 7 : PALI ROMAN Ma.A. (papa–ca.1)

                      3. Mahadukkhakkhandhasuttavannana
     [163] Evamme sutanti mahadukkhakkhandhasuttam. Tattha vinayapariyayena
tayo jana sambahulati vuccanti, tato param samgho. Suttantapariyayena tayo tayo
eva, tato uddham sambahulati vuccanti. Idha suttantapariyayena sambahulati
veditabba. Pindaya pavisimsuti pavittha, te pana na tava pavittha, pavisissamati
nikkhanta 1- pana pavisimsuti vutta. Yathakim 2-? yatha gamam gamissamiti nikkhanta-
puriso tam gamam appattopi "kuhim itthannamo"ti vutte "gamam gato"ti vuccati,
evam. Paribbajakanam aramoti jetavanato avidure annatitthiyanam paribbajakanam
aramo atthi, tam sandhaya evamahamsu. Samano avusoti avuso tumhakam sattha
samano gotamo. Kamanam parinnanti kamanam pahanam samatikkamam pannapeti.
Rupavedanadisupi eseva nayo.
     Tattha titthiya sakasamayam jananta kamanam parinnam pannapeyyum pathamajjhanam
vadamana, rupanam parinnam pannapeyyum arupabhavam vadamana, vedananam parinnam
pannapeyyum asannibhavam 3- vadamana. Te pana "idam nama pathamajjhanam ayam
rupabhavo ayam arupabhavo"tipi na jananti. Te pannapetum asakkontapi kevalam
"pannapema pannapema"ti vadanti. Tathagato kamanam parinnam anagamimaggena
pannapeti, rupavedananam arahattamaggena. Te evam mahante visese vijjamanepi
idha no avuso ko visesotiadimahamsu.
     Tattha idhati imasmim pannapane. Dhammadesanaya va dhammadesananti yadidam
samanassa va gotamassa dhammadesanaya saddhim amhakam dhammadesanam, amhakam va
dhammadesanaya saddhim samanassa gotamassa dhammadesanam arabbha nanakaranam
vuccatha, 4- tam kim namati vadanti. Dutiyapadepi eseva nayo. Iti te vemajjhe
bhinnasuvannam viya sasanena saddhim attano ladadhim vacanamattena samadhuram thapayimsu.
@Footnote: 1 cha.Ma. nikkhantatta  2 cha.Ma. ayam patho na dissati  3 cha.Ma. asannabhavam
@4 cha.Ma. vuccetha
Neva abhinandimsuti evametanti na sampaticchimsu. Nappatikkosimsuti nayidam evanti
na patisedhesum. Kasma? te kira titthiya nama andhasadisa, 1- janitva va
ajanitva va katheyyunti nabhinandimsu, parinnanti vacanena isakam sasanagandho
atthiti nappatikkosimsu. Janapadavasino va ete sakasamayaparasamayesu na sutthu
kusalatipi ubhayam akamsu. 2-
     [165] Na ceva sampayissantiti sampadetva kathetum na sakkhissanti.
Uttarinca vighatanti asampayanato uttarim ca 3- dukkham apajjissanti.
Sampadetva kathetum asakkontanam nama hi dukkham uppajjati. Yatha tam bhikkhave
avisayasminti ettha yathati karanavacanam, tanti nipatamattam. Yasama avisaye panhe 4-
pucchito hotiti attho. Sadevaketi sahadevake. 5- Samarakadisupi eseva nayo. Evam
tini thanani loke pakkhipitva dve pajayati pancahipi sattalokameva pariyadiyitva
etasmim sadevakadibhede loke kam 6- devam va manussam va na passamiti
dipeti. Ito va pana sutvati ito va pana mama sasanato sutva, atathagatopi
atathagatasavakopi aradheyya paritoseyya. Annatha aradhana 7- nama natthiti
dasseti.
     [166] Idani attano tesam panhanam veyyakaranena cittaradhanam
dassento ko ca bhikkhavetiadimaha. Kamagunati kamayitabbatthena kama.
Bandhanatthena guna. "anujanami bhikkhave ahatanam vatthanam digunam samghatin"ti 8-
ettha 9- patalattho gunattho. "accenti kala tarayanti rattiyo, vayoguna
anupubbam jahanti"ti 10- ettha rasattho gunattho. "sataguna dakkhina
patikankhitabba"ti 11- ettha anisamsattho gunattho. "antam antagunam 12- kayira
@Footnote: 1 Si. andhajata   2 cha.Ma. nakamsu   3 cha.Ma. uttarimpi   4 cha.Ma. panho
@5 cha.Ma. saha devehi sadevake     6 cha.Ma. tam    7 cha.Ma. aradhanam
@8 pali. anujanami bhikkhave ahatanam dussanam ahatakappanam dvigunam samghatim, vinaYu.
@maha. 5/348/151 civarakkhandhaka   9 cha.Ma. ettha hi, Ma. idha
@10 sam. saga. 15/4/3 accentisutta  11 Ma. upari. 14/379/124
@dakkhinavibhangasugta  12 di. maha. 10/377/251 mahasatipatthanasutta,
@khu.khu. 25/2/dvattimsakara
Malagune bahu"ti 1- ettha bandhanattho gunattho. Idhapi eseva adhippeto,
tena vuttam "bandhanatthena guna"ti. Cakkhuvinneyyati cakkhuvinnanena passitabba.
Etenupayena sotavinneyyadisupi attho veditabbo. Itthati pariyittha va
hontu ma va, ittharammanabhutati attho. Kantati kamaniya. 2- Manapati
manavaddhanaka. Piyarupati piyajatika. Kamupasanhitati arammanam katva
uppajjamanena kamena upasanhita. Rajaniyati rajaniya, raguppattikaranabhutati
attho.
     [167] Yadi muddhayati 3- adisu muddhayati angulipabbesu sannam
thapetva hatthamuddhaya. Gananayati acchiddagananaya. Sankhananti pindaganana.
Yaya khettam oloketva idha ettaka vihi bhavissantiti, 4- rukkham oloketva
idha ettakani phalani bhavissanti, akasam oloketva ime akase sakuna
ettaka nama bhavissantiti jananti. Kasiti kasikammam. Vanijjati
jalavanijjathalavanijjadivanijjappatho. 5- Gorakkhanti attano va paresam va gavo
rakkhitva pancagorasavikkayena jivanakammam. 6- Issattho 7- vuccati avudham gahetva
upatthanakammam. Rajaporisanti avudhena rajakammam katva upatthanam. Sippannataranti
gahitavasesam hatthiassasippadi. Sitassa purakkhatoti lakkham viya sarassa sitassa purato,
thito 8- sitena badhiyamanoti attho. Unhepi eseva nayo. Damsadisu damsati
pingalamakkhika. Makasati sabbamakkhika, sirimsapati 9- ye keci saritva gacchanti.
Rissamanoti kampamano 10- ghattiyamano. Miyyamanoti maramano. Ayam bhikkhaveti
bhikkhave ayam muddhadihi jivitakappanam agamma sitadipaccayo abadho. Kamanam
adinavoti kamesu upaddavo, upasaggoti attho. Sanditthikoti paccakkho samam
passitabbo. Dukkhakkhandhoti dukakharasi. Kamahetutiadisu paccayatthena kama assa
hetuti kamahetu. Mulatthena kama nidanamassati kamanidano. Lingavipallasena pana
kamanidananti vutto. Karanatthena kama adhikaranam assati kamadhikarano.
@Footnote: 1 khu. dhamMa. 25/53/26 visakhavatthu   2 cha.Ma. kamaniya   3 cha.Ma. muddayati
@4 cha.Ma. iti-saddo na dissati  5 cha.Ma. janghavanijja....vanippatho
@6 Ma. jivitakappanam    7 cha.Ma. issatto  8 cha.Ma. ayam saddo na dissati
@9 cha.Ma. sarisapati  cha.Ma. 10 ruppamano
Lingavipallaseneva pana kamadhikarananti vutto. Kamanameva hetuti idam niyamavacanam,
kamapaccaya uppajjatiyevati attho.
     Utthahatoti ajivasamutthapakaviriyena utthahantassa. Ghatatoti tam viriyam
pubbe nama param 1- ghatentassa. Vayamatoti vayamam parakkamam payogam karontassa.
Nabhinipphajjantiti na nipphajjanti, hattham nabhiruhanti. Socatiti citte uppanna-
balavasokena socati. Kilamatiti kaye uppannadukkhena kilamati. Paridevatiti vacaya
paridevati. Urattalinti uram talitva. Kandatiti rodati. Sammoham apajjatiti
visanni viya sammulho hoti. Moghanti tuccham. Aphaloti nipphalo. Arakkhadikarananti
arakkhakarana. Kinti meti 2- kena nukho upayena. Yampi meti yampi mayham
kasikammadini katva uppaditam dhanam ahosi. Tampi no natthiti tampi amhakam
idani natthi.
     [168] "puna ca param bhikkhave kamahetu"tiadinapi karanam dassetva va
adinavam dipeti. Tattha kamahetuti kamapaccaya rajanopi rajuhi vivadanti,
kamanidananti bhavanapumsakam, kame nidanam katva vivadantiti attho. Kamadhikaranantipi
bhavanapumsakameva, kame adhikaranam katva vivadantiti attho. Kamanameva hetuti
gamanigamanagarasenapatipurohitatthanantaradinam kamanamyeva hetu vivadantiti
attho. Upakkamantiti paharanti. Asicammanti asim ceva khetakaphalakadini ca. Dhanukalapam
sannayhitvati dhanum gahetva sarakalapam sannayhitva. Ubhatobyulhanti 3- ubhato
rasibhutam. Pakkhandantiti pavisanti. Ususuti kandesu. Vijjotalantesuti
viparivattantesu te tatthati te tasmim sangame.
     Attavalepana 4- upakariyoti cettha manussa pakarapadam
assakhurasanthanena itthakahi cinitva upari sudhaya limpanti. Evam kata pakarapada
upakariyoti vuccanti. Ta tattena 5- kalalena sitta attavalepana nama honti.
Pakkhandantiti tasam hettha tikhinaayasuladihi vijjhiyamanapi pakarassa picchilabhavena
@Footnote: 1 cha.Ma. pubbenaparam   2 cha.Ma. kintiti   3 cha.Ma. ubhatobyulanti, si, i.
@ubhatoviyulhanti  4 cha.Ma., Si. addavalepana, evamuparipi   5 cha.Ma. tintena
Arohitum asakkontapi upadhavantiyeva. Chakanatiyati 1- kutthitagomayena. Abhivaggenati
saha dantena. Tam atthadantakarena katva "nagaradvaram bhinditva pavisissama"ti
agate uparidvare thita tassa bandhanayottani chinditva tena abhivaggena
omaddanti.
     [169] Sandhimpi chindantiti gharasandhimpi chindanti. Nillopanti gamadayo 2-
paharitva mahavilopam karonti. Ekagarikanti pannasamattapi satthimattapi
paharitva 3- jivaggaham gahetva aharapenti. Paripanthe titthantiti panthaduhanakammam
karonti. Addhadandakehiti muggarehi paharasadhanattham va catuhatthadandam dvedha
chetva gahitadandakehi. Bilangathalikanti kanjiyaukkhalikammakaranam, 4- tam karonta
sisakapalam uppatetva tattam ayogulam sandasena gahetva tattha pakkhipanti,
tena matthalungam pakkuthitva, 5- upari uttarati. Sankhamundikanti sankhamunda-
kammakaranam, tam karonta uttarotthaubhatokannaculikagalavatakaparicchedena cammam chinditva
sabbakese ekatova ganthim katva dandakena valitva 6- uppatenti, saha kesehi
cammam uppateti. 7- Tato sisakataham thulasakkharahi ghamsitva dhovanta sankhavannam
karonti.
     Rahumukhanti rahumukhakammakaranam, tam karonta sankuna mukham vivaritva
antomukhe dipam jaletva 8- kannaculikahi va patthaya mukham nikhadanena khananti.
Lohitam paggharitva mukham pureti. Jotimalikanti sakalasariram telapilotikaya vethetva
alimpanti. Hatthapajjotikanti hatthe telapilotikaya vethetva dipam 9-
jalenti. 10- Erakavattikanti erakavattakammakaranam, tam karonta givato 11- patthaya
cammapatte 12- kantanta gopphakesu 12- thapenti. Atha nam yottehi bandhitva
kaddhanti. So attano cammapatte akkamitva akkamitva patti. Cirakavasikanti
cirakavasikakammakaranam, tam karonta tatheva cammapatte kantitva katiyam
thapenti. Katito patthaya
@Footnote: 1 cha.Ma. chakanakayati, Si., i. pakkatathiyati   2 cha.Ma. game   3 cha.Ma. parivaretva
@4 cha.Ma......kammakaranam, evamuparipi  5 Si. pakkatthitva  6 cha.Ma. vallitva, Si.
@caletva   7 cha.Ma. utthahati   8 cha.Ma. jalenti   9 cha.Ma. dipam viya
@10 Si. pajjalenti   11 Si. hettha givato  12-12 cha.Ma. cammabadadhe kantitva
@gopphake
Kantitva gopphakesu thapenti. Uparimehi hetthimasariram cirakanivasananivattham viya
hoti. Eneyyakanti eneyyakakammakaranam. Tam karonta ubhosu kapparesu ca janusu
ca ayavalayani datva ayasulani kottenti. So catuhi ayasulehi bhumiyam
patitthahati. Atha nam parivaretva aggim karonti. "eneyyako jotipariggaho
yatha"ti agatatthanepi idameva vuttam. Tam kalena kalam sulani apanetva
catuhi atthikotihiyeva thapenti. Evam 1- evarupa karana 2- nama natthi.
     Balisamamsikanti ubhato mukhehi balisehi paharitva cammamamsanharuni
uppatenti. Kahapanikanti sakalasariram tinhahi vasihi kotito patthaya
kahapanamattam patenta kottenti. Kharapaticchikanti sariram tattha tattha avudhena
paharitva kocchehi kharam ghamsanti. Cammamamsanharuni paggharitva savanti.
Atthikasankhalikava titthati. Palighaparivattikanti ekena passena nipajjapetva
kannacchidde ayasulam kottetva pathaviya ekabaddham karonti. Atha nam pade
gahetva avijjhanti. Palalapithakanti cheka karanika chavicammam chinditva 3-
nisadapotakehi atthihi bhinditva kesesu gahetva ukkhipanti. Mamsarasiyeva hoti,
atha nam keseyeva 4- pariyonaddhitva ganhanti. 5- Palalavatti viya katva
palivethenti. 5- Sunakhehiti katipayani divasani aharam adatva chatakehi sunakhehi
khadapenti. Te muhuttena atathisankhalikameva karonti. Samparayikoti samparaye
dutiyattabhave vipakoti attho.
     [170] Chandaragavinayo chandaragappahananti nibbanam. Nibbananhi
agamma kamesu chandarago viniyyati ceva pahiyyati ca, tasma nibbanam
chandaragavinayo chandaragappahananti ca vuttam. Samam va kame parijanissantiti
sayam va te kame tihi parinnahi parijanissanti. Tathattayati tathabhavaya.
Yathapatipannoti yaya patipadaya patipanno.
@Footnote: 1 cha.Ma. ayam saddo na dassati    2 cha.Ma. karana    3 cha.Ma. acchinditva
@4 cha.Ma. keseheva           5-5 cha.Ma. palalavattim viya katva pana vethenti
     [171] Khattiyakanna vatiadi aparittena vipulena kusalena gahitapatisandhikam
vatthalankaradini labhanatthane nibbattam dassetum vuttam. Pannarasavassuddesikati
pannarasavassavaya. Dutiyapadepi eseva nayo. Vayapadesam kasma ganhati?
vannasampattim dassanattham. Matugamassa hi duggatakule nibbattassapi ekasmim 1-
kale thokam kokam vannayatanam pasidati. Purisanam pana visativassapancavisativassakale
pasannam hoti. Natidighatiadihi chadosavirahitam sarirasampattim dipeti. Vannanibhati
vannayeva. 2-
     Jinnanti jarajinnam. Gopanasivankanti gopanasi viya vankam. Bhogganti
bhaggam, iminapissa vankabhavameva dipeti. Dandaparayananti dandapatissaranam
dandadutiyam. Pavedhamananti kampamanam. Aturanti jaraturam. Khandadantanti
jinnabhavena khanditadantam. Palitakesanti pandarakesam. Vilunanti luncitva
gahitakesam viya khallatam. Khalitasiranti mahakhallatasisam. Valinanti sanjatavalim.
Tilakahatagattanti setakalatilakehi vikinnasariram. Abadhikanti byadhikam. Dukkhitanti
dukkhappattam.
     Balhagilananti adhimattagilanam. Sivathikaya chadditanti amakasusane
patitam. Sesamettha satipatthane vuttameva. Idhapi nibbanamyeva chandaragavinayo.
     [173] Neva tasmim samaye attabyabadhayati tasmim samaye attanopi
dukkhatthaya na ceteti. Abyapajjhamyevati niddukkhameva.
     [174] Yam bhikkhave vedana aniccati bhikkhave yasma vedana anicca,
tasma ayam aniccadiakarova vedanaya adinavoti attho, nissaranam
vuttappakaramevati.
                    Papancasudaniya majjhimanikayatthakathaya
                    mahadukkhakkhandhasuttavannana nitthita.
                        ----------------
@Footnote: 1 cha.Ma. etasmim           2 cha.Ma. vannoyeva



             The Pali Atthakatha in Roman Book 7 page 377-383. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=7&A=9635&modeTY=2              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=7&A=9635&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=12&i=194              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=12&A=2784              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=12&A=3380              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=12&A=3380              Contents of The Tipitaka Volume 12 http://84000.org/tipitaka/read/?index_12

first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]