ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 8 : PALI ROMAN Ma.A. (papa–ca.2)

                      7. Culatanhasankhayasuttavannana
    [390] Evamme sutanti culatanhasankhayasuttam. Tattha pubbarame migaramatu
pasadeti pubbaramasankhate vihare migaramatuya pasade. Tatrayam anupubbikatha:-
atite satasahassakappamatthake eka upasika padumuttaram bhagavantam nimantetva
buddhappamukhassa bhikkhusamghassa satasahassam danam datva bhagavato padamule nipajjitva
"anagate tumhadisassa buddhassa aggupatthayika homi"ti patthanam akasi. Sa
kappasatasahassam devesu ceva manussesu ca samsaritva amhakam bhagavato kale
bhaddiyanagare mendakasetthiputtassa dhananjayassa setthino gehe sumanadeviya
kucchismim patisandhim ganhi, jatakale cassa visakhati namam akamsu. Sa yada bhagava
bhaddiyanagaram agamasi, tada pancadarikasatehi saddhim bhagavato paccuggamanam katva
@Footnote: 1 cha.Ma. tiyojanasatikam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page204.

Pathamadassanamhiyeva sotapanna ahosi. Aparabhage savatthiyam migarasetthiputtassa punnavaddhanakumarassa 1- geham gata, tattha nam migarasetthi matutthane thapesi, tasma migaramatati vuccati. Patikulam gacchantiya cassa pita mahalatapilandhanam nama karapesi, tasmim pilandhane catasso vajiranaliyo upayogam agamamsu, muttanam ekadasa naliyo, pavalanam dvavisati naliyo, maninam tettimsa naliyo, iti etehi ca annehi ca sattavannehi ratanehi nitthanam agamasi, tam sise patimukkam yava padapitthiya bhassati, pancannam hatthinam balam dharayamanava nam itthi dharetum sakkoti. Sa aparabhage dasabalassa aggupatthayika hutva tam pasadhanam vissajjetva navahi kotihi bhagavato viharam karayamana karisamatte bhumibhage pasadam 2- karesi, tassa uparimabhumiyam pancagabbhasatani honti, hetthimabhumiyam 3- pancati gabbhasahassapatimandito ahosi, sa "suddhapasadova na sobhati"ti tam parivaretva panca dvikutagehasatani panca culapasadasatani panca dighasalasatani ca karapesi, viharamaho catuhi masehi nitthanam agamasi. Matugamattabhave thitaya visakhaya viya annissa buddhasasane dhanapariccago nama natthi, purisattabhave thitassa ca anathapindikassa viya annassa buddhasasane dhanapariccago nama natthi. So hi catupannasakotiyo vissajjetva savatthiya dakkhinabhage anuradhapurassa mahaviharasadise thane jetavanamahaviharam nama karesi. Visakha savatthiya pacinabhage uttamadevivimanasadise 4- thane pubbaramam nama karesi. Bhagava imesam dvinnam kulanam anukampaya savatthim nissaya viharanto imesu dvisu viharesu nibaddhavasam vasi, ekam antovassam jetavane vasati, ekam pubbarame, etasmim pana samaye bhagava pubbarame viharati. Tena vuttam "pubbarame migaramatu pasade"ti. Kittavata nu kho bhanteti kittakena nu kho bhante. Sankhittena tanhasankhayavimutto hotiti tanhasankhaye nibbane tam arammanam katva vimuttacittataya @Footnote: 1 cha.Ma. punna.... 2 Si. viharam 3 cha.Ma. hetthabhumiyam 4 cha.Ma.....viharasadise

--------------------------------------------------------------------------------------------- page205.

Tanhasankhayavimutto nama sankhittena kittavata hoti. Yaya patipattiya tanhasankhayavimutto hoti, tam me khinasavassa bhikkhuno pubbabhagapatipadam sankhittena desethati pucchati. Accantanitthoti khayavayasankhatam antam atitati accanta. Accanta nittha assati accantanittho, ekantanittho satatanitthoti attho. Accantam yogakkhemiti accantayogakkhemi, niccayogakkhemiti attho. Accantam brahmacariti accantabrahmacari, niccabrahmacariti attho, accantam pariyosanamassati purimanayeneva accantapariyosano. Settho devamanussananti devananca manussananca settho uttamo. Evarupo bhikkhu kittavata hoti, khippametassa sankhepeneva patipattim kathethati bhagavantam yacati. Kasma panesa evam vegayatiti? kilam anubhavitukamataya. Ayam kira uyyanakilam anapetva catuhi maharajehi 1- catusu disasu arakkham gahapetva dvisu devalokesu devasanghena parivuto addhatiyahi natakotihi saddhim eravanam aruyha uyyanadvare thito ime panhe 2- sallakkhesi "kittakena nu kho tanhasankhayavimuttassa khinasavassa sankhepato agamaniyapubbabhagapatipada hoti"ti. Athassa etadahosi "ayam panho ativiya sassiriko, sacaham imam panham anugganhitvava uyyanam pavisissami, chadvarikehi arammanehi nimmathito na puna imam panham sallakkhessami, titthatu tava uyyanakila, satthu santikam gantva imam panham pucchitva uggahitapanho uyyane kilissami"ti hatthikkhandhe antarahito bhagavato santike paturahosi. Tepi cattaro maharajano arakkham gahetva thitatthaneyeva thita, paricarikadevasanghapi natakanipi eravanopi nagaraja tattheva uyyanadvare atthasi, evamesa kilam anubhavitukamataya vegayanto evamaha. Sabbe dhamma nalam abhinivesayati ettha sabbe dhamma nama pancakkhandha dvadasayatanani attharasa dhatuyo, te sabbepi tanhaditthivasena abhinivesaya @Footnote: 1 cha.Ma. maharajuhi 2 cha.Ma. imam panham

--------------------------------------------------------------------------------------------- page206.

Nalam na pariyatta na samattha na yutta, kasma? gahitakarena atitthahanato. 1- Te hi niccati gahitapi aniccava sampajjanti, sukhati gahitapi dukkhava sampajjanti, attati gahitapi anattava sampajjanti, tasma nalam abhinivesaya. Abhijanatiti aniccam dukkham anattati nataparinnaya abhijanati. Parijanatiti tatheva tiranaparinnaya parijanati. Yankinci vedananti antamaso pancavinnanasampayuttampi yankinci appamattakampi vedanam anubhavati. Imina bhagava sakkassa devanamindassa vedanavasena nibbattetva arupapariggaham dasseti. Sace pana vedanakammatthanam hettha na kathitam bhaveyya, imasmim thane kathetabbam siya. Hettha pana kathitam, tasma satipatthane vuttanayeneva veditabbam. Aniccanupassiti ettha aniccam veditabbam, aniccanupassana veditabba, aniccanupassi veditabbo. Tattha aniccanti pancakkhandha, te hi uppadavayatthena anicca. Aniccanupassanati pancakkhandhanam khayato vayato dassanananam. Aniccanupassiti tena nanena samannagato puggalo, tasma "aniccanupassi viharati"ti aniccato anupassanto viharatiti ayamettha attho. Viraganupassiti ettha dve viraga khayavirago ca accantavirago ca. Tattha sankharanam khayavayato anupassanapi, accantaviragam nibbanam viragato dassanamaggananampi viraganupassana nama. Tadubhayasamangipuggalo viraganupassi nama, tam sandhaya vuttam "viraganupassi"ti, viragato anupassantoti attho. Nirodhanupassimhipi eseva nayo, nirodhopi hi khayanirodho ca accantanirodho cati duvidhoyeva. Patinissagganupassiti ettha patinissaggo vuccati vossaggo, so ca pariccagavossaggo pakkhandanavossaggoti duvidho hoti. Tattha pariccagavossaggoti vipassana, sa hi tadangavasena kilese ca khandhe ca vossajjati. Pakkhandanavossaggoti maggo, so hi nibbanam arammanato pakkhandati. Dvihipi va karanehi vossaggoyeva, samucchedavasena khandhanam kilesananca vossajjanato nibbananca pakkhandanato. Tasma kilese ca khandhe ca pariccajatiti pariccagavossaggo, @Footnote: 1 cha.Ma. atitthanato

--------------------------------------------------------------------------------------------- page207.

Nirodhe nibbanadhatuya cittam pakkhandatiti pakkhandanavossaggoti ubhayampetam magge sameti. Tadubhayasamangipuggalo imaya patinissagganupassanaya samannagatatta patinissagganupassi nama hoti, tam sandhaya vuttam "patinissagganupassi"ti. Na kinci loke upadiyatiti kinci ekampi sankharagatam tanhavasena na upadiyati na ganhati na paramasati. Anupadiyam na paritassatiti agganhanto tanhahi paritassanaya na paritassati. Paccattanneva parinibbayatiti sayameva kilesaparinibbanena parinibbayati. Khina jatitiadina panassa paccavekkhanava dassita. Iti bhagava sakkassa devanamindassa sankhittena khinasavassa pubbabhagapatipadam pucchito sallahukam katva sankhitteneva khippam katheti. 1- [391] Avidure nisinno hotiti anantare kutagare nisinno hoti. Abhisameccati nanena abhisamagantva, janitvati attho. Idam vuttam hoti:- kim nu kho esa janitva anumodi, udahu ajanitva vati. Kasma panassa evamahosi? thero kira na bhagavato panhavissajjanasaddam assosi, sakkassa pana devaranno "evametam bhagava evametam sugata"ti anumodanasaddamassosi. Sakko kira devaraja mahata saddena anumodi. Atha kasma na bhagavato saddam assositi? yathaparisavinnapakatta. Buddhanam hi dhammam kathentanam ekabandhaya cakkavalapariyantayapi parisaya saddo suyyati, parisantam 2- pana muncitva angulimattampi bahiddha na niccharati. Kasma? evarupa madhurakatha ma niratthaka agamasiti. Tada bhagava migaramatu pasade sattaratanamaye kutagare sirigabbhamhi nisinno hoti, tassa dakkhinapasse sariputtattherassa vasanakutagaram, vamapasse mahamoggallanassa, antare chiddavivarokaso natthi, tasma thero na bhagavato saddam assosi, sakkasseva assositi. Pancahi turiyasatehiti pancangikanam turiyanam pancahi satehi. Pancangikaturiyannama atatam vitatam atatavitatam susiram ghananti imehi pancahangehi samannagatam. Tattha atatannama cammapariyonaddhesu bheriadisu ekatalaturiyam, @Footnote: 1 cha.Ma. kathesi 2 cha.Ma. pariyantam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page208.

Vitatannama ubhayatalam. Atatavitatannama tantibaddhapanavadi. Susiram vamsadi. Ghanam sammadi. Samappitoti upagato. Samangibhutoti tasseva vevacanam. Paricaretiti tam sampattim anubhavanto tato tato indriyani careti. Idam vuttam hoti:- paricaretva 1- vajjamanehi pancahi turiyasatehi samannagato hutva dibbasampattim anubhavatiti. Patipanametvati apanetva, nissaddani karetvati attho. Yatheva hi idani saddha rajano garubhavaniyabhikkhum disva "asuko nama ayyo agacchati, tata ma gayatha, ma vadetha, ma naccatha"ti natakani pativinenti, sakkopi theram disva evamakasi. Cirassam kho marisa moggallana imam pariyayamakasiti evarupam loke pakatiya piyasamudacaravacanam hoti, lokiya hi cirassam agatampi anagatapubbampi manapajatiyam agatam disva "kuto bhavam agato, cirassam bhavam agato, kathante idhagamanamaggo nato maggamulhosi"tiadini vadanti. Ayam pana agatapubbattayeva evamaha. Thero hi kalena kalam devacarikam gacchatiyeva. Tattha pariyayamakasiti varam akasi. Yadidam idhagamanayati yo ayam idhagamanaya varo, tam bhante cirassamakasiti vuttam hoti. Idamasanam pannattanti yojanikam manipallankam pannapetva evamaha. [392] Bahukicca bahukaraniyati ettha yesam bahuni kiccani, te bahukicca. Bahukaraniyati tasseva vevacanam. Appeva sakena karaniyenati sakaraniyameva appam mandam, na bahu, devanam karaniyam pana bahu, pathavito patthaya hi kapparukkhamatugamadinam atthaya atta sakkassa santike chijjanti, tasma niyamento aha apica devanamyeva tavatimsanam karaniyenati. Devananhi dhita ca putta ca anke nibbattanti, padaparicarika itthiyo sayane nibbattanti, tasam mandanapasadhanakarika devadhita sayanam parivaretva nibbattanti, veyyavaccakara antovimane nibbattanti, etesam atthaya attakaranam natthi. Ye pana simantare nibbattanti, te "mama santaka tava santaka"ti nicchetum asakkonta attam karonti, sakkam devarajanam pucchanti, so yassa vimanam asannataram, tassa santakoti @Footnote: 1 cha.Ma. parivaretva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page209.

Vadati. Sace dvepi samatthane honti, yassa vimanam ullokento 1- thito, tassa santakoti vadati. Sace ekampi na oloketi, tam ubhinnam kalahupacchedanattham attano santakam karoti. Tam sandhaya "devanamyeva tavatimsanam karaniyena"ti aha. Apicassa evarupam kilakiccampi karaniyameva. Yam no khippameva antaradhayatiti yam amhakam sighameva andhakare rupagatam viya na dissati, imina "aham bhante tam panhavissajjanam na sallakkhemi"ti dipeti. Thero "kasma nu kho ayam yakkho asallakkhanabhavam dipeti, passena pariharati"ti avajjanto "deva nama mahamulha honti. Chadvarikehi arammanehi nimmathiyamana attano bhuttabhuttabhavampi pitapitabhavampi na jananti, idha katam ettha pamussanti"ti annasi. Keci panahu "thero etassa garu bhavaniyo, tasma' idaneva loke aggapuggalassa santike panham uggahetva agato, idaneva natakanam antaram pavitthoti evam mam thero tajjeyya'ti bhayena evamaha"ti. Etam pana kohannam nama hoti, ariyasavakassa evarupam kohannam nama na hoti, tasma mulhabhaveneva na sallakkhesiti veditabbam. Upari kasma sallakkhesiti? thero tassa somanassasamvegam janetva tamam nihari, tasma sallakkhesiti. Idani sakko pubbe attano ekam kuhakakaranam 2- therassa arocetum bhutapubbantiadimaha. Tattha samupabyulhoti sannipatito rasibhuto. Asura parajinimsuti 3- asura parajayam papunimsu. Kada panete parajitati? sakkassa nibbattakale. Sakko kira anantare attabhave magadharatthe macalagame magho nama manavo ahosi pandito byatto, bodhisattacariya viyassa cariya ahosi. So tettimsa purise gahetva kalyanamakasi, ekadivasam attanova pannaya upaparikkhitva gamamajjhe mahajanassa sannipatitatthane kacavaram ubhayato pabyuhetva 4- tam thanam atiramaniyam akasi, puna tattheva mandapam karesi, puna gacchante kale salam @Footnote: 1 cha.Ma. olokento 2 cha.Ma. evam bhutakaranam @3 ka. parajayimsuti 4 cha.Ma. apabbahitva, Ma. pabyuhitva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page210.

Karesi, gamato ca nikkhamitva gavutampi addhayojanampi tigavutampi yojanampi vicaritva tehi sahayehi saddhim visamam samam akasi, te sabbepi ekacchanda tattha tattha setuyuttatthane setum, mandapasalapokkharanimalagaccharopanadinam yuttatthane mandapadini karonta bahum punnamakamsu. Magho sattavattapadani 1- puretva kayassa bheda saddhim sahayehi tavatimsabhavane nibbatti. Tasmim kale asuragana tavatimsadevaloke pativasanti, sabbe te devanam samanayuka samanavanna ca 2- honti, te sakkam saparisam disva adhuna nibbatta navakadevaputta agatati mahapanam sajjayimsu. Sakko devaputtanam sannam adasi "amhehi kusalam karontehi na parehi saddhim sadharanam katam, tumhe gandapanam ma pivittha, pitamattameva karotha"ti. Te tatha akamsu. Balaasura gandapanam pivitva matta niddam okkamimsu. Sakko devanam sannam datva te padesu gahapetva sinerupade khipapesi, sinerussa hi hetthimatale asurabhavanam nama atthi, tavatimsadevalokappamanameva, tattha asura vasanti. Tesampi cittapatali nama rukkho atthi, te tassa pupphanakale jananti "nayam tavatimsa, sakkena vancita mayan"ti. Te ganhatha nanti vatva sinerum paricaramana 3- deve vutthe vammikapadato vammikamakkhika viya abhiruhimsu. Tattha kalena deva jinanti, kalena asuRa. Yada devanam jayo hoti, asure yava samuddapittha anubandhanti. Yada asuranam jayo hoti, deve yava vediyapada 4- anubandhanti. Tasmim pana sangame devanam jayo ahosi, deva asure yava samuddapittha anubandhimsu. Sakko sabbe 5- asure palapetva pancasu thanesu arakkham thapesi, evam arakkham datva vediyapade vajirahattha indapatimayo thapesi. Asura kalena kalam utthahitva ta patimayo disva "sakko appamatto titthati"ti tatova nivattanti. Tato patinivattitvati vijitatthanato nivattitva. Paricarikayoti malagandhadikammakarikayo. @Footnote: 1 cha.Ma. satta vatapadani 2 Si. samanavannava 3 cha.Ma. pariharamana @4 cha.Ma. vedikapada 5 cha.Ma. ayam patho na dissati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page211.

[393] Vessavano ca maharajati so kira sakkassa vallabho balavavissasiko, tasma sakkena saddhim agamasi. Purakkhatvati purato katva. Pavisimsuti pavisitva pana upaddhapihitani dvarani katva olokayamana atthamsu. Idampi marisa moggallana passa vejayantapasadassa ramaneyyakanti marisa moggallana idampi vejayantassa ramaneyyakam passa, suvannatthambhe passa, rajatatthambhe manitthambhe pabalatthambhe lohitangatthambhe masaragallatthambhe muttatthambhe sattaratanatthambhe, tesamyeva suvannadimayaghatake valarupakani ca passati evam thambhapantiyo adim katva ramaneyyakam dassento evamaha. Yatha tam pubbe katapunnassati yatha pubbe katapunnassa upabhogatthanena sobhitabbam, evameva sobhatiti attho. Atibalham kho ayam yakkho pamatto viharatiti attano pasade natakaparivarena sampattiyava vasena ativiya matto. Iddhabhisankharam abhisankhasiti iddhim akasi. Apokasinam samapajjitva pasade patitthitokasam udakam hotuti iddhim adhitthaya pasadakannike padangutthakena pahari, so pasado yatha nama udakapitthe thapitam pattam mukhavattiyam anguliya pahatam aparaparam kampati calati na santitthati, evameva sankampi sampakampi sampavedhi, thambhapitthisanghatakannikagopanasiadini karakaratisaddam muncantani patitum viya araddhani. Tena vuttam "sankampesi sampakampesi sampavedhesi"ti. Acchariyabbhutacittajatati aho acchariyam aho abbhutanti evam sanjataacchariyabbhuta ceva sanjatatutthino ca ahesum uppannabalavasomanassa. Samvigganti ubbiggam calitam. Lomahatthajatanti jatalomahamsam, kancanabhittiyam thapitamaninagadantehi viya uddhaggehi lomehi akinnasariranti attho. Lomahamso ca namesa somanassenapi hoti domanassenapi, idha pana somanassena jato. Thero hi sakkassa somanassavegena samvejetum tam patihariyamakasi. Tasma somanassavegena samviggalomahattham viditvati attho. [394] Idhaham marisati idanissa yasma therena somanassasamvegam janayitva tamam vinoditam, tasma sallakkhetva evamaha. Eso nu te marisa

--------------------------------------------------------------------------------------------- page212.

So bhagava satthati marisa tvam kuhim gatositi vutte mayham satthu santikanti vadesi, imasmim devaloke ekapadakena viya titthasi, yam tvam evam vadesi, eso nu te marisa so bhagava satthati pucchimsu. Sabrahmacari me esoti ettha kincapi thero anagariyo abhiniharasampanno aggasavako, sakko agariyo, maggabrahmacariyavasena panete sabrahmacarino honti, tasma evamaha. Aho nuna te so bhagava satthati sabrahmacari tava te evam mahiddhiko, so pana te bhagava sattha aho nuna mahiddhikoti satthu iddhipatiharayadassane jatabhilapa hutva evamahamsu. [395] Natannatarassati 1- pannatannatarassa, sakko hi pannatanam annataro. Sesam sabbattha pakatameva, desanam pana bhagava yathanusandhitova 2- nitthapesiti. Papancasudaniya majjhimanikayatthakathaya culatanhasankhayasuttavannana nitthita. ---------------


             The Pali Atthakatha in Roman Book 8 page 203-212. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=8&A=5203&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=8&A=5203&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=12&i=433              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=12&A=7915              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=12&A=9397              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=12&A=9397              Contents of The Tipitaka Volume 12 http://84000.org/tipitaka/read/?index_12

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]