ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 8 : PALI ROMAN Ma.A. (papa–ca.2)

                       9. Mahaassapurasuttavannana
    [415] Evamme sutanti mahaassapurasuttam. Tattha angesuti anga nama
janapadino rajakumara, tesam nivaso ekopi janapado rulhisaddena "anga"ti
vuccati, tasmim angesu janapade. Assapuram nama anganam nigamoti assapuranti
nagaranamena laddhavoharo anganam janapadassa eko nigamo, tam gocaragamam
katva viharatiti attho. Bhagava etadavocati etam "samana samanati vo bhikkhave
jano sanjanati"tiadivacanamavoca.
    Kasma pana evam avocati. Tasmim kira nigame manussa saddha pasanna
buddhamamaka dhammamamaka samghamamaka, tadahupabbajitasamanerampi vassasatikattherasadisam
@Footnote: 1 cha.Ma. dharethati
Katva pasamsanti, pubbanhasamaye 1- bhikkhusamgham pindaya pavisantam disva
bijanangaladini gahetva khettam gacchantapi pharasuadini gahetva arannam pavisantapi
tani upakaranani nikkhipitva bhikkhusamghassa nisidanatthanam asanasalam va mandapam
va rukkhamulam va sammajjitva asanani pannapetva 2- avarake ca paniyam
paccupatthapetva 2- bhikkhusamgham nisidapetva yagukhajjakadini datva katabhattakiccam
bhikkhusamgham uyyojetva tato tani upakaranani adaya khettam va arannam va
gantva attano kammani karonti, kammantatthanepi nesam anna katha nama
natthi, cattaro maggattha cattaro phalatthati attha puggala ariyasamgho nama,
te "evarupena silena evarupena acarena evarupaya patipattiya samannagata
lajjino pesala ularaguna"ti bhikkhusamghasseva vannam kathenti, kammantatthanato
agantva bhuttasayamasa gharadvare nisinnapi sayanagharam pavisitva nisinnapi
bhikkhusamghasseva vannam kathenti. Bhagava tesam manussanam nipaccakaram disva bhikkhusamgham
pindapatapacayane niyojitva etadavoca.
    Ye dhamma samanakarana ca brahmanakarana cati ye dhamma samadaya
paripurita samitapapasamanam ca bahitapapabrahmanam ca karontiti attho. "tinimani
bhikkhave samanassa samaniyani samanakaraniyani. Katamani tini, adhisilasikkhasamadanam,
adhicittasikkhasamadanam, adhipannasikkhasamadanan"ti 3- ettha pana samanena
kattabbadhamma vutta, tepi ca samanakarana hontiyeva. Idha pana hirottappadivasena
desana vittharita. Evam no ayam amhakanti ettha noti nipatamattam, evam
ayam amhakanti attho. Mahapphala mahanisamsati ubhayampi atthato ekameva avanjhati
amogha. Saphalati ayam tassevattho. Yassa hi phalam natthi, sa vanjha nama
hoti. Saudrayati savaddhi, idam saphalataya vevacanam. Evanhi vo bhikkhave sikkhitabbanti
bhikkhave evam tumhehi sikkhitabbam, iti bhagava imina ettakena thanena
hirottappadinam dhammanam vannam kathesi. Kasma? vacanapathapacchindanattham. Sace hi
@Footnote: 1 cha.Ma. pubbanhasamayam  2-2 cha.Ma. arajapaniyam paccupatthapetva Si. adharake
@ca paniyam ca  3 an. tika. 20/82/222 samanasutta
Koci acirapabbajito balabhikkhu evam vadeyya "bhagava hirottappadidhamme samadaya
vattathati vadati, ko nu kho tesam samadaya vattane anisamso"ti, tassa
vacanapathapacchindanattham. Ayanca anisamso, ime hi dhamma samadaya paripurita
samitapapasamanam nama bahitapapabrahmanam nama karonti, catuppaccayalabham
uppadenti, paccayadayakanam mahapphalatam sampadenti, pabbajjam avanjham saphalam
saudrayam karontiti vannam abhasi, ayamettha sankhePo. Vittharato pana vannanakatha 1-
satipatthane 2- vuttanayeneva veditabba.
    [416] Hirottappenati "yam hiriyati hiriyitabbena, ottappati
ottappitabbena"ti 3- evam vittharitaya hiriya ceva ottappena ca. Apicettha
ajjhattasamutthana hiri, bahiddhasamutthanam ottappam. Attadhipateyya hiri,
lokadhipateyyam ottappam. Lajjisabhavasanthita hiri, bhayasabhavasanthitam ottappam,
vittharakatha panettha sabbakarena visuddhimagge vutta. Apica ime dve dhamma
lokam palanato lokapalanakadhamma namati kathita. Yathaha "dveme bhikkhave
sukka dhamma lokam palenti. Katame dve? hiri ca ottappam ca. Ime kho
bhikkhave dve sukka dhamma lokam palenti. Ime ce bhikkhave dve sukka
dhamma lokam na paleyyum, nayidha pannayetha' mata'ti va' matuccha'ti va
`matulani'ti va `acariyabhariya'ti va `garunam dara'ti va, sambhedam loko agamissa,
yatha ajelaka kukkutasukara sonasingala"ti. 4- Imeyeva jatake "devadhamma"ti
kathita. Yathaha:-
              "hiriottappasampanna      sukkadhammasamahita
               santo sappurisa loke    devadhammati vuccare"ti. 5-
    Mahacundattherassa pana kilesasallekhanapatipadati katva dassita. Yathaha
"pare ahirika bhavissanti, mayamettha hirimana bhavissamati sallekho karaniyo.
@Footnote: 1 cha.Ma. vannakatha.  2 su.vi. 2/373/366 adi mahasatipatthanasutta.,
@pa.su.1/326 adi (sya)  3 abhi. san. 34/1330-1/299 nikkhepakanda
@4 an. duka. 20/9/51 cariyasutta  5 khu. ja. 27/6/3 devadhammajataka (sya)
Pare anottappi 1- bhavissanti, mayamettha ottappi 2- bhavissamati sallekho
karaniyo"ti. 3- Ime ca 4- mahakassapattherassa ovadupasampadati katva dassita.
Vuttanhetam "tasmatiha te kassapa evam sikkhitabbam, tibbam me hirottappam
paccupatthitam bhavissati theresu navesu majjhimesuti. Evam hi te kassapa
sikkhitabban"ti. 5- Idha pana te samanadhamma namati dassita.
    Yasma pana ettavata samannattho matthakam patto nama hoti, tasma
aparepi samanakaranadhamme dassetum siya kho pana bhikkhave tumhakantiadimaha.
Tattha samannatthoti samyuttake tava 6- "katamanca bhikkhave samannam, ayameva
ariyo atthangiko maggo. Seyyathidam, sammaditthi .pe. Sammasamadhi, idam vuccati
bhikkhave samannam. Katamo ca bhikkhave samannattho, yo kho bhikkhave ragakkhayo
dosakkhayo mohakkhayo, ayam vuccati bhikkhave samannattho"ti 7- maggo "samannan"ti,
phalanibbanani "samannattho"ti vuttani. Imasmim pana thane maggampi phalampi
ekato katva samannattho kathitoti veditabbo. Arocayamiti kathemi. Pativedayamiti
janapemi.
    [417] Parisuddho no kayasamacaroti ettha kayasamacaro parisuddho
aparisuddhoti duvidho. Yo hi bhikkhu panam hanati, adinnam adiyati, kamesu
miccha carati, tassa kayasamacaro aparisuddho nama, ayam pana kammapathavaseneva
varito. Yo pana panina va ledduna va dandena va satthena va param
potheti 8- vihetheti, tassa kayasamacaro aparisuddho nama, ayampi
sikkhapadabandheneva 9- patikkhitto. Imasmim sutte ubhayametam akathetva paramasallekho
nama kathito. Yo hi bhikkhu paniyaghate va paniyam pivantanam patte va bhattam
bhunjantanam kakanam nivaranavasena hattham va dandam va leddum va uggirati, tassa
kayasamacaro aparisuddho. Viparito parisuddho nama. Uttanoti uggato pakato.
Vivatoti
@Footnote: 1 cha.Ma. anottapi   2 cha.Ma. ottapi   3 Ma.mu. 12/83/83 sallekhasutta
@4 cha.Ma. imeva     5 sam.ni. 16/154/210-1 civarasutta   6 Ma. samannam tava
@7 sam. maha. 19/36/19 dutiyasamannasutta  8 Si. hetheti
@9 Si. sikkhapadakkhandheneva
Anavato asanchanno, ubhayenapi parisuddhatamyeva dipeti. Na ca chiddavati sada
ekasadiso antarantare chiddarahito. Samvutoti kilesanam dvaram pidahanena pidahito,
na vajjapaticchadanatthaya.
    [418] Vacisamacarepi yo bhikkhu musa vadati, pisunam katheti, pharusam
bhasati, sampham palapati, tassa vacisamacaro aparisuddho nama, ayam pana kammapathavasena
varito. Yo pana gahapatikati va dasati va pessati va adihi khumsento
vadati, tassa vacisamacaro aparisuddho nama, ayam pana sikkhapadabandheneva
patikkhitto. Imasmim sutte ubhayampetam akathetva paramasallekho nama kathito.
Yo hi bhikkhu daharena va samanerena va "kacci bhante amhakam upajjhayam
passatha"ti vutte "avuso sambahula bhikkhuniyo 1- etasmim padese vasimsu, 2-
upajjhayo te vikkayikasakabhandikam ukkhipitva gato bhavissati"tiadina nayena
hasadhippayopi evarupam katham katheti, tassa vacisamacaro aparisuddho. Viparito
parisuddho nama.
    [419] Manosamacare yo bhikkhu abhijjhalu byapannacitto micchaditthiko
hoti, tassa manosamacaro aparisuddho nama, ayam pana kammapathavaseneva varito.
Yo pana upanikakhittam jataruparajatam sadiyati, tassa manosamacaro aparisuddho
nama, ayampi sikkhapadabandheneva patikkhitto. Imasmim sutte ubhayampetam akathetva
paramasallekho nama kathito, yo pana bhikkhu kamavitakkam va byapadavitakkam
va vihimsavitakkam va vitakketi, tassa manosamacaro aparisuddho. Viparito
parisuddho nama.
    [420] Ajivasmim yo bhikkhu ajivahetu vejjakammam pahinagamanam gandaphalanam 3-
karoti, arumakkhanam deti, telam pacatiti ekavisatianesanavasena jivitam 4- kappeti.
Yo va pana vinnapetva bhunjati, tassa ajivo aparisuddho nama, ayam pana
sikkhapadabandheneva patikkhitto. Imasmim sutte ubhayampetam akathetva paramasallekho
nama kathito, yo hi bhikkhu sappinavanitatelamadhuphanitadini labhitva "sve va
@Footnote: 1 cha.Ma. bhikkhubhikkhuniyo   2 cha.Ma. vivadimsu   3 Si. bhandapalanam    4 cha.Ma. jivikam
Punadivase va bhavissati"ti sannidhikarakam paribhunjati, yo va pana nimbankuradini
disva samanere vadati "ankure khadatha"ti, samanera thero khaditukamoti
kappiyam katva denti, dahare pana samanere va paniyam pivatha avusoti vadati,
te thero paniyam pivitukamoti paniyam sudhovitva 1- denti, tampi paribhunjantassa
ajivo aparisuddho nama hoti. Viparito parisuddho nama.
    [422] Mattannuti pariyesanapatiggahanaparibhogesu mattannu yuttannu
pamanannu.
    [423] Jagariyamanuyuttati rattindivam cha kotthase katva ekasmim
kotthase niddaya okasam katva panca kotthase jagariyamhi yuttappayutta.
Sihaseyyanti ettha kamabhogiseyya petaseyya sihaseyya tathagataseyyati catasso
seyya. Tattha "yebhuyyena bhikkhave kamabhogi satta vamena passena senti"ti 2-
ayam kamabhogiseyya, tesu hi dakkhinena passena seyya nama natthi.
    "yebhuyyena bhikkhave peta uttana senti"ti 2- ayam petaseyya. Peta
hi appamamsalohitatta atthisanghatajatita 3- ekena passena sayitum na sakkonti,
uttanava senti.
    "yebhuyyena bhikkhave siho migaraja nanguttham antarasatthimhi pakkhipitva
dakkhinena passena sayati"ti 2- ayam sihaseyya, tejussadatta hi siho migaraja
dve purimapade ekasmim thane pacchimapade ekasmim thapetva nanguttham
antarasatthimhi pakkhipitva purimapadapacchimapadanangutthanam thitokasam sallakkhetva
dvinnam purimapadanam matthake sisam thapetva sayati, divasampi sayitva pabujjhamano
na utrasanto pabujjhati, sisam pana ukkhipitva purimapadanam thitokasam sallakkheti,
sace kinci thanam vijahitva thitam hoti. "nayidam tuyham jatiya, na surabhavassa
ca anurupan"ti anattamano hutva tattheva sayati, na gocaraya pakkamati.
Avijahitva thite pana "tuyham jatiya surabhavassa ca anurupamidan"ti hatthatuttho
@Footnote: 1 cha.Ma. paniyasankham dhovitva     2 an. catukka. 21/246/272 seyyasutta
@3 Si. atthisamghataghatita
Utthaya sihavijambhitam vijambhitva kesarabharam vidhunitva tikkhattum sihanadam naditva
gocaraya pakkamati, catutthajjhanaseyya pana tathagataseyyati vuccati. Tasu idha
sihaseyya agata, ayanhi tejussadairiyapathatta uttamaseyya nama. Padena
padanti dakkhinapadena vamapadam. Accadhayati atiadhaya isakam atikkamma
thapetva, gopphakena hi gopphake, januna janumhi sanghattiyamane abhinham
vedana uppajjati, cittam ekaggam na hoti, seyya aphasuka hoti. Yatha pana
na sanghatteti, evam atikkamma thapite vedana nuppajjati, cittam ekaggam hoti,
seyya phasuka hoti, tasma evamaha.
    [425] Abhijjham loketiadi culahatthipade vittharitam.
    [426] Ya panayam seyyathapi bhikkhaveti upama vutta. Tattha inamadayati
vaddhiya dhanam gahetva. Byantikareyyati vigatantani 1- kareyya, yatha nesam
kakanikamattopi pariyanto nama navasissati, evam kareyya, sabbaso patiniyyateyyati
attho. Tatonidananti ananyanidanam, so hi ananomhiti avajjanto
balavapamojjam labhati, balavasomanassamadhigacchati, tena vuttam "labhetha pamojjam,
adhigaccheyya somanassan"ti.
    Visabhagavedanuppattiya kakaceneva catuiriyapatham chindanto abadhatiti
abadho, svassa atthiti abadhiko. Tamsamutthanadukkhena dukkhito. Adhimattagilanoti
balhagilano. Nacchadeyyati adhimattabyadhiparetataya na rucceyya. Balamattati
balameva, balancassa kaye na bhaveyyati attho. Tatonidananti arogyanidanam,
tassa hi arogomhiti avajjayato tadubhayam hoti. Tena vuttam "labhetha pamojjam,
adhigaccheyya somanassan"ti. Na cassa kinci bhoganam vayoti kakanikamattampi
bhoganam vayo na bhaveyya. Tatonidananti bandhanamokkhanidanam. Sesam vuttanayeneva
sabbapadesu yojetabbam. Anattadhinoti na attani adhino, attano ruciya
kinci katum na labhati. Paradhinoti paresu adhino. Parasseva ruciya pavattati. Na yena
@Footnote: 1 Si. vigatantam
Kamam gamoti yena disabhagenassa kamo 1- hoti, iccha uppajjati gamanaya,
tena gantum na labhati. Dasabyati dasabhava. Bhujissoti attano santako.
Tatonidananti bhujissanidanam. Kantaraddhanamagganti kantaram addhanamaggam, nirudakam
dighamagganti attho. Tatonidananti khemantabhuminidanam.
    Ime panca nivarane appahineti ettha bhagava appahinam kamacchandanivaranam
inasadisam, sesani rogadisadisani katva dasseti. Tatrayam sadisata:-
yo hi paresam inam gahetva vinaseti, so tehi inam dehiti vuccamanopi
pharusam vuccamanopi bajjhamanopi pahariyamanopi 2- kinci patippharitum  3- na sakkoti,
sabbam titikkhati, titikkhakarananhissa tam inam hoti. Evameva yo yamhi
kamacchandena rajjati, tanhagahanena tam vatthum ganhati. So tena pharusam
vuccamanopi bajjhamanopi pahariyamanopi 2- sabbam titikkhati, titikkhakarananhissa
so kamacchando hoti gharasamikehi vadhiyamananam itthinam viyati, evam inam viya
kamacchando datthabboti.
    Yatha pana pittarogaturo madhusakkharadisupi dinnesu pittarogaturataya
tesam rasam na vindati, tittakam tittakanti uggiratiyeva. Evameva byapannacitto
hitakamehi acariyupajjhayehi appamattakampi ovadiyamano ovadam na ganhati,
"ativiya me tumhe upaddavetha"tiadini vatva vibbhamati, pittarogaturataya
so puriso madhusakkharadirasam viya kodhaturataya jhanasukhadibhedam sasanarasam na
vindatiti, evam rogo viya byapado datthabbo.
    Yatha pana nakkhattadivase bandhanagare bandho puriso nakkhattassa neva
adim, na majjham, na pariyosanam passati, so dutiyadivase mutto "aho hiyyo
nakkhattam manapam, aho naccam, aho gitan"tiadini sutvapi pativacanam na deti.
Kimkarana? nakkhattassa ananubhutatta. Evameva thinamiddhabhibhuto bhikkhu vicittanayepi
Dhammassavane vattamane neva tassa adim, na majjham, na pariyosanam janati.
@Footnote: 1 gantukamata; su. vi. 1/221-2/191 (nava.)   2 su. vi. 1/223/192 vadhiyamanopi
@3 cha.Ma. patibahitum, Ma. patiharitum
So upatthite 1- dhammassavane "aho dhammassavanam, aho karanam, aho upama"ti
dhammassavanassa vannam bhanamananam sutvapi pativacanam na deti. Kimkarana?
thinamiddhavasena dhammakathaya ananubhutattati, evam bandhanagaram viya thinamiddham datthabbam.
    Yatha pana nakkhattam kilantopi daso "idam nama accayikam karaniyam
atthi, sigham tattha gaccha, no ce gacchasi, hatthapadam va te chindami kannanasam
va"ti vutto sigham gacchatiyeva, nakcattassa adimajjhapariyosanam anubhavitum na
labhati. Kasma? paradhinataya. Evameva vinaye apakatannuna vivekatthaya arannam
pavitthenapi kismincideva antamaso kappiyamamsepi akappiyamamsasannaya uppannaya
vivekam pahaya silaparisodhanattham 2- vinayadharassa santike gantabbam hoti, vivekasukham
anubhavitum na labhati. Kasma? uddhaccakukkuccabhibhutatayati, evam dasabyam viya
uddhaccakukkuccam datthabbam.
    Yatha pana kantaraddhanamaggapatipanno puriso corehi manussanam viluttokasam
pahatokasanca 3- disva dandakasaddenapi sakunikasaddenapi cora agatati
ussankitaparisankito hoti, gacchatipi, titthatipi, nivattatipi, gatatthanato
agatatthanameva bahutaram hoti. So kicchena kasirena khemantabhumim papunati va, na va
papunati. Evameva yassa atthasu thanesu vicikiccha uppanna hoti. So "buddho nu
kho, na nu kho buddho"tiadina nayena vicikicchanto adhimuccitva saddhaya ganhitum
na sakkoti, asakkonto maggam va phalam va na papunatiti. Iti yatha
kantaraddhanamagge "cora atthi natthi"ti punappunam asappanaparisappanam
apariyogahanam chambhitattam cittassa uppadento khemappattiya 4- antarayam
karoti, evam vicikicchapi "buddho nu kho na buddho"tiadina nayena
punappunam asappanaparisappanam apariyogahanam chambhitattam cittassa uppadayamana
ariyamaggappattiya 5- antarayam karotiti kantaraddhanamaggo viya datthabba.
@Footnote: 1 cha.Ma. utthite    2 cha.Ma. silavisodhanattham       3 Si. gatokasam
@4 cha.Ma. khemantapattiya     5 cha.Ma. ariyabhumippattiya Ma. ariyabhumikhemapattiya
    Idani seyyathapi bhikkhave ananyanti ettha bhagava pahinakamacchandanivaranam
ananyasadisam, sesani arogyadisadisani katva dasseti. Tatrayam sadisata:-
yatha hi puriso inam adaya kammante payojetva samiddhakammanto "idam inam
nama palibodhamulan"ti cintetva pavaddhitam 1- inam niyyatetva pannam phalapeyya,
athassa tato patthaya neva koci dutam pesesi, na pannam, so inasamike
disvapi sace icchati, asana utthahati, no ce, na utthahati. Kasma? tehi
saddhim nillepataya alaggataya. Evameva bhikkhu "ayam kamacchando nama
palibodhamulan"ti satipatthane vuttanayeneva cha dhamme bhavetva kamacchandanivaranam
pajahati, tassevam pahinakamacchandassa yatha inamuttassa purisassa inasamike
disva neva bhayam na chambhitattam hoti. Evameva paravatthumhi neva sango na
bandho 2- hoti dibbanipi rupani passato kileso na samudacarati. Tasma bhagava
ananyamiva kamacchandappahanam aha.
    Yatha pana so pittarogaturo puriso bhesajjakiriyaya tam rogam vupasametva
tato patthaya madhusakkharadinam rasam vindati. Evameva bhikkhu "ayam byapado nama
anatthakaro"ti cha dhamme bhavetva byapadanivaranam pajahati, so evam
pahinabyapado yatha pittarogavimutto puriso madhusakkharadini madhurani sampiyayamano
patisevati. Evameva acarapannattiadini sikkhapiyamano 3- sirasa sampaticchitva
sampiyayamano sikkhati. Tasma bhagava arogyamiva byapadappahanam aha.
    Yatha so nakkhattadivase bandhanagaram pavesitapuriso aparasmim nakkhattadivase
"pubbepi aham pamadadosena bandho tam nakkhattam nanubhavim, 4- idani appamatto
bhavissami"ti yathassa paccatthika okasam na labhanti, evam appamatto hutva
nakkhattam anubhavitva "aho nakkhattam aho nakkhattan"ti udanam udanesi.
Evameva bhikkhu "idam thinamiddham nama mahaanatthakaran"ti cha dhamme bhavetva
thinamiddhanivaranam pajahati. So evam pahinathinamiddho yatha bandhana muttapuriso
sattahampi nakkhattassa adimajjhapariyosanam anubhavati, evameva bhikkhu
@Footnote: 1 cha.Ma. savaddhikam    2 Ma. gedho  3 su.vi. 1/224/194 sikkhapadani
@4 cha.Ma. nanubhavami
Dhammanakkhattassa adimajjhapariyosanam anubhavanto saha patisambhidahi arahattam
papunati. Tasma bhagava bandhana mokkhamiva thinamiddhappahanam aha.
    Yatha pana daso kancideva mittam upanissaya samikanam dhanam datva
attanam bhujissam katva tato patthaya yam icchati, tam kareyya. Evameva bhikkhu
"idam uddhaccakukkuccam nama mahaanatthakaran"ti cha dhamme bhavetva
uddhaccakukkuccam pajahati. So evam pahinuddhaccakukkucco yatha bhujisso puriso
yam icchati, tam karoti. Na nam koci balakkarena tato nivatteti. Evameva bhikkhu yathasukham
nekkhammapatipadam patipajjati, na nam uddhaccakukkuccam balakkarena tato nivatteti.
Tasma bhagava bhujissam viya uddhaccakukkuccappahanam aha.
    Yatha ca balava puriso hatthasaram gahetva sajjavudho saparivaro kantaram
patipajjeyya, tam cora duratova disva palayeyyum. So sotthina tam kantaram
nittharitva khemantam patto hatthatuttho assa. Evameva bhikkhu "ayam vicikiccha
nama anatthakara"ti 1- cha dhamme bhavetva vicikiccham pajahati. So evam pahinavicikiccho
yatha balava sajjavudho saparivaro puriso core disva nibbhayo core tinam viya
aganetva sotthina nikkhamitva khemantabhumim papunati, evameva duccaritakantaram
nittharitva paramakhemantabhumim amatam nibbanam papunati. Tasma bhagava khemantabhumim
viya vicikicchappahanamaha.
    [427] Imameva kayanti imam karajakayam. Abhisandetiti temeti sineheti,
sabbattha pavattapitisukham karoti. Parisandetiti samantato sandeti. Paripuretiti
vayuna bhastam viya pureti. Parippharatiti samantato phusati. Sabbavato
kayassati assa bhikkhuno sabbakotthasavato kayassa. Yankinci
upadinnakasantatippavattitthane 2- chavimamsalohitanugatam anumattampi thanam
pathamajjhanasukhena aphutthannama 3- na hoti. Dakkhoti cheko patibalo nahaniyacunnani katum
ceva yojetum ca sannetum ca. 4- Kamsathaleti yena kenaci lohena katabhajane. Mattikabhajanam
@Footnote: 1 cha.Ma. su.vi. 1/224/195 anatthakarikati   2 Ma. upadinnakasantananibbattatthane
@3 cha.Ma. aphutam nama         4 Ma. sandetum ca
Pana thiram na hoti, maddantassa 1- bhijjati, tasma tam na dasseti. 2- Paripphosakam
paripphosakanti sincitva sincitva. Sanneyyati vamahatthena kamsathalam gahetva
dakkhinena hatthena pamanayuttam udakam sincitva sincitva parimaddanto pindakam
kareyya. Sinehanugatati udakasinehena anugata. Sinehaparetati udakasinehena
parigata. Santarabahirati saddhim antopadesena ceva bahipadesena ca, sabbatthakameva
udakasinehena phutthati 3- attho. Na ca paggharatiti na bindu bindu udakam
paggharati, sakka hoti hatthenapi dvihipi tihipi angulihi gahetum ovattikampi 4-
katunti attho.
    [428] Dutiyajjhanasukhupamayam ubbhitodakoti ubbhinnaudako, hettha
ubbhijjitva uggacchanaudako, antoyeva pana ubbhijjanaudakoti attho. Ayamukhanti
agamanamaggo. Devoti megho. Kalena kalanti kale kale, anvaddhamasam va
anudasaham vati attho. Dharanti vutthim. Anupaveccheyyati na paveseyya, na
vasseyyati attho. Sita varidhara ubbhijjitvati sitam vari tam udakarahadam
purayamanam ubbhijjitva. Hettha uggacchantam udakanhi uggantva uggantva
bhijjantam udakam khobheti, catuhi disahi pavisanaudakam puranapannatinakatthadandakadihi
udakam khobheti, vutthiudakam dharanipatapubbulakehi udakam khobheti, sannisinnameva pana
hutva iddhinimmitamiva uppajjamanam udakam imam padesam pharati, imam padesam na
pharatiti natthi, tena aphutthokaso nama na hoti, 5- tattha rahado viya karajakayo,
udakam viya dutiyajjhanasukham. Sesam purimanayeneva veditabbam.
    [429] Tatiyajjhanasukhupamayam uppalani ettha santiti uppalini.
Sesapadadvayepi eseva nayo. Ettha ca setarattaniluppalesu yankinci uppalam
uppalameva, unakasatapattam pundarikam, satapattam padumam. Pattaniyamam va vinapi setam
padumam, rattam pundarikanti ayamettha vinicchayo. Udakanuggataniti udakato
na uggatani. Antonimuggaposiniti udakatalassa antonimugganiyeva hutva posini,
vaddhiniti attho. Sesam purimanayeneva veditabbam.
@Footnote: 1 cha.Ma. sannentassa Si. sannantassa   2 cha.Ma. na dessati. 3 cha.Ma. phutati
@4 Ma. ovattikayampi    5 cha.Ma. na hotiti
    [430] Catutthajjhanasukhupamayam parisuddhena cetasa pariyodatenati
ettha nirupakkilesatthena parisuddham. Pabhassaratthena pariyodatam veditabbam. Odatena
vatthenati idam utupharanattham vuttam. Kilitthavatthena hi utupharanam na hoti, tamkhanam
dhotaparisuddhena utupharanam balavam hoti. Imissa hi upamaya vattham viya karajakayo,
utupharanam viya catutthajjhanasukham. Tasma yatha sunahatassa purisassa parisuddham
vattham sasisam parupitva nisinnassa sarirato utu sabbameva vattham pharati, na
koci vatthassa apphutokaso hoti. Evam catutthajjhanasukhena bhikkhuno karajakayassa
na koci okaso apphuto hotiti evamettha attho datthabbo. Catutthajjhanacittameva
va parutavattham viya, 1- tamsamutthanarupam utupharanam viya. Yatha hi katthaci odatavatthe
kayam apphusantepi tamsamutthanena utuna sabbatthakameva kayo phuttho hoti,
evam catutthajjhanasamutthapitena sukhumarupena sabbatthakameva bhikkhuno kayo phuttho 2-
hotiti evamettha attho datthabbo.
    [431] Pubbenivasananupamayam tamdivasam katakiriya pakata hotiti tamdivasam
gatagamattayameva gahitam. Tattha gamattayagatapuriso viya pubbenivasananalabhi datthabbo.
Tayo gama viya tayo bhava datthabba. Tassa purisassa tisu gamesu tamdivasam
katakiriyaya avibhavo viya pubbenivasaya cittam abhiniharitva nisinnassa bhikkhuno
tisu bhavesu katakiriyaya avibhavo datthabbo.
    [432] Dibbacakkhupamayam dve agarati dve ghaRa. Sadvarati
sammukhadvaRa. Anucankamanteti aparaparam cankamante. 3- Anuvicaranteti ito cito
ca vicarante, ito pana geha nikkhamitva etam geham, etasma va nikkhamitva
imam geham pavisanavasena datthabba. Tattha dve agara sadvara viya cutipatisandhiyo,
cakkhuma puriso viya dibbacakkhunanalabhi, cakkhumato purisassa dvinnam gehanam
antare thatva passato dve agare pavisanakanikkhamanakapurisanam pakatakalo
viya dibbacakkhulabhino alokam vaddhetva olokentassa cavanakauppajjanakasattanam
@Footnote: 1 cha.Ma. vattham viYu.  2 cha.Ma. karajakayo phuto     3 cha.Ma. sancarante
Pakatakalo. Kim pana te nanassa pakata, puggalassati? nanassa. Tassa
pakatatta pana puggalassa pakatayevati.
    [433] Asavakkhayananupamayam pabbatasankhepeti pabbatamatthake. Anaviloti
nikkaddamo. Sippiyo ca sambuka ca sippisambukam. Sakkhara ca kathala ca sakkharakathalam.
Macchanam gumba ghatati macchagumbam. Titthantampi carantampiti ettha sakkharakathalam
titthatiyeva, itarani carantipi titthantipi. Yatha pana antarantara thitasupi
nisinnasupi nipajjamanasupi 1- "eta gavo caranti"ti carantiyo upadaya
itarapi carantiti vuccanti. Evam titthantameva sakkharakathalam upadaya itarampi
dvayam titthantanti vuttam. Itaranca dvayam carantam upadaya sakkharakathalampi carantanti
vuttam, tattha cakkhumato purisassa tire thatva passato sippisambukadinam vibhutakalo
viya asavanam khayaya cittam niharitva nisinnassa bhikkhuno catunnam saccanam
vibhutakalo datthabbo,
    [434] Idani sattahakarehi salingato sagunato khinasavassa namam
ganhanto ayam vuccati bhikkhave bhikkhu samano itipitiadimaha. Tattha evam kho
bhikkhave bhikkhu samano hotitiadisu bhikkhave evam bhikkhu samitapapatta samano
hoti. Bahitapapatta brahmano hoti. Nahatakilesatta nahatako hoti,
dhotakilesattati attho. Catumaggananasankhatehi vedehi akusaladhammanam gatatta
vedagu hoti, viditattati attho. Teneva viditassa hontitiadimaha. Kilesanam
sutatta sottiyo hoti, nissutatta ahatattati 2- attho. Kilesanam arakatta
ariyo hoti, hatattati attho. Tehi arakatta araham hoti, duribhutattati
attho. Sesam sabbattha pakatamevati.
                    Papancasudaniya majjhimanikayatthakathaya
                     mahaassapurasuttavannana nitthita.
                         --------------
@Footnote: 1 cha.Ma. vijjamanasupi     2 cha.Ma. apahatattati



             The Pali Atthakatha in Roman Book 8 page 219-232. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=8&A=5612&modeTY=2              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=8&A=5612&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=12&i=459              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=12&A=8507              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=12&A=10045              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=12&A=10045              Contents of The Tipitaka Volume 12 http://84000.org/tipitaka/read/?index_12

first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]