ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 8 : PALI ROMAN Ma.A. (papa–ca.2)

                        8. Kosambiyasuttavannana
    [491] Evamme sutanti kosambiyasuttam. Tattha kosambiyanti evamnamake
nagare. Tassa kira nagarassa aramapokkharaniadisu tesu tesu thanesu kosambarukkhava
ussanna ahesum. Tasma kosambiti sankham agamasi. Kusambassa nama isino
assamato avidure mapitattatipi eke. Ghositarameti ghositasetthina karite
arame.
    Pubbe kira adilarattham 1- nama ahosi. Tato kotuhaliko 2- daliddo
chatakabhayena saputtadaro kedaraparicchinnam subhikkham rattham gacchanto puttam vahitum
asakkonto chaddetva agamasi. Mata nivattitva tam gahetva gata, te ekam
@Footnote: 1 Ma. indhilarattham         2 cha.Ma. kotuhalako

--------------------------------------------------------------------------------------------- page298.

Gopalakagamakam pavisimsu, gopalakananca tada bahupayaso 1- patiyatto hoti, tato payasam labhitva bhunjimsu, atha so puriso bahupayasam 2- bhunjitva jirapetum asakkonto rattibhage kalam katva tattheva sunakhiya kucchismim patisandhim gahetva kukkuro jato, so gopalakassa piyo ahosi manapo, gopalako ca paccekabuddham upatthasi. Paccekabuddhopi bhattakiccavasane kukkurassa ekam pindam deti, so paccekabuddhe sineham uppadetva gopalakena saddhim pannasalampi gacchati. So gopalake asannihite bhattavelayam sayameva gantva kalarocanattham pannasaladvare bhussati, antaramaggepi candamige disva bhussitva palapeti, so paccekabuddhe mudukena cittena kalam katva devaloke nibbatti, tatrassa ghosakadevaputtotveva namam ahosi, so devalokato cavitva kosambiyam ekasmim kulaghare nibbatti, tam aputtako setthi tassa matapitunam dhanam datva puttam katva aggahesi, atha so attano putte jate sattakkhattum marapetum upakkami, so punnavantataya sattasupi thanesu maranam apatva avasane ekaya setthidhitaya veyyattiyena laddhajivito aparabhage pituaccayena setthitthanam patto 3- ghositasetthi nama jato, annepi kosambiyam kukkutasetthipavarikasetthiti dve setthino atthi, imina saddhim tayo ahesum. Tena ca samayena tesam sahayakanam setthinam kulupaka pancasata 4- isayo pabbatapade vasimsu, te kalena kalam lonambilasevanatthaya manussapatham agacchanti. Athesmim vare gimhasamaye manussapatham agacchanta nirudakamahakantaram atikkamitva kantarapariyosane mahantam nigrodharukkham disva cintesum "yadiso ayam rukkho, addha ettha mahesakkhaya devataya bhavitabbam, sadhu vatassa, sace no paniyam va bhojaniyam va dadeyya"ti. Devata isinam ajjhasayam viditva imesam sangaham karissamiti attano anubhavena vitapantarato nangalasisamattam udakadharam pavattesi. Isigano rajatakkhandhasadisam udakavattim disva attano bhajanehi udakam gahetva paribhogam katva cintesi "devataya amhakam paribhogaudakam dinnam, idam pana @Footnote: 1 cha.Ma. pahutapayaso 2 Si. balavapayasam 3 cha.Ma. patva 4 Ma. pannasa

--------------------------------------------------------------------------------------------- page299.

Agamakam mahaarannam, sadhu vatassa, sace no aharampi dadeyya"ti. Devata isinam upasankappanavasena dibbani yagukhajjakadini datva santappesi. Isayo cintayimsu "devataya amhakam paribhogaudakampi bhojanampi sabbam dinnam, sadhu vatassa, sace no attanam dasseyya"ti. Devata tesam ajjhasayam viditva upaddhakayam dassesi. Te ahamsu "devate mahati te sampatti, kim kammam katva imam sampattim adhigatasi"ti. Bhante natimahantam parittam kammam katvati, upaddhauposathakammam nissaya hi devataya sa sampatti laddha. Anathapindikassa kira gehe ayam devaputto kammakaro ahosi. Setthissa hi gehe uposathadivasesu antamaso dasakammakare upadaya sabbo jano uposathiko hoti, ekadivasam ayam kammakaro ekakova pato utthaya kammantam gato, mahasetthi nivapam labhanamanussesu 1- sallakkhento etassevekassa arannam gatabhavam natva assa sayamasatthaya nivapam adasi. Bhattakarika dasi ekasseva bhattam pacitva arannato agatassa bhattam vaddhetva adasi, kammakaro aha "annesu divasesu imasmim kale geham ekasaddam ahosi, ajja ativiya sannisinnam, kim nu kho etan"ti. Tassa sa acikkhi "ajja imasmim gehe sabbe manussa uposathika, mahasetthi tuyham ekassa 2- nivapam adasi"ti. Evam ammati. Ama samiti. Imasmim kale uposatham samadinnassa uposathakammam hoti na hotiti mahasetthim puccha ammati. Taya gantva pucchito mahasetthi aha "sakalauposathakammam na hoti, upaddhauposathakammam 3- pana hoti, uposathiko hotu"ti. Kammakaro bhattam abhunjitva mukham vikkhaletva uposathiko hutva vasanatthanam gantva nipajji. Tassa aharaparikkhinakayassa rattim vato kuppi, so paccusasamaye kalam katva upaddhauposathakammanissandena mahavattaniataviyam nigrodharukkhadevaputto hutva nibbatti. So tam pavattim isinam arocesi. @Footnote: 1 cha.Ma. labhanamanusse 2 cha.Ma. tuyhevekassa 3 cha.Ma. upaddhakammam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page300.

Isayo tumhehi mayam buddho dhammo samghoti assutapubbam savitam, 1- uppanno nu kho loke buddhoti. Ama bhante uppannoti. Idani kuhim vasatiti. Savatthim nissaya jetavane bhanteti. Isayo titthatha tava tumhe mayam sattharam passissamati hatthatuttha nikkhamitva anupubbena kosambinagaram papunimsu, 2- mahasetthino "isayo agata"ti paccuggamanam katva "sve amhakam bhikkham ganhatha bhante"ti nimantetva punadivase isiganassa mahadanam adamsu. Isayo bhunjitvava gacchamati pucchimsu. 3- Bhante tumhe annasmim kale ekampi masam dvepi tayopi cattaropi mase vasitva gacchatha, yasmim pana vare hiyyo agantva ajjeva gacchamati vadatha, kim idanti. Ama gahapatayo buddho loke uppanno, na kho pana sakka jivitantarayo janitum, 4- tena mayam turiya gacchamati. Tenahi bhante mayampi gacchama, amhehi saddhimyeva gacchathati. Tumhe agariya nama mahajana, 5- titthatha tumhe, mayam puretaram gamissamati nikkhamitva ekatthane dvepi divasani avasitva turitagamaneneva savatthim patva jetavanavihare satthu santikameva agamamsu, satthu 6- madhuradhammakatham sutva sabbeva pabbajitva arahattam papunimsu. Tepi tayo setthino pancahi pancahi sakatasatehi sappimadhuphanitadini ceva patadukuladini 7- ca adaya kosambito nikkhamitva anupabbena savatthim patva jetavanasamante khandhavaram bandhitva satthu santikam gantva vanditva patisantharam katva ekamantam nisidimsu. Sattha tinnampi sahayakanam madhuradhammakatham kathesi. Te balavasomanassajata sattharam nimantetva punadivase mahadanam adamsu, punadivase datva 8- punadivaseti evam addhamasam danam datvava 9- "amhakam janapadam agamanaya patinnam detha"ti padamule nipajjimsu. Bhagava "sunnagare kho gahapatayo tathagata abhiramanti"ti aha. Ettavata patinna dinna nama hotiti gahapatayo sallakkhetva dinna no bhagavata patinnati dasabalam vanditva nikkhamitva antaramagge yojane yojane thane viharam karetva @Footnote: 1 cha.Ma. savita 2 cha.Ma. sampapunimsu 3 cha.Ma. apucchimsu 4 cha.Ma. viditum @5 cha.Ma. mahajata 6 ka. tattha 7 cha.Ma. pattunnadukuladini @8 cha.Ma. puna nimantetva 9 cha.Ma. datva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page301.

Anupubbena kosambim patva "loke buddho uppanno"ti kathayimsu. Tayopi jana attano attano arame mahantam dhanapariccagam katva bhagavato vasanatthaya vihare karayimsu. 1- Tattha kukkutasetthina karito kukkutaramo nama ahosi. Pavarikasetthina ambavane karito pavarikambavanam 2- nama ahosi. Ghositena karito ghositaramo nama ahosi. Tam sandhaya vuttam "ghositasetthina karite arame"ti. Bhandanajatatiadisu kalahassa pubbabhago bhandanam nama, tam jatam etesanti bhandanajata. Hatthaparamasadivasena matthakam patto kalaho jato etesanti kalahajata. Viruddhabhutam vadanti vivadam, tam apannati vivadapanna. Mukhasattihiti vacasattihi. Vitudantati vijjhanta. Te na ceva annamannam sannapenti na ca sannattim upentiti te atthanca karananca dassetva neva annamannam janapenti. Sacepi sannapetum arabhanti, tathapi sannattim na upenti, janitum na icchantiti attho. Nijjhattiyampi eseva nayo. Ettha ca nijjhattiti sannattivevacanamevetam. Kasma panete bhandanajata ahesunti? appamattakena karanena. Dve kira bhikkhu ekasmim avase vasanti vinayadharo ca suttantiko ca. Tesu suttantiko bhikkhu ekadivasam vaccakutim pavittho acamanaudakavasesam bhajane thapetvava nikkhami. Vinayadharo paccha pavittho tam udakam disva nikkhamitva tam bhikkhum pucchi, avuso taya idam udakam thapitanti. Ama avusoti. Tvam ettha apattibhavam na janasiti. Ama na janamiti. Hoti avuso ettha apattiti. Sace hoti desessamiti. Sace pana te avuso asancicca asatiya katam, natthi te apattiti. So tassa apattiya anapattiditthi ahosi. Vinayadharo attano nissitakanam "ayam suttantiko apattim apajjamanopi na janati"ti arocesi. Te tassa nissitake disva "tumhakam upajjhayo apattim apajjitvapi apattibhavam na janati"ti ahamsu. Te gantva attano upajjhayassa arocesum. So evamaha "ayam vinayadharo pubbe `anapatti'ti @Footnote: 1 cha.Ma. karapayimsu 2 cha.Ma. pavarikambavano

--------------------------------------------------------------------------------------------- page302.

Vatva idani `apatti'ti vadati, musavadi eso"ti. Te gantva "tumhakam upajjhayo musavadi"ti evam annamannam kalaham vaddhayimsu, tam sandhayetam vuttam. Bhagavantam etadavocati etam "idha bhante kosambiyam bhikkhu bhandanajata"ti- adivacanam avoca. Tanca kho neva piyakamyataya na bhedadhippayena, athakho atthakamataya hitakamataya. Samaggikarako kiresa bhikkhu, tasmassa etadahosi "yatha ime bhikkhu bhandanavivadam 1- araddha, na sakka mayapi, napi annena bhikkhuna samagga katum, appeva nama sadevake loke appatipuggalo bhagava sayam va gantva attano va santikam pakkosapetva etesam bhikkhunam khantimettapatisamyuttam saraniyam dhammadesanam kathetva samaggim kareyya"ti atthakamataya hitakamataya gantva avoca. [492] Chayime bhikkhave dhamma saraniyati hettha kalahabhandanavasena desana araddha. Imasmim thane cha saraniyadhamma agatati evamidam kosambiyasuttam yathanusandhinava gatam hoti, tattha saraniyati saritabbayutta addhane atikkantepi na pamussitabba. Yo te dhamme pureti, tam sabrahmacarinam piyam karontiti piyakarana. Garum karontiti garukarana. Sangahayati sangahanatthaya. Avivadayati avivadanatthaya. Samaggiyati samaggabhavatthaya. Ekibhavayati ekibhavatthaya ninnanakaranaya. Samvattantiti bhavanti. Mettam kayakammanti mettacittena kattabbam kayakammam. Vacikammamanokammesupi eseva nayo. Imani bhikkhunam vasena agatani, gihisupi labbhantiyeva. Bhikkhunam hi mettacittena abhisamacarikadhammanam puranam mettam kayakammam nama. Gihinam cetiyavandanatthaya bodhivandanatthaya samghanimantanatthaya gamanam gocaragamam 2- pindaya pavitthe bhikkhu disva paccuggamanam pattapatiggahanam asanapannapanam anugamananti evamadikam mettam kayakammam nama. Bhikkhunam mettacittena acarapannattisikkhapadam kammatthanakathanam dhammadesana tepitakam 3- buddhavacanam mettam vacikammam nama. Gihinanca "cetiyavandanatthaya gacchama, bodhivandanatthaya gacchama, dhammassavanam karissama, dipamalapupphapujam karissama, tini @Footnote: 1 cha.Ma. vivadam 2 cha.Ma. gamam 3 cha.Ma. tepitakampi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page303.

Sucaritani samadaya vattissama, salakabhattadini dassama. Vassavasikam dassama, ajja samghassa cattaro paccaye dassama, samgham nimantetva khadaniyadini samvidahatha, asanani pannapetha, paniyam upatthapetha, samgham paccuggantva anetha, pannattasane nisidapetva chandajata ussahajata veyyavaccam karotha"tiadikathanakale mettam vacikammam nama. Bhikkhunam patova utthaya sarirapatijagganam cetiyanganavattadini ca katva vivittasane nisiditva "imasmim vihare bhikkhu sukhi hontu, avera abyapajjha"ti cintanam mettam manokammam nama. Gihinam "ayya sukhi hontu, avera abyapajjha"ti cintanam mettam manokammam nama. Avi ceva raho cati sammukha ca parammukha ca. Tattha navakanam civarakammadisu sahayabhavupagamanam sammukha mettam kayakammam nama. Theranam pana padadhovanavandana- vijanadanadibhedampi sabbam samicikammam sammukha mettam kayakammam nama. Ubhayehipi dunnikkhittanam darubhandadinam tesu avamannam akatva attana dunnikkhittanam viya patisamanam parammukha mettam kayakammam nama. Devatthero 1- tissattheroti evam paggayha vacanam sammukha mettam vacikammam nama. Vihare asantam pana patipucchantassa 2- kuhim amhakam devatthero, amhakam tissatthero kada nu kho agamissatiti evam mamayanavacanam parammukha mettam vacikammam nama. Mettasinehasiniddhani pana nayanani ummiletva supasannena mukhena olokanam sammukha mettam manokammam nama. Devatthero tissatthero arogo hotu appabadhoti samannaharanam parammukha mettam manokammam nama. Labhati civaradayo laddhappaccaya. Dhammikati kuhanadibhedam micchajivam vajjetva dhammena samena bhikkhacariyavattena uppanna. Antamaso pattapariyapannamattampiti pacchimakotiya patte pariyapannam pattassa antogatam dvattikatacchubhikkhamattampi. Appativibhattabhogiti ettha dve pativibhattani nama amisapativibhattam puggala- pativibhattam ca. Tattha "ettakam dassami, ettakam na dassami"ti evam cittena vibhajanam amisapativibhattam nama. "asukassa dassami, asukassa na dassami"ti evam cittena @Footnote: 1 Ma. revatthero 2 cha.Ma. paripucchantassa

--------------------------------------------------------------------------------------------- page304.

Vibhajanam 1- puggalapativibhattam nama. Tadubhayampi akatva yo appativibhattam bhunjati, ayam appativibhattabhogi nama. Silavantehi sabrahmacarihi sadharanabhogiti ettha sadharanabhogino idam lakkhanam, yam yam panitam labhati, tam tam neva labhena labham jigimsanamukhena 2- gihinam deti, na attana paribhunjati, patigganhantova samghena dharanam hotuti gahetva gandim paharitva paribhunjitabbam samghasantakam viya passati. Imam 3- pana saraniyadhammam ko pureti, ko na puretiti. Dussilo tava na pureti, na hi tassa santakam silavanta ganhanti, parisuddhasilo pana vattam akhandento pureti. Tatridam vattam:- yo hi odissakam katva matu va pitu va acariyupajjhayadinam va deti, so databbam deti, 4- saraniyadhammo panassa na hoti, palibodhajagganam nama hoti, saraniyadhammo hi muttapalibodhasseva vattati, tena pana odissakam dentena gilanagilanupatthakaagantukagamikanam ceva navapabbajitassa ca sanghatipattaggahanam ajanantassa databbam. Etesam datva avasesam therasanato patthaya thokam thokam adatva yo yattakam ganhati, tassa ca 5- tattakam databbam. Avasitthe asati puna pindaya caritva therasanato patthaya yam yam panitam, tam tam datva sesam paribhunjitabbam, "silavantehi"ti evam 6- vacanato dussilassa adatumpi vattati. Ayam pana saraniyadhammo susikkhitaya parisaya supuro hoti, no asikkhitaya parisayapi. 7- Susikkhitaya hi parisaya yo annato labhati, so na ganhati, annato alabhantopi pamanameva 8- ganhati, na atirekam. Ayam ca pana saraniyadhammo evam punappunam pindaya caritva laddham laddham dentassapi dvadasahi vassehi purati, na tato oram. Sace hi dvadasamepi vasse saraniyadhammapurako pindapatapuram pattam asanasalayam thapetva nahayitum gacchati, samghatthero ca kasseso pattoti. Saraniyadhammapurakassati vutte "aharatha nan"ti sabbam pindapatam vicaretva @Footnote: 1 cha.Ma. vibhajanam pana 2 cha.Ma. jigisanamukhena 3 cha.Ma. idam @4 Si. detu 5 cha.Ma. ca-saddo na dissati 6 cha.Ma. evam-saddo na dissati @7 cha.Ma. parisaya 8 cha.Ma. pamanayuttameva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page305.

Bhunjitva ca rittapattam thapeti, atha so bhikkhu rittapattam disva "mayham asesetva paribhunjimsu"ti domanassam uppadeti, saraniyadhammo bhijjati, puna dvadasa vassani puretabbo hoti, titthiyaparivasasadiso hesa. Sakim khande jate puna puretabbova. Yo pana "labha vata me, suladdham vata me, yassa me pattagatam anapucchava sabrahmacari paribhunjanti"ti somanassam janeti, tassa punno nama hoti. Evam puritasaraniyadhammassa pana neva issa, na macchariyam hoti, so manussanam piyo hoti sulabhapaccayo, pattagatamassa diyyamanampi na khiyati, bhajaniyabhandatthane aggabhandam labhati, bhaye va chatake va sampatte devata ussukkam apajjanti. Tatrimani vatthuni:- sela 1- girivasitissatthero kira mahagirigamam upanissaya vasati, pannasa mahathera nagadipam cetiyavandanatthaya gacchanta girigame pindaya caritva kinci alabhitva 2- nikkhamimsu. Thero pavisanto te disva pucchi "laddham bhante"ti. Vicarimha avusoti. So aladdhabhavam natva aha "yavaham bhante agacchami, tava idheva hotha"ti. Mayam avuso pannasajana pattatemanamattampi na labhimhati. Bhante nevasika nama patibala honti, alabhantapi bhikkhacaramaggasabhavam janantiti. Thera agamimsu. Thero gamam pavisi, durageheyeva mahaupasika khirabhattam sajjetva theram olokayamana thita therassa dvaram sampattasseva pattam puretva adasi, so tam adaya theranam santikam gantva "ganhatha bhante"ti samghattheram aha. Thero "amhehi ettakehi kinci na laddham, ayam sighameva gahetva agato, kim nu kho"ti sesanam mukham olokesi. Thero olokanakareneva natva "bhante dhammena samena laddhapindapato, nikkukkucca ganhatha"ti adito patthaya sabbesam yavadattham datva attanapi yavadattham bhunji. Atha nam bhattakiccavasane thera pucchimsu "kadavuso lokuttaradhammam pativijjhi"ti. Natthi me bhante lokuttaradhammoti. Jhanalabhisi avusoti. Etampi me bhante natthiti. Nanu avuso patihariyanti. Saraniyadhammo me bhante purito, tassa @Footnote: 1 si. lona......cha.Ma. lena..... 2 cha.Ma. aladdha

--------------------------------------------------------------------------------------------- page306.

Me dhammassa puritakalato patthaya sace bhikkhusahassam 1- hoti, pattagatam na khiyatiti. Sadhu sadhu sappurisa, anucchavikamidam tuyhanti. Idam tavassa 2- pattagatam na khiyatiti ettha vatthu. Ayameva pana thero cetiyapabbate giribhandamahapujaya danatthanam gantva "imasmim dane 3- kim varabhandan"ti pucchati. Dve sataka bhanteti. Ete mayham papunissantiti. Tam sutva amacco ranno arocesi "deva 4- daharo evam vadati"ti. "daharassevam cittam, mahatheranam pana sukhumasataka vattanti"ti vatva "mahatheranam dassami"ti thapesi. Tassa bhikkhusamghe patipatiya thite dentassa matthake thapitapi dve 5- sataka hattham narohanti, anneva arohanti. Daharassa danakale pana hattham arulha. So tassa hatthe thapetva amaccassa mukham oloketva daharam nisidapetva danam datva samgham vissajjetva daharassa santike nisiditva "kada bhante imam dhammam pativijjhittha"ti aha. So pariyayenapi asantam avadanto "natthi mayham maharaja lokuttaradhammo"ti aha. Nanu bhante pubbeva avacutthati. Ama maharaja, saraniyadhammapurako aham, tassa me dhammassa puritakalato patthaya bhajaniyatthane 6- aggabhandam papunatiti. Sadhu sadhu bhante, anucchavikamidam tumhakanti vanditva 7- pakkami. Idam bhajaniyatthane 6- aggabhandam papunatiti ettha vatthu. Candalatissabhaye 8- pana bhataragamavasino nagattheriya anarocetvava pakkamimsu. 9- Theri paccusasamaye 10- "ativiya appanigghoso gamo, upadharetha tava"ti daharabhikkhuniyo aha. Ta gantva sabbesam gatabhavam natva agamma theriya arocesum. Sa sutva "ma tumhe tesam gatabhavam cintayittha, attano uddesaparipuccha yonisomanasikaresuyeva yogam karotha"ti vatva bhikkhacaravelaya parupitva attadvadasama gamadvare nigrodharukkhamule atthasi. Rukkhe adhivattha @Footnote: 1 cha.Ma. bhikkhusatasahassam 2 cha.Ma. tava 3 cha.Ma. thane 4 cha.Ma. eko 5 cha.Ma. te @6 cha.Ma. bhajaniyabhandatthane 7 Ma. vatva 8 cha.Ma. brahmanatissabhaye Si. candalatiyabhaye @9 cha.Ma. palayimsu 10 cha.Ma. paccusakale

--------------------------------------------------------------------------------------------- page307.

Devata dvadasannampi bhikkhuninam pindapatam datva "ayye annattha ma gacchatha, niccam idheva etha"ti aha. Theriya pana kanitthabhata nagatthero nama atthi, so "mahantam bhayam, na sakka idha yapetum, paratiram gamissamati attadvadasamova attano vasanatthana nikkhanto therim disva gamissami"ti bhataragamam agato. Theri "thera agata"ti sutva tesam santikam gantva kim ayyati pucchi. So tam pavattim acikkhi. Sa "ajja ekadivasam vihare vasitva sveva gamissatha"ti aha. Thera viharam agamimsu. Theri punadivase rukkhamule pindaya caritva theram upasankamitva "imam pindapatam paribhunjatha"ti aha. Thero "vattissati theri"ti vatva tunhi atthasi. Dhammiko tata pindapato kukkuccam akatva paribhunjathati. Vattissati theriti. Sa pattam gahetva akase khipi, patto akase atthasi. Thero "sattatalamatte thitampi bhikkhunibhattameva theriti vatva bhayam nama sabbakale 1- na hoti, bhaye vupasante ariyavamsam kathayamano `bho pindapatikabhikkhunibhattam bhunjitva vitinamayittha'ti cittena anuvattiyamano santhambhitum na sakkhissami, appamatta hotha theriyo"ti maggam aruhi. Rukkhadevatapi "sace thero theriya hatthato pindapatam paribhunjissati, na tam nivattessami, sace pana na paribhunjissati, nivattessami"ti cintayamana thatva therassa gamanam disva rukkha oruyha pattam bhante dethati pattam gahetva theram rukkhamulamyeva anetva asanam pannapetva pindapatam datva katabhattakiccam patinnam karetva dvadasabhikkhuniyo dvadasa ca bhikkhu sattavassani upatthahi. Idam devata ussukm apajjantiti ettha vatthu, tatra hi theri saraniyadhammapurika ahosi. Akkhandanitadisu yassa sattasu apattikkhandhesu adimhi va ante va sikkhapadam bhinnam hoti, tassa silam pariyante chinnasatako viya khandam nama. Yassa pana vemajjhe bhinnam, tassa vemajjhe chiddasatako viya chiddam nama hoti, @Footnote: 1 cha.Ma. sabbakalam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page308.

Yassa pana patipatiya dve tini bhinnani, tassa pitthiyam va kucchiyam va utthitena visabhagavannena kalarattadinam annataravannagavi viya sabalam nama hoti, yassa pana antarantara bhinnani, tassa antarantara vibhagabinducitra gavi viya kammasam nama hoti. Yassa pana sabbena sabbam abhinnani, tassa tani silani akhandani acchindani asabalani akammasani nama honti. Tani panetani tanhadasabyato mocetva bhujissabhavakaranato bhujissani. Buddhadihi vinnuhi pasatthatta vinnuppasatthani. Tanhaditthihi aparamatthatta, "idam nama tvam apannapubbo"ti kenaci paramatthum asakkuneyyatta ca aparamatthani. Upacarasamadhim va appanasamadhim va samvattayantiti samadhisamvattanikaniti vuccanti. Silasamannagato viharatiti tesu tesu disabhagesu viharantehi bhikkhuhi saddhim samanabhavupagatasilo viharati. Sotapannadinanhi silam samuddantarepi devalokepi vasantanam annesam sotapannadinam silena samanameva hoti, natthi maggasilena 1- nanattam, tam sandhayetam vuttam. Yayam ditthiti maggasampayutta sammaditthi. Ariyati niddosa. Niyyatiti niyyanika. Takkarassati yo tathakari hoti. Dukkhakkhayayati sabbadukkhayattham. Ditthisamannagatoti samanaditthibhavam upagato hutva viharati. Agganti jetthakam sabbagopanasiyo sanganhatiti sangahikam. Sabbagopanasinam sanghatam karotiti sanghatanikam, sanghataniyanti attho. Yadidam kutanti yam etam kutagarakannikasankhatam kutam nama. Pancabhumikadipasada hi kutabaddhava titthanti, tasmim patite mattikam adim katva sabbe te 2- patanti, tasma evamaha. Evameva khoti yatha kutam kutagarassa, evam imesampi saraniyadhammanam ya ayam ariya ditthi, sa agga ca sangahi ca sanghataniya cati datthabba. [493] Kathanca bhikkhave yayam ditthiti ettha bhikkhave ya ayam sotapattimaggaditthi ariya niyyanika niyyati takkarassa samma dukkhakkhayayati vutta, sa katham kena karanena niyyatiti attho. Pariyutthitacittova hotiti @Footnote: 1 cha.Ma. maggasile 2 cha.Ma. ayam patho na dissati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page309.

Ettavatapi pariyutthitacittoyeva nama hotiti attho. Esa nayo sabbattha supanihitam me manasanti mayham cittam sutthu thapitam. Saccanam bodhayati catunnam saccanam bodhanatthaya. Ariyantiadisu tam nanam yasma ariyanam hoti, na puthujjananam, tasma ariyanti vuttam. Yesam pana so 1- lokuttaradhammopi atthi, tesamyeva hoti, na annesam, tasma lokuttaranti vuttam. Puthujjananam pana abhavato asadharanam puthujjanehiti vuttam. Eseva nayo sabbavaresu. [494] Labhami paccattam samathanti attano citte samatham labhamiti attho. Nibbutiyampi eseva nayo. Etthapi 2- samathoti ekaggata. Nibbutiti kilesavupasamo. [495] Tatharupaya ditthiyati evarupaya sotapattimaggaditthiya. [496] Dhammatayati sabhavena. 3- Dhammata esati sabhavo esa. Vutthanam pannayatiti samghakammavasena va desanaya va vutthanam dissati. Ariyasavako hi apattim apajjanto garukapattisu kutikarasadisam lahukapattisu sahaseyyadisadisam acittakapattimyeva apajjati, tampi asancicca, no sancicca, apannam na paticchadeti, tasma athakho nam khippamevatiadimaha. Daharoti taruno. Kumaroti na mahallako. Mandoti cakkhusotadinam mandataya mando. Uttanaseyyakoti atidaharataya uttanaseyyako, dakkhinena va vamena va passena sayitum na sakkoti. 4- Angaram akkamitvati ito cito ca pasaritena hatthena va padena va phusitva. Evam phusantanam pana manussanam na sigham hattho jhayati, tadapi ekacce hatthena angaram gahetva parivattamana durampi gacchanti. Daharassa pana hatthapada sukhumala honti, so phutthamatteneva dayhamano ciriti saddam karonto khippam patisamharati, tasma idha daharova dassito. Mahallakova 5- dayhanto adhivaseti, ayam pana adhivasetum na sakkoti. Tasmapi daharova dassito. Desetiti apatti- patiggahake sabhagapuggale sati ekadivasam va rattim va anadhivasetva rattim caturangepi tame sabhagabhikkhuno vasanatthanam gantva desetiyeva. @Footnote: 1 cha.Ma. ayam patho na dissati 2 cha.Ma. ettha ca 3 Ma. evam sabhavena @4 cha.Ma. na sakkotiti attho 5 mahallako ca

--------------------------------------------------------------------------------------------- page310.

[497] Uccavacaniti uccanicani. Kimkaraniyaniti kim karomiti evam vatva kattabbakammani. Tattha uccakammam nama civarassa karanam rajanam cetiye sudhakammam uposathagaracetiyagharabodhigharesu kattabbakammanti evamadini. 1- Avacakammam nama padadhovanamakkhanadikhuddakakammam, athava cetiye sudhakammadi uccakammam nama. Tattheva kasavapacanaudakanayanakucchakarananissenibandhanadi 2- avacakammam nama. Ussukkamapanno hotiti ussukkabhavam kattabbatam patipanno hoti. Tibbapekkho hotiti bahalapatthano hoti. Thambhanca alumpatiti tinanca alumpamana khadati. Vacchakanca apacinatiti vacchakanca apaloketi. Tarunavaccha hi gavi aranne ekato agatam vacchakam ekasmim thane nipannam pahaya duram na gacchati, vacchakassa asannatthane caramana tinam alumpitva givam ukkhipitva ekantam vacchakameva ca viloketi, evameva sotapanno uccavacani kimkaraniyani karonto tanninno hoti, asithilapurako tibbacchando bahalapatthano hutvava karoti. Tatridam vatthu:- mahacetiye kira sudhakamme kariyamane eko ariyasavako ekena hatthena sudhabhajanam ekena kuccham gahetva sudhakammam karissamiti cetiyatthanam 3- arulho. Eko kayadalhibahulo bhikkhu gantva therassa santike atthasi. Thero annasmim atipapanco 4- hotiti tasma thana annam thanam gato. Sopi bhikkhu tattheva agamasi. Thero puna annam thananti evam katipayatthane agatam "sappurisa mahantam cetiyanganam kim annasmim thane okasam na labhatha"ti aha. Na itaro pakkamiti. 5- [498] Balataya samannagatoti balena samannagato. Atthim katvati atthikabhavam katva, atthiko hutvati attho. Manasikatvati manasmim karitva. Sabbacetasa samannaharitvati appamattakampi vikkhepam akaronto sakalacittena 6- samannaharitva. @Footnote: 1 cha.Ma. evamadi 2 Si. kasavasincanaudakadanakocchakarananissenibandhanadi @cha.Ma......niyyasabandhanadi 3 cha.Ma. cetiyanganam 4 cha.Ma. sati papanco @5 Si. tada itaro pakkamiti 6 Si. sabbacittena

--------------------------------------------------------------------------------------------- page311.

Ohitasototi thapitasoto. Ariyasavaka hi piyadhammassavana honti, dhammassavanaggam gantva niddayamana va yena kenaci saddhim sallapamana va vikkhittacitta va na nisidanti, athakho amatam paribhunjanta viya atittava honti dhammassavane, atha arunam uggacchati, tasma evamaha. [500] Dhammata susamannittha hotiti sabhavo sutthu samannesito hoti. Sotapattiphalasacchikiriyayati karanavacanam, sotapattiphalasacchikatananenati attho. Evam sattangasamannagatoti evam imehi sattahi mahapaccavekkhanananehi samannagato. Ayantava acariyanam samanakatha. Lokuttaramaggo hi bahucittakkhaniko nama natthi. Vitandavadi pana ekacittakkhaniko nama maggo natthi, "evam bhaveyya sattavassani"ti hi vacanato sattapi vassani maggabhavana hoti. Kilesa pana lahuchijjanta sattahi nanehi chijjantiti vadati. So suttam aharati vattabbo, addha annam suttam apassanto "idamassa pathamam nanam adhigatam hoti, idamassa dutiyam nanam .pe. Idamassa sattamam nanam adhigatam hoti"ti imameva aharitva dassessati. Tato vattabbo kim panidam suttam neyyattham nitatthanti. Tato vakkhati "nitatthattham, yatha suttam tatheva attho"ti. So vattabbo "dhammata susamannittha hoti sotapattiphalasacchikiriyayati ettako attho"ti. Addha sotapatti- phalasacchikiriyayatthoti vakkhati. Tato pucchitabbo "maggasamangi phalam sacchikaroti, phalasamangi"ti. Jananto phalam sacchikaroti phalasamangiti vakkhati. 1- Tato vattabbo "evam sattangasamannagato kho bhikkhave ariyasavako sotapattiphalasamannagato hotiti idha maggam abhavetva manduko viya uppatitva ariyasavako phalameva ganhissati, 2- ma suttam me laddhanti yam va tam va avaca. Panham vissajjentena nama acariyasantike vasitva buddhavacanam ugganhitva attharasam viditva vattabbam @Footnote: 1 cha.Ma. jananto phalasamangi sacchikarotiti vakkhati 2 Ma. ganhissatiti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page312.

Hoti"ti. "imani satta nanani ariyasavakassa paccavekkhananananeva, lokuttaramaggo bahucittakkhaniko nama natthi, ekacittakkhanikoyeva"ti sannapetabbo. Sace sanjanati sanjanatu. No ce sanjanati, "gaccha patova viharam pavisitva yagum pivahi"ti uyyojetabbo. Sesam sabbattha uttanamevati. Papancasudaniya majjhimanikayatthakathaya kosambiyasuttavannana nitthita. ------------


             The Pali Atthakatha in Roman Book 8 page 297-312. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=8&A=7615&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=8&A=7615&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=12&i=540              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=12&A=9992              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=12&A=11758              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=12&A=11758              Contents of The Tipitaka Volume 12 http://84000.org/tipitaka/read/?index_12

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]