ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 9 : PALI ROMAN Ma.A. (papa–ca.3)

                            4. Rajavagga
                        1. Ghatikarasuttavannana
      [282] Evamme sutanti ghatikarasuttam. Tattha sitam patvakasiti mahamaggena
gacchanto annataram bhumippadesam oloketva "atthi nu kho maya cariyam caramanena
imasmim thane nivutthapubban"ti avajjento addasa "kassapabuddhakale imasmim
thane vegalingam 1- nama nigamo 2- ahosi, aham tada jotipalo nama manavo
ahosim, mayham sahayo ghatikaro nama kumbhakaro ahosi, tena saddhim maya
idha ekam sukaranam katam, tam bhikkhusamghassa apakatam paticchannam, handa nam bhikkhusamghassa
pakatam karomi"ti magga okkamma annatarasmim padese thitakova sitapatukammam
akasi, aggadante 3- dassetva mandahasitam hasi. Yatha hi lokiyamanussa udaram 4-
paharanta "kuham kuhan"ti 5- hasanti, na evam buddha, buddhanam pana hasitam
hatthappahatthakaramattameva hoti.
      Hasitanca nametam terasahi somanassasahagatacittehi hoti. Tattha lokiyamahajano
akusalato catuhi, kamavacarakusalato catuhiti atthahi cittehi hasati, sekkha akusalato
ditthisampayuttani dve apanetva chahi cittehi hasanti, khinasava catuhi
sahetukakiriyacittehi ekena ahetukakiriyacittenati pancahi cittehi hasanti.
Tesupi balavarammane apathagate dvihi nanasampayuttacittehi hasanti, dubbalarammane
duhetukacittadvayena ca ahetukacittena cati tihi cittehi hasanti. Imasmim pana thane
kiriyahetukamanovinnanadhatusomanassasahagatacittam bhagavato hatthappahatthakaramattam
hasitam uppadeti. 6-
      Tam panetam hasitam evam appamattakampi therassa pakatam ahosi. Katham?
tatharupe hi kale tathagatassa catuhi dathahi catudipakamahameghamukhato sateritavijjulata
@Footnote: 1 Si. vehalingam         2 cha.Ma. gamanigamo           3 cha.Ma. aggaggadante
@4 Si. udare, cha.Ma. uram  5 Si. kaham kahanti             6 cha.Ma. uppadesi
Viya virocamana mahatalakkhandhappamana rasmivattiyo utthahitva tikkhattum siravaram 1-
padakkhinam katva dathaggesuyeva antaradhayanti. Tena sannanena ayasma
anando bhagavato pacchato gacchamanopi hasitapatubhavam janati.
      Bhagavantam etadavocati "ettha kira kassapo bhagava bhikkhusamgham ovadi,
catusaccappakasanam akasi, bhagavatopi ettha nisiditum rucim uppadessami, evamayam
bhumibhago dvihi buddhehi paribhutto bhavissati, mahajano gandhamaladihi pujetva
cetiyatthanam katva paricaranto saggamaggaparayano bhavissati"ti cintetva etam
"tenahi bhante"tiadivacanam avoca.
      [283] Mundakena samanakenati mundam mundoti, samanam va samanoti
vattum vattati, ayam pana aparipakkananatta brahmanakule uggahitavoharavaseneva
hilento evamaha. Sottisinananti 2- sinanatthaya katasottim. Sotti nama
kuruvindapasanacunnani lakhaya bandhitva katagulikakalapako vuccati, yam sandhaya
"tena kho pana samayena chabbaggiya bhikkhu kuruvindakasuttiya nahayanti"ti 3-
vuttam. Tam ubhosu antesu gahetva sariram ghamsanti. Evam sammati yatha etarahipi
manussa "cetiyavandanaya gacchama, dhammassavanaya gacchama"ti vutta ussaham
na karonti, "natasamajjadidassanatthaya gacchama"ti vutta pana ekavacaneneva
sampaticchanti, tatheva sinhayitunti vutte ekavacanena sampaticchanto evamaha.
      [284] Jotipalam manavam amantesiti ekapasse ariyapariharena pathamataram
nahayitva paccuttaritva thito tassa mahantena issariyapariharena nahayantassa
nahanapariyosanam agametva tam nivatthanivasanam kese nirodake 4- kurumanam
amantesi. Ayanti asannatta dassento aha. Ovattikam vinivethetvati 5-
nagabalo bodhisatto "apehi samma"ti isakam parivattamanova tena gahitagahanam
vissajjapetvati attho. Kesesu paramasitva etadavocati so kira cintesi
"ayam jotipalo pannava, sakim dassanam labhamano tathagatassa dassanepi pasidissati,
@Footnote: 1 cha.Ma. sisavaram        2 cha.Ma. sottisinaninti          3 vi. cu. 6/243/3
@4 cha.Ma. vodake       5 cha.Ma. vinivattetvati
Dhammakathayapi pasidissati, pasanno ca pasannakaram katum sakkissati, mitta nama
etadattham honti, yankinci katva mama sahayam gahetva dasabalassa santikam
gamissami"ti. Tasma nam kesesu paramasitva etadavoca.
      Itarajaccoti annajatiko, maya saddhim asamanajatiko, lamakajatikoti
attho. Na vatidanti idam amhakam gamanam neva 1- orakam bhavissati na khuddakam,
mahantam bhavissati. Ayanhi na attano thamena ganhi, satthu thamena ganhiti
gahanasmimyeva nittham agamasi. Yavetadohipiti 2- ettha dokarahikarapikara nipata,
yavataparamanti 3- attho. Idam vuttam hoti "vacaya alapanam ovattikaya gahananca
atikkamitva yava kesaggahanampi tattha gahanattham payogo kattabbo"ti.
      [285] Dhammiya kathayati idha satipatilabhatthaya pubbenivasapatisamyutta
dhammikatha veditabba. Tassa hi bhagava "jotipalo tvam na lamakatthanam otinnasatto
mahabodhipallanke pana sabbannutananam patthetva otinnosi, na tadisassa
nama pamadaviharo yutto"tiadina nayena satipatilabhaya dhammakatham 4- kathesi.
Parasamuddavasithera pana vadanti:- "jotipala yatha aham dasaparamiyo puretva
sabbannutananam pativijjhitva visatisahassabhikkhuparivaro loke vicarami, evameva
tvampi dasaparamiyo puretva sabbannutananam pativijjhitva samanaganaparivaro
loke vicarissasi. Evarupena nama taya pamadam apajjitum na yuttan"ti yathassa
pabbajjaya cittam namati, evam kamesu adinavam nekkhamme ca anisamsam kathesiti.
      [286] Alattha kho ananda .pe. Pabbajjam alattha upasampadanti
pabbajitva kim akasi? yam bodhisattehi kattabbam. Bodhisatta hi buddhanam
sammukhe pabbajanti. Pabbajitva ca pana ittarasatta viya patitasinga na honti,
catuparisuddhisile pana supatitthaya tepitakam buddhavacanam ugganhitva terasadhutangani
samadaya arannam pavisitva gatapaccagatavattam purayamana samanadhammam karonta
vipassanam vaddhetva yava anulomananam ahacca titthanti, maggaphalattham vayamam
na karonti. Jotipalopi tatheva akasi.
@Footnote: 1 cha.Ma. na vata   2 cha.Ma. yavatadohipiti    3 Si. yavetaparamanti, cha.Ma.
@yavatuparamanti    4 cha.Ma. dhammam
      [287] Addhamasupasampanneti kuladarakanhi pabbajetva addhamasampi
avasitva gate matapitunam soko na vupasammati, sopi pattacivaraggahanam na janati,
daharabhikkhusamanerehi saddhim vissaso na uppajjati, therehi saddhim sineho na
patitthati, gatagatatthane anabhirati uppajjati. Ettakam pana kalam nivase sati
matapitaro passitum labhanti. Tena tesam soko tanubhavam gacchati, pattacivaraggahanam
janati, daharabhikkhusamanerehi saddhim vissaso jayati, therehi saddhim sineho
patitthati, gatagatatthane abhiramati, na ukkanthati. Tasma ettakam vasitum vattatiti
addhamasam vasitva pakkami.
      Panduputakassa 1- salinoti putake 2- katva sukkhapitarattasalino. Tassa
kira salino vappakalato patthaya ayam pariharo:- kedara suparikammakata
hoti, tattha bijani patitthapetva gandhodakena sincimsu, vappakale vitanam viya
upari vatthakilanjam bandhitva paripakkakale vihisisani chinditva mutthimatte
putake katva yottabaddhe vehasamyeva sukkhapetva gandhacunnani attharitva
kotthakesu puretva tatiye vasse vivarimsu. Evam tivassam parivutthassa
sugandharattasalino apagatakalake suparisuddhe tandule gahetva khajjakavikatimpi bhattampi
patiyadiyimsu. Tam sandhaya vuttam panitam khadaniyam bhojaniyam .pe. Kalam arocapesiti.
      [288] Adhivuttho meti kim sandhaya vadati? vebhalligato 3- nikkhamanakale
Ghatikaro attano santike vassavasam vasanatthaya patinnam aggahesi. Tam sandhaya
vadati. Ahudeva annathattam ahu domanassanti temasam danam datum, dhammam ca sotum,
imina ca niyamena visati bhikkhusahassani patijaggitum nalatthanti alabham arabbha
cittam annathattam domanassam 4- ahosi, na tathagatam arabbha. Kasma? sotapannatta.
So kira pubbe brahmanabhato ahosi. Athekasmim samaye paccante kupite vupasamanattham
gacchanto uracchadam nama dhitaram aha "amma amhakam deve ma pamajji"ti.
Brahmana tam rajadhitaram disva visannino ahesum. Ke ime cati vutte
@Footnote: 1 Si., i. pandumutikassa      2 Si. mutake, evamuparipi
@3 cha.Ma. vegalingato   4 cha.Ma. cittadomanassam
Tumhakam devati. 1- Deva nama evarupa hontiti nutthubhitva pasadam abhiruhi.
Sa ekadivasam vithim olokenti thita kassapassa bhagavato aggasavakam disva
pakkosapetva pindapatam datva anumodanam sunamanayeva sotapanna hutva
"annepi bhikkhu atthi"ti pucchitva "sattha visatiya bhikkhusahassehi saddhim
isipatane vasati"ti ca sutva sattharam 2- nimantetva danam adasi.
      Raja paccantam vupasametva agato. Atha nam pathamatarameva brahmana
agantva dhitu avannam vatva paribhindimsu. Raja pana dhitu jatakaleyeva varam
adasi. Tassa "satta divasani rajjam databban"ti varam ganhimsu. Athassa raja
satta divasani rajjam niyyadesi. Sa sattharam bhojayamana rajanam pakkosapetva
bahisaniyam nisidapesi. Raja satthu anumodanam sutvava sotapanno jato.
Sotapannassa ca nama tathagatam arabbha aghato natthi. Tena vuttam "na tathagatam
arabbha"ti.
      Yam icchati tam haratuti so kira bhajanani pacitva kayavikkayam na karoti,
evam pana vatva darutthaya va mattikatthaya va palalatthaya va
arannam gacchati. Mahajana "ghatikarena bhajanani pakkani"ti sutva
parisuddhatandulalonadadhitelaphanitadini gahetva agacchanti. Sace bhajanam mahaggham
hoti. Mulam appam, yam va tam va datva ganhamati tam na ganhanti. Dhammiko vanijo
matapitaro patijaggati, sammasambuddham upatthahati, bahu no akusalam bhavissatiti
puna gantva mulam aharanti. Sace pana bhajanam appaggham hoti, abhatam mulam
bahum. Dhammiko vanijo, amhakam punnam bhavissatiti yathabhatam gharasamika viya
sadhukam patisametva gacchanti. Evamguno pana kasma na pabbajatiti. Ranno
vacanapatham pacchindanto andhe jinne matapitaro posesiti aha.
      [289] Ko nu khoti kuhim nu kho. Kumbhiyati ukkhalito. Pariyogati
supabhajanato. Paribhunajati bhunja. Kasma pana te evam vadanti? ghatikaro kira
@Footnote: 1 cha.Ma. bhumidevati, evamuparipi             2 cha.Ma. ayam patho na dissati
Bhattam pacitva supam sampadetva matapitaro bhojetva sayampi bhunjitva bhagavato
vaddhamanakam bhattam supam patthapetva asanam pannapetva aharam upanametva 1-
udakam paccupatthapetva matapitunam sannam datva arannam gacchati. Tasma evam
vadanti. Abhivissatthoti ativissattho. 2- Pitisukham na vijahiti 3- na nirantaram
vijahati, athakho rattibhage va divasabhage va game va aranne va yasmim yasmim
khane "sadevake nama loke aggapuggalo mayham geham pavisitva sahatthena amisam
gahetva paribhunjati, labha vata me"ti anussarati, tasmim tasmim khane pancavanna
piti uppajjati. Tam sandhayevam vuttam.
      [290] Kalopiyati pacchito. Kasma 4- pana bhagava evamakasiti. Paccayo
dhammiko, bhikkhunam patte bhattasadiso, tasma evamakasi. Sikkhapadapannattipi ca
savakanamyeva hoti, buddhanam sikkhapadavela nama natthi. Yatha hi ranno
uyyane pupphaphalani honti, annesam tani ganhantanam niggaham karonti,
raja yatharuciya paribhunjati, evam sampadametam. Parasamuddavasithera pana "devata
kira patiggahetva adamsu"ti vadanti.
      [291] Haratha bhante haratha bhadramukhati amhakam putto "kuhim gatosi"ti
vutte "dasabalassa santikan"ti vadati, kuhim nu kho gacchati, satthu vasanatthanassa
ovassakabhavampi na janatiti vutte aparadhasannino gahane tutthacitta evamahamsu.
      Temasam akasacchadanam atthasiti bhagava kira catunnam vassikanam masanam
ekamasam atikkamitva tinam aharapesi, tasma evamaha. Ayam panettha padattho:-
akasam chadanamassati akasacchadanam. Na devotivassiti 5- na kevalam nativassi. Yatha
panettha pakatiya ca nimbakosassa 6- udakapatatthanabbhantare ekampi udakabindu
nativassi, evam gharachadanagehabbhantare viya na vatatapapi abadham akamsu,
pakatiya utupharanameva ahosi, aparabhage tasmim nigame chadditepi tam thanam
anovassakameva ahosi. Manussa kammam karonta deve vassante tattha satake
@Footnote: 1 cha.Ma. adharakam upatthapetva    2 cha.Ma. abhivissatthoti ativissattho
@3 cha.Ma. pitisukham na vijahatiti   4 cha.Ma. kim   5 Si. na cativassiti
@6 cha.Ma. nibbakosassa
Thapetva kammam tharonti. Yava kapputthana tam thanam tadisameva bhavissati.
Tanca kho pana na tathagatassa iddhanubhavena, tesamyeva pana gunasampattiya.
Tesanhi "sammasambuddho kattha na labheyya, amhakam nama dvinnam andhakanam
nivesanam uttinam karesi"ti na tappaccaya domanassam udapadi, "sadevake loke
aggapuggalo amhakam nivesana tinam aharapetva gandhakutim chadapesi"ti pana
tesam anappakam balavasomanassam udapadi. Iti tesamyeva gunasampattiya idam patihariyam
jatanti veditabbam.
      [292] Tandulavahasataniti ettha dve sakatani 1- eko vahoti
veditabbo. Tadupiyanca supeyyanti supatthaya tadanurupam telaphanitadim.
Bhikkhusahassassa 2- temasatthaya bhattam bhavissatiti kira sannaya raja ettakam pesesi.
Alamme rannova hotuti kasma patikkhipi? adhigatappicchataya. Evam kirassa ahosi
"naham ranna ditthapubbo, katham nu kho pesesi"ti. Tato cintesi "sattha baranasim
gato, addha so ranna 3- vassavasam yaciyamano mayham patinnatabhavam arocetva
mama gunakatham kathesi, gunakathaya laddhalabho pana natena naccitva laddham viya
gayakena gayitva laddham viya ca hoti. Kim mayham imina, kammam katva uppannena
matapitunampi sammasambuddhassapi upatthanam sakka katun"ti. Sesam sabbattha
uttanamevati.
                    Papancasudaniya majjhimanikayatthakathaya
                      ghatikarasuttavannana nitthita.
                          ------------
@Footnote: 1 ka. sakatasatani     2 cha.Ma. visatibhikkhu...           3 cha.Ma. ranno



             The Pali Atthakatha in Roman Book 9 page 203-209. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=9&A=5108&modeTY=2              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=9&A=5108&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=13&i=403              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=13&A=6596              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=13&A=7683              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=13&A=7683              Contents of The Tipitaka Volume 13 http://84000.org/tipitaka/read/?index_13

first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]