ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 9 : PALI ROMAN Ma.A. (papa–ca.3)

page210.

2. Ratthapalasuttavannana [293] Evamme sutanti ratthapalasuttam. Tattha thullakotthitanti 1- thullakottham paripunnakotthagaram. So kira janapado niccasasso sada bijabhandam nikkhamati, khalabhandam pavisati. Tena tasmim nigame kottha niccapurava honti. Tasma so thullakotthitamtveva 2- sankhyam gato. [294] Ratthapaloti kasma ratthapaloti? bhinnam rattham sandharetum paletum Samatthoti ratthapalo. Kada panassetam namam uppannanti. Padumuttarasammasambuddhakale. Ito hi pubbe satasahassakappamatthake vassasatasahassayukesu manussesu padumuttaro nama sattha uppajjitva bhikkhusatasahassaparivaro lokahitaya carikam cari, yam sandhaya vuttam:- "nagaram hamsavati nama 3- anando nama khattiyo sujata nama janika padumuttarassa satthuno"ti. 4- Padumuttare pana anuppanneeva hamsavatiya dve kutumbika saddha pasanna 5- kapanaddhikayacakadinam danam patthapayimsu. Tada pabbatavasino pancasata tapasa hamsavatim anuppatta. Te dvepi jana tapase ganamajjhe 6- bhinditva upatthahimsu. Tapasa kinci kalam vasitva pabbatapadameva gata. Dve samghatthera ohiyimsu. Tada tesam te yavajivam upatthanam akamsu. Tapasesu bhunjitva anumodanam karontesu eko sakkassa bhavanassa vannam kathesi, eko bhumindharanagarajabhavanassa. Kutumbikesu eko sakkabhavanam patthanam katva sakko hutva nibbatto, eko nagabhavane palitanagaraja nama. Tam sakko attano upatthanam agatam disva nagayoniyam abhiramasiti pucchi. So nabhiramamiti aha. Tenahi padumuttarassa bhagavato danam datva imasmim thane patthanam karohi, ubho sukham vasissamati. @Footnote: 1 cha.Ma. thullakotthikanti 2 cha.Ma. thullakotthikanteva sankham @3 ka. nagare hamsavatiya 4 khu. buddha. 33/11/479 padumuttarabuddhavamsa (sya) @5 Si. saddhasampanna 6 cha.Ma. tapasaganammajjhe

--------------------------------------------------------------------------------------------- page211.

Nagaraja sattharam nimantetva bhikkhusatasahassaparivarassa bhagavato sattaham mahadanam dadamano padumuttaradasabalassa puttam uparevatam nama samaneram disva sattame divase buddhappamukhassa bhikkhusamghassa dibbavatthani datva samanerassa thanantaram patthesi. Bhagava anagatam oloketva "anagate gotamassa nama buddhassa putto rahulakumaro bhavissati"ti disva "samijjhissati te patthana"ti kathesi. Nagaraja tamattham sakkassa kathesi. Sakko tassa vacanam sutva tatheva sattaham mahadanam 1- datva bhinnam rattham sandharetum paletum samatthakule pabbajitva saddhapabbajitam ratthapalannama kulaputtam disva "ahampi anagate lokasmim tumhadise buddhe uppanne bhinnam rattham sandharetum paletum samatthakule nibbattitva ayam kulaputto viya saddhapabbajito ratthapalo nama bhaveyyan"ti patthanam akasi. Sattha samijjhanakabhavam natva imam gathamaha:- "sarajikam catuvannam posetum yam pahossati ratthapalakulam nama tattha jayissate ayan"ti. Evam padumuttarasammasambuddhakale tassetam namamuppannanti veditabbam. Etadahositi kim ahosi? yatha yatha khotiadi, tatrayam sankhepakatha:- Aham kho yena yena karanena bhagavata dhammam desitam ajanami, tena tena me upaparikkhato evam hoti "yadetam sikkhattayabrahmacariyam ekadivasampi akhandam katva carimakacittam papetabbataya ekantaparipunnam caritabbam, ekadivasampi ca kilesamalena amalinam katva carimakacittam papetabbataya ekantaparisuddham, sankhalikhitam vilikhitasankhasadisam dhotasankhasappatibhagam katva caritabbam, idam na sukaram agaram ajjhavasata agaramajjhe vasantena ekantaparipunnam .pe. Caritum, yannunaham kesanca massunca oharetva kasayarasapitataya kasayani brahmacariyam carantanam anucchavikani vatthani acchadetva agarasma nikkhamitva anagariyam pabbajeyyan"ti. Acirapakkantesu thullakotthitakesu brahmanagahapatikesu yena bhagava tenupasankamiti ratthapalo anutthitesu tesu na bhagavantam pabbajjam yaci. Kasma? @Footnote: 1 cha.Ma. danam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page212.

Tatthassa bahu natisalohita mitta paccasimsanti, 1- te "tvam matapitunam ekaputtako, na labbha taya pabbajitun"ti bahayampi gahetva akaddheyyum, tato pabbajjaya antarayo bhavissatiti saheva parisaya utthahitva thokam gantva puna kenaci sarirakiccalesena nivattitva bhagavantam upasankamma pabbajjam yaci. Tena vuttam "athakho ratthapalo kulaputto acirapakkantesu thullakotthitakesu .pe. Pabbajetu mam bhagava"ti. Bhagava pana yasma rahulakumarassa pabbajitato pabhuti matapituhi ananunnatam puttam na pabbajeti, tasma nam pucchi anunnatosi pana tvam ratthapala matapituhi .pe. Pabbajjayati. [295] Ammatatati ettha ammati mataram alapati, tatati pitaram. Ekaputtakoti ekova puttako, anno koci jettho va kanittho va natthi. Ettha ca ekaputtoti vattabbe anukampavasena ekaputtakoti vuttam. Piyoti pitijanako. Manapoti manavaddhako. Sukhedhitoti sukhena edhito, sukhasamvaddhitoti attho. Sukhaparibhatoti sukhena paribhato. 2- Jatakalato pabhuti dhatihi ankato ankam aharitva dhariyamano assakarathakadihi balakilanakehi kilayamano sadhurasabhojanam bhojayamano sukhena parihato. Na tvam tata ratthapala kassaci dukkhassa janasiti tvam tata ratthapala appamattakampi kallabhagam dukkhassa na janasi na sarasiti attho. Maranenapi te mayam akamaka vina bhavissamati sacepi tava amhesu jivamanesu maranam bhaveyya, tena te maranenapi mayam akamaka anicchaka 3- na attano ruciya vina bhavissama, taya viyogam papunissamati attho. Kim pana mayam tanti evam sante kim pana kim nama tam karanam, yena mayantam jivantam anujanissama. Athava kim pana mayantanti kena pana karanena mayantam jivantam anujanissamati evamettha attho datthabbo. [296] Tatthevati yattha nam thitam matapitaro nanujanimsu, tattheva thane. Anantarahitayati kenaci attharanena anatthataya. Paricarehiti gandhabbanatanatakadini @Footnote: 1 cha.Ma. mittapacca 2 Si., ka. sukhaparihatoti sukhena parihato @3 Si. anicchamanaka, Ma. anicchanta

--------------------------------------------------------------------------------------------- page213.

Paccupatthapetva tattha sahayakehi saddhim yathasukham indriyani carehi sancarehi ito cito ca upanehiti vuttam hoti. Athava paricarehiti gandhabbanatanatakadini paccupatthapetva sahayakehi saddhim lala upalala rama, kilassutipi vuttam hoti. Kame paribhunjantoti attano puttadarehi saddhim bhoge bhunjanto. Punnani karontoti buddhanca dhammanca samghanca arabbha danappadanadini sugatimaggasamsodhakani kusalakammani karonto. Tunhi ahositi kathanuppabandhavicchedanattham niralapasallapo ahosi. [297-298] Athassa matapitaro tikkhattum vatva pativacanampi alabhamana sahayake pakkosapetva "esa vo sahayako pabbajitukamo, nivaretha nan"ti ahamsu. Tepi tam upasankamitva tikkhattum avocum, tesampi tunhi ahosi. Tena vuttam athakho ratthapalassa kulaputtassa sahayaka .pe. Tunhi ahositi. Athassa sahayakanam tikkhattum vatva etadahosi "sace ayam pabbajjam alabhamano marissati, na koci guno labbhati. Pabbajitam pana nam matapitaropi kalena kalam passissanti, mayampi passissama, pabbajjapi ca namesa bhariya, divase divase mattikapattam gahetva pindaya caritabbam, ekaseyyam ekabhattam brahmacariyam atidukkaram, ayam ca sukhumalo nagarikajatiyo, 1- so tam caritum asakkonto puna idheva agamissati, handassa matapitaro anujanapessama"ti. Te tatha akamsu. Matapitaropi nam "pabbajitena pana te matapitaro uddassetabba"ti imam katikam katva anujanimsu. Tena vuttam "athakho ratthapalassa kulaputtassa sahayaka yena ratthapalassa kulaputtassa matapitaro .pe. Anunnatosi matapituhi .pe. Uddassetabba"ti. Tattha uddassetabbati uddham dassetabba, yatha tam kalena kalam passanti, evam agantva attanam dassetabba. [299] Balam gahetvati sappayabhojanani bhunjanto ucchadanadihi ca kayam pariharanto kayabalam janetva matapitaro vanditva assumukham natiparivattam pahaya yena bhagava tenupasankami .pe. Pabbajetu mam bhante bhagavati. Bhagava samipe @Footnote: 1 Si., Ma. nagarakulajatiyo

--------------------------------------------------------------------------------------------- page214.

Thitam annataram bhikkhum amantesi "tenahi bhikkhu ratthapalam pabbajehi ceva upasampadehi ca"ti. Sadhu bhanteti kho so bhikkhu bhagavato patissutva ratthapalam kulaputtam jinadattiyam saddhiviharikam laddha pabbajesi ceva upasampadesi ca. Tena vuttam "alattha kho ratthapalo kulaputto bhagavato santike pabbajjam, alattha upasampadan"ti. Pahitatto viharantoti dvadasa samvaccharani evam viharanto. Neyyapuggalo hi ayamayasma, tasma punnava abhiniharasampannopi samano "ajja ajjeva arahattan"ti samanadhammam karontopi dvadasame vasse arahattam papuni. Yena bhagava tenupasankamiti mayham matapitaro pabbajjam anujanamana "taya kalena kalam agantva amhakam dassanam databban"ti vatva anujanimsu, dukkarakarika kho pana matapitaro, ahanca yenajjhasayena pabbajito, so me matthakam patto, idani bhagavantam apucchitva attanam matapitunam dassessamiti cintetva apucchitukamo upasankami. Manasakasiti "kim nu kho ratthapale gate koci upaddavo bhavissati"ti manasi akasi. Tato "bhavissati"ti natva "sakkhissati nu kho ratthapalo tam madditun"ti olokento tassa arahattappattim disva "sakkhissati"ti natva anunnasi. 1- Tena vuttam yatha bhagava annasi .pe. Kalam mannasiti. Migacireti evamnamake uyyane. Tam hi ranna "akale sampattapabbajitanam dinnameva idam, yathasukham paribhunjantu"ti evam anunnatameva ahosi, tasma thero "mama agatabhavam matapitunam arocessami, te me padadhovanaunhokapadamakkhanateladini pesissanti"ti cittampi anuppadetva uyyanameva pavisi. Pindaya pavisiti dutiyadivase pavisi. Majjhimayati sattadvarakotthakassa gharassa majjhime dvarakotthake, ullikhapetiti kappakena kese paharapeti. Etadavocati "ime samana amhakam piyaputtakam pabbajetva coranam hatthe nikkhipitva viya ekadivasampi na dassapenti, @Footnote: 1 cha.Ma. sakkhissatiti annasi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page215.

Evam pharusakaraka ete puna imam thanam upasankamitabbam mannanti, ettova nikkaddhitabba"ti 1- cintetva etam "imehi mundakehi"tiadivacanam avoca. Natidasiti natakanam daSi. Abhidosikanti parivasikam ekarattatikkantam putibhutam. Tatrayam padattho:- putibhavadosena abhibhutoti abhidoso, sova 2- abhidosiko. Ekarattatikkantasseva namasanna esa yadidam abhidosikoti, tam abhidosikam. Kummasanti yavakummasam. Chaddetukama hotiti yasma antamaso dasakammakaranam gorupanampi aparibhogaraho, tasma nam kacavaram viya bahi chaddetukama hoti. Sacetanti sace etam. Bhaginiti tam 3- ariyavoharena attano dhatim natidasim alapati. Chaddaniyadhammanti chaddetabbasabhavam. Idam vuttam hoti "bhagini etam sace bahi chaddaniyadhammam nissatthapariggaham, idha me patte akirahi"ti. Kim pana evam vattum labbhati, vinnatti va payuttavaca va na hotiti. Na hoti. Kasma? nissatthapariggahatta. Yanhi chaddaniyadhammam nissatthapariggaham, yattha samika analaya honti, tam sabbam "detha aharatha idha 4- akiratha"ti vuttam vattati. Teneva hi ayamayasma aggaariyavamsiko samanopi evamaha. Hatthananti bhikkhagahanattham pattam upanamayato manibandhato pabhuti dvinnampi hatthanam. Padananti nivasanantato patthaya dvinnampi padanam. Sarassati sace tam bhaginiti vacam niccharayato sarassa ca. Nimittam aggahesiti hatthapitthiadini olokayamana "puttassa me ratthapalassa viya suvannakacchapapitthisadisa ima hatthapadapitthiyo, haritalavattiyo viya suvattita anguliyo, madhuro saro"ti gihikale sallakkhitapubbam akaram aggahesi sanjani sallakkhesi. Tassa hayasmato dvadasavassani arannavasanceva pindiyalopabhojananca paribhunjantassa annadiso sariravanno ahosi, tena nam sa natidasi disvava na sanjani, nimittam pana aggahesi. @Footnote: 1 cha.Ma. nikkaddhitabba eteti 2 cha.Ma. abhidosova @3 cha.Ma. ayam patho na dissati 4 cha.Ma. ayam saddo na dissati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page216.

[300] Ratthapalassa mataram etadavocati therassa angapaccangani santhapetva thannam payetva samvaddhitadhatipi samana pabbajitva mahakhinasavabhavappattena samiputtena saddhim "tvam nu kho me bhante putto ratthapalo"tiadivacanam vattum avisahanti vegena gharam pavisitva ratthapalassa mataram etadavoca. Yaggheti arocanatthe nipato. Sace je saccanti ettha jeti alapane nipato. Evam hi tasmim janapade 1- dasadasijanam alapanti, tasma hi "bhoti 2- dasi sace tvam saccam bhanasi"ti evamettha attho datthabbo. Upasankamiti kasma upasankami? mahakule itthiyo bahi nikkhamanta garaham Papunanti, idanca accayikakiccam, setthissa nam arocessamiti cintesi. Tasma upasankami. Annataram kuddanti 3- tasmim kira dese danapatinam gharesu sala honti, asanani cettha pannattani honti, upatthapitam udakakanjiyam. Tattha pabbajita pindaya caritva nisiditva bhunjanti. Sace icchanti, danapatinampi santakam ganhanti. Tasma tampi annatarassa kulassa idisaya salaya annataram kuddamulanti veditabbam. Na hi pabbajita kapanamanussa viya asaruppe thane nisiditva bhunjantiti. Atthi nama tatati ettha atthiti vijjamanatthe, namati pucchanatthe mannanatthe va nipato. Idam hi vuttam hoti:- atthi nu kho tata ratthapala amhakam dhanam, nanu mayam niddhanati vattabba, yesam no tvam idise thane nisiditva abhidosikam kummasam paribhunjissasi. Tatha atthi nu kho tata ratthapala amhakam jivitam, nanu mayam 4- matati vattabba, yesam no tvam idise thane nisiditva abhidosikam kummasam paribhunjissasi. Tatha atthi manne tata ratthapala tava abbhantare sasanam nissaya patibaddho samanaguno, yam tvam subhojanarasasamvaddhitopi imam jigucchaneyyam abhidosikam kummasam amatamiva nibbikaro paribhunjissasiti. So pana gahapati dukkhabhitunnataya etamattham paripunnam katva vattumasakkonto "atthi nama tata ratthapala abhidosikam kummasam paribhunjissasi"ti ettakameva @Footnote: 1 cha.Ma. dese 2 cha.Ma. tvam hi bhoti 3 cha.Ma. kutatamulanti @4 Si. ariyasiddhiyam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page217.

Avaca. Akkharacintaka panettha idam lakkhanam vadanti:- anokappanamarisanatthavasenetam atthisadde upapade "paribhunjissasi"ti anagatavacanam katam. Tassayamattho "atthi nama .pe. Paribhunjissasi, idam paccakkhampi aham na saddahami na marisayami"ti idam ettakam vacanam gahapati therassa pattamukhavattiyam gahetva thitakova kathesi. Theropi pitari pattamukhavattiyam gahetva thiteyeva tam putikummasam paribhunji sunakhavantasadisam putikukkutandamiva bhinnatthane putikam vayantam. Puthujjanena kira tatharupam kummasam paribhunjitum na sakka. Thero pana ariyiddhiyam 1- thatva dibbojam amatarasam paribhunjayamano viya paribhunjitva dhammakarakena udakam gahetva pattanca mukhanca hatthapade ca dhovitva kuto no gahapatitiadimaha. Tattha kuto noti kuto nu. Neva dananti deyyadhammavasena neva danam alatthamha. Na paccakkhananti "kim tata ratthapala, kacci te khamaniyam kaccisi appakilamathena agato, na tava tata gehe bhattam sampadiyati"ti evam patisantharavasena paccakkhanampi nalatthamha. Kasma pana thero evamaha? pituanuggahena. Evam kirassa ahosi "yatha esa mam vadati, annepi pabbajite evam vadati manne. Buddhasasane ca pattantare padumam viya bhasmacchanno aggi viya pheggupaticchanno candanasaro viya suttikapaticchannam muttaratanam viya valahakapaticchanno candima viya madisanam paticchannagunanam bhikkhunamanto natthi, tesupi na evarupam vacanam pavattessati, samvare thassati"ti anuggahena evamaha. Ehi tatati tata tuyham gharam ma hotu, ehi gharam gamissamati vadati. Alanti thero ukkatthaekasanikataya patikkhipanto evamaha. Adhivasesiti thero pana pakatiya ukkatthasapadanacariko svatanaya bhikkham nama nadhivaseti, matuanuggahena pana adhivasesi. Matu kirassa theram anussaritva mahasoko uppajji, rodaneneva pakkakkhi viya jata, tasma thero "sacaham tam apassitva 2- gamissami, hadayampassa phaleyya"ti anuggahena adhivasesi. Karapetvati ekam @Footnote: 1 Si. ariyasiddhiyam 2 Ma. asahitva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page218.

Hirannassa, ekam suvannassati dve punje karapetva. Kivamahanta pana punja ahesunti. Yatha orato thito puriso parato thitam majjhimappamanam purisam na passati, evam mahantam. 1- [301] Idam te tatati kahapanapunjanca suvannapunjanca dassento aha. Mattikanti matito agatam, idam te matamahiya matu imam geham agacchantiya gandhamaladinam atthaya dinnam dhananti attho. Annam pettikam annam petamahanti yam pana te pitu ca pitamahananca santakam, tam annamyeva, nihitam 2- ca payuttam ca ativiya bahu. Ettha ca "pitamahan"ti taddhitalopam katva vuttanti veditabbam. "petamahan"ti va patho. Sakka tata ratthapalati tata ratthapala na kevalam pabbajitena sakka punnani katum, agaram ajjhavasantenapi bhoge ca bhunjitum tisu saranesu pana patitthaya panca sikkhapadani samadiyitva ularani danadini punnanipi ca sakka katum. Ehi tvam tata .pe. Punnani ca karohiti. Tatonidananti dhanahetu dhanapaccaya. Tam tam dhanam rakkhantassa ca rajadinam vasena dhanaparikkhayam papunantassa kassaci uppajjamanasokadayo sandhaya evamaha. Evam vutte setthi gahapati "aham imam uppabbajessamiti anesim, 3- sodani me dhammakatham katum araddho, ayam na me vacanam karissati"ti utthaya gantva tassa orodhanam dvaram vivarapetva "ayam vo samiko, gacchatha yankinci katva nam ganhitum vayamatha"ti uyyojesi. Suvaye 4- thita natakitthiyo nikkhamitva theram parivarayimsu, tasu dve jetthakitthiyo sandhaya puranadutiyikatiadi vuttam. Paccekam padesu gahetvati ekekasmim pade nam gahetva. Kidisa nama ta ayyaputta accharayoti kasma evamahamsu? tada kira Sambahule khattiyakumarepi brahmanakumarepi setthiputtepi mahasampattiyo pahaya pabbajante disva pabbajjagunam ajananta katham samutthapenti "kasma ete pabbajanti"ti. Athanne vadanti "devaccharanam devanatakanam karana"ti. Sa @Footnote: 1 cha.Ma. evammahanta 2 Ma. nidahitanca 3 Si. anayim, Ma. anemi @4 Ma., ka. tisu vayesu

--------------------------------------------------------------------------------------------- page219.

Katha vittharika ahosi. Tam gahetva ta 1- sabba evamahamsu. Atha thero patikkhipanto na kho mayam bhaginitiadimaha. Samudacaratiti voharati vadati. Tattheva mucchita papatimsuti tam bhaginivadena samudacarantam disva "mayam ajja agamissati, ajja agamissati"ti dvadasavassani bahi na nikkhanta, etam nissaya no daraka na laddha, yesam anubhavena jiveyyama, ito camha parihina annato ca. Ayam loko nama attanova cintesi, tasma tapi "idani mayam anatha jata"ti attanova cintayamana "anatthikodani amhehi ayam, so amhe pajapatiyo samana attana saddhim ekamatukucchiya sayitadarika viya mannati"ti samuppannabalavasoka hutva tasmimyeva padese mucchita papatimsu, patitati attho. Ma no vihethethati ma amhe dhanam dassetva matugame ca uyyojetva vihethayittha, vihesa hesa pabbajitananti. Kasma evamaha? matapitunam anuggahena. So kira setthi pabbajitalingam nama kilittham pabbajitavesam 2- haretva nahayitva tayo jana ekato bhunjissama"ti mannamano therassa bhikkham na deti. Thero "madisassa khinasavassa aharantarayam katva ete bahum apunnam pasaveyyun"ti tesam anuggahena evamaha. [302] Gatha abhasiti gathayo abhasi. Tattha passati santike thitam janam sandhaya vadati. Cittanti cittavicittam. Bimbanti attabhavam. Arukayanti navannam vanamukhanam vasena vanakayam. Samussitanti tini atthisatani navahi naharusatehi bandhitva navahi mamsapesisatehi alimpitva samantato ussitam. Aturanti jaraturataya rogaturataya kilesaturataya ca niccaturam. Bahusankappanti paresam uppannapatthanasankappehi bahusankappam. Itthinanhi kaye purisanam sankappa uppajjanti, tesam kaye itthinam. Susane chadditakalevarabhutampi cetam kakakulaladayo patthayantiyevati bahusankappo nama hoti. Yassa natthi dhuvam thititi yassa kayassa mayamariciphenupindaudakabubbuladinam 3- viya ekamseneva thiti nama natthi, bhijjanadhammatava niyata. @Footnote: 1 cha.Ma. ayam patho na dissati 2 cha.Ma. pabbajjavesam @3 cha.Ma....phenapindapupphuladinam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page220.

Tacena onaddhanti allamanussacammena onaddham. Saha vatthebhi sobhatiti gandhadihi manikundalehi ca vicittakatampi rupam vatthehi saheva sobhati, vina vatthehi jeguccham hoti anolokanakkhamam. Alattakakatati alattakena ranjita. Cunnakamakkhitanti sasapakakkena mukhapilakadini niharitva lonamattikaya dutthalohitam viliyapetva tilapitthena lohitam pasadetva haliddiya vannam sampadetva cunnakagandikaya mukham paharanti. 1- Tenesa ativiya virocati. Tam sandhayetam vuttam. Atthapadakatati rasodakena makkhitva nalatapariyante avattanaparivatte katva atthapadakaranena 2- racita. Anjaniti anjananalika. Odahiti thapesi. Pasanti vagurajalam. 3- Nasadati na ghattayi. Nivapanti nivapasutte vuttanivapatinasadisam bhojanam. Kandanteti viravamane paridevamane. Imaya hi gathaya thero matapitaro migaluddake viya katva dassesi, avasesanatake migaluddakaparisam viya, hirannasuvannam vagurajalam viya, attana bhuttabhojanam nivapatinam viya, attanam mahamigam viya katva dassesi. Yatha hi mahamigo yavadattham nivapatinam khaditva givam ukkhipitva parisam oloketva "imam nama thanam gatassa sotthi bhavissati"ti migaluddakanam paridevantanamyeva vaguram aghattayamanova uppatitva arannam pavisitva ghanacchayassa chattassa viya gumbassa hettha mandamandena vatena vijiyamano agatamaggam olokento titthati, evameva thero ima gatha bhasitva akaseneva gantva migacire paccupatthasi. Kasma pana thero akasena gatoti? pita kirassa setthi sattasu Dvarakotthakesu aggalam dapetva malle anapesi "sace nikkhamitva gacchati, hatthapadesu nam gahetva kasayani haritva gihivesam ganhapetha"ti. Tasma thero "ete madisam mahakhinasavam hatthe va pade gahetva apunnam pasaveyyum. Tam nesam ma ahosi"ti cintetva akasena agamasi. Parasamuddavasittheranam @Footnote: 1 ka. cunnakabhandikaya mukham pasadenti 2 cha.Ma. atthapadakaracanaya @3 cha.Ma. vakarajalam, evamuparipi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page221.

Pana "thitakova ima gatha bhasitva vehasam abbhuggantva ranno korabyassa migacire paccupatthasi"ti ayam vacanamaggoyeva. [303] Migavoti tassa uyyanapalassa namam. Sodhentoti uyyanamaggam samam karetva antouyyane tacchitabbayuttatthanani tacchapento sammajjitabbayuttatthanani sammajjapento valukaokiranapupphavikiranapunnaghattathapana- kadalikkhandhatthapanadini ca karontoti attho. Yena raja korabyo tenupasankamiti "amhakam raja sada imassa kulaputtassa vannam kathesi, passitukamo etam, agatabhavam panassa na janati, maha kho panayam pannakaro, gantva ranno arocessamiti cintetva yena raja korabyo tenupasankamiti. Kittayamano ahositi so kira raja theram anussaritva balamajjhepi natakamajjhepi "dukkaram katam kulaputtena tava mahantam sampattim pahaya pabbajitva puna nivattitva anaplokentena"ti gunam kathesi, tam gahetva ayam evamaha. Vissajjethati vatvati orodhamahamattabalakayadisu yassa yam anucchavikam, tassa tam dapetvati attho. Ussataya ussatayati ussitaya ussitaya, mahamattamaharatthikadinam vasena uggatuggatameva 1- parisam gahetva upasankamiti attho. Idha bhavam ratthapalo hatthatthare nisidatuti hatthattharo tanuko bahalapupphadigunam katva atthato abhilakkhito hoti, tadise anapucchitva nisiditum na yuttanti mannamano evamaha. [304] Parijunnaniti parijunnabhava parikkhaya. Jinnoti jarajinno. Vuddhoti vayovuddho. Mahallakoti jatimahallako. Addhagatoti addhanam atikkanto. Vayoanuppattoti pacchimavayam anuppatto. Pabbajatiti dhuraviharam gantva bhikkhu vanditva "bhante maya daharakale bahum kusalam katam, idani mahallakomhi, mahallakassa cesa pabbajja nama, cetiyanganam sammajjitva appaharitam katva jivissami. Pabbajetha mam bhante"ti karunnam uppadento yacati, thera anukampaya pabbajenti. Tam sandhayetam vuttam. Dutiyavarepi eseva nayo. @Footnote: 1 Ma. uggatabhutam tameva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page222.

Appabadhoti arogo. Appatankoti niddukkho. Samavepakiniyati samavepakiniya. 1- Gahaniyati kammajatejodhatuya. Tattha yassa bhuttamattova aharo jirati, yassa va pana putbhattam viya tatheva titthati, ubhopetena samavepakiniya gahaniya samannagata. Yassa pana bhuttakale bhattacchando uppajjateva, ayam samavepakiniya samannagato. Natisitaya naccunhayati teneva karanena natisitaya naccunhaya. Anupubbenati rajano vicarentitiadina 2- anukkamena. Dutiyavare rajabhayacorabhayachatakabhayadina anukkamena. [305] Dhammuddesa udditthati dhammaniddesa uddittha. Upaniyatiti jaramaranasantikam gacchati, ayukkhayena va tattha niyyati. Addhuvoti dhuvatthanavirahito. Atanoti tayitum samatthena virahito. Anabhissaroti assarano abhissaritva abhigantva assasetum samatthena virahito. Assakoti nissako sakabhandarahito. Sabbam pahaya gamaniyanti sakabhandanti sallakkhitam sabbam pahaya lokena gantabbam. Tanhadasoti tanhaya daso. [306] Hatthisminti hatthisippe. Kataviti katakaraniyo, sikkhitasikkho pagunasippoti attho. Esa nayo sabbattha. Urubaliti urubalasampanno. Yassa hi phalakanca avudhanca gahetva parasenam pavisitva abhinnam bhindato bhinnam sandharayato parahatthagatam rajjam aharitum urubalam atthi, ayam urubali nama. Bahubaliti bahubalasampanno. Sesam purimasadisameva. Alamattoti samatthaattabhavo. Pariyodhaya vattissantiti uppannam upaddavam odhaya avattharitva vattissantiti sallakkhitva gahita. Samvijjati kho bho ratthapala imasmim rajakule pahutam hirannasuvannanti idam so raja upari dhammuddesassa karanam aharanto aha. Athaparam etadavocati etam "passami loke"tiadina nayena catunnam dhammuddesanam anugitam avoca. @Footnote: 1 cha.Ma. samavipacaniya, evamuparipi 2 cha.Ma. harantiti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page223.

[307] Tattha bhiyyova kame abhipatthayantiti ekam labhitva dve patthayanti, dve labhitva cattaroti evam uttaruttarim vatthukamakilesakame patthayantiyeva. Pasayhati sapattaganam 1- abhibhavitva. Sasagarantanti saddhim sagarantena. Oram samuddassati yam samuddassa orato sakarattham, tena atittarupoti attho. Na hatthiti na hi atthi. Aho vatanoti aho vata nu, ayameva va patho. Amarati cahuti amaram iti ca ahu. Idam vuttam hoti:- yam matam nati parivaretva kandanti, tam "aho vata amhakam bhata mato, putto mato"tiadinipi vadanti. Phusanti phassanti maranaphassam phusanti. Tatheva phutthoti yatha balo, dhiropi tatheva maranaphassena phuttho, aphuttho nama natthi, ayam pana viseso balo hi 2- balya vadhitova setiti balo balabhavena maranaphassam agamma vadhitova seti abhihatova sayati. Akatam vata me kalyanantiadivippatisaravasena calati vedhati vipphandati. Dhiro ca na vedhatiti dhiro sugatinimittam passanto na vedhati na calati. Yaya vosanam idhadhigacchatiti yaya pannaya imasmim loke sabbakiccavosanam arahattam adhigacchati, sa ca 3- dhanato uttamataRa. Abyositattati 4- apariyositatta, arahattappattiya abhavenati attho. Bhavabhavesuti hinappanitesu bhavesu. Upeti gabbhanca paranca lokanti tesu papam karontesu yo koci satto paramparaya samsaram apajjitva gabbhanca paranca lokam upeti. Tassappapannoti tassa tadisassa appannassa anno appapanno abhisaddahanto. Sakammuna hannatiti attana katakammavasena "kasahipi taleti"tiadihi kammakaranehi hannati. Pecca paramhi loketi ito gantva paramhi apayaloke. Viruparupenati vividharupena, nanasabhavenati attho. Kamagunesuti ditthadhammikasamparayikesu sabbakamagunesu adinavam disva. Daharati antamaso kalalamattabhavam @Footnote: 1 Ma. sampattiganam 2 cha.Ma. ca 3 cha.Ma. sava 4 Si. asositattati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page224.

Upadaya taruna. Vuddhati vassasatatikkanta. Apannakam samannameva seyyoti aviruddham advejjhagamim 1- ekantaniyyanikam samannameva "seyyo, uttaritaranca panitataranca"ti upadharetva pabbajitosmi maharajati. Tasma yam tvam vadasi "kim disva va sutva va"ti, idam disva ca sutva ca pabbajitosmiti mam dharehiti desanam nitthapesiti. Papancasudaniya majjhimanikayatthakathaya ratthapalasuttavannana nitthita. -----------


             The Pali Atthakatha in Roman Book 9 page 210-224. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=9&A=5284&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=9&A=5284&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=13&i=423              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=13&A=6825              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=13&A=7966              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=13&A=7966              Contents of The Tipitaka Volume 13 http://84000.org/tipitaka/read/?index_13

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]