อรรถกถาเล่มที่ ๑ ภาษาบาลีอักษรไทย
 วินย.อ. (สมนฺต.๑)

     อิทานิ สิกฺขาปทวิภงฺคสฺส อตฺถํ วณฺณยิสฺสาม ฯ ยํ วุตฺตํ
โย ปนาติ โย ยาทิโสติอาทิ เอตฺถ โย ปนาติ วิภชิตพฺพปทํ ฯ
โย ยาทิโสติอาทีนิ ตสฺส วิภชนปทานิ ฯ เอตฺถ จ ยสฺมา
ปนาติ นิปาตมตฺตํ โยติ อตฺถปทํ ตญฺจ อนิยเมน ปุคฺคลํ
ทีเปติ ตสฺมา ตสฺส อตฺถํ ทสฺเสนฺโต อนิยเมน ปุคฺคลทีปกํ
โยสทฺทเมว อาห ฯ ตสฺมา เอตฺถ เอวมตฺโถ เวทิตพฺโพ ฯ โย
ปนาติ โยโกจีติ วุตฺตํ โหติ ฯ ยสฺมา ปน โย โส โยโกจิ
นาเมโส อวสฺสํ ลิงฺคยุตฺตชาตินามโคตฺตสีลวิหารโคจรวเยสุ
เอเกนากาเรน ปญฺายติ ตสฺมา ตํ ตถา าเปตุํ ตํ ปเภทํ
ปกาเสนฺโต ยาทิโสติอาทิมาห ฯ ตตฺถ ยาทิโสติ ลิงฺควเสน
ยาทิโส วา ตาทิโส วา โหตุ ทีโฆ วา รสฺโส วา กาโฬ วา
โอทาโต วา มงฺคุรจฺฉวิ วา กิโส วา ถูโล วาติ อตฺโถ ฯ
ยถายุตฺโตติ โยควเสน เยน วา เตน วา ยุตฺโต โหตุ
นวกมฺมยุตฺโต วา อุทฺเทสยุตฺโต วา วาสธุรยุตฺโต วาติ อตฺโถ ฯ
ยถาชจฺโจติ ชาติวเสน ยํชจฺโจ วา ตํ ชจฺโจ วา โหตุ ขตฺติโย
วา พฺราหฺมโณ วา เวสฺโส วา สูโท วาติ อตฺโถ ฯ ยถานาโมติ
นามวเสน ยถานาโม วา ตถานาโม วา โหตุ พุทฺธรกฺขิโต วา
ธมฺมรกฺขิโต วา สงฺฆรกฺขิโต วาติ อตฺโถ ฯ ยถาโคตฺโตติ
โคตฺตวเสน ยถาโคตฺโต วา ตถาโคตฺโต วา เยน วา เตน วา
โคตฺเตน โหตุ กจฺจาโน วา วาเสฏฺโ วา โกสิโย วาติ
อตฺโถ ฯ ยถาสีโลติ สีเลสุ ยถาสีโล วา ตถาสีโล วา โหตุ
นวกมฺมสีโล วา อุทฺเทสสีโล วา วาสธุรสีโล วาติ อตฺโถ ฯ
ยถาวิหารีติ วิหาเรสุปิ ยถาวิหารี วา ตถาวิหารี วา โหตุ
นวกมฺมวิหารี วา อุทฺเทสวิหารี วา วาสธุรวิหารี วาติ อตฺโถ ฯ
ยถาโคจโรติ โคจเรสุปิ ยถาโคจโร วา ตถาโคจโร วา โหตุ
นวกมฺมโคจโร วา อุทฺเทสโคจโร วา วาสธุรโคจโร วาติ อตฺโถ ฯ
เถโร วาติอาทีสุ จ วโยวุฑฺฒาทีสุ โย วา โส วา โหตุ
ปริปุณฺณทสวสฺสตาย เถโร วา อูนปญฺจวสฺสตาย นโว วา
อติเรกปญฺจวสฺสตาย มชฺฌิโม วาติ อตฺโถ ฯ อถโข สพฺโพว
อิมสฺมึ อตฺเถ เอโส วุจฺจติ โย ปนาติ ฯ
     ภิกฺขุนิทฺเทเส ภิกฺขตีติ ภิกฺขโก ฯ ลภนฺโต วา อลภนฺโต
วา อริยาย ยาจนาย ยาจตีติ อตฺโถ ฯ พุทฺธาทีหิ อชฺฌูปคตํ
ภิกฺขาจริยํ อชฺฌูปคตตฺตา ภิกฺขาจริยํ อชฺฌูปคโต นาม ฯ โย
หิ โกจิ อปฺปํ วา มหนฺตํ วา โภคกฺขนฺธํ ปหาย อคารสฺมา
อนคาริยํ ปพฺพชิโต โส กสิโครกฺขาทีหิ ชีวิตกปฺปนํ หิตฺวา
ลิงฺคสมฺปฏิจฺฉเนเนว ภิกฺขาจริยํ อชฺฌูปคโตติ ภิกฺขุ ฯ
ปรปฏิพทฺธชีวิกตฺตา วา วิหารมชฺเฌ กาชภตฺตํ ภุญฺชมาโนปิ ภิกฺขาจริยํ
อชฺฌูปคโตติ ภิกฺขุ ฯ ปิณฺฑิยาโลปโภชนํ นิสฺสาย ปพฺพชฺชาย
อุสฺสาหชาตตฺตา วา ภิกฺขาจริยํ อชฺฌูปคโตติ ภิกฺขุ ฯ
อคฺฆผสฺสวณฺณเภเทน ภินฺนํ ปฏํ ธาเรตีติ ภินฺนปฏธโร ฯ ตตฺถ
สตฺถกจฺเฉทเนน อคฺฆเภโท เวทิตพฺโพ ฯ สหสฺสคฺฆนโกปิ หิ ปโฏ
สตฺถเกน ขณฺฑาขณฺฑิกํ ฉินฺโน ภินฺนคฺโฆ โหติ ปุริมคฺฆโต
อุปฑฺฒมฺปิ น อคฺฆติ ฯ สุตฺตสํสิพฺพเนน ผสฺสเภโท เวทิตพฺโพ ฯ
สุขสมฺผสฺโสปิ หิ ปโฏ สุตฺเตหิ สํสิพฺพิโต ภินฺนผสฺโส โหติ
ขรสมฺผสฺสตํ ปาปุณาติ ฯ สูจิมลาทีหิ วณฺณเภโท เวทิตพฺโพ ฯ
สุปริสุทฺโธปิ หิ ปโฏ สูจิกมฺมโต ปฏฺาย สูจิมเลน หตฺถเสทมลชลิกาหิ
อวสาเน รชนกปฺปกรเณหิ จ ภินฺนวณฺโณ โหติ ปกติวณฺณํ
วิชหติ ฯ เอวํ ตีหากาเรหิ ภินฺนํ ปฏํ ธารณโต ภินฺนปฏธโรติ
ภิกฺขุ ฯ คิหิวตฺถวิสภาคานํ กาสาวานํ วา ธารณมตฺเตเนว
ภินฺนปฏธโรติ ภิกฺขุ ฯ สมญฺายาติ ปญฺตฺติยา โวหาเรนาติ
อตฺโถ ฯ สมญฺาย เอว หิ เอกจฺโจ ภิกฺขูติ ปญฺายติ ฯ ตถา หิ
นิมนฺตนาทิมฺหิ ภิกฺขูสุ คณิยมาเนสุ สามเณเรปิ คเหตฺวา สตํ
ภิกฺขู สหสฺสํ ภิกฺขูติ วทนฺติ ฯ ปฏิญฺายาติ อตฺตโน ปฏิชานเนน ฯ
ปฏิญฺายปิ หิ เอกจฺโจ ภิกฺขูติ ปญฺายติ ฯ ตสฺส โก เอตฺถาติ
อหํ อาวุโส ภิกฺขูติเอวมาทีสุ สมฺภโว ทฏฺพฺโพ ฯ อยํ ปน
อานนฺทตฺเถเรน วุตฺตา ธมฺมิกา ปฏิญฺา ฯ รตฺติภาเคน ปน
ทุสฺสีลาปิ ปฏิปถํ อาคจฺฉนฺตา โก เอตฺถาติ วุตฺเต อธมฺมิกาย
ปฏิญฺาย อภูตตฺถาย มยํ ภิกฺขูติ วทนฺติ ฯ เอหิภิกฺขูติ ภิกฺขุ
นาม ภควโต เอหิ ภิกฺขูติ เอวํ วจนมตฺเตน ภิกฺขุภาวํ
เอหิภิกฺขูปสมฺปทํ ปตฺโต ฯ ภควา หิ เอหิภิกฺขุภาวาย อุปนิสฺสยสมฺปนฺนํ
ปุคฺคลํ ทิสฺวา รตฺตปํสุกูลนฺตรโต สุวณฺณวณฺณํ ทกฺขิณหตฺถํ
นีหริตฺวา พฺรหฺมโฆสํ นิจฺฉาเรนฺโต เอหิ ภิกฺขุ จร พฺรหมฺจริยํ
สมฺมา ทุกฺขสฺส อนฺตกิริยายาติ วทติ ฯ ตสฺส สเหว ภควโต
วจเนน คิหิลิงฺคํ อนฺตรธายติ ปพฺพชฺชา จ อุปสมฺปทา จ รุหติ
ภณฺฑุ กาสาววสโน โหติ เอกํ นิวาเสตฺวา เอกํ ปารุปิตฺวา เอกํ
อํเส เปตฺวา วามํสกูเฏ อาลคฺคนีลุปฺปลวณฺณมตฺติกาปตฺโต ฯ
     ติจีวรญฺจ ปตฺโต จ      วาสี สูจิ จ พนฺธนํ
     ปริสฺสาวเนนฏฺเเต     ยุตฺตโยคสฺส ภิกฺขุโนติ
เอวํ วุตฺเตหิ อฏฺหิ ปริกฺขาเรหิ สรีเร ปฏิมุกฺเกหิเยว วสฺสสติกตฺเถโร
วิย อิริยาปถสมฺปนฺโน พุทฺธาจริยโก พุทฺธูปชฺฌายโก สมฺมาสมฺพุทฺธํ
วนฺทมาโนเยว ติฏฺติ ฯ ภควา หิ ปมโพธิยํ เอกสฺมึ กาเล
เอหิภิกฺขุอุปสมฺปทายเอว อุปสมฺปาเทติ ฯ เอวํ อุปสมฺปนฺนานิ จ
สหสฺสูปริ เอกจตฺตาฬีสุตฺตรานิ ตีณิ ภิกฺขุสตานิ อเหสุํ ฯ เสยฺยถีทํ ฯ
ปญฺจ ปญฺจวคฺคิยตฺเถรา ยโส กุลปุตฺโต ตสฺส ปริวารา จตุปฺปณฺณาส
สหายกา ตึสภทฺทวคฺคิยา สหสฺสปุราณชฏิลา สทฺธึ ทฺวีหิ อคฺคสาวเกหิ
อฑฺฒเตยฺยสตา ปริพฺพาชกา เอโก องฺคุลิมาลตฺเถโรติ ฯ วุตฺตญฺเจตํ
อฏฺกถายํ
       ตีณิ สตํ สหสฺสญฺจ         จตฺตาฬีสํ ปุนาปเร
       เอโก จ เถโร สปฺปญฺโ   สพฺเพ เต เอหิภิกฺขุกาติ ฯ
น เกวลญฺจ เอเต อญฺเปิ พหู สนฺติ ฯ เสยฺยถีทํ ฯ ติสตปริวาโร
เสโล พฺราหฺมโณ สหสฺสปริวาโร มหากปฺปิโน
ทสสหสฺสา กปิลวตฺถุวาสิโน กุลปุตฺตา โสฬสสหสฺสา
ปารายนิกพฺราหฺมณาติเอวมาทโย ฯ เต ปน วินยปิฏเก ปาลิยํ
น นิทฺทิฏฺตฺตา น วุตฺตา ฯ อิเม ตตฺถ นิทฺทิฏฺตฺตา วุตฺตา ฯ
       สตฺตวีสสหสฺสานิ          ตีณิเยว สตานิ จ
       เอเตปิ สพฺเพ สงฺขาตา    สพฺเพ เต เอหิภิกฺขุกาติ ฯ
ตีหิ สรณคมเนหิ อุปสมฺปนฺโนติ พุทฺธํ สรณํ คจฺฉามีติอาทินา
นเยน ติกฺขตฺตุํ วาจํ ภินฺทตฺวา วุตฺเตหิ ตีหิ สรณคมเนหิ
อุปสมฺปนฺโน ฯ
     อยํ หิ อุปสมฺปทา นาม อฏฺวิธา เอหิภิกฺขุอุปสมฺปทา
สรณคมนอุปสมฺปทา โอวาทปฏิคฺคหณอุปสมฺปทา ปญฺหพฺยากรณอุปสมฺปทา
ครุธมฺมปฏิคฺคหณอุปสมฺปทา ทูเตนอุปสมฺปทา
อฏฺวาจิกา อุปสมฺปทา ตฺติจตุตฺถกมฺมอุปสมฺปทา ฯ ตตฺถ
เอหิภิกฺขุอุปสมฺปทา สรณคมนอุปสมฺปทา จ วุตฺตา เอว ฯ
โอวาทปฏิคฺคหณอุปสมฺปทา นาม ตสฺมา ติห เต กสฺสป เอวํ สิกฺขิตพฺพํ
ติพฺพํ เม หิโรตฺตปฺปํ ปจฺจุปฏฺิตํ ภวิสฺสติ เถเรสุ นเวสุ มชฺฌิเมสุ
จาติ เอวํ หิ เต กสฺสป สิกฺขิตพฺพํ ตสฺมา ติห เต กสฺสป เอวํ
สิกฺขิตพฺพํ ยงฺกิญฺจิ ธมฺมํ โสสฺสามิ กุสลูปสํหิตํ สพฺพนฺตํ
อฏฺิกตฺวา มนสิกตฺวา สพฺพํ เจตโส สมนฺนาหริตฺวา โอหิตโสโต
ธมฺมํ โสสฺสามีติ เอวํ หิ เต กสฺสป สิกฺขิตพฺพํ ตสฺมา ติห
เต กสฺสป เอวํ สิกฺขิตพฺพํ สาตสหคตา จ เม กายคตาสติ มํ น
วิชหิสฺสตีติ เอวํ หิ เต กสฺสป สิกฺขิตพฺพนฺติ อิมินา โอวาทปฏิคฺคหเณน
มหากสฺสปตฺเถรสฺส อนุญฺาตอุปสมฺปทา ฯ ปญฺหพฺยากรณอุปสมฺปทา
นาม โสปากสฺส อนุญฺาตอุปสมฺปทา ฯ ภควา กิร
ปุพฺพาราเม อนุจงฺกมนฺตํ โสปากํ สามเณรํ อุทฺธุมาตกสญฺาติ
วา โสปาก รูปสญฺาติ วา อิเม ธมฺมา นานตฺถา นานาพฺยญฺชนา
อุทาหุ เอกตฺถา พฺยญฺชนเมว นานนฺติ ทสอสุภนิสฺสิเต ปญฺเห
ปุจฺฉิ ฯ โส เต พฺยากาสิ ฯ ภควา ตสฺส สาธุการํ ทตฺวา
กติวสฺโสสิ ตฺวํ โสปากาติ ปุจฺฉิ ฯ สตฺตวสฺโสหํ ภควาติ ฯ
โสปาก ตฺวํ มม สพฺพญฺุตญฺาเณน สทฺธึ สํสนฺเทตฺวา ปญฺเห
พฺยากาสีติ อารทฺธจิตฺโต ๑- อุปสมฺปทํ อนุชานาติ ฯ อยํ
ปญฺหพฺยากรณอุปสมฺปทา ฯ ครุธมฺมปฏิคฺคหณอุปสมฺปทา นาม
มหาปชาปติยา อฏฺครุธมฺมปฏิคฺคหเณน อนุญฺาตอุปสมฺปทา ฯ ทูเตน
@เชิงอรรถ: ๑. อารทฺธํ โสปาเกน อาราธิตํ จิตฺตํ เอตสฺสาติ อารทฺธจิตฺโตติ โยชนาวิคฺคโห ฯ
อุปสมฺปทา นาม อฑฺฒกาสิยา คณิกาย อนุญฺาตอุปสมฺปทา ฯ
อฏฺวาจิกา อุปสมฺปทา นาม ภิกฺขุนิยา ภิกฺขุนีสงฺฆโต ตฺติจตุตฺเถน
ภิกฺขุสงฺฆโต ตฺติจตุตฺเถนาติ อิเมหิ ทฺวีหิ กมฺเมหิ อุปสมฺปทา ฯ
ตฺติจตุตฺถกมฺมอุปสมฺปทา นาม ภิกฺขูนํ เอตรหิ อุปสมฺปทา ฯ
     อิมาสุ อฏฺสุ อุปสมฺปทาสุ ยา อยํ อนุชานามิ ภิกฺขเว
อิเมหิ ตีหิ สรณคมเนหิ ปพฺพชฺชํ อุปสมฺปทนฺติ ๑- เอวํ อนุญฺาตา
อิมาย อุปสมฺปทาย อุปสมฺปนฺโนติ วุตฺตํ โหติ ฯ ภโทฺรติ
อปาปโก ฯ กลฺยาณปุถุชฺชนาทโย หิ ยาว อรหา ตาว ภเทฺรน
สีเลน สมาธินา ปญฺาย วิมุตฺติยา วมุตฺติญฺาณทสฺสเนน จ
สมนฺนาคตตฺตา ภโทฺร ภิกฺขูติ สงฺขฺยํ คจฺฉนฺติ ฯ สาโรติ
เตหิเยว สีลสาราทีหิ สมนฺนาคตตฺตา นีลวณฺณสมนฺนาคเมน นีโล
ปโฏ วิย สาโร ภิกฺขูติ เวทิตพฺโพ ฯ วิคตกฺกิเลสเผคฺคุภาวโต วา
ขีณาสโวว สาโรติ เวทิตพฺโพ ฯ เสกฺโขติ ปุถุชฺชนกลฺยาณเกน
สทฺธึ สตฺต อริยา ติสฺโส สิกฺขา สิกฺขนฺตีติ เสกฺขา ฯ เตสุ
โยโกจิ เสกฺโข ภิกฺขูติ เวทิตพฺโพ ฯ น สิกฺขตีติ อเสกฺโข ฯ
เสกฺขธมฺเม อติกฺกมฺม อคฺคผเล ิโต ตโต อุตฺตรึ สิกฺขิตพฺพาภาวโต
ขีณาสโว อเสกฺโขติ วุจฺจติ ฯ สมคฺเคน สงฺเฆนาติ
สพฺพนฺติเมน ปริยาเยน ปญฺจวคฺคกรณีเย กมฺเม ยาวติกา ภิกฺขู
กมฺมปฺปตฺตา เตสํ อาคตตฺตา ฉนฺทารหานํ ฉนฺทสฺส อาหฏตฺตา
สมฺมุขีภูตานญฺจ อปฏิกฺโกสนโต เอกสฺมึ กมฺเม สมคฺคภาวํ อุปคเตน
@เชิงอรรถ: ๑. วิ. มหาวคฺค. ๔/๔๒.
สงฺเฆน ฯ ตฺติจตุตฺเถนาติ ตีหิ อนุสฺสาวนาหิ เอกาย ตฺติยา
กตฺตพฺเพน ฯ กมฺเมนาติ ธมฺมิเกน วินยกมฺเมน ฯ อกุปฺเปนาติ
วตฺถุตฺติอนุสฺสาวนสีมาปริสสมฺปตฺติสมฺปนฺนตฺตา อโกเปตพฺพตํ
อปฏิกฺโกสิตพฺพตํ อุปคเตน ฯ านารเหนาติ การณารเหน
สตฺถุสาสนารเหน ฯ อุปสมฺปนฺโน นาม อุปริภาวํ สมาปนฺโน ปตฺโตติ
อตฺโถ ฯ ภิกฺขุภาโว หิ อุปริภาโว ฯ ตญฺเจส ยถาวุตฺเตน กมฺเมน
สมาปนฺนตฺตา อุปสมฺปนฺโนติ วุจฺจติ ฯ
     เอตฺถ จ ตฺติจตุตฺถกมฺมํ เอกเมว อาคตํ ฯ อิมสฺมึ ปน าเน
ตฺวา จตฺตาริ สงฺฆกมฺมานิ นีหริตฺวา วิตฺถารโต กเถตพฺพานิ ฯ
ตํ สพฺพํ อฏฺกถาสุ วุตฺตํ ฯ ตานิ จ อปโลกนกมฺมํ ตฺติกมฺมํ
ตฺติทุติยกมฺมํ ตฺติจตุตฺถกมฺมนฺติ ปฏิปาฏิยา เปตฺวา วิตฺถาเรน
ขนฺธกโต ปริวาราวสาเน กมฺมวิภงฺคโต จ ปาลึ อาหริตฺวา
กถิตานิ ฯ ตานิ มยํ ปริวาราวสาเน กมฺมวิภงฺเคเยว
วณฺณยิสฺสาม ฯ เอวํ หิ สติ ปมปาราชิกวณฺณนา น ภาริยา
ภวิสฺสติ ฯ ยถาิตาย จ ปาลิยา วณฺณนา สุวิญฺเยฺยา ภวิสฺสติ ฯ
ตานิ จ านานิ อสุญฺานิ ภวิสฺสนฺติ ฯ ตสฺมา อนุปทวณฺณนเมว
กโรม ฯ
     ตตฺราติ เตสุ ภิกฺขโกติอาทินา นเยน วุตฺเตสุ ภิกฺขูสุ ฯ
ยฺวายํ ภิกฺขูติ โย อยํ ภิกฺขุ ฯ สมคฺเคน สงฺเฆน ฯเปฯ
อุปสมฺปนฺโนติ อฏฺสุ อุปสมฺปทาสุ ตฺติจตุตฺเถเนว กมฺเมน
อุปสมฺปนฺโน ฯ อยํ อิมสฺมึ อตฺเถ อธิปฺเปโต ภิกฺขูติ อยํ
อิมสฺมึ เมถุนํ ธมฺมํ ปฏิเสวิตฺวา ปาราชิโก โหตีติ อตฺเถ ภิกฺขูติ
อธิปฺเปโต ฯ อิตเร ปน ภิกฺขโกติอาทโย อตฺถุทฺธารวเสน
วุตฺตา ฯ เตสุ จ ภิกฺขโกติอาทโย นิรุตฺติวเสน วุตฺตา ฯ
สมญฺาย ภิกฺขุ ปฏิญฺาย ภิกฺขูติ อิเม เทฺว อภิลาปวเสน
วุตฺตา ฯ เอหิภิกฺขูติ พุทฺเธน อุปชฺฌาเยน ปฏิลทฺธอุปสมฺปทาวเสน
วุตฺตา ฯ สรณคมนภิกฺขุ อนุปฺปนฺนาย กมฺมวาจาย อุปสมฺปนฺนวเสน
วุตฺโต ฯ ภโทฺรติอาทโย คุณวเสน วุตฺตาติ เวทิตพฺพา ฯ
     อิทานิ ภิกฺขูนนฺติ อิมํ ปทํ วิเสสตฺถาภาวโต อวิภชิตฺวาว
ยํ สิกฺขญฺจ สาชีวญฺจ สมาปนฺนตฺตา ภิกฺขูนํ สิกฺขาสาชีวสมาปนฺโน
โหติ ตํ ทสฺเสนฺโต สิกฺขาติอาทิมาห ฯ ตตฺถ สิกฺขิตพฺพาติ
สิกฺขา ฯ ติสฺโสติ คณนปริจฺเฉโท ฯ อธิสีลสิกฺขาติ อธิกํ อุตฺตมํ
สีลนฺติ อธิสีลํ ฯ อธิสีลญฺจ ตํ สิกฺขิตพฺพโต สิกฺขา จาติ
อธิสีลสิกฺขา ฯ เอส นโย อธิจิตฺตอธิปญฺาสิกฺขาสุ ฯ
     กตมํ ปเนตฺถ สีลํ กตมํ อธิสีลํ กตมํ จิตฺตํ กตมํ
อธิจิตฺตํ กตมา ปญฺา กตมา อธิปฺปญฺาติ ฯ วุจฺจเต ฯ
ปญฺจงฺคทสงฺคสีลนฺตาว สีลเมว ฯ ตํ หิ พุทฺเธ อุปฺปนฺเนปิ
อนุปฺปนฺเนปิ โลเก ปวตฺตติ ฯ อุปฺปนฺเน พุทฺเธ ตสฺมึ สีเล พุทฺธาปิ
สาวกาปิ มหาชนํ สมาทเปนฺติ ฯ อนุปฺปนฺเน พุทฺเธ ปจฺเจกพุทฺธา
จ กมฺมวาทิโน ธมฺมิกา สมณพฺราหฺมณา จ จกฺกวตฺตี จ
มหาราชา มหาโพธิสตฺตา จ สมาทเปนฺติ ฯ สามมฺปิ ปณฺฑิตา
สมณพฺราหฺมณา สมาทิยนฺติ ฯ เต ตํ กุสลกมฺมํ ปริปูเรตฺวา
เทเวสุ จ มนุสฺเสสุ จ สมฺปตฺตึ อนุโภนฺติ ฯ ปาฏิโมกฺขสํวรสีลํ
ปน อธิสีลนฺติ วุจฺจติ ฯ ตํ หิ สุริโย วิย ปชฺโชตานํ สิเนรุ วิย
ปพฺพตานํ สพฺพโลกิยสีลานํ อธิกญฺเจว อุตฺตมญฺจ พุทฺธุปฺปาเท เอว
จ ปวตฺตติ น วินา พุทฺธุปฺปาทา ฯ น หิ ตํ ปญฺตฺตึ อุทฺธริตฺวา
อญฺโ สตฺโต เปตุํ สกฺโกติ ฯ พุทฺธา เอว ปน สพฺพโส
กายวจีทฺวารอชฺฌาจารโสตํ ฉินฺทิตฺวา ตสฺส ตสฺส วีติกฺกมสฺส
อนุจฺฉวิกํ ตํ สีลสํวรํ ปญฺาเปนฺตีติ ฯ ปาฏิโมกฺขสํวรโตปิจ
มคฺคผลสมฺปยุตฺตเมว สีลํ อธิสีลํ ฯ ตํ ปน อิธ อนธิปฺเปตํ ฯ น หิ
ตํสมาปนฺโน ภิกฺขุ เมถุนํ ธมฺมํ ปฏิเสวติ ฯ กามาวจรานิ อฏฺ
กุสลจิตฺตานิ โลกิยอฏฺสมาปตฺติจิตฺตานิ จ เอกชฺฌํ กตฺวา จิตฺตเมวาติ
เวทิตพฺพานิ ฯ พุทฺธุปฺปาทานุปฺปาเท จสฺส ปวตฺติ สมาทปนํ
สมาทานญฺจ สีเล วุตฺตนเยเนว เวทิตพฺพํ ฯ วิปสฺสนาปาทกํ
อฏฺสมาปตฺติจิตฺตํ ปน อธิจิตฺตนฺติ วุจฺจติ ฯ ตํ หิ อธิสีลํ วิย
สีลานํ สพฺพโลกิยจิตฺตานํ อธิกญฺเจว อุตฺตมญฺจ พุทฺธุปฺปาเท เอว
จ โหติ น วินา พุทฺธุปฺปาทา ฯ ตโตปิ จ มคฺคผลจิตฺตเมว
อธิจิตฺตํ ฯ ตํ ปน อิธ อนธิปฺเปตํ ฯ น หิ ตํสมาปนฺโน
ภิกฺขุ เมถุนํ ธมฺมํ ปฏิเสวติ ฯ อตฺถิ ทินฺนํ อตฺถิ
ยิฏฺนฺติอาทินยปฺปวตฺตํ ปน กมฺมสฺสกตาาณํ ปญฺา ฯ สา หิ พุทฺเธ
อุปฺปนฺเนปิ อนุปฺปนฺเนปิ โลเก ปวตฺตติ ฯ อุปฺปนฺเน พุทฺเธ ตสฺสา
ปญฺาย พุทฺธาปิ สาวกาปิ มหาชนํ สมาทเปนฺติ ฯ อนุปฺปนฺเน
พุทฺเธ ปจฺเจกพุทฺธา กมฺมวาทิโน จ ธมฺมิกา สมณพฺราหฺมณา
จกฺกวตฺตี จ มหาราชา มหาโพธิสตฺตา จ สมาทเปนฺติ ฯ สามมฺปิ
ปณฺฑิตา สตฺตา สมาทิยนฺติ ฯ ตถา หิ องฺกุโร ทสวสฺสสหสฺสานิ
มหาทานํ อทาสิ ฯ เวลาโม เวสฺสนฺตโร อญฺเ จ พหู
ปณฺฑิตมนุสฺสา มหาทานานิ อทํสุ ฯ เต ตํ กุสลธมฺมํ ปริปูเรตฺวา
เทเวสุ จ มนุสฺเสสุ จ สมฺปตฺตึ อนุภวึสุ ฯ ติลกฺขณาการปริจฺเฉทกํ
ปน วิปสฺสนาาณํ อธิปฺปญฺาติ วุจฺจติ ฯ สา หิ อธิสีลอธิจิตฺตานิ
วิย สีลจิตฺตานํ สพฺพโลกิยปฺปญฺานํ อธิกาเจว อุตฺตมา จ น วินา
พุทฺธุปฺปาทา โลเก ปวตฺตติ ฯ ตโตปิ จ มคฺคผลปฺปญฺาว
อธิปฺปญฺา ฯ สา ปน อิธ อนธิปฺเปตา ฯ น หิ ตํสมาปนฺโน
ภิกฺขุ เมถุนํ ธมฺมํ ปฏิเสวตีติ ฯ
     ตตฺราติ ตาสุ ตีสุ สิกฺขาสุ ฯ ยา อยํ อธิสีลสิกฺขาติ
ยา อยํ ปาฏิโมกฺขสีลสงฺขาตา อธิสีลสิกฺขา ฯ เอตํ สาชีวนฺนามาติ
เอตํ สพฺพมฺปิ ภควตา วินเย ปิตํ สิกฺขาปทํ ยสฺมา เอตฺถ
นานาเทสชาติโคตฺตาทิเภทภินฺนา ภิกฺขู สห ชีวนฺติ เอกชีวิกา
สภาคชีวิกา สภาควุตฺติโน โหนฺติ ตสฺมา สาชีวนฺติ วุจฺจติ ฯ
ตสฺมึ สิกฺขตีติ ตํ สิกฺขาปทํ จิตฺตสฺส อธิกรณํ กตฺวา
ยถาสิกฺขาปทํ นุโข สิกฺขามิ น สิกฺขามีติ จิตฺเตน โอโลเกนฺโต
สิกฺขติ ฯ น เกวลญฺจายเมตสฺมึ สาชีวสงฺขาเต สิกฺขาปเทเยว สิกฺขติ
สิกฺขายปิ สิกฺขติ ฯ เอตํ สาชีวนฺนามาติ อิมสฺส ปน อนนฺตรสฺส
ปทสฺส วเสน ตสฺมึ สิกฺขตีติ วุตฺตํ ฯ กิญฺจาปิ ตํ เอวํ วุตฺตํ
อถโข เอวเมตฺถ อตฺโถ ทฏฺพฺโพ ตสฺสา จ สิกฺขาย สิกฺขํ
ปริปูเรนฺโต สิกฺขติ ตสฺมิญฺจ สิกฺขาปเท อวีติกฺกมนฺโต สิกฺขตีติ ฯ
เตน วุจฺจติ สาชีวสมาปนฺโนติ อิทมฺปิ อนนฺตรสฺส สาชีวปทสฺเสว
วเสน วุตฺตํ ฯ ยสฺมา ปน โส สิกฺขมฺปิ สมาปนฺโน ตสฺมา
สิกฺขาสมาปนฺโนติปิ อตฺถโต เวทิตพฺโพ ฯ เอวํ หิ สติ
สิกฺขาสาชีวสมาปนฺโนติ เอตสฺส ปทสฺส ปทภาชนํ ปริปุณฺณํ โหติ ฯ

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๑ หน้า ๒๘๑-๒๙๒.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=1&A=5920&modeTY=1
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=1&A=5920&modeTY=1
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=1&i=25
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=1&A=782
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=1&A=796
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=1&A=796
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๑
http://84000.org/tipitaka/read/?index_1