อรรถกถาเล่มที่ ๑ ภาษาบาลีอักษรไทย
 วินย.อ. (สมนฺต.๑)

     {๑๓๑} เอวํ วตฺถุวเสน จ จิตฺตวเสน จ อาปตฺติเภทํ ทสฺเสตฺวา
อิทานิ อนาปตฺตึ ทสฺเสนฺโต อนาปตฺติ สกสญฺญิสฺสาติอาทิมาห ฯ
ตตฺถ สกสญฺญิสฺสาติ สกสญฺญิสฺส มยฺหํ สนฺตกํ อิทํ ภณฺฑนฺติ
เอวํ สญฺญิสฺส ปรภณฺฑมฺปิ คณฺหโต คหเณ อนาปตฺติ ฯ คหิตํ
ปุน ทาตพฺพํ สเจ สามิเกหิ เทหีติ วุตฺโต ฯ น เทติ เตสํ
ธุรนิกฺเขเป ปาราชิกํ ฯ วิสฺสาสคฺคาเหติ วิสฺสาสคฺคหเณ อนาปตฺติ ฯ
วิสฺสาสคฺคาหลกฺขณํ ปน อิมินา สุตฺเตน ชานิตพฺพํ อนุชานามิ
ภิกฺขเว ปญฺจหงฺเคหิ สมนฺนาคตสฺส วิสฺสาสํ คเหตุ ํ สนฺทิฏฺโฐ จ
โหติ สมฺภตฺโต จ อาลปิโต จ ชีวติ จ คหิเต จ อตฺตมโนติ ฯ
ตตฺถ สนฺทิฏฺโฐติ ทิฏฺฐมตฺตกมิตฺโต ฯ สมฺภตฺโตติ ทฬฺหมิตฺโต ฯ
อาลปิโตติ มม สนฺตกํ ยํ อิจฺฉสิ ตํ คณฺเหยฺยาสิ อาปุจฺฉิตฺวา
คหเณ การณํ นตฺถีติ วุตฺโต ฯ ชีวตีติ อนุฏฺฐานเสยฺยาย สยิโตปิ
ยาว ชีวิตินฺทฺริยูปจฺเฉทํ น ปาปุณาติ ฯ คหิเต จ อตฺตมโนติ
คหิเต ตุฏฺฐจิตฺโต โหติ ฯ เอวรูปสฺส สนฺตกํ คหิเต อตฺตมโน
ภวิสฺสตีติ ชานนฺเต คเหตุ ํ วฏฺฏติ ฯ อวเสสปริยาทานวเสน เจตานิ
ปญฺจ องฺคานิ วุตฺตานิ ฯ วิสฺสาสคฺคาโห ปน ตีหิ องฺเคหิ รุหติ
สนฺทิฏฺโฐ ชีวติ คหิเต อตฺตมโน สมฺภตฺโต ชีวติ คหิเต อตฺตมโน
อาลปิโต ชีวติ คหิเต อตฺตมโนติ ฯ โย ปน ชีวติ น จ คหิเต
อตฺตมโน โหติ ตสฺส สนฺตกํ วิสฺสาสคฺคาเหน คหิตมฺปิ ปุน
ทาตพฺพํ ฯ ททมาเนน จ มตกธนนฺตาว เย ตสฺส ธเน อิสฺสรา
คหฏฺฐา วา ปพฺพชิตา วา เตสํ ทาตพฺพํ ฯ อนตฺตมนสฺส สนฺตกํ
ตสฺเสว ทาตพฺพํ ฯ โย ปน ปฐมเมว สุฏฺฐุ กตํ ตยา มม สนฺตกํ
คณฺหนฺเตนาติ วจีเภเทน วา จิตฺตุปฺปาทมตฺเตเนว วา อนุโมทิตฺวา
ปจฺฉา เกนจิ การเณน กุปิโต ปจฺจาหราเปตุ ํ น ลภติ ๑- ฯ โยปิ
อทาตุกาโม จิตฺเตน ปน อธิวาเสติ น กิญฺจิ วทติ โสปิ ปุน
ปจฺจาหราเปตุ ํ น ลภติ ฯ โย ปน มยา ตุมฺหากํ สนฺตกํ คหิตํ
วา ปริภุตฺตํ วาติ วุตฺเต คหิตํ วา โหตุ ปริภุตฺตํ วา มยา
ปน ตํ เกนจิเทว กรณีเยน ฐปิตํ ตํ ปากติกํ กาตุ ํ วฏฺฏตีติ
วทติ อยํ ปจฺจาหราเปตุ ํ ลภติ ฯ ตาวกาลิเกติ ปฏิทสฺสามิ
ปฏิกริสฺสามีติ เอวํ คณฺหนฺตสฺส ตาวกาลิเกปิ คหเณ อนาปตฺติ ฯ
คหิตมฺปน สเจ ภณฺฑสฺสามิโก ปุคฺคโล วา คโณ วา ตุยฺเหเวตํ
โหตูติ อนุชานาติ อิจฺเจตํ กุสลํ โน เจ อนุชานาติ
อาหราเปนฺเต ทาตพฺพํ ฯ สงฺฆสนฺตกํ ปน ปฏิทาตุเมว วฏฺฏติ ฯ
@เชิงอรรถ: ๑. โย ปน ปฐมเมว...อนุโมทติ โส ปจฺฉา...น ลภตีติ ปริปุณฺณวากฺเยน ภวิตพฺพํ ฯ
เปตปริคฺคเหติ เอตฺถ ปน ปิตฺติวิสเย อุปฺปนฺนาปิ กาลํ กตฺวา
ตสฺมึเยว อตฺตภาเว นิพฺพตฺตาปิ จาตุมฺมหาราชิกาทโยปิ เทวา
สพฺเพ เปตาเตฺวว สงฺขฺยํ คตา เตสํ ปริคฺคเห อนาปตฺติ ฯ สเจปิ
หิ สกฺโก เทวราชา อาปณํ ปสาเรตฺวา นิสินฺโน โหติ
ทิพฺพจกฺขุโก จ ภิกฺขุ ตํ ญตฺวา อตฺตโน จีวรตฺถาย สตสหสฺสคฺฆนกมฺปิ
สาฏกํ ตสฺส มา คณฺห มา คณฺหาติ วิรวนฺตสฺสาปิ คเหตฺวา
คจฺฉติ วฏฺฏติ ฯ เทวตา ปน อุทฺทิสฺส พลิกมฺมํ กโรนฺเตหิ
รุกฺขาทีสุ ลคฺคิตสาฏเก วตฺตพฺพเมว นตฺถิ ฯ ติรจฺฉานคตปริคฺคเหติ
ติรจฺฉานคตานมฺปิ ปริคฺคเห อนาปตฺติ ฯ สเจปิ หิ นาคราชา วา
สุปณฺณมาณวโก วา มนุสฺสรูเปน อาปณํ ปสาเรติ ตโต จสฺส
สนฺตกํ โกจิ ภิกฺขุ ปุริมนเยเนว คเหตฺวา คจฺฉติ วฏฺฏติ ฯ สีโห
วา พยคฺโฆ วา มิคมหิสาทโย วธิตฺวา อขาทนฺโต ชิฆจฺฉาปีฬิโต
อาทิโตว น วาเรตพฺโพ อนตฺถมฺปิ หิ กเรยฺย ฯ ยทิ ปน โถเก
ขายิเต วาเรตุ ํ สกฺโกติ วาเรตฺวา คเหตุ ํ วฏฺฏติ ฯ เสนาทโยปิ
อามิสํ คเหตฺวา คจฺฉนฺเต ปาตาเปตฺวา คณฺหิตุ ํ วฏฺฏติ ฯ
ปํสุกูลสญฺญิสฺสาติ อสฺสามิกํ อิทํ ปํสุกูลนฺติ เอวํ สญฺญิสฺสาปิ คหเณ
อนาปตฺติ ฯ สเจ ปน ตํ สสฺสามิกํ โหติ อาหราเปนฺเต ทาตพฺพํ ฯ
อุมฺมตฺตกสฺสาติ ปุพฺเพ วุตฺตปฺปการสฺส อุมฺมตฺตกสฺสาปิ อนาปตฺติ ฯ
อาทิกมฺมิกสฺสาติ อิธ ธนิโย อาทิกมฺมิโก ตสฺส อนาปตฺติ ฯ
อวเสสานํ ปน รชกภณฺฑิกาทิโจรานํ ฉพฺพคฺคิยาทีนํ อาปตฺติเยวาติ ฯ
                 ปทภาชนียวณฺณนา นิฏฺฐิตา ฯ
        สมุฏฺฐานญฺจ กิริยา      อโถ สญฺญา สจิตฺตกํ
        โลกวชฺชญฺจ กมฺมญฺจ     กุสลํ เวทนาย จาติ
        อิมสฺมึ ปน ปกิณฺณเก อิทํ ติสมุฏฺฐานํ สาหตฺถิกํ กายโต
จ จิตฺตโต จ สมุฏฺฐาติ อาณตฺติกํ วาจโต จ จิตฺตโต จ
สมุฏฺฐาติ สาหตฺถิกาณตฺติกํ กายโต จ วาจโต จ จิตฺตโต จ
สมุฏฺฐาติ กิริยาสมุฏฺฐานญฺจ กโรนฺโตเยว หิ เอตํ อาปชฺชติ
น อกโรนฺโต อทินฺนํ อาทิยามีติ สญฺญาย อภาเวน มุจฺจนฺโต
สญฺญาวิโมกฺขํ สจิตฺตกํ โลกวชฺชํ กายกมฺมํ วจีกมฺมํ อกุสลจิตฺตํ
ตุฏฺโฐ วา ภีโต วา มชฺฌตฺโต วา ตํ อาปชฺชตีติ ติเวทนิกนฺติ
สพฺพํ ปฐมสิกฺขาปเท วุตฺตนเยเนว เวทิตพฺพํ ฯ


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๑ หน้า ๔๕๓-๔๕๖.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=1&A=9525&modeTY=2
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=1&A=9525&modeTY=2
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=1&i=125
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=1&A=6651
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=1&A=1991
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=1&A=1991
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๑
http://84000.org/tipitaka/read/?index_1