อรรถกถาเล่มที่ ๑๐ ภาษาบาลีอักษรไทย
 ม.อ. (ปปญฺจ.๔)

                      ๑๐. สงฺขารูปปตฺติสุตฺตวณฺณนา
     [๑๖๐] เอวมฺเม สุตนฺติ สงฺขารูปปตฺติสุตฺตํ. ตตฺถ สงฺขารูปปตฺตินฺติ ๑-
สงฺขารานํเยว อุปปตฺตึ, ๒- น สตฺตสฺส, น โปสสฺส, ปุญฺาภิสงฺขาเรน วา
ภวูปคกฺขนฺธานํ อุปปตฺตึ.
     [๑๖๑] สทฺธาย สมนฺนาคโตติ สทฺธาทโย ปญฺจ ธมฺมา โลกิกา
ทหตีติ เปติ. อธิฏฺาตีติ ปติฏาเปติ. สงฺขารา จ วิหารา ๓- จาติ สห
ปตฺถนาย สทฺธาทโยว ปญฺจ ธมฺมา. ตตฺรูปปตฺติยาติ ตสฺมึ าเน
นิพฺพตฺตนตฺถาย. อยํ มคฺโค อยํ ปฏิปทาติ สห ปตฺถนาย ปญฺจ ธมฺมาว.
ยสฺส หิ ปญฺจ ธมฺมา อตฺถิ, น ปตฺถนา, ตสฺส คติ อนิพทฺธา. ยสฺส
ปตฺถนา อตฺถิ, น ปญฺจ ธมฺมา, ตสฺสปิ อนิพทฺธา จ. ๔- เยสํ อุภยมตฺถิ,
เตสํ คติ นิพทฺธา. ยถา หิ อากาเส ขิตฺตทณฺโฑ  อคฺเคน วา มชฺเฌน วา
มูเลน วา นิปติสฺสตีติ นิยโม นตฺถิ, เอวํ สตฺตานํ ปฏิสนฺธิคหณํ อนิยตํ.
ตสฺมา กุสลกมฺมํ กตฺวา เอกสฺมึ าเน ปตฺถนํ กาตุํ วฏฺฏติ.
     [๑๖๕] อามณฺฑนฺติ อามลกํ. ยถา ตํ ปริสุทฺธจกฺขุสฺส ปุริสสฺส
สพฺพโสว ปากฏํ โหติ, เอวํ ตสฺส พฺรหฺมุโน สทฺธึ ตตฺถ นิพฺพตฺตสตฺเตหิ
สหสฺสีโลกธาตุ. เอส นโย สพฺพตฺถ.
     [๑๖๗] สุโภติ สุนฺทโร. ชาติมาติ อาการสมฺปนฺโน. สุปริกมฺมกโตติ
โธวนาทีหิ สุฏฺุ กตปริกมฺโม. ปณฺฑุกมฺพเล นิกฺขิตฺโตติ รตฺตกมฺพเล ปิโต.
     [๑๖๘] สตสหสฺโสติ โลกธาตุสตสหสฺสมฺหิ อาโลกผรณพฺรหฺมา.
นิกฺขนฺติ ๕- นิกฺเขน กตํ ปิลนฺธนํ, นิกฺกขนฺนาม ปญฺจ สุวณฺณา, ๖-  อูนกนิกฺเขน
กตํ ปสาธนญฺหิ ฆฏฺฏนมชฺชนกฺขมํ น โหติ, อติเรเกน กตํ ฆฏฺฏนมชฺชนํ
ขมติ, วณฺณวนฺตํ ปน น โหติ, ผรุสธาตุกํ ขายติ. นิกฺเขน กตํ
ฆฏฺฏนมชฺชนญฺเจว ขมติ, วณฺณวนฺตํ จ โหติ. ชมฺโพนทนฺติ ชมฺพุนทิยํ
นิพฺพตฺตํ. มหาชมฺพุรุกฺขสฺส หิ เอเกกา สาขา ปณฺณาส ปณฺณาส โยชนานิ
@เชิงอรรถ: ๑ สี. สงฺขารุปฺปตฺตินฺติ   ๒ สี. อุปฺปตฺตึ, เอวมุปริปิ   ๓ สี. วิหาโร
@๔ ฉ.ม. อยํ สทฺโท น ทิสฺสติ  ๕ สี. เนกฺขนฺติ   ๖ ฉ.ม. ปญฺจสุวณฺณํ
วฑฺฒิตา, ตาสุ มหนฺตา ๑- นทิโย สนฺทนฺติ, ตาสํ นทีนํ อุภยตีเรสุ
ชมฺพุปกฺกานํ ๒- ปติตฏฺาเน สุวณฺณงฺกุรา อุฏฺหนฺติ, เตน นทีชเลน
วุยฺหมานา อนุปุพฺเพน มหาสมุทฺทํ ปวิสนฺติ. ตํ สนฺธาย ชมฺโพนทนฺติ วุตฺตํ.
ทกฺขกมฺมารปุตฺตอุกฺกามุเข สุกุสลสมฺปหฏฺนฺติ ทกฺเขน สุกุสเลน กมฺมารปุตฺเตน
อุกฺกามุเข ปจิตฺวา สมฺปหฏฺ. อุกฺกามุเขติ อุทฺธเน. สมฺปหฏฺนฺติ
โธตฆฏฺฏิตมชฺชิตํ. วตฺโถปเม ๓- จ ธาตุวิภงฺเค ๔- จ ปิณฺฑโสธนํ ๕- วุตฺตํ, อิมสฺมึ
สุตฺเต กตภณฺฑโสธนํ ๖- วุตฺตํ.
     ยํ ปน สพฺพวาเรสุ ผริตฺวา อธิมุจฺจิตฺวาติ วุตฺตํ, ตตฺถ ปญฺจวิธํ
ผรณํ เจโตผรณํ กสิณผรณํ ทิพฺพจกฺขุผรณํ อาโลกผรณํ สรีรผรณนฺติ. ตตฺถ
เจโตผรณํ นาม โลกธาตุสหสฺเส สตฺตานํ จิตฺตชานนํ. กสิณผรณํ นาม
โลกธาตุสหสฺเส กสิณปตฺถรณํ. ทิพฺพจกฺขุผรณํ นาม อาโลกํ วฑฺฒิตฺวา
ทิพฺเพน จกฺขุนา สหสฺสโลกธาตุทสฺสนํ.  อาโลกผรณมฺปิ เอตเทว. สรีรผรณํ
นาม โลกธาตุสหสฺเส สรีรปภาย ปตฺถรณํ. สพฺพตฺถ อิมานิ ปญฺจ ผรณานิ
อวินาเสนฺเตน กเถตพฺพนฺติ.
     ติปิฏกจูฬาภยตฺเถโร ปนาห "มณิโอปมฺเม กสิณผรณํ วิย นิกฺโขปมฺเม
สรีรผรณํ วิย ทิสฺสตี"ติ. ตสฺส วาทํ วิย อฏฺกถา นาม นตฺถีติ
ปฏิกฺขิปิตฺวา ๗- สรีรผรณํ น สพฺพกาลิกํ, จตฺตาริมานิ ผรณานิ อวินาเสตฺวาว
กเถตพฺพนฺติ วุตฺตํ. อธิมุจฺจตีติ ปทํ ผรณปทสฺเสว เววจนํ, อถวา ผรตีติ
ปตฺถรติ. อธิมุจฺจตีติ ชานาติ.
     [๑๖๙] อาภาติอาที อาภาทโย นาม ปาฏิเยกฺกา เทวา นตฺถิ, ตโย
ปริตฺตาภาทโย เทวา อาภา นาม, ปริตฺตาสุภาทโย จ. สุภกิณฺหาทโย จ
สุภา นาม. เวหปฺผลาทิเวรา ปากฏาเยว.
     อิเม ตาว ปญฺจ ธมฺเม ภาเวตฺวา กามาวจเรสุ นิพฺพตฺตตุ, พฺรหฺมโลเก
นิพฺพตฺตํ ปน อาสวกฺขยญฺจ กถํ ปาปุณาตีติ อิเม ปญฺจ ธมฺมา สีลํ, โส
@เชิงอรรถ: ๑ สี. มหนฺตา มหนฺตา   ๒ ม. ชมฺพุปณฺณานํ  ๓ ม.มู. ๑๒/๗๐/๔๘
@๔ ม.อุ. ๑๔/๓๔๒/๓๐๔  ๕ ม....ปสาธนํ  ๖ ม....ปสาธนํ  ๗ ฉ.ม. ปฏิกฺขิตฺวา
อิมสฺมึ สีเล ปติฏฺาย กสิณปริกมฺมํ กตฺวา ตา ตา สมาปตฺติโย
นิพฺพตฺเตตฺวา ๑- ภาเวตฺวา รูปีพฺรหฺมโลเก นิพฺพตฺตติ, อรูปชฺฌานานิ
นิพฺพตฺเตตฺวา อรูปีพฺรหฺมโลเก, สมาปตฺติปทฏฺานํ วิปสฺสนํ วฑฺเฒตฺวา
อนาคามิผลํ สจฺฉิกตฺวา ปญฺจสุ สุทฺธาวาเสสุ นิพฺพตฺตติ. อุปริ มคฺคํ ภาเวตฺวา
อาสวกฺขยํ ปาปุณาตีติ.
                    ปปญฺจสูทนิยา มชฺฌิมนิกายฏฺกถาย
                    สงฺขารูปปตฺติสุตฺตวณฺณนา นิฏฺิตา.
                        ทุติยวคฺควณฺณนา นิฏฺิตา
                          -------------
@เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม. อยํ ปาโ น ทิสฺสติ

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๑๐ หน้า ๑๐๕-๑๐๗.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=10&A=2682&modeTY=1
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=10&A=2682&modeTY=1
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=14&i=318
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=14&A=4497
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=14&A=4327
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=14&A=4327
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๑๔
http://84000.org/tipitaka/read/?index_14