อรรถกถาเล่มที่ ๑๐ ภาษาบาลีอักษรไทย
 ม.อ. (ปปญฺจ.๔)

                   ๓. มหากจฺจานภทฺเทกรตฺตสุตฺตวณฺณนา
      [๒๗๙] เอวมฺเม สุตนฺติ มหากจฺจานภทฺเทกรตฺตสุตฺตํ. ตตฺถ
ตโปทาราเมติ ตโปทสฺส ๒- ตตฺโตทกสฺส รหทสฺส วเสน เอวํลทฺธนาเม อาราเม.
เวภารปพฺพตสฺส กิร เหฏฺา ภูมฏฺกนาคานํ ปญฺจโยชนสติกํ นาคภวนํ
เทวโลกสทิสํ มณิมเยน ตเลน อารามอุยฺยาเนหิ จ สมนฺนาคตํ, ตตฺถ นาคานํ
@เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม. ปริสุทฺเธหิ                   ๒ ฉ.ม. ตโปทสฺสาติ ปาโ น ทิสฺสติ
กีฬนฏฺาเน มหาอุทกรหโท, ตโต ตโปทา นาม นที สนฺทติ กุถิตา
อุโณฺหทกา. กสฺมา ปน สา เอทิสา ชาตา? ราชคหํ กิร ปริวาเรตฺวา
มหาเปตโลโก, ตตฺถ ทฺวินฺนํ มหาโลหกุมฺภินิรยานํ อนฺตเร อยํ ตโปทา
อาคจฺฉติ, ตสฺมา สา กุถิตา สนฺทติ. วุตฺตมปิ เจตํ "ยตายํ ภิกฺขเว ตโปทา
สนฺทติ, โส ทโห อจฺโฉทโก สีโตทโก สาโตทโก เสโตทโก สุปฺปติตฺโถ
รมณีโย ปหูตมจฺฉกจฺฉโป, จกฺกมตฺตานิ จ ปทุมานิ ปุปฺผนฺติ. อปิจายํ ภิกฺขเว
ตโปทา ทฺวินฺนํ มหานิรยานํ อนฺตริกาย อาคจฺฉติ, เตนายํ ตโปทา กุถิตา
สนฺทตี"ติ. ๑- อิมสฺส ปน อารามสฺส อภิสมฺมุขฏฺาเน ตโต มหาอุทกรหโท
ชาโต, ตสฺส นามวเสนายํ วิหาโร ตโปทาราโมติ วุจฺจติ.
      [๒๘๐] สมิทฺธีติ ตสฺส กิร เถรสฺส อตฺตภาโว สมิทฺโธ อภิรูโป
ปาสาทิโก, ตสฺมา สมิทฺธิเตฺวว สงฺขํ คโต. อาทิพฺรหฺมจริยโกติ
มคฺคพฺรหฺมจริยสฺส อาทิ ปุพฺพภาค ปฏิปตฺติภูโต. อิทํ วตฺวาน สุคโต
อุฏฺายาสนาติอาทิ มธุปิณฺฑิกสุตฺเต ๒- วุตฺตนเยเนว วิตฺถาเรตพฺพํ.
      [๒๘๒] อิติ เม จกฺขุนฺติ อิมสฺมึ กิร สุตฺเต ภควา
ทฺวาทสายตนวเสเนว มาติกํ เปสิ. เถโรปิ "ภควตา เหฏฺา ทฺวีสุ, อุปริ จตุตฺเถ
จาติ อิเมสุ ตีสุ สุตฺเตสุ ปญฺจกฺขนฺธวเสน มาติกา จ วิภงฺโค จ กโต, อิธ ปน
ทฺวาทสายตนวเสเนว วิภชนตฺถํ มาติกา ปิตา"ติ นยํ ปฏิลภิตฺวา เอวมาห.
อิมํ ปน นยํ ลภนฺเตน เถเรน ภาริยํ กตํ, อปเท ปทํ ทสฺสิตํ, อากาเส
ปทํ กตํ, เตน นํ ภควา อิมเมว สุตฺตํ สนฺธาย "เอตทคฺคํ ภิกฺขเว มม
สาวกานํ ภิกฺขูนํ สงฺขิตฺเตน ภาสิตสฺส วิตฺถาเรน อตฺถํ วิภชนฺตานํ ยทิทํ
มหากจฺจาโน"ติ ๒- เอตทคฺเค เปสิ. เอตฺถ ปน จกฺขูติ จกฺขุปสาโท. รูปาติ
จตุสมุฏฺานิกา รูปา. อิมินา นเยน เสสายตนานิปิ เวทิตพฺพานิ. วิญฺาณนฺติ
นิกนฺติวิญฺาณํ. ตทภินนฺทตีติ ตํ จกฺขุญฺเจว รูปํ จ ตณฺหาทิฏฺิวเสน
อภินนฺทติ. อนฺวาคเมตีติ ตณฺหาทิฏฺีหิ อนุคจฺฉติ.
@เชิงอรรถ: ๑ วิ มหาวิ. ๑/๒๓๑/๑๖๔   ๒ ม. มู. ๑๒/๑๙๙/๑๖๘  ๓ องฺ. เอกก. ๒๐/๑๙๗/๒๓
      อิติ เม มโน อโหสิ อตีตมทฺธานํ อิติ ธมฺมาติ เอตฺถ ปน
มโนติ ภวงฺคจิตฺตํ. ธมฺมาติ เตภูมกธมฺมารมฺมณํ.
      [๒๘๓] ปณิทหตีติ ปตฺถนาวเสน เปสิ. ปณิธานปจฺจยาติ
ปตฺถนาฏฺปนการณา. เสสํ สพฺพตฺถ อุตฺตานเมวาติ.
                    ปปญฺจสูทนิยา มชฺฌิมนิกายฏฺกถาย
                  มหากจฺจานภทฺเทกรตฺตสุตฺตวณฺณนา นิฏฺิตา.
                           -----------

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๑๐ หน้า ๑๗๖-๑๗๘.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=10&A=4487&modeTY=1
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=10&A=4487&modeTY=1
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=14&i=548
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=14&A=7223
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=14&A=7114
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=14&A=7114
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๑๔
http://84000.org/tipitaka/read/?index_14