อรรถกถาเล่มที่ ๑๐ ภาษาบาลีอักษรไทย
 ม.อ. (ปปญฺจ.๔)

                       ๑๑. สจฺจวิภงฺคสุตฺตวณฺณนา
     [๓๗๑] เอวมฺเม สุตนฺติ สจฺจวิภงฺคสุตฺตํ. ตตฺถ อาจิกฺขนาติ อิทํ
ทุกฺขํ อริยสจฺจํ นาม  ฯเปฯ อยํ ทุกฺขนิโรธคามินี ปฏิปทา อริยสจฺจํ นามาติ.
เสสปเทสุปิ เอเสว นโย. อปิเจตฺถ ปญฺญาปนา นาม ทุกฺขสจฺจาทีนํ ฐปนา.
อาสนํ ฐเปนฺโต หิ อาสนํ ปญฺญเปตีติ วุจฺจติ. ปฏฺฐปนาติ ปญฺญาปนา.
วิวรณาติ วิวฏฺฏกรณา. วิภชนาติ วิภาคกิริยา. อุตฺตานีกมฺมนฺติ ปากฏภาวกรณํ.
     อนุคฺคาหกาติ อามิสสงฺคเหน ธมฺมสงฺคเหนาติ ทฺวีหิปิ สงฺคเหหิ
อนุคฺคาหกา. ชเนตาติ ๑- ชนิกา มาตา. อาปาเทตาติ โปเสตา. โปสิกมาตา
วิย โมคฺคลฺลาโนติ ทีเปติ. ชนิกมาตา หิ นว วา ทส วา มาเส โลณมฺพิลาทีนิ
ปริหรมานา กุจฺฉิยา ทารกํ ธาเรตฺวา กุจฺฉิโต นิกฺขนฺตํ  โปสิกมาตรํ  ธาตึ
ปฏิจฺฉาเปติ, สา  ขีรนวนีตาทีหิ ทารกํ โปเสตฺวา ๒- วฑฺเฒติ. โส วุฑฺฒิมาคมฺม
ยถาสุขํ วิจรติ. เอวเมว สาริปุตฺโต อตฺตโน วา ปเรสํ วา สนฺติเก ปพฺพชิเต
ทฺวีหิ สงฺคเหหิ สงฺคณฺหนฺโต คิลาเน ปฏิชคฺคนฺโต กมฺมฏฺฐาเน โยเชตฺวา
โสตาปนฺนภาวํ ญตฺวา อปายภเยหิ วุฏฺฐิตกาลโต ปฏฺฐาย "อิทานิ
ปจฺจตฺตปุริสกาเรน อุปริมคฺเค นิพฺพตฺเตสฺสนฺตี"ติ เตสุ อนเปกฺโข หุตฺวา อญฺเญ
นเว นเว โอวทติ. มหาโมคฺคลฺลาโนปิ อตฺตโน วา ปเรสํ วา สนฺติเก
ปพฺพชิเต ตเถว สงฺคณฺหิตฺวา กมฺมฏฺฐาเน โยเชตฺวา เหฏฺฐา ตีณิ ผลานิ
ปตฺเตสุปิ อนเปกฺขตํ น อาปชฺชติ. กสฺมา? เอวํ กิรสฺส โหติ:- วุตฺตํ
ภควตา "เสยฺยถาปิ ภิกฺขเว อปฺปมตฺตโกปิ คูโถ ทุคฺคนฺโธ โหติ ฯเปฯ
อปฺปมตฺตกมฺปิ มุตฺตํ, เขโฬ, ปุพฺโพ, โลหิตํ ทุคฺคนฺธํ โหติ, เอวเมว โข อหํ
ภิกฺขเว อปฺปมตฺตกมฺปิ ภวํ น วณฺเณมิ อนฺตมโส อจฺฉราสงฺฆาฏมตฺตมฺปีติ. ๓-
ตสฺมา ยาว อรหตฺตํ น ปาปุณนฺติ, ตาว เตสุ อนเปกฺขตํ อนาปชฺชิตฺวา
อรหตฺตํ ปตฺเตสุเยว อาปชฺชติ. เตนาห ภควา "เสยฺยถาปิ ภิกฺขเว ชเนตา
เอวํ สาริปุตฺโต. เสยฺยถาปิ ชาตสฺส อาปาเทตา เอวํ โมคฺคลฺลาโน. สาริปุตฺโต
ภิกฺขเว โสตาปตฺติผเล วิเนติ, โมคฺคลฺลาโน อุตฺตมตฺเถ"ติ. ปโหตีติ สกฺโกติ.
@เชิงอรรถ: ๑ สี. ชเนตฺตีติ     ๒ สี. ปาเยตฺวา    ๓ องฺ. เอกก. ๒๐/๓๒๐-๓๒๑/๓๖
     ทุกฺเข ญาณนฺติ สวนสมฺมสนปฏิเวธญาณํ, ตถา ทุกฺขสมุทเย.
ทุกฺขนิโรเธ สวนปฏิเวธญาณํ วฏฺฏติ, ตถา ทุกฺขนิโรธคามินิยา ปฏิปทาย.
เนกฺขมฺมสงฺกปฺปาทีสุ กามปจฺจนีกฏฺเฐน กามโต นิสฺสฏภาเวน วา, กามํ
สมฺมสนฺตสฺส อุปฺปนฺโนติ วา, กามปทฆาตํ กามวูปสมํ กโรนฺโต อุปฺปนฺโนติ
วา, กามวิวิตฺตนฺเต อุปฺปนฺโนติ วา เนกฺขมฺมสงฺกปฺโป. เสสปททฺวเยปิ เอเสว
นโย. สพฺเพปิ เจเต ปุพฺพภาเค นานาจิตฺเตสุ, มคฺคกฺขเณ เอกจิตฺเต ลพฺภนฺติ.
ตตฺร หิ มิจฺฉาสงฺกปฺปเจตนาย สมุคฺฆาตโก เอโกว สงฺกปฺโป ลพฺภติ, น
นานา ลพฺภติ. สมฺมาวาจาทโยปิ ปุพฺพภาเค นานาจิตฺเตสุ, วุตฺตนเยเนว
มคฺคกฺขเณ เอกจิตฺเต ลพฺภนฺติ. อยเมตฺถ สงฺเขโป, วิตฺถาเรน ปน
สจฺจกถาวิสุทฺธิมคฺเค จ สมฺมาทิฏฺฐิสุตฺเต ๑- จ วุตฺตาเยวาติ.
                    ปปญฺจสูทนิยา มชฺฌิมนิกายฏฺฐกถาย
                     สจฺจวิภงฺคสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตา.
                        ----------------

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๑๐ หน้า ๒๒๓-๒๒๔.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=10&A=5671&modeTY=2
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=10&A=5671&modeTY=2
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=14&i=698
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=14&A=9020
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=14&A=8962
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=14&A=8962
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๑๔
http://84000.org/tipitaka/read/?index_14