ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๑๐ ภาษาบาลีอักษรไทย ม.อ. (ปปญฺจ.๔)

                       ๔. นนฺทโกวาทสุตฺตวณฺณนา
     [๓๙๘] เอวมฺเม สุตนฺติ นนฺทโกวาทสุตฺตํ. ตตฺถ เตน โข ปน สมเยนาติ
ภควา มหาปชาปติยา ยาจิโต ภิกฺขุนิสํฆํ อุยฺโยเชตฺวา ภิกฺขุสํฆํ สนฺนิปาเตตฺวา
"เถรา ภิกฺขู วาเรน ภิกฺขุนิโย โอวทนฺตู"ติ สํฆสฺส ภารํ อกาสิ. ตํ สนฺธาเยตํ
วุตฺตํ. ตตฺถ ปริยาเยนาติ วาเรน. น อิจฺฉตีติ อตฺตโน วาเร สมฺปตฺเต ทูรํ
คามํ วา คนฺตฺวา สูจิกมฺมาทีนิ วา อารภิตฺวา "อยํ นามสฺส ปปญฺโจ"ติ ๑-
วทาเปสิ. อิมํ ปน ปริยาเยน โอวาทํ ภควา นนฺทกตฺเถรสฺเสว การณา อกาสิ.
กสฺมา? อิมาสํ หิ ภิกฺขุนีนํ เถรํ ทิสฺวา จิตฺตํ เอกคฺคํ โหติ ปสีทติ,   เตน
ตา เถรสฺส โอวาทํ สมฺปฏิจฺฉิตุกามา, ธมฺมกถํ โสตุกามา. ตสฺมา ภควา "นนฺทโก
อตฺตโน วาเร สมฺปตฺเตว โอวาทํ ทสฺสติ, ธมฺมกถํ กเถสฺสตี"ติ วาเรน โอวาทํ
อกาสิ. เถโร ปน อตฺตโน วารํ น กโรติ, กสฺมาติ เจ. ตา กิร ภิกฺขุนิโย ปุพฺเพ
เถรสฺส ชมฺพุทีเป รชฺชํ กาเรนฺตสฺส โอโรธา อเหสุํ. เถโร ปุพฺเพนิวาสญาเณน
การณํ ญตฺวา จินฺเตสิ "มํ อิมสฺส ภิกฺขุนิสํฆสฺส มชฺเฌ นิสินฺนํ อุปมาโย จ
การณานิ จ อาหริตฺวา ธมฺมํ กถยมานํ ทิสฺวา อญฺโญ ปุพฺเพนิวาสญาณลาภี ภิกฺขุ
อิมํ การณํ โอโลเกตฺวา `อายสฺมา นนฺทโก ยาวชฺชทิวสาปิ โอโรเธ น วิสฺสชฺเชติ,
โสภตายสฺมา โอโรธปริวุโต'ติ วตฺตพฺพํ มญฺเญยฺยา"ติ. เอตมตฺถํ สมฺปสฺสมาโน
เถโร อตฺตโน วารํ น กโรติ.  อิมาสญฺจ กิร ภิกฺขุนีนํ เถรสฺเสว ธมฺมเทสนา
สปฺปายา ภวิสฺสตีติ ญตฺวา อถ โข ภควา อายสฺมนฺตํ นนฺทกํ อามนฺเตสิ.
     ตาสํ ปน ภิกฺขุนีนํ ปุพฺเพ  ตสฺส โอโรธภาวชานนตฺถํ อิทํ วตฺถุ:-
ปุพฺเพ กิร พาราณสิยํ ปญฺจ ทาสสตานิ จ ปญฺจ ทาสิสตานิ จาติ ชงฺฆสหสฺสํ
เอกโตว กมฺมํ กตฺวา เอกสฺมึ ฐาเน วสิ. อยํ นนฺทกตฺเถโร ตสฺมึ กาเล
เชฏฺฐกทาโส โหติ,  โคตมี เชฏฺฐกทาสี. สา เชฏฺฐกทาสสฺส ปาทปริจาริกา
อโหสิ ปณฺฑิตา พฺยตฺตา. ชงฺฆสหสฺสมฺปิ ปุญฺญกมฺมํ กโรนฺตํ เอกโต  กโรติ.
อถ วสฺสูปนายิกสมเย ปญฺจ ปจฺเจกพุทฺธา ฉนฺทมูลกปพฺภารโต อิสิปตเน
โอตริตฺวา นคเร ปิณฺฑาย จริตฺวา อิสิปตนเมว คนฺตฺวา "วสฺสูปนายิกกุฏิยา
@เชิงอรรถ:  ม.  สมฺปตฺโตติ
อตฺถาย หตฺถกมฺมํ ยาจิสฺสามา"ติ จีวรํ ปารุปิตฺวา สายนฺหสมเย นครํ ปวิสิตฺวา
เสฏฺฐิสฺส ฆรทฺวาเร อฏฺฐํสุ. เชฏฺฐกทาสี กุฏึ คเหตฺวา อุทกติตฺถํ คจฺฉนฺตี
ปจฺเจกพุทฺเธ นครํ ปวิสนฺเต อทฺทส. เสฏฺฐี เตสํ อาคตการณํ สุตฺวา "อมฺหากํ
โอกาโส นตฺถิ, คจฺฉนฺตู"ติ อาห.
     อถ เต นครา นิกฺขมนฺเต เชฏฺฐกทาสี กุฏํ คเหตฺวา ปวิสนฺตี
ทิสฺวา กุฏํ โอตาเรตฺวา  วนฺทิตฺวา โอนเมตฺวา มุขํ ปิธาย "อยฺยา นครํ
ปวิฏฺฐมตฺตาว  นิกฺขนฺตา, กึ นุ โข"ติ ปุจฺฉิ. วสฺสูปนายิกกุฏิยา หตฺถกมฺมํ
ยาจิตุํ อาคมิมฺหาติ. ลทฺธํ ภนฺเตติ. น ลทฺธํ อุปาสิเกติ. กึ ปเนสา กุฏิ
อิสฺสเรเหว กาตพฺพา, ทุคฺคเตหิ สกฺกา กาตุนฺติ. เยน เกนจิ สกฺกาติ. สาธุ
ภนฺเต มยํ กริสฺสาม, เสฺว มยฺหํ ภิกฺขํ คณฺหถาติ นิมนฺเตตฺวา อุทกํ เนตฺวา
ปุน กุฏึ คเหตฺวา อาคมฺม ติตฺถมคฺเค ฐตฺวา อาคตา อวเสสทาสิโย "เอตฺเถว
โหถา"ติ วตฺวา สพฺพาสํ อาคตกาเล อาห "อมฺมา กึ นิจฺจเมว ปรสฺส
ทาสกมฺมํ กริสฺสถ, อุทาหุ ทาสภาวโต มุจฺจิตุํ อิจฺฉถา"ติ. อชฺเชว
มุจฺจิตุมิจฺฉาม อยฺเยติ. ยทิ เอวํ มยา ปญฺจ ปจฺเจกพุทฺธา หตฺถกมฺมํ อลภนฺตา
สฺวาตนาย นิมนฺติตา, ตุมฺหากํ สามิเกหิ เอกทิวสํ หตฺถกมฺมํ ทาเปถาติ. ตา
สาธูติ สมฺปฏิจฺฉิตฺวา สายํ อฏวิโต อาคตกาเล สามิกานํ อาโรเจสุํ. เต สาธูติ
เชฏฺฐกทาสสฺส เคหทฺวาเร สนฺนิปตึสุ.
     อถ เน เชฏฺฐกทาสี สฺวาตนาย ๑- ปจฺเจกพุทฺธานํ หตฺถกมฺมํ เทถาติ
อานิสํสํ อาจิกฺขิตฺวา เยปิ น กาตุกามา, เต คาเฬฺหน โอวาเทน ตชฺเชตฺวา
ปฏิจฺฉาเปสิ. สา ปุนทิวเส ปจฺเจกพุทฺธานํ ภตฺตํ ทตฺวา สพฺเพสํ ทาสปุตฺตานํ
สญฺญํ อทาสิ. เต ตาวเทว อรญฺญํ ปวิสิตฺวา ทพฺพสมฺภาเร สโมธาเนตฺวา
สตํ สตํ หุตฺวา เอเกกกุฏึ เอเกกจงฺกมนาทิปริวารํ กตฺวา มญฺจปีฐปานีย-
ปริโภชนียาทีนิ ฐเปตฺวา ปจฺเจกพุทฺเธ เตมาสํ ตตฺถ วสนตฺถาย ปฏิญฺญํ
กาเรตฺวา วารภิกฺขํ ปฏฺฐเปสุํ. โย อตฺตโน วารทิวเส น สกฺโกติ, ตสฺส
เชฏฺฐกทาสี สกเคหโต อาหริตฺวา เทติ. เอวํ เตมาสํ  ชคฺคิตฺวา เชฏฺฐกทาสี
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. เสฺว ตาตา
เอเกกํ ทาสํ เอเกกํ สาฏกํ วิสฺสชฺชาเปสิ. ปญฺจ ถูลสาฏกสตานิ อเหสุํ. ตานิ
ปริวตฺตาเปตฺวา ปญฺจนฺนํ ปจฺเจกพุทฺธานํ ติจีวรานิ กตฺวา อทาสิ. ปจฺเจกพุทฺธา
ยถาผาสุกํ อคมํสุ. ตมฺปิ  ชงฺฆสหสฺสํ เอกโต กุสลํ กตฺวา กายสฺส เภทา
เทวโลเก นิพฺพตฺติ. ตานิ ปญฺจ มาตุคามสตานิ กาเลน กาลํ เตสํ ปญฺจนฺนํ
ปุริสสตานํ เคเห โหนฺติ, อเถกสฺมึ กาเล เชฏฺฐกทาสปุตฺโต เทวโลกโต
จวิตฺวา ราชกุเล นิพฺพตฺโต, ตาปิ ปญฺจสตา เทวกญฺญา มหาโภคกุเลสุ
นิพฺพตฺติตฺวา ตสฺส รชฺเช ฐิตสฺส เคหํ อคมํสุ. เอเตน นิยาเมน สํสรนฺติโย
อมฺหากํ ภควโต กาเล โกลิยนคเร จ เทวทหนคเร จ ขตฺติยกุเลสุ นิพฺพตฺตา.
     นนฺทกตฺเถโร ปพฺพชิตฺวา อรหตฺตํ ปตฺโต, เชฏฺฐกทาสิธีตา วยํ
อาคมฺม สุทฺโธทนมหาราชสฺส อคฺคมเหสิฏฺฐาเน ฐิตา, อิตราปิ เตสํ เตสํ
ราชปุตฺตานํเยว ฆรํ คตา. ตาสํ สามิกา ปญฺจสตา ราชกุมารา อุทกจุมฺพฏกลเห
สตฺถุ ธมฺมเทสนํ สุตฺวา ปพฺพชิตา, ราชธีตโร เตสํ อุกฺกณฺฐนตฺถํ สาสนํ
เปเสสุํ. เต อุกฺกณฺฐิเต ภควา กุณาลทหํ เนตฺวา โสตาปตฺติผเล ปติฏฺฐาเปตฺวา
มหาสมยทิวเส อรหตฺเต ปติฏฺฐาเปสิ. ตาปิ ปญฺจสตา ราชธีตโร นิกฺขมิตฺวา
มหาปชาปติยา สนฺติเก ปพฺพชึสุ. อยมายสฺมา นนฺทโก เอตาว ตา ภิกฺขุนิโยติ
เอวเมตํ วตฺถุ ทีเปตพฺพํ.
     ราชการาโมติ ปเสนทินา การิโต นครสฺส ทกฺขิณทิสาภาเค ถูปารามสทิเส
ฐาเน วิหาโร.
     [๓๙๙] สมฺมปฺปญฺญาย สุทิฏฺฐนฺติ เหตุนา การเณน วิปสฺสนาปญฺญาย
ยาถาวสรสโต ทิฏฺฐํ.
     [๔๐๑] ตชฺชํ  ตชฺชนฺติ ตํสภาวํ ตํสภาวํ, อตฺถโต ปน ตํ ตํ ปจฺจยํ
ปฏิจฺจ ตา ตา เวทนา อุปฺปชฺชนฺตีติ วุตฺตํ โหติ.
     [๔๑๒] ปเควสฺส ฉายาติ มูลาทีนิ นิสฺสาย นิพฺพตฺตา ฉายา ปฐมตรํเยว
อนิจฺจา.
     [๔๑๓] อนุปหจฺจาติ อนุปหนิตฺวา. ตตฺถ มํสํ ปิณฺฑํ ปิณฺฑํ กตฺวา
จมฺมํ อลฺลิยาเปนฺโต มํสกายํ อุปหนติ นาม. จมฺมํ พทฺธํ พทฺธํ กตฺวา ๑- มํเส
อลฺลิยาเปนฺโต มํสกายํ อุปหนติ นาม. เอวํ อกตฺวา. วิลิมํสนฺหารุพนฺธนนฺติ
สพฺพ สพฺพจมฺเม ลคฺควิลีปนมํสเมว. อนฺตรากิเลสสํโยชนพนฺธนนฺติ สพฺพํ
อนฺตรกิเลสเมว ๒- สนฺธาย วุตฺตํ.
     [๔๑๔] สตฺต โข ปนิเมติ กสฺมา อาหาติ. ยา หิ เอสา ปญฺญา
กิเลเส ฉินฺทตีติ วุตฺตา, สา น เอกิกาว อตฺตโน ธมฺมตาย ฉินฺทิตุํ สกฺโกติ.
ยถา ปน กุฐารี น อตฺตโน ธมฺมตาย เฉชฺชํ ฉินฺทติ, ปุริสสฺส ตชฺชํ วายามํ
ปฏิจฺเจว ฉินฺทติ, เอวํ น วินา ฉหิ โพชฺฌงฺเคหิ ปญฺญา กิเลเส ฉินฺทิตุํ
สกฺโกติ. ตสฺมา เอวมาห. เตน หีติ เยน การเณน ตยา ฉ อชฺฌตฺติกานิ
อายตนานิ, ฉ พาหิรานิ, ฉ วิญฺญาณกาเย, ทีโปปมํ, รุกฺโขปมํ, คาวูปมญฺจ
ทสฺเสตฺวา สตฺตหิ โพชฺฌงฺเคหิ อาสวกฺขเยน  เทสนา นิฏฺฐปิตา, เตน การเณน
ตฺวํ เสฺวปิ ตา ภิกฺขุนิโย เตเนว โอวาเทน โอวเทยฺยาสีติ.
     [๔๑๕] สา โสตาปนฺนาติ ยา สา คุเณหิ สพฺพปจฺฉิมิกา, สา
โสตาปนฺนา. เสสา ปน สกทาคามิอนาคามินิโย จ ขีณาสวา จ. ยทิ เอวํ กถํ
ปริปุณฺณสงฺกปฺปาติ. อชฺฌาสยปาริปูริยา. ยสฺสา หิ ภิกฺขุนิยา เอวมโหสิ
"กทา นุ โข อหํ อยฺยสฺส นนฺทกสฺส ธมฺมเทสนํ สุณนฺตี ตสฺมิญฺเญว
อาสเน โสตาปตฺติผลํ สจฺฉิกเรยฺยนฺ"ติ, สา โสตาปตฺติผลํ สจฺฉากาสิ. ยสฺสา
อโหสิ "สกทาคามิผลํ อนาคามิผลํ อรหตฺตนฺ"ติ, สา อรหตฺตํ สจฺฉากาสิ. เตนาห
ภควา "อตฺตมนา เจว ปริปุณฺณสงฺกปฺปา จา"ติ.
                    ปปญฺจสูทนิยา มชฺฌิมนิกายฏฺฐกถาย
                     นนฺทโกวาทสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตา.
                       ------------------
@เชิงอรรถ:  สี. วฏฺฏํ กตฺวา, ฏีกา. พทฺธํ กตฺวา
@ สี. อนฺตรากิเลสเมว, ม.,ก. อนฺตรํ กิเลสเมว


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๑๐ หน้า ๒๔๕-๒๔๘. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=10&A=6232&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=10&A=6232&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=14&i=766              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=14&A=9746              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=14&A=9712              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=14&A=9712              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๑๔ http://84000.org/tipitaka/read/?index_14

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]