อรรถกถาเล่มที่ ๑๑ ภาษาบาลีอักษรไทย
 สํ.อ. (สารตฺถ.๑)

                        ๙. มานกามสุตฺตวณฺณนา
       [๙] นวเม มานกามสฺสาติ มานํ กาเมนฺตสฺส อิจฺฉนฺตสฺส. ทโมติ
เอวรูปสฺส ปุคฺคลสฺส สมาธิปกฺขิโก ทโม นตฺถีติ วทติ. "สจฺเจน ทนฺโต ทมสา
อุเปโต, เวทนฺตคู วุสิตพฺรหฺมจริโย"ติ ๕- เอตฺถ หิ อินฺทฺริยสํวโร ทโมติ วุตฺโต.
"ยทิ สจฺจา ทมา จาคา, ขนฺตฺยา ภิยฺโยธ วิชฺชตี"ติ ๖- เอตฺถ ปญฺา. "ทาเนน
@เชิงอรรถ: ๑ อิ. พหุสฺสุตา สุตพุทฺธา นาม  ๒ ฉ.ม., อิ. สุนฏฺา  ๓ ฉ.ม., อิ. อปฺปฏิวิทิตาว
@๔ ฉ.ม., อิ. อนฏฺา        ๕ สํ. สคา. ๑๕/๑๙๕/๒๐๑ สุนฺทริกสุตฺต
@๖ สํ. สคา. ๑๕/๒๔๖/๒๕๙ อาฬวกสุตฺต, ขุ.สุตฺต. ๒๕/๑๙๑/๓๗๐ อาฬวกสุตฺต
ทเมน สํยเมน สจฺจวชฺเชน *- อตฺถิ ปญฺ, อตฺถิ ปุญฺสฺส อาคโม"ติ ๑- เอตฺถ
อุโปสถกมฺมํ. "สกฺขิสฺสสิ โข ตฺวํ ปุณฺณ อิมินา ทมูปสเมน สมนฺนาคโต
สุนาปรนฺตสฺมึ ชนปเท วิหริตุนฺ"ติ ๒- เอตฺถ อธิวาสนขนฺติ. อิมสฺมึ ปน สุตฺเต
ทโมติ สมาธิปกฺขิกธมฺมานํ เอตํ นามํ. เตเนวาห "น โมนมตฺถิ อสมาหิตสฺสา"ติ.
ตตฺถ โมนนฺติ จตุมคฺคาณํ, ตํ หิ มุนาตีติ โมนํ, จตุสจฺจธมฺเม ชานาตีติ
อตฺโถ. มจฺจุเธยฺยสฺสาติ เตภูมิกวฏฺฏสฺส. ๓- ตญฺหิ มจฺจุโน ปติฏฺานฏฺเน
มจฺจุเธยฺยนฺติ วุจฺจติ. ปารนฺติ ตสฺเสว ปารํ นิพฺพานํ. ตเรยฺยาติ ปฏิวิชฺเฌยฺย
ปาปุเณยฺย วา. อิทํ วุตฺตํ โหติ:- เอโก อรญฺเ วิหรนฺโต ปมตฺโต ปุคฺคโล
มจฺจุเธยฺยสฺส ปารํ น ตเรยฺย น ปฏิวิชฺเฌยฺย น ปาปุเณยฺยาติ.
       มานํ ปหายาติ อรหตฺตมคฺเคน นววิธํ มานํ ปชหิตฺวา. สุสมาหิตตฺโตติ
อุปจารปฺปนาสมาธีหิ สุฏฺุ สมาหิตตฺโต. สุเจตโสติ าณสมฺปยุตฺตสุนฺทรจิตฺโต. ๔-
าณวิปฺปยุตฺตจิตฺเตน หิ สุเจตโสติ น วุจฺจติ, ตสฺมา าณสมฺปยุตฺเตน สุเจตโส
หุตฺวาติ อตฺโถ. สพฺพธิ วิปฺปมุตฺโตติ สพฺเพสุ ขนฺธายตนาทีสุ วิปฺปมุตฺโต
หุตฺวา. ตเรยฺยาติ เอตฺถ เตภูมิกวฏฺฏํ สมติกฺกมนฺโต นิพฺพานํ ปฏิวิชฺฌนฺโต
ตรตีติ ปฏิเวธตรณํ นาม วุตฺตํ. อิติ อิมาย คาถาย ติสฺโส สิกฺขา กถิตา
โหนฺติ. กถํ? มาโน นามายํ สีลเภทโน ๕- ตสฺมา "มานํ ปหายา"ติ อิมินา
อธิสีลสิกฺขา กถิตา โหติ. "สุสมาหิตตฺโต"ติ อิมินา อธิจิตฺตสิกฺขา. "สุเจตโส"ติ
เอตฺถ จิตฺเตน ปญฺา ทสฺสิตา, ตสฺมา อิมินา อธิปญฺาสิกฺขา กถิตา.  อธิสีลญฺจ
นาม สีเล สติ โหติ, อธิจิตฺตํ จิตฺเต สติ, อธิปญฺา ปญฺาย สติ. ตสฺมา
เอตฺถ ๖- สีลํ นาม ปญฺจปิ ทสปิ สีลานิ, ปาฏิโมกฺขสํวโร  อธิสีลํ นามาติ
เวทิตพฺพํ. อฏฺ สมาปตฺติโย จิตฺตํ, วิปสฺสนาปาทกชฺฌานํ อธิจิตฺตํ. กมฺมสฺสกตาณํ
ปญฺา, วิปสฺสนา อธิปญฺา. อนุปฺปนฺเนปิ หิ พุทฺธุปฺปาเท ปวตฺตตีติ
ปญฺจสีลํ. ทสสีลํ สีลเมว. ปาฏิโมกฺขสํวรสีลํ พุทฺธุปฺปาเทเยว ปวตฺตตีติ อธิสีลํ.
จิตฺตปญฺาสุปิ เอเสว นโย. อปิจ นิพฺพานํ ปตฺถยนฺเตน สมาทินฺนํ
@เชิงอรรถ: *๑ ก. สจฺจวาเทน, สํ. สฬา. ๑๘/๖๖๙, ๖๗๓/๔๓๔. ๔๓๙ คามณิสํยุตฺต
@๒ ม. อุปริ. ๑๔/๓๙๖/๓๔๓ ปุณฺโณวาทสุตฺต, สํ. สฬา. ๑๘/๑๑๖/๗๙ ฉนฺนวคฺค (สฺยา)
@๓ ฉ.ม., อิ. เตภูมกวฏฺฏสฺส เอวมุปริปิ  ๔ ฉ.ม., อิ. าณสมฺปยุตฺตาย สุนฺทรจิตฺโต
@๕ ม. สีลเภทโก, อิ. สีลเภทโต          ๖ ฉ.ม. อยํ ปาโ น ทิสฺสติ
ปญฺจสีลทสสีลํปิ อธิสีลเมว. สมาปนฺนา อฏฺ สมาปตฺติโยปิ อธิจิตฺตเมว. สพฺพมฺปิ
วา โลกิยสีลํ สีลเมว, โลกุตฺตรํ อธิสีลํ. จิตฺตปญฺาสุปิ เอเสว นโยติ. อิติ
อิมาย คาถาย สโมธาเนตฺวา ติสฺโส สิกฺขา สกลํ สาสนํ กถิตํ โหตีติ.
                      มานกามสุตฺตวณฺณนา นิฏฺิตา.
                       -------------------

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๑๑ หน้า ๒๕-๒๗.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=11&A=657&modeTY=1
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=11&A=657&modeTY=1
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=15&i=19
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=15&A=111
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=15&A=96
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=15&A=96
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๑๕
http://84000.org/tipitaka/read/?index_15