อรรถกถาเล่มที่ ๑๑ ภาษาบาลีอักษรไทย
 สํ.อ. (สารตฺถ.๑)

                        ๗. ปุนพฺพสุสุตฺตวณฺณนา
      [๒๔๑] สตฺตเม เตน โข ปน สมเยนาติ กตรสมเยน? สุริยสฺส
อฏฺงฺคมนสมเยน. ตทา กิร ภควา ปจฺฉาภตฺเต มหาชนสฺส ธมฺมํ เทเสตฺวา มหาชนํ
อุยฺโยเชตฺวา นฺหานโกฏฺเก นฺหาตฺวา คนฺธกุฏิปริเวเณ ปญฺตฺตปวรพุทฺธาสเน
ปุรตฺถิมโลกธาตุํ โวโลกยมาโน นิสีทิ. อเถกจาริกทฺวิจาริกาทโย
ปํสุกูลิกปิณฺฑปาติกภิกฺขู อตฺตโน อตฺตโน ทิวาฏฺานวสนฏฺาเนหิ ๓- นิกฺขมิตฺวา
อาคมฺม ทสพลํ วนฺทิตฺวา รตฺตสาณิยา ปริกฺขิปมาณา วิย นิสีทึสุ. อถ เนสํ
อชฺฌาสยํ วิทิตฺวา สตฺถา นิพฺพานปฏิสํยุตฺตํ ธมฺมีกถํ ๔- กเถสิ.
      เอวํ โตเสสีติ สา กิร ธีตรํ องฺเกนาทาย ปุตฺตํ องฺคุลิยา คเหตฺวา
เชตวนปิฏฺิยํ ปาการปริกฺเขปสมีเป ๕- อุจฺจารปสฺสาวเขฬสิงฺฆาณิกาทีนิ ๖-
ปริเยสมานา อนุปุพฺเพน เชตวนทฺวารโกฏฺกํ สมฺปตฺตา. ภควโต จ "อานนฺท ปตฺตมาหร,
@เชิงอรรถ: ๑-๑ ฉ.ม. สํยมามเสติ สํยมาม สํยตา   ๒ ฉ.ม. อยํ ปาโ น ทิสฺสติ
@๓ ฉ.ม., อิ.วสนฏฺาเนหิ  ๔ ฉ.ม., อิ.ธมฺมกถํ   ๕ ก. ปาการปริกฺขิปสมีเป
@๖ ฉ.ม., อิ......สิงฺฆาณิกํ
จีวรมาหร, วิฆาสาทานํ เทหี"ติ กเถนฺตสฺส สทฺโท สมนฺตา ทฺวาทสหตฺถมตฺตเมว
คณฺหติ. ธมฺมํ เทเสนฺตสฺส สเจปิ จกฺกวาฬปริยนฺตํ กตฺวา ปริสา นิสีทติ,
ยถาปริสํ คจฺฉติ, พหิปริสาย เอกงฺคุลิมตฺตมฺปิ น นิคจฺฉติ "มา อการณา
มธุรสทฺโท นสฺสี"ติ. ตตฺรายํ ยกฺขินี พหิปริสาย ิตา สทฺทํ น สุณาติ,
ทฺวารโกฏฺเก ิตาย ปนสฺสา มหติยา พุทฺธวีถิยา อภิมุเข ิตาย ๑- คนฺธกุฏิ
ปญฺายิ. สา นิวาเต ทีปสิขา วิย พุทฺธคารเวน หตฺถกุกฺกุจฺจาทิวิรหิตํ นิจฺจลํ
ปริสํ ทิสฺวา "นูน เจตฺถ กิญฺจิ ภณฺฑภาชนียํ ๒- ภวิสฺสติ, ยโต อหํ
สปฺปิเตลมธุผาณิตาทีสุ กิญฺจิเทว ปตฺตโต วา หตฺถโต วา ปคฺฆรนฺตํ ภูมิยํ วา ปน
ปติตํ ลภิสฺสามี"ติ อนฺโตวิหารํ ปาวิสิ. ทฺวารโกฏฺเก อวรุทฺธกานํ นิวารณตฺถาย
ิตา อารกฺขเทวตา ยกฺขินิยา อุปนิสฺสยํ ทิสฺวา น นิวาเรสิ. ตสฺสา สห ปริสาย
เอกีภาวคมเนน มธุรสฺสโร ฉวิอาทีนิ ฉินฺทิตฺวา อฏฺิมิญฺชํ อาหจฺจ อฏฺาสิ. ตํ
ธมฺมสฺสวนตฺถาย นิจฺจลํ ิตํ ปุริมนเยเนว ปุตฺตกา โจทยึสุ. สา "ธมฺมสฺสวนสฺส
เม อนฺตรายํ กโรนฺตี"ติ ปุตฺตเก ตุณฺหี อุตฺตริเก โหหีติ เอวํ โตเสสิ.
      ตตฺถ ยาวาติ ยาว ธมฺมํ สุณามิ, ตาว ตุณฺหี โหถาติ ๓- อตฺโถ.
สพฺพคนฺถปฺปโมจนนฺติ นิพฺพานํ อาคมฺม สพฺเพ คนฺถา ปมุจฺจนฺติ, ตสฺมา ตํ
สพฺพคนฺถปฺปโมจนนฺติ วุจฺจติ. อติเวลาติ เวลาติกฺกนฺตา ปมาณาติกฺกนฺตา.
ปิยายนาติ มคฺคนา ปตฺถนา. ตโต ปิยตรนฺติ ยา อยํ อสส ธมฺมสฺส มคฺคนา
ปตฺถนา, อิทํ มยฺหํ ตโต ปิยตรนฺติ อตฺโถ. ปิยตราติ วา ปาโ. ปาณินนฺติ
ยถา ปาณีนํ ทุกฺขา โมเจติ. เก โมเจตีติ. ปาณินนฺติ ๔- อาหริตฺวา วตฺตพฺพํ.
ยํ ธมฺมํ อภิสมฺพุธนฺติ ยํ ธมฺมํ ภควา อภิสมฺพุทฺโธ. ตุณฺหีภูตายมุตฺตราติ น
เกวลํ อหํ, ๕- อยํ เม ภคิณี อุตฺตราปิ ตุณฺหีภูตาติ วทติ. ๖- สทฺธมฺมสฺส
อนญฺายาติ อมฺม มยํ ปุพฺเพปิ อิมํ สทฺธมฺมเมว อชานิตฺวา อิทานิ อิทํ
ขุปฺปิปาสาทิทุกฺขํ อนุภวนฺตา ทุกฺขํ จรามเส ทุกฺขํ วิหราม. ๗-
@เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม., อิ. ิตา
@๒ ฉ.ม. นูน เมตฺถ กิญฺจิ ภาชนียภณฺฑํ,อิ.นูนเมตฺถ กิญฺจิ โภชนียภณฺฑํ
@๓ ฉ.ม. โหหีติ  ๔ ฉ.ม. ปาณิเนติ   ๕ ฉ.ม., อิ. อหเมว
@๖ สี. ตุณฺหีภูตา ติฏฺติ  ๗ ฉ.ม., อิ. อนุภวนฺตา ทุกฺขํ จราม วิหราม
      จกฺขุมาติ ปญฺจหิ จกฺขูหิ จกฺขุมา. ธมฺมํ เทเสนฺโตเยว ภควา ปริสํ
สลฺลกฺขยมาโน ตสฺสา ยกฺขินิยา เจว ยกฺขทารกสฺส จ โสตาปตฺติผลสฺส อุปนิสฺสยํ
ทิสฺวา เทสนํ วินิวฏฺเฏตฺวา จตุสจฺจกถํ ทีเปสิ, ๑- ตํ สุตฺวา ตสฺมึเยว ปเทเสปิ สา
ยกฺขินี ๒- สทฺธึ ปุตฺเตน โสตาปตฺติผเล ปติฏฺิตา. ธีตุยาปิ ปนสฺสา อุปนิสฺสโย
อตฺถิ, อติทหรตฺตา ปน เทสนํ สมฺปฏิจฺฉิตุํ นาสกฺขิ.
      อิทานิ สา ยกฺขินี ปุตฺตสฺส อนุโมทนํ กโรนฺตี สาธุ โข ปณฺฑิโต
นามาติอาทิมาห. อชฺชาหมฺหิ สมุคฺคตาติ อหมฺหิ อชฺชโต ๓- อุคฺคตา สมุคฺคตา,
สาสเน วา อุคฺคตา สมุคฺคตา, ตฺวํปิ สุขี โหหีติ. ทิฏฺานีติ มยา จ ตยา จ
ทิฏฺานิ. อุตฺตราปิ สุณาตุ เมติ "อมฺหากํ จตุสจฺจปฏิเวธภาวํ ิตา อุตฺตราปิ ๔-
สุณาตู"ติ วทติ. สห สจฺจปฏิเวเธเนว สาปิ สูจิโลโม วิย
สพฺพเสตกณฺฑุกจฺฉุอาทิภาวํ ปหาย ทิพฺพสมฺปตฺตึ ปฏิลภิ ๕- สทฺธึ ปุตฺเตน. ธีตา
ปนสฺสา ยถา นาม โลเก มาตาปิตูหิ อิสฺสริเย ลทฺเธ ปุตฺตานํปิ ตํ โหติ, เอวํ มาตุ
อานุภาเวเนว สมฺปตฺตึ ลภิ. ตโต ปฏฺาย จ สา สทฺธึ ปุตฺตเกหิ
คนฺธกุฏิสมีปรุกฺเขเยว นิวาสรุกฺขํ  ลภิตฺวา สายํ ปาตํ พุทฺธสฺส ทสฺสนํ ลภมานา
ธมฺมํ สุณมานา ทีฆรตฺตํ ตตฺเถว วสิ. สตฺตมํ.

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๑๑ หน้า ๒๙๓-๒๙๕.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=11&A=7570&modeTY=1
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=11&A=7570&modeTY=1
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=15&i=822
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=15&A=6754
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=15&A=6034
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=15&A=6034
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๑๕
http://84000.org/tipitaka/read/?index_15