บาลีอรรถกถาเล่มที่ ๑๓

หน้าที่ ๑๔๙.

๔. ชมฺพุขาทกสํยุตฺต ๑. นิพฺพานปญฺหาสุตฺตวณฺณนา [๓๑๔] ชมฺพุขาทกสํยุตฺเต ชมฺพุขาทโก ปริพฺพาชโกติ เอวํนาโม เถรสฺส ภาคิเนยฺโย ฉนฺนปริพฺพาชโก. โย โข อาวุโส ราคกฺขโยติ นิพฺพานํ อาคมฺม ราโค ขียติ, ตสฺมา นิพฺพานํ ราคกฺขโยติ วุจฺจติ. โทสโมหกฺขเยสุปิ เอเสว นโย, โย ปน อิมินาว วุตฺเตน กิเลสกฺขยมตฺตํ นิพฺพานนฺติ วเทยฺย, โส วตฺตพฺโพ "กสฺส กิเลสานํ ขโย, กึ อตฺตโน, อุทาหุ ปเรสนฺ"ติ อทฺธา "อตฺตโน"ติ วกฺขติ. ตโต ปุจฺฉิตพฺโพ "โคตฺรภูญาณสฺส กึ อารมฺมณนฺ"ติ. ชานมาโน "นิพฺพานนฺ"ติ วกฺขติ. กึ ปน โคตฺรภูญาณกฺขเณ กิเลสา ขีณา ขียนฺติ ขียิสฺสนฺตีติ. "ขีณา"ติ วา "ขียนฺตี"ติ วา น วตฺตพฺพา, "ขียิสฺสนฺตี"ติ ปน วตฺตพฺพาติ. กึ ปน เตสุ อขีเณสุเยวาติ กิเลเสสุ โคตฺรภุญาณํ กิเลสกฺขยํ อารมฺมณํ กโรตีติ. อทฺธา เอวํ วุตฺเต นิรุตฺตโร ภวิสฺสติ. มคฺคญาเณนาปิ เจตํ โยเชตพฺพํ. มคฺคกฺขเณปิ หิ กิเลสา "ขีณา"ติ วา "ขียิสฺสนฺตี"ติ วา น วตฺตพฺพา ^๑- น จ อขีเณสุเยว กิเลเสสุ กิเลสกฺขโย อารมฺมณํ โหติ, ตสฺมา สมฺปฏิจฺฉิตพฺพเมตํ ยํ อาคมฺม ราคาทโย ขียนฺติ, ตํ นิพฺพานํ ตํ ปเนตํ "รูปิโน ธมฺมา อรูปิโน ธมฺมา"ติอาทีสุ ^๒- ทุเกสุ อรูปิโน ธมฺมาติ สงฺคหิตตฺตา น กิเลสกฺขยมตฺตเมวาติ. ๒. อรหตฺตปญฺหาสุตฺตวณฺณนา [๓๑๕] อรหตฺเต ปญฺหาพฺยากรเณ ยสฺมา อรหตฺตํ ราคโทสโมหานํ ขีณนฺเต อุปฺปชฺชติ, ตสฺมา "ราคกฺขโย โทสกฺขโย โมหกฺขโย"ติ วุตฺตํ. @เชิงอรรถ: ^๑ สี. มคฺคกฺขเณปิ หิ กิเลสา "ขียนฺตี"ติ น วุจฺจติ, ^๒ อภิ. สงฺ. ๓๔/๑๑/๖

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๕๐.

๓-๑๕. ธมฺมวาทีปญฺหาสุตฺตาทิวณฺณนา [๓๑๖-๓๒๘] เต โลเก สุคตาติ เต ราคาทโย ปหาย คตตฺตา สุฏฺฐุ คตาติ. ทุกฺขสฺส โข อาวุโส ปริญฺญตฺถนฺติ วฏฺฏทุกฺขสฺส ปริชานนตฺถํ. ทุกฺขตาติ ทุกฺขสภาโว. ทุกฺขทุกฺขตาติอาทีสุ ทุกฺขสงฺขาโต ทุกฺขสภาโว ทุกฺขทุกฺขตา. เสสปททฺวเยปิ เอเสว นโย. ๑๖. ทุกฺกรปญฺหาสุตฺตวณฺณนา [๓๒๙] อภิรตีติ ปพฺพชฺชาย อนุกณฺฐนตา. น จิรํ อาวุโสติ อาวุโส ธมฺมานุธมฺมปฺปฏิปนฺโน ภิกฺขุ "ปาโต อนุสิฏฺโฐ สายํ วิเสสมธิคมิสฺสติ, สายํ อนุสิฏฺโฐ ปาโต วิเสสมธิคมิสฺสตี"ติ ^๑- วุตฺตตฺตา ฆเฏนฺโต วายมนฺโต น จิรสฺสํ ลหุเยว อรหํ อสฺส, อรหตฺเต ปติฏฺฐเหยฺยาติ ทสฺเสติ. เสสํ สพฺพตฺถ อุตฺตานตฺถเมวาติ. ชมฺพุขาทกสํยุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตา. -------------

อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๑๓ หน้า ๑๔๙-๑๕๐. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=13&A=3262&modeTY=2&pagebreak=1 The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=13&A=3262&modeTY=2&pagebreak=1 อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=18&i=497 เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=18&A=6591 พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=18&A=6297 The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=18&A=6297 สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๑๘ http://84000.org/tipitaka/read/?index_18