ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๑๓ ภาษาบาลีอักษรไทย สํ.อ. (สารตฺถ.๓)

                  สารตฺถปฺปกาสินี นาม สํยุตฺตนิกายฏฺฐกถา
                         มหาวารวคฺควณฺณนา
                         --------------
                นโม ตสฺส ภควโต อรหโต สมฺมาสมฺพุทฺธสฺส.
                           ๑. มคฺคสํยุตฺต
                           ๑. อวิชฺชาวคฺค
                      ๑-๒. อวิชฺชาสุตฺตาทิวณฺณนา
    [๑-๒] มหาวคฺคสฺส ปฐเม ปุพฺพงฺคมาติ สหชาตวเสน จ อุปนิสฺสยวเสน
จาติ ทฺวีหากาเรหิ ปุพฺพงฺคมา. สมาปตฺติยาติ สมาปชฺชนาย สภาวปฏิลาภาย,
อุปฺปตฺติยาติ อตฺโถ. อนฺวเทว อหิริกํ อโนตฺตปฺปนฺติ สา ปเนสา ยเทตํ
อลชฺชนาการสณฺฐิตํ อหิริกํ, อภายนาการสณฺฐิตํ จ อโนตฺตปฺปํ, เอตํ อนุเทว
สเหว เอกโตว, น วินา เตน อุปฺปชฺชตีติ อตฺโถ. อวิชฺชาคตสฺสาติ อวิชฺชาย
อุปคตสฺส สมนฺนาคตสฺส. มิจฺฉาทิฏฺฐีติ อยาถาวทิฏฺฐิ อนิยฺยานิกทิฏฺฐิ. ปโหตีติ
โหติ อุปฺปชฺชติ. มิจฺฉาสงฺกปฺปาทีสุปิ อยาถาวอนิยฺยานิกวเสเนว มิจฺฉาภาโว
เวทิตพฺโพ. อิติ อิมานิ อฏฺฐปิ อกุสลธมฺมสมาปตฺติยา มิจฺฉตฺตองฺคานิ นาม
โหนฺติ. ตานิ ปน น เอกกฺขเณ สพฺพานิ ลพฺภนฺติ, นานกฺขเณ ลพฺภนฺติ.
    กถํ? ยทา หิ ทิฏฺฐิสมฺปยุตฺตํ จิตฺตํ กายวิญฺญตฺตึ สมุฏฺฐาเปนฺตํ
อุปฺปชฺชติ, ตทา มิจฺฉาทิฏฺฐิ มิจฺฉาสงฺกปฺโป มิจฺฉาวายาโม มิจฺฉาสติ มิจฺฉาสมาธิ
มิจฺฉากมฺมนฺโตติ ฉ องฺคานิ โหนฺติ. ยทา ทิฏฺฐิวิปฺปยุตฺตํ, ตทา
มิจฺฉาทิฏฺฐิวชฺชานิ ปญฺจ. ยทา ตาเนว เทฺว วจีวิญฺญตฺตึ สมุฏฺฐาเปนฺติ, ตทา
มิจฺฉากมฺมนฺตฏฺฐาเน มิจฺฉาวาจาย สทฺธึ ตาเนว ๑- ฉ วา ปญฺจ วา. อยํ อาชีโว
นาม. กุปฺปมาโน กายวจีทฺวาเรสุเยว อญฺญตรสฺมึ กุปฺปติ, น มโนทฺวาเร. ตสฺมา
ยทา อาชีวสีเสน ตาเนว จิตฺตานิ กายวจีวิญฺญตฺติโย สมุฏฺฐาเปนฺติ, ตทา
กายกมฺมํ มิจฺฉาชีโว นาม โหติ, ตถา วจีกมฺมนฺติ มิจฺฉาชีวสฺส วเสน ตาเนว
ฉ วา ปญฺจ วา. ยทา ปน วิญฺญตฺตึ อสมุฏฺฐาเปตฺวา ตานิ จิตฺตานิ
อุปฺปชฺชนฺติ, ตทา มิจฺฉาทิฏฺฐิมิจฺฉาสงฺกปฺปมิจฺฉาวายามมิจฺฉาสติมิจฺฉาสมาธิวเสน
ปญฺจ วา, มิจฺฉาสงฺกปฺปาทิวเสน จตฺตาริ วา โหนฺตีติ เอวํ น เอกกฺขเณ
สพฺพานิ ลพฺภนฺติ, นานกฺขเณ ลพฺภนฺตีติ.
    สุกฺกปกฺเข วิชฺชาติ กมฺมสฺสกตาญาณํ. อิหาปิ สหชาตวเสน จ
อุปนิสฺสยวเสน จาติ ทฺวีเหว อากาเรหิ ปุพฺพงฺคมา เวทิตพฺพา. หิโรตฺตปฺปนฺติ
หิรี จ โอตฺตปฺปญฺจ. ตตฺถ ลชฺชนาการสณฺฐิตา หิรี, ภายนาการสณฺฐิตํ โอตฺตปฺปํ.
อยเมตฺถ สงฺเขโป, วิตฺถาโร ปน วิสุทฺธิมคฺเค วุตฺโตว. วิชฺชาคตสฺสาติ วิชฺชาย
อุปคตสฺส สมนฺนาคตสฺส. วิทฺทสุโนติ วิทุโน ปณฺฑิตสฺส. สมฺมาทิฏฺฐีติ ยาถาวทิฏฺฐิ
นิยฺยานิกทิฏฺฐิ. สมฺมากมฺมนฺตาทีสุปิ เอเสว นโย. อิติ กุสลธมฺมสมาปตฺติยา อิมานิ
อฏฺฐงฺคานิ โหนฺติ, ตานิ โลกิยมคฺคกฺขเณ น เอกโต สพฺพานิ ๒- ลพฺภนฺติ,
โลกุตฺตรมคฺคกฺขเณ ปน ลพฺภนฺติ. ตานิ จ โข ปฐมชฺฌานิกมคฺเค,
ทุติยชฺฌานิกาทีสุ ปน สมฺมาสงฺกปฺปวชฺชานิ สตฺเตว โหนฺติ.
    ตตฺถ โย เอวํ วเทยฺย "ยสฺมา มชฺฌิมนิกายมฺหิ สฬายนวิภงฺคสุตฺเต ๓-
`ยา ตถาภูตสฺส ทิฏฺฐิ, สาสฺส โหติ สมฺมาทิฏฺฐิ. โย ตถาภูตสฺส สงฺกปฺโป,
สฺวาสฺส โหติ สมฺมาสงฺกปฺโป. โย ตถาภูตสฺส วายาโม, สฺวาสฺส โหติ
สมฺมาวายาโม. ยา ตถาภูตสฺส สติ, สาสฺส โหติ สมฺมาสติ. โย ตถาภูตสฺส สมาธิ,
@เชิงอรรถ:  ก. สณฺฐิตาเนว          สี. อฏฺฐปิ       ม.อุ. ๑๔/๔๓๑/๓๗๑
สฺวาสฺส โหติ สมฺมาสมาธิ. ปุพฺเพว โข ปนสฺส กายกมฺมํ วจีกมฺมํ อาชีโว จ
สุปริสุทฺโธ'ติ วุตฺตํ. ตสฺมา ปญฺจงฺคิโกปิ โลกุตฺตรมคฺโค โหตี"ติ. โส วตฺตพฺโพ:-
ตสฺมึเยว สุตฺเต "เอวมสฺสายํ อริโย อฏฺฐงฺคิโก มคฺโค ภาวนาปาริปูรึ
คจฺฉตี"ติ ๑- อิทํ กสฺมา น ปสฺสสิ. ยํ ปเนตํ "ปุพฺเพ โข ปนสฺสา"ติ วุตฺตํ,
ตํ ปพฺพชิตทิวสโต ปฏฺฐาย ปริสุทฺธภาวทสฺสนตฺถํ. ปพฺพชิตทิวสโต ปฏฺฐาย หิ
ปริสุทฺธานิ กายกมฺมาทีนิ โลกุตฺตรมคฺคกฺขเณ อติปริสุทฺธานิ โหนฺตีติ อยมตฺโถ
ทีปิโต.
    ยมฺปิ อภิธมฺเม วุตฺตํ "ตสฺมึ โข ปน สมเย ปญฺจงฺคิโก มคฺโค โหตี"ติ ๒-
ตํ เอกํ กิจฺจนฺตรํ ทสฺเสตุํ วุตฺตํ. ยสฺมึ หิ กาเล มิจฺฉากมฺมนฺตํ ปหาย
สมฺมากมฺมนฺตํ ปูเรติ, ตสฺมึ กาเล มิจฺฉาวาจา วา มิจฺฉาชีโว วา น โหติ,
ทิฏฺฐิ สงฺกปฺโป วายาโม สติ สมาธีติ อิเมสุเยว ปญฺจสุ การกงฺเคสุ
สมฺมากมฺมนฺโต ปูรติ. วิรติวเสน หิ สมฺมากมฺมนฺโต ปูรติ นาม.
สมฺมาวาจาสมฺมาอาชีเวสุปิ เอเสว นโย. อิติ อิมํ กิจฺจนฺตรํ ทสฺเสตุํ เอวํ วุตฺตํ.
โลกิยมคฺคกฺขเณ จ ปญฺเจว โหนฺติ, วิรติ ปน อนิยตา. ตสฺมา "ฉองฺคิโก"ติ อวตฺวา
"ปญฺจงฺคิโก"เตฺวว วุตฺตํ. "ยา โข ภิกฺขเว อริยจิตฺตสฺส อนาสวจิตฺตสฺส
อริยมคฺคสมงฺคิโน อริยมคฺคํ ภาวยโต ตีหิ กายทุจฺจริเตหิ อารติ วิรติ ปฏิวิรติ
เวรมณี อกิริยา อกรณํ, อยํ ภิกฺขเว สมฺมากมฺมนฺโต อริโย อนาสโว
โลกุตฺตรมคฺโค"ติ ๓- เอวํ ปน มหาจตฺตาฬีสกสุตฺตาทีสุ อเนเกสุ สุตฺเตสุ
สมฺมากมฺมนฺตาทีนํ จ โลกุตฺตรมคฺคสฺส องฺคภาวสิทฺธิโต อฏฺฐงฺคิโกว โลกุตฺตรมคฺโค
@เชิงอรรถ:  ม.อุ. ๑๔/๔๓๑/๓๗๑
@ อภิ.วิ. ๓๕/๒๑๒/๑๓๓             ม.อุ. ๑๔/๑๓๙/๑๒๕
โหตีติ เวทิตพฺโพ. ๑- อิมสฺมึ สุตฺเต อยํ อฏฺฐงฺคิกมคฺโค โลกิยโลกุตฺตรมิสฺสโกว
กถิโต. ทุติยํ โกสลสํยุตฺเต วุตฺตเมว.


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๑๓ หน้า ๑๗๘-๑๘๑. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=13&A=3875&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=13&A=3875&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=19&i=1              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=19&A=1              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=19&A=1              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=19&A=1              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๑๘ http://84000.org/tipitaka/read/?index_19

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]