อรรถกถาเล่มที่ ๑๓ ภาษาบาลีอักษรไทย
 สํ.อ. (สารตฺถ.๓)

                   ๘-๙. ปฐมคิญฺชกาวสถสุตฺตาทิวณฺณนา
    [๑๐๐๔-๕] อฏฺฐเม ญาติเกติ เอกํ ตฬากํ นิสฺสาย ทฺวินฺนํ จูฬปิติมหาปิติปุตฺตานํ
เทฺว คามา, เตสุ ๑- เอกสฺมึ คามเก. คิญฺชกาวสเถติ อิฏฺฐกามเย
อาวสเถ. โอรมฺภาคิยานนฺติ เหฏฺฐาภาคิยานํ, กามภเวเยว ปฏิสนฺธิคฺคาหาปกานนฺติ
อตฺโถ. โอรนฺติ ลทฺธนาเมหิ วา ตีหิ มคฺเคหิ ปหาตพฺพานีติปิ โอรมฺภาคิยานิ.
ตตฺถ กามจฺฉนฺโท พฺยาปาโทติ อิมานิ เทฺว สมาปตฺติยา วา อวิกฺขมฺภิตานิ
มคฺเคน วา อสมุจฺฉินฺนานิ นิพฺพตฺติวเสน อุทฺธํภาคํ ๒- รูปภวํ อรูปภวํ วา
คนฺตุํ น เทนฺติ. สกฺกายทิฏฺฐิอาทีนิ ตีณิ ตตฺถ นิพฺพตฺตมฺปิ อาเนตฺวา
ปุน อิเธว นิพฺพตฺตาเปนฺตีติ สพฺพานิปิ โอรมฺภาคิยาเนว. อนาวตฺติธมฺโมติ
ปฏิสนฺธิวเสน อนาคมนสภาโว.
    ราคโทสโมหานํ ตนุตฺตาติ เอตฺถ กทาจิ ๓- อุปฺปตฺติยา จ ปริยุฏฺฐานมนฺทตาย
จาติ เทฺวธาปิ ตนุภาโว เวทิตพฺโพ. สกทาคามิสฺส หิ ปุถุชฺชนานํ วิย
อภิณฺหํ ราคาทโย น อุปฺปชฺชนฺติ, กทาจิ กรหจิ อุปฺปชฺชนฺติ. อุปฺปชฺชมานา
จ น ปุถุชฺชนานํ วิย พหลพหลา อุปฺปชฺชนฺติ, มกฺขิกปตฺตํ วิย ตนุกา
อุปฺปชฺชนฺติ. ทีฆภาณกติปิฏกมหาสีวตฺเถโร ปนาห "ยสฺมา สกทาคามิสฺส
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ญาติเกติ ลทฺธนามเก        ๒ ม. ลทฺธภาวํ    ๓ ก. เอกทาปิ
ปุตฺตธีตโร โหนฺติ, โอโรธา จ โหนฺติ, ตสฺมา พหลา กิเลสา. อิทํ ปน
ภวตนุกวเสน กถิตนฺ"ติ ตํ อฏฺฐกถายํ "โสตาปนฺนสฺส สตฺต ภเว ฐเปตฺวา
อฏฺฐเม ภเว ภวตนุกํ นตฺถิ, สกทาคามิสฺส เทฺว ภเว ฐเปตฺวา ปญฺจสุ ภเวสุ
ภวตนุกํ นตฺถิ, อนาคามิสฺส รูปารูปภวํ ฐเปตฺวา กามภเว ภวตนุกํ นตฺถิ,
ขีณาสวสฺส กิสฺมิญฺจิ ภเว ภวตนุกํ นตฺถี"ติ วุตฺตตฺตา ปฏิกฺขิตฺตํ โหติ.
    อิมํ โลกนฺติ อิมํ กามาวจรโลกํ สนฺธาย วุตฺตํ. อยํ เหตฺถ อธิปฺปาโย:-
สเจ หิ มนุสฺเสสุ สกทาคามิผลํ ปตฺโต เทเวสุ นิพฺพตฺเตตฺวา อรหตฺตํ
สจฺฉิกโรติ, อิจฺเจตํ กุสลํ. อสกฺโกนฺโต ปน อวสฺสํ มนุสฺสโสกํ อาคนฺตฺวา
สจฺฉิกโรติ. เทเวสุ สกทาคามิผลํ ปตฺโตปิ สเจ มนุสฺเสสุ นิพฺพตฺเตตฺวา อรหตฺตํ
สจฺฉิกโรติ, อิจฺเจตํ กุสลํ. อสกฺโกนฺโต ปน อวสฺสํ เทวโลกํ คนฺตฺวา
สจฺฉิกโรตีติ.
    วินิปตนํ วินิปาโต, นาสฺส วินิปาโต ธมฺโมติ อวินิปาตธมฺโม, จตูสุ อปาเยสุ
อวินิปาตสภาโวติ อตฺโถ. นิยโตติ ธมฺมนิยาเมน นิยโต. สมฺโพธิปรายโณติ
อุปริมคฺคตฺตยสงฺขาตา สมฺโพธิ ปรํ อยนํ อสฺส คติ ปฏิสรณํ อวสฺสํ ปตฺตพฺพาติ
สมฺโพธิปรายโณ. วิเหสาเวสาติ เตสํ เตสํ ญาณคตึ ญาณูปปตฺตึ ญาณาภิสมฺปรายํ
โอโลเกนฺตสฺส กายกิลมโถว เอส อานนฺท ตถาคตสฺสาติ ทีเปติ. จิตฺตวิเหสา
ปน พุทฺธานํ นตฺถิ.
    ธมฺมาทาสนฺติ ธมฺมมยํ อาทาสํ. เยนาติ เยน ธมฺมาทาเสน สมนฺนาคโต.
ขีณาปายทุคฺคติวินิปาโตติ อิทํ นิรยาทีนํเยว เววจนวเสเนว ๑- วุตฺตํ. นิรยาทโย
หิ วฑฺฒิสงฺขาตโต อยโต อเปตตฺตา อปาโย, ทุกฺขสฺส คติ ปฏิสรณนฺติ ทุคฺคติ,
ทุกฺกฏการิโน เอตฺถ วิวสา นิปตนฺตีติ วินิปาโต. นวมํ อุตฺตานเมว.
@เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม. เววจนวเสน

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๑๓ หน้า ๓๖๑-๓๖๒.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=13&A=7875&modeTY=2
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=13&A=7875&modeTY=2
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=19&i=1469
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=19&A=8541
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=19&A=8704
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=19&A=8704
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๑๘
http://84000.org/tipitaka/read/?index_19