ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๑๓ ภาษาบาลีอักษรไทย สํ.อ. (สารตฺถ.๓)

                         ๒. ราชการามวคฺค
                      ๑. สหสฺสภิกฺขุนิสํฆสุตฺตวณฺณนา
    [๑๐๐๗] ทุติยสฺส ปฐเม ราชการาเมติ รญฺญา การิตตฺตา เอวํลทฺธนาเม
อาราเม, ตํ รญฺญา ปเสนทิโกสเลน กตํ. ปฐมโพธิยํ กิร ลาภคฺคยสคฺคปตฺตํ
สตฺถารํ ทิสฺวา ติตฺถิยา จินฺตยึสุ "สมโณ โคตโม ลาภคฺคยสคฺคปตฺโต, น โข
ปเนส อญฺญํ กิญฺจิ สีลํ วา สมาธึ วา นิสฺสาย เอวํ ลาภคฺคยสคฺคปตฺโต.
ภูมิสีสํ ปน เตน คหิตํ, สเจ มยมฺปิ เชตวนสมีเป อารามํ การาเปตุํ
สกฺกุเณยฺยาม, ลาภคฺคปฺปตฺตา ภเวยฺยามา"ติ. เต อตฺตโน อตฺตโน อุปฏฺฐาเก
สมาทเปตฺวา สตสหสฺสมตฺเต กหาปเณ ลภิตฺวา เต อาทาย รญฺโญ สนฺติกํ
อคมํสุ. ราชา "กึ เอตนฺ"ติ ปุจฺฉิ. มยํ เชตวนสมีเป ติตฺถิยารามํ กโรม, สเจ
สมโณ โคตโม วา สมณสฺส โคตมสฺส สาวกา วา อาคนฺตฺวา วาเรสฺสนฺติ,
วาเรตุํ มา อทตฺถาติ ลญฺชํ อทํสุ. ราชา ลญฺชํ คเหตฺวา "คจฺฉถ กาเรถา"ติ
อาห.
    เต คนฺตฺวา อตฺตโน อุปฏฺฐาเกหิ ทพฺพสมฺภาเร อาหราเปตฺวา
ถมฺภุสฺสาปนาทีนิ กโรนฺตา อุจฺจาสทฺทา มหาสทฺทา เอกโกลาหลํ อกํสุ. สตฺถา
คนฺธกุฏิโต นิกฺขมฺม ปมุเข ฐตฺวา "เก ปน เต อานนฺท อุจฺจาสทฺทา
มหาสทฺทา เกวฏฺฏา มญฺเญ มจฺฉวิโลเป"ติ ปุจฺฉิ. ติตฺถิยา ภนฺเต เชตวนสมีเป
ติตฺถิยารามํ กโรนฺตีติ. อานนฺท อิเม สาสเนน ๑- ปฏิวิรุทฺธา ภิกฺขุสํฆสฺส
อผาสุวิหารํ กริสฺสนฺติ, รญฺโญ อาโรเจตฺวา วาราเปหีติ.
    เถโร ภิกฺขุสํเฆน สทฺธึ คนฺตฺวา ราชทฺวาเร อฏฺฐาสิ. รญฺโญ "เถรา
เทว อาคตา"ติ นิเวทยึสุ, ๒- ราชา ลญฺชสฺส คหิตตฺตา น นิกฺขมิ. เถรา
คนฺตฺวา สตฺถุ อาโรจยึสุ. สตฺถา สาริปุตฺตโมคฺคลฺลาเน เปเสสิ. ราชา เตสมฺปิ
ทสฺสนมฺปิ น อทาสิ. เต อาคนฺตฺวา สตฺถุ อาโรจยึสุ "น ภนฺเต ราชา
นิกฺขนฺโต"ติ. สตฺถา ตํขณํเยว พฺยากาสิ "อตฺตโน รชฺเช ฐตฺวา กาลํ กาตุํ
น ลภิสฺสตี"ติ.
    ทุติยทิวเส จ สามํเยว ภิกฺขุสํฆปริวาโร คนฺตฺวา ราชทฺวาเร อฏฺฐาสิ
ราชา "สตฺถา อาคโต"ติ สุตฺวา นิกฺขมิตฺวา นิเวสนํ ปเวเสตฺวา สารปลฺลงฺเก
นิสีทาเปตฺวา ยาคุขชฺชกํ อทาสิ. สตฺถา ปริภุตฺตยาคุขาทนีโย "ยาว ภตฺตํ
นิฏฺฐาติ, ตาว สตฺถุ สนฺติเก นิสีทิสฺสามี"ติ อาคนฺตฺวา นิสินฺนํ ราชานํ "ตยา
มหาราช อิทํ นาม กตนฺ"ติ อวตฺวา "การเณเนว นํ สญฺญาเปสฺสามี"ติ อิทํ
อตีตการณํ อาหริ:- มหาราช ปพฺพชิเต นาม อญฺญมญฺญํ ยุชฺฌาเปตุํ น
วฏฺฏติ. อตีเตปิ อิสโย อญฺญมญฺญํ ยุชฺฌาเปตฺวา สห รฏฺเฐน ราชา สมุทฺทํ
ปวิฏฺโฐติ. กทา ภควาติ.
    อตีเต มหาราช ภุรุรฏฺเฐ ภุรุราชา ๓- นาม รชฺชํ กาเรติ. ปญฺจสตา
ปญฺจสตา เทฺว อิสิคณา ปพฺพตปาทโต โลณมฺพิลเสวนตฺถาย ภุรุนครํ คนฺตฺวา
@เชิงอรรถ:  สี. สาสเน       สี. อาโรจยึสุ
@ ม. กุรุรฏฺเฐ กุรุราชา, ฉ. ภรุรฏฺเฐ ภรุราชา, เอวมุปริปิ
นครสฺส อวิทูเร เทฺว รุกฺขา อตฺถิ, ปฐมํ อาคโต อิสิคโณ เอกสฺส รุกฺขสฺส
มูเล นิสีทิ, ปจฺฉาคโตปิ เอกสฺสาติ. เต ยถาภิรนฺตํ วิหริตฺวา ปพฺพตปาทเมว
อคมํสุ. เต ปุน อาคจฺฉนฺตาปิ อตฺตโน รุกฺขมูเลเยว นิสีทนฺติ. อทฺธาเน
คจฺฉนฺเต เอโก รุกฺโข สุกฺขิ, ตสฺมึ สุกฺเข อาคตา ตาปสา "อยํ รุกฺโข มหา,
อมฺหากมฺปิ เตสมฺปิ ปโหสฺสตี"ติ อิตเรสํ รุกฺขมูลสฺส เอกปเทเส นิสีทึสุ. เต
ปจฺฉา อาคจฺฉนฺตา รุกฺขมูลํ อปวิสิตฺวา พหิ ฐิตาว "กสฺมา ตุเมฺห เอตฺถ
นิสีทถา"ติ อาหํสุ. อาจริยา อมฺหากํ รุกฺโข สุกฺโข, อยํ รุกฺโข มหา, ตุเมฺหปิ
ปวิสถ, ตุมฺหากมฺปิ อมฺหากมฺปิ ปโหสฺสตีติ. เต "น มยํ ปวิสฺสาม ๑- นิกฺขมถ
ตุเมฺห"ติ กถํ วฑฺเฒตฺวา "น ตุเมฺห อตฺตโนว มเนน นิกฺขมิสฺสถา"ติ หตฺถาทีสุ
คเหตฺวา นิกฺกฑฺฒึสุ. เต "โหตุ สิกฺขาเปสฺสาม เน"ติ อิทฺธิยา โสวณฺณมยานิ
เทฺว จกฺกานิ รชตมยํ จ อกฺขํ มาเปตฺวา ปวตฺเตนฺตา ราชทฺวารํ อคมํสุ.
รญฺโญ "เอวรูปํ เทว ตาปสา ปณฺณาการํ คเหตฺวา ฐิตา"ติ นิเวทยึสุ. ราชา
ตุฏฺโฐ "ปกฺโกสถา"ติ เต ปกฺโกสาเปตฺวา "มหากมฺมํ ตุเมฺหหิ กตํ, อตฺถิ โว
กิญฺจิ มยา กตฺตพฺพนฺ"ติ อาห. อาม มหาราช อมฺหากํ นิสินฺนฏฺฐานํ เอกรุกฺขมูลํ
อตฺถิ, ตํ อญฺเญหิ อิสีหิ คหิตํ, ตํ โน ทาเปหีติ. ราชา ปุริเส เปเสตฺวา
ตาปเส นิกฺกฑฺฒาเปสิ.
    เต พหิ ฐิตา "กึ นุ โข ทตฺวา ลภึสู"ติ โอโลกยมานา "อิทํ นามา"ติ
ทิสฺวา "มยมฺปิ ลญฺชํ ทตฺวา ปุน คณฺหิสฺสามา"ติ อิทฺธิยา โสวณฺณมยํ รถปญฺชรํ
มาเปตฺวา อาทาย อคมํสุ. ราชา ทิสฺวา ตุฏฺโฐ "กึ ภนฺเต กาตพฺพนฺ"ติ อาห.
มหาราช อมฺหากํ รุกฺขมูเล อญฺโญ อิสิคโณ นิสินฺโน, ตํ โน รุกฺขมูลํ
ทาเปหี"ติ. ราชา ปุริเส เปเสตฺวา เต นิกฺกฑฺฒาเปสิ. ตาปสา อญฺญมญฺญํ กลหํ
@เชิงอรรถ:  สี. ปวิสฺสิสฺสาม
กตฺวา "อนนุจฺฉวิกํ อเมฺหหิ กตนฺ"ติ วิปฺปฏิสาริโน หุตฺวา ปพฺพตปาทเมว
อคมํสุ. ตโต เทวตา "อยํ ราชา ทฺวินฺนมฺปิ อิสิคณานํ หตฺถโต ลญฺชํ
คเหตฺวา อญฺญมญฺญํ กลหํ กาเรสี"ติ กุชฺฌิตฺวา มหาสมุทฺทํ อุพฺพฏฺเฏตฺวา
ตสฺส รญฺโญ วิชิตํ โยชนสหสฺสมตฺตฏฺฐานํ สมุทฺทเมว อกํสุ.
         อิสีนอนฺตรํ กตฺวา       ภุรุราชาติ เม สุตํ
         อุจฺฉินฺโน สห รฏฺเฐหิ    ส ราชา วิภวํ คโตติ ๑-
    เอวํ ภควตา อิมสฺมึ อตีเต ทสฺสิเต ๒- ยสฺมา พุทฺธานํ นาม กถา
โอกปฺปนิยา โหติ, ตสฺมา ราชา อตฺตโน กิริยํ สลฺลกฺเขตฺวา "อนุปธาเรตฺวา
มยา อกตฺตพฺพํ กมฺมํ กตนฺ"ติ "คจฺฉถ ภเณ ติตฺถิเย นิกฺกฑฺฒาเปตฺวา จินฺเตสิ
"มยา การิโต วิหาโร นาม นตฺถิ, ตสฺมึเยว ฐาเน วิหารํ กาเรสฺสามี"ติ เตสํ
ทพฺพสมฺภาเรหิ อทตฺวา วิหารํ กาเรสิ. ตํ สนฺธาเยตํ วุตฺตํ.


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๑๓ หน้า ๓๖๓-๓๖๖. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=13&A=7921&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=13&A=7921&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=19&i=1481              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=19&A=8632              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=19&A=8803              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=19&A=8803              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๑๘ http://84000.org/tipitaka/read/?index_19

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]