ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๑๓ ภาษาบาลีอักษรไทย สํ.อ. (สารตฺถ.๓)

                       ๓. โลกนฺตคมนสุตฺตวณฺณนา
       [๑๑๖] ตติเย โลกสฺสาติ จกฺกวาฬโลกสฺส. โลกสฺส อนฺตนฺติ สงฺขารโลกสฺส
อนฺตํ. วิหารํ ปาวิสีติ "มยิ วิหารํ ปวิฏฺเฐ อิเม ภิกฺขู อิมํ อุทฺเทสํ
อานนฺทํ ปุจฺฉิสฺสนฺติ, โส จ เตสํ มม สพฺพญฺญุตญาเณน สํสนฺทิตฺวา กเถสฺสติ.
ตโต นํ โถเมสฺสามิ, มม โถมนํ สุตฺวา ภิกฺขู อานนฺทํ อุปสงฺกมิตพฺพํ, วจนมฺปิสฺส
๑- โสตพฺพํ สทฺธาตพฺพํ มญฺญิสฺสนฺติ, ตํ เนสํ ภวิสฺสติ ทีฆรตฺตํ หิตาย
สุขายา"ติ จินฺเตตฺวา สงฺขิตฺเตน ภาสิตสฺส วิตฺถาเรน อตฺถํ อวิภชิตฺวาว
นิสินฺนาสเน อนฺตรหิโต คนฺธกุฏิยํ ปาตุรโหสิ. เตน วุตฺตํ "อุฏฺฐายาสนา วิหารํ
ปาวิสี"ติ.
       สตฺถุ เจว สํวณฺณิโตติ สตฺถารา จ ปสตฺโถ. วิญฺญูนนฺติ อิทมฺปิ กรณตฺเถ
สามิวจนํ, ปณฺฑิเตหิ สพฺรหฺมจารีหิ จ สมฺภาวิโตติ อตฺโถ. ปโหตีติ สกฺโกติ.
อติกฺกมฺเมว มูลํ อติกฺกมฺเมว ขนฺธนฺติ สาโร นาม มูเล วา ขนฺเธ วา ภเวยฺย,
ตมฺปิ อติกฺกมิตฺวาติ อตฺโถ. เอวํสมฺปทมิทนฺติ เอวํสมฺปตฺติกํ, อีทิสนฺติ อตฺโถ.
อติสิตฺวาติ อติกฺกมิตฺวา. ชานํ ชานาตีติ ชานิตพฺพเมว ชานาติ. ปสฺสํ ปสฺสตีติ
ปสฺสิตพฺพเมว ปสฺสติ. ยถา วา เอกจฺโจ วิปรีตํ คณฺหนฺโต ชานนฺโตปิ น
ชานาติ, ปสฺสนฺโตปิ น ปสฺสติ, น เอวํ ภควา. ภควา ปน ชานนฺโต ชานาติ,
ปสฺสนฺโต ปสฺสติเยว. สฺวายํ ทสฺสนปริณายกฏฺเฐน จกฺขุภูโต. วิทิตกรณฏฺเฐน
ญาณภูโต. อวิปรีตสภาวฏฺเฐน ปริยตฺติธมฺมปวตฺตนโต วา หทเยน จินฺเตตฺวา
วาจาย นิจฺฉาริตธมฺมมโยติ ธมฺมภูโต. เสฏฺฐฏฺเฐน พฺรหฺมภูโต. อถวา จกฺขุ
วิย ภูโตติ จกฺขุภูโต. เอวเมเตสุ ปเทสุ อตฺโถ เวทิตพฺโพ. สฺวายํ ธมฺมสฺส
วตฺตนโต วตฺตา. ปวตฺตนโต ปวตฺตา. หตฺถํ นีหริตฺวา ทสฺสนสมตฺถตาย อตฺถสฺส
นินฺเนตา. อมตาธิคมาย ๒- ปฏิปตฺตึ เทเสตีติ อมตสฺส ทาตา.
       อครุํ กริตฺวาติ ปุนปฺปุนํ ยาจาเปนฺโตปิ หิ ครุํ กโรติ นาม. อตฺตโน
เสกฺขปฏิสมฺภิทาญาเณ ฐตฺวา สิเนรุปาทโต วาลิกํ อุทฺธรมาโน วิย ทุวิญฺเญยฺยํ
กตฺวา กเถนฺโตปิ ครุํ กโรติเยว นาม. เอวํ อกตฺวา อเมฺห ปุนปฺปุนํ
อยาจาเปตฺวา สุวิญฺเญยฺยมฺปิ โน กตฺวา กเถหีติ วุตฺตํ โหติ.
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. วจนญฺจสฺส      ม. อมตาธิคมสฺส
      ยํ โข โวติ ยํ โข ตุมฺหากํ. จกฺขุนา โข อาวุโส โลกสฺมึ โลกสญฺญี
โหติ โลกมานีติ จกฺขุํ หิ โลเก อปฺปหีนทิฏฺฐิปุถุชฺชโน สตฺตโลกวเสน โลโกติ
สญฺชานาติ เจว มญฺญติ จ, ตถา จกฺกวาฬโลกวเสน. น หิ อญฺญตฺร
จกฺขฺวาทีหิ ทฺวาทสอายตเนหิ ตสฺส สา สญฺญา วา มาโน วา อุปฺปชฺชติ.
เตน วุตฺตํ "จกฺขุนา โข อาวุโส โลกสฺมึ โลกสญฺญี โหติ โลกมานี"ติ. อิมสฺส
จ โลกสฺส คมเนน อนฺโต นาม ญาตุํ วา ทฏฺฐุํ วา ปตฺตุํ วา น สกฺกา.
ลุชฺชนฏฺเฐน ปน ตสฺเสว จกฺขฺวาทิเภทสฺส โลกสฺส นิพฺพานสงฺขาตํ อนฺตํ
อปฺปตฺวา วฏฺฏทุกฺขสฺส อนฺตกิริยา นาม นตฺถีติ เวทิตพฺพา.
     เอวํ ปญฺหํ วิสฺสชฺเชตฺวา อิทานิ "สาวเกน ปโญฺห กถิโตติ มา
นิกฺกงฺขา อหุวตฺถ, อยํ ภควา สพฺพญฺญุตญาณตุลํ คเหตฺวา นิสินฺโน,
อิจฺฉมานา ตเมว อุปสงฺกมิตฺวา นิกฺกงฺขา โหถา"ติ อุยฺโยเชนฺโต อากงฺขมานา
ปนาติอาทิมาห.
     อิเมหิ อากาเรหีติ อิเมหิ การเณหิ จกฺกวาฬโลกสฺส อนฺตาภาวการเณหิ
เจว สงฺขารโลกสฺส อนฺตาปตฺติการเณหิ จ.
     อิเมหิ ปเทหีติ อิเมหิ อกฺขรสมฺปิณฺฑเนหิ. พฺยญฺชเนหีติ ปาฏิเยกฺกอกฺขเรหิ.
     ปณฺฑิโตติ ปณฺฑิจฺเจน สมนฺนาคโต. จตูหิ การเณหิ ปณฺฑิโต ธาตุกุสโล
อายตนกุสโล ปจฺจยาการกุสโล การณาการณกุสโลติ. มหาปญฺโญติ มหนฺเต
อตฺเถ มหนฺเต ธมฺเม มหนฺตา นิรุตฺติโย มหนฺตานิ ปฏิภานานิ
ปริคฺคณฺหณสมตฺถตาย มหาปญฺญาย สมนฺนาคโต. ยถา ตํ อานนฺเทนาติ ยถา อานนฺเทน
พฺยากตํ,
     ตํ สนฺธาย วุตฺตํ. ยถา อานนฺเทน ตํ พฺยากตํ, อหมฺปิ ตํ เอวเมว
พฺยากเรยฺยนฺติ อตฺโถ.


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๑๓ หน้า ๓๘-๔๐. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=13&A=821&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=13&A=821&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=18&i=169              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=18&A=2411              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=18&A=2339              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=18&A=2339              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๑๘ http://84000.org/tipitaka/read/?index_18

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]