ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๑๓ ภาษาบาลีอักษรไทย สํ.อ. (สารตฺถ.๓)

                     ๔-๕. ภารทฺวาชสุตฺตาทิวณฺณนา
    [๑๒๗-๑๒๘] จตุตฺเถ ปิณฺฑํ อุลมาโน ปริเยสมาโน ปพฺพชิโตติ
ปิณฺโฑโล. โส กิร ปริชิณฺณโภโค พฺราหฺมโณ อโหสิ. อถ ภิกฺขุสํฆสฺส
ลาภสกฺการํ ทิสฺวา ปิณฺฑตฺถาย นิกฺขมิตฺวา ปพฺพชิโต, โส มหนฺตํ กปลฺลปตฺตํ
คเหตฺวา จรติ, เตน กปลฺลปูรํ ยาคุํ ปิวติ, กปลฺลปูรปูเว ขาทติ, กปลฺลปูรํ
ภตฺตํ ภุญฺชติ. อถสฺส มหคฺฆสภาวํ สตฺถุ อาโรจยึสุ. สตฺถา ตสฺส ปตฺตถวิกํ
นานุชานิ. เหฏฺฐามญฺเจ ปตฺตํ นิกุชฺเชตฺวา ฐเปติ. โส ฐเปนฺโตปิ ฆํสนฺโตว
ปณาเมตฺวา ฐเปติ, คณฺหนฺโตปิ ฆํสนฺโตว อากฑฺฒิตฺวา คณฺหาติ. ตํ คจฺฉนฺเต
กาเล ฆํสเนน ปริกฺขีณํ นาฬิโกทนมตฺตเมว คณฺหณกํ ชาตํ. ตโต สตฺถุ
อาโรเจสุํ, อถสฺส สตฺถา ปตฺตถวิกํ อนุชานิ. เถโร อปเรน สมเยน อินฺทฺริยภาวนํ
ภาเวตฺวา อคฺคผเล อรหตฺเต ปติฏฺฐาสิ. อิติ โส ปิณฺฑตฺถาย ปพฺพชิตตฺตา
ปิณฺโฑโล, โคตฺเตน ปน ภารทฺวาโชติ อุภยํ เอกโต กตฺวา ปิณฺโฑลภารทฺวาโชติ
วุจฺจติ.
       อุปสงฺกมีติ อุคฺคตุคฺคเตหิ มหาอมจฺเจหิ ปริวุโต อุปสงฺกมิ. เถโร กิร
เอกทิวสํ สาวตฺถิยํ ปิณฺฑาย จริตฺวา กตภตฺตกิจฺโจ นิทาฆสมเย สีตฏฺฐาเน
ทิวาวิหารํ นิสีทิสฺสามีติ อากาเสน คนฺตฺวา คงฺคาตีเร อุเทนสฺส รญฺโญ
อุทกฏฺฐานํ นาม ๑- อุยฺยานํ อตฺถิ, ตตฺถ วิจริตฺวา ๒- อญฺญตรสฺมึ รุกฺขมูเล
ทิวาวิหารํ นิสีทิ สีเตน อุทกวาเตน วีชิยมาโน.
    อุเทโนปิ โข นาม ราชา สตฺตาหํ มหาปานํ ปิวิตฺวา สตฺตเม ทิวเส
อุยฺยานํ ปฏิชคฺคาเปตฺวา มหาชนปริวาโร อุยฺยานํ คนฺตฺวา มงฺคลสิลาปตฺเต
อตฺถตาย เสยฺยาย นิปชฺชิ. ตสฺส เอกา ปริจาริกา ปาเท สมฺพาหมานา นิสินฺนา.
ราชา กเมน นิทฺทํ โอกฺกมิ. ตสฺมึ นิทฺทํ โอกฺกมนฺเต นาฏกิตฺถิโย "ยสฺสตฺถาย
มยํ คีตาทีนิ ปโยเชยฺยาม, โส นิทฺทํ อุปคโต, น จ นิทฺทากาเล ปหาสํ ๓-
กาตุํ วฏฺฏตี"ติ อตฺตโน อตฺตโน ตูริยานิ ฐเปตฺวา อุยฺยานํ ปกฺกนฺตา. ตา
ตตฺถ ตตฺถ ผลาผลานิ ขาทมานา ปุปฺผานิ ปิลนฺธมานา วิจรนฺติโย เถรํ ทิสฺวา
"มา สทฺทมกริตฺถา"ติ อญฺญมญฺญํ นิวารยมานา วนฺทิตฺวา นิสีทึสุ. เถโร "อิสฺสา
ปหาตพฺพา, มจฺเฉรํ วิโนเทตพฺพนฺ"ติอาทินา นเยน ตาสํ ธมฺมกถํ ๔- กเถสิ.
     สาปิ โข รญฺโญ ปาเท สมฺพาหมานา นิสินฺนา อิตฺถี ปาเท จาเลตฺวา
ราชานํ ปโพเธสิ. โส "กหนฺตา คตา"ติ ปุจฺฉิ. กึ ตาสํ ตุเมฺหหิ, ตา เอกํ สมณํ
ปริวาเรตฺวา นิสินฺนาติ. ราชา กุทฺโธ อุทฺธเน ปกฺขิตฺตโลณํ วิย ตฏตฏายมาโน
อุฏฺฐหิตฺวา "ตมฺพกิปิลฺลิกาหิ นํ ขาทาเปสฺสามี"ติ คจฺฉนฺโต เอกสฺมึ อโสกรุกฺเข
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. อุทปานํ นาม           ฉ.ม. ปวิสิตฺวา
@ ฉ.ม. มหาสทฺทํ           ฉ.ม. อนุรูปํ ธมฺมกถํ
ตมฺพกิปิลฺลิกานํ ปุฏํ ทิสฺวา หตฺเถนากฑฺฒิตฺวา สาขํ คณฺหิตุํ นาสกฺขิ.
กิปิลฺลิกานํ ปุโฏ ฉินฺทิตฺวา ๑- รญฺโญ สีเส ปติ, สกลสรีรํ สาลิถุเสหิ ปริกิณฺณํ
วิย ทณฺฑทีปิกาหิ ฌาปิยมานํ ๒- วิย จ อโหสิ. เถโร รญฺโญ ทุฏฺฐภาวํ ญตฺวา
อิทฺธิยา อากาสํ ปกฺขนฺทิ. ตาปิ อิตฺถิโย อุฏฺฐาย รญฺโญ สนฺติกํ คนฺตฺวา
สรีรํ ปุญฺฉนฺติโย วิย ภูมิยํ ปติตปติตา กิปิลฺลิกาโย คเหตฺวา สรีเร ขิปมานา
สพฺพา มุขสตฺตีหิ วิชฺฌึสุ "กึ นาเมตํ, อญฺเญ ราชาโน ปพฺพชิเต ทิสฺวา
วนฺทนฺติ, ปญฺหํ ปุจฺฉนฺติ, อยํ ปน ราชา กิปิลฺลิกปุฏํ สีเส ภินฺทิตุกาโม
ชาโต"ติ.
    ราชา อตฺตโน อปราธํ ทิสฺวา อุยฺยานปาลํ ปกฺโกสาเปตฺวา ปุจฺฉิ "กึ
เอส ปพฺพชิโต อญฺเญสุปิ ทิวเสสุ อิธ อาคจฺฉตี"ติ. อาม เทวาติ. อิธ ตฺวํ
อาคตทิวเส มยฺหํ อาโรเจยฺยาสีติ. เถโรปิ กติปาเหเนว ปุน อาคนฺตฺวา รุกฺขมูเล
นิสีทิ. อุยฺยานปาโล ทิสฺวา "มหนฺโต เม อยํ ปณฺณากาโร"ติ เวเคน คนฺตฺวา
รญฺโญ อาโรเจสิ. ราชา อุฏฺฐหิตฺวา สงฺขปณวาทิสทฺทํ นิวาเรตฺวา อุคฺคตุคฺคเตหิ
อมจฺเจหิ สทฺธึ อุยฺยานํ อคมาสิ. เตน วุตฺตํ "อุปสงฺกมี"ติ.
    อนิกีฬิตาวิโน กาเมสูติ ยา กาเมสุ กามกีฬิตํ ๓- อกีฬิตปุพฺพา,
อปริภุตฺตกามาติ อตฺโถ. อทฺธานญฺจ อาปาเทนฺตีติ ปเวณึ ปฏิปาเทนฺติ, ทีฆรตฺตํ
อนุพนฺธาเปนฺติ. มาตุมตฺตีสูติ มาตุปมาณาสุ. โลกสฺมึ หิ มาตา ภคินี ธีตาติ
อิทํ ติวิธํ ครุการมฺมณํ นาม, อิติ ครุการมฺมเณน ๔- อุปนิพนฺธํ จิตฺตํ
โสเธตุํ ๕- น ลภตีติ ทสฺเสนฺโต เอวมาห. อถสฺส เตน ปเญฺหน จิตฺตํ
อโนตรนฺตํ ทิสฺวา ภควตา ปฏิกูลมนสิการวเสน จิตฺตูปนิพนฺธนตฺถํ วุตฺตํ
พตฺตึสาการกมฺมฏฺฐานํ กเถสิ.
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. ฉิชฺชิตฺวา     ฉ.ม. ฑยฺหมานํ     ฉ.ม. กามกีฬา, ตํ
@ ฉ.ม. ครุการมฺมเณ        ฉ.ม. วิโมเจตุํ
    อภาวิตกายาติ อภาวิตปญฺจทฺวาริกกายา. เตสนฺตํ ทุกฺกรํ โหตีติ เตสํ ตํ
อสุภกมฺมฏฺฐานํ ภาเวตุํ ทุกฺกรํ โหติ. อิติสฺส อิมินาปิ จิตฺตํ อโนตรนฺตํ ทิสฺวา
อินฺทฺริยสํวรสีลํ กเถสิ. อินฺทฺริยสํวรสฺมึ หิ อุปนิพนฺธจิตฺตํ วิโสธิตุํ ๑- น
ลภติ. ราชา ตํ สุตฺวา ตตฺถ โอติณฺณจิตฺโต อจฺฉริยํ โภ ภารทฺวาชาติอาทิมาห.
    อรกฺขิเตเนว กาเยนาติอาทีสุ หตฺถปาเท กีฬาเปนฺโต คีวํ ปริวตฺเตนฺโต
กายํ น รกฺขติ นาม, นานปฺปการํ ทุฏฺฐุลฺลํ กเถนฺโต วจนํ น รกฺขติ นาม,
กามวิตกฺกาทโย วิตกฺเกนฺโต จิตฺตํ น รกฺขติ นาม. รกฺขิเตเนว กาเยนาติอาทีสุ
วุตฺตวิปริยาเยน อตฺโถ เวทิตพฺโพ.
      อติวิย มํ ตสฺมึ สมเย โลภธมฺมา ปริสหนฺตีติ มํ ตสฺมึ สมเย อติกฺกมิตฺวา
โลโภ อธิภวตีติ อตฺโถ. อุปฏฺฐิตาย สติยาติ กายคตาย สติยา อุปฏฺฐิตาย.
น มํ ตถา ตสฺมึ สมเยติ ตสฺมึ สมเย มํ ยถา ปุพฺเพ, น ตถา โลโภ
อติกฺกมิตฺวา อุปฺปชฺชตีติ อตฺโถ. ปริสหนฺตีติ ปทสฺส อุปฺปชฺชนฺตีติปิ อตฺโถเยว.
อิติ อิมสฺมึ สุตฺเต ตโย กายา กถิตา. กถํ? "อิมเมว กายนฺ"ติ เอตฺถ หิ
กรชกาโย กถิโต, "ภาวิตกาโย"ติ เอตฺถ ปญฺจทฺวาริกกาโย, "รกฺขิเตเนว
กาเยนา"ติ เอตฺถ โจปนกาโย, กายวิญฺญตฺตีติ อตฺโถ. ปญฺจมํ อุตฺตานเมว.


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๑๓ หน้า ๔๔-๔๗. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=13&A=945&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=13&A=945&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=18&i=195              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=18&A=2904              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=18&A=2822              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=18&A=2822              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๑๘ http://84000.org/tipitaka/read/?index_18

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]