บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ |
๘. กลฺยาณมิตฺตตาทิวคฺควณฺณนา [๗๑] อฏฺฐมสฺส ปฐเม กลฺยาณมิตฺตตาติ กลฺยาณา มิตฺตา อสฺสาติ กลฺยาณมิตฺโต, ตสฺส ภาโว กลฺยาณมิตฺตตา. เสสํ วุตฺตปฏิปกฺขนเยน เวทิตพฺพํ. [๗๒-๗๓] ทุติเย อนุโยโคติ โยโค ปโยโค. อนนุโยโคติ อโยโค อปฺปโยโค. อนุโยคาติ อนุโยเคน. อนนุโยคาติ อนนุโยเคน. กุสลานํ ธมฺมานนฺติ จตุภูมิกกุสลานํ ธมฺมานํ. ตติยํ อุตฺตานตฺถเมว. [๗๔] จตุตฺเถ โพชฺฌงฺคาติ พุชฺฌนกสตฺตสฺส องฺคภูตา สตฺต ธมฺมา. ยาย วา ธมฺมสามคฺคิยา โส พุชฺฌติ, วฏฺฏโต ๑- วา วุฏฺฐาติ, จตุสจฺจธมฺมํ วา สจฺฉิกโรติ. ตสฺสา โพธิยา องฺคภูตาติปิ โพชฺฌงฺคา. "โพชฺฌงฺคาติ เกนตฺเถน โพชฺฌงฺคา, พุชฺฌนฺตีติ โพชฺฌงฺคา, อนุพุชฺฌนฺตีติ โพชฺฌงฺคา, ปฏิพุชฺฌนฺตีติ โพชฺฌงฺคา, สมฺพุชฺฌนฺตีติ โพชฺฌงฺคา, โพธาย สํวตฺตนฺตีติ โพชฺฌงฺคา"ติ ๒- เอวํ ปเนตํ ปทํ วิภตฺตเมว. [๗๕] ปญฺจเม ภาวนาปาริปูรึ คจฺฉนฺตีติ อิมินา ปเทน โพชฺฌงฺคานํ ยาถาวสรสภูมิ นาม กถิตา. สา ปเนสา จตุพฺพิธา โหติ วิปสฺสนา วิปสฺสนาปาทกชฺฌานํ มคฺโค ผลนฺติ. ตตฺถ วิปสฺสนาย อุปฺปชฺชนกาเล โพชฺฌงฺคา กามาวจรา โหนฺติ, วิปสฺสนาปาทกชฺฌานมฺหิ อุปฺปชฺชนกาเล รูปาวจรา อรูปาวจรา, มคฺคผเลสุ อุปฺปชฺชนกาเล โลกุตฺตรา. อิติ อิมสฺมึ สุตฺเต โพชฺฌงฺคา จตุภูมิกา กถิตา. [๗๖] ฉฏฺฐสฺส อตฺถุปฺปตฺติโก นิกฺเขโป. อตฺถุปฺปตฺติยญฺเจตํ ๓- นิกฺขิตฺตํ. สมฺพหุลา กิร ภิกฺขู ธมฺมสภายํ สนฺนิสินฺนา. เตสํ อนฺตเร พนฺธุลมลฺลเสนาปตึ อารพฺภ อยํ กถา อุทปาทิ "อาวุโส อสุกํ นาม กุลํ ปุพฺเพ พหุญาติกํ อโหสิ พหุปกฺขํ, @เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม. สมฺโมหนิทฺทาโต ๒ ขุ.ปฏิ. ๓๑/๕๕๗/๔๖๓ โพชฺฌงฺคกถา @๓ ฉ.ม.,อิ. อฏฺฐุปฺปตฺติยํ เหตํ อิทานิ อปฺปญาติกํ อปฺปปกฺขํ ชาตนฺ"ติ. อถ ภควา เตสํ จิตฺตวารํ ๑- ญตฺวา "มยิ คเต มหตี เทสนา ภวิสฺสตี"ติ ญตฺวา คนฺธกุฏิโต นิกฺขมฺม ธมฺมสภายํ ปญฺญตฺตปวรพุทฺธาสเน นิสีทิตฺวา "กาย นุตฺถ ภิกฺขเว เอตรหิ กถาย สนฺนิสินฺนา"ติ อาห. อถ ๒- ภควา อญฺญา คามนิคมาทิกถา นตฺถิ, อสุกํ ปน กุลํ ๓- ปุพฺเพ พหุญาติกํ อโหสิ พหุปกฺขํ, อิทานิ อปฺปญาติกํ อปฺปปกฺขํ ชาตนฺติ วทนฺตา นิสินฺนมฺหาติ. สตฺถา อิมิสฺสา อตฺถุปฺปตฺติยา อปฺปมตฺติกา เอสา ภิกฺขเว ปริหานีติ อิทํ สุตฺตํ อารภิ. ตตฺถ อปฺปมตฺติกาติ ปริตฺตา ปริตฺตปฺปมาณา. เอตาย หิ ปริหานิยา สคฺคโต วา มคฺคโต วา ปริหานิ นาม นตฺถิ, ทิฏฺฐธมฺมิกปริหานิมตฺตเมเวตนฺติอาทิมาห. เอตํ ปติกิฏฺฐนฺติ เอตํ ปจฺฉิมํ เอตํ ลามกํ. ยทิทํ ปญฺญาปริหานีติ ยา เอสา มม สาสเน กมฺมสฺสกตปญฺญาย ฌานปญฺญาย วิปสฺสนาปญฺญาย มคฺคปญฺญาย ผลปญฺญาย จ ปริหานิ, เอสา ปจฺฉิมา เอสา ลามกา เอสา ฉฑฺฑนียาติ อตฺโถ. [๗๗] สตฺตมํปิ อตฺถุปฺปตฺติยเมว กถิตํ. ธมฺมสภายํ กิร นิสินฺเนสุ ภิกฺขุสํเฆสุ เอกจฺเจ เอวมาหํสุ "อสุกํ นาม กุลํ ปุพฺเพ อปฺปญาติกํ อปฺปปกฺขํ อโหสิ, ตํ อิทานิ พหุญาติกํ พหุปกฺกํ ชาตนฺ"ติ. กํ สนฺธาย เอวมาหํสูติ. วิสาขํ อุปาสิกํ เวสาลิยญฺจ ลิจฺฉวี. สตฺถา เตสํ จิตฺตวารํ ญตฺวา ปุริมนเยเนว อาคนฺตฺวา ธมฺมาสเน นิสินฺโน "กาย นุตฺถ ภิกฺขเว เอตรหิ กถาย สนฺนิสินฺนา"ติ ปุจฺฉิ. เต ยถาภูตํ กถยึสุ. สตฺถา อิมิสฺสา อตฺถุปฺปตฺติยา ๔- อิมํ สุตฺตํ อารภิ. ตตฺถ อปฺปมตฺติกาติ ตํ สมฺปตฺตึ นิสฺสาย สคฺคํ วา มคฺคํ วา สมฺปตฺตานํ อภาวโต ปริตฺตา. ยทิทํ ปญฺญาวุฑฺฒีติ กมฺมสฺสกตปญฺญาทีนํ วุฑฺฒิ. ตสฺมาติ ยสฺมา ญาตีนํ วุฑฺฒิ นาม ทิฏฺฐธมฺมิกมตฺตา อปฺปา ปริตฺตา, สคฺคํ วา มคฺคํ วา ปาเปตุํ อสมตฺถา, ตสฺมา. ปญฺญาวุฑฺฒิยาติ กมฺมสฺสกตาทิปญฺญาวุฑฺฒิยา. @เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม.,อิ. จิตฺตาจารํ. เอวมุปริปิ ๒ ฉ.ม.,อิ. อยํ สทฺโท น ทิสฺสติ @๓ ฉ.ม.,อิ. อสุกํ นาม ๔ ฉ.ม. อฏฺฐุปฺปตฺติยา. เอวมุปริปิ [๗๘] อฏฺฐมํปิ อตฺถุปฺปตฺติยเมว กถิตํ. สมฺพหุลา กิร ภิกฺขู ธมฺมสภายํ สนฺนิสินฺนา มหาธนเสฏฺฐิปุตฺตํ อารพฺภ "อสุกํ นาม กุลํ ปุพฺเพ มหาโภคํ มหาหิรญฺญสุวณฺณํ อโหสิ, ตํ อิทานิ อปฺปโภคํ ชาตนฺ"ติ กถยึสุ. สตฺถา ปุริมนเยเนว อาคนฺตฺวา เตสํ วจนํ สุตฺวา อิมํ สุตฺตํ อารภิ. [๗๙] นวมํปิ อตฺถุปฺปตฺติยเมว วุตฺตํ. ธมฺมสภายํ กิร สนฺนิสินฺนา ภิกฺขู กากวลิยเสฏฺฐิญฺจ ปุณฺณเสฏฺฐิญฺจ อารพฺภ "อสุกํ นาม กุลํ ปุพฺเพ อปฺปโภคํ อโหสิ, ตํ อิทานิ มหาโภคํ ชาตนฺ"ติ กถยึสุ. สตฺถา ปุริมนเยเนว อาคนฺตฺวา เตสํ วจนํ สุตฺวา อิมํ สุตฺตํ อารภิ. เสสํ อิเมสุ ทฺวีสุปิ เหฏฺฐา วุตฺตนเยเนว เวทิตพฺพํ. [๘๐] ทสมํปิ อตฺถุปฺปตฺติยํ วุตฺตํ. ธมฺมสภายํ กิร ภิกฺขู โกสลมหาราชานํ อารพฺภ "อสุกํ นาม กุลํ ปุพฺเพ มหายสํ มหาปริวารํ อโหสิ, อิทานิ อปฺปยสํ อปฺปปริวารํ ชาตนฺ"ติ กถยึสุ. สตฺถา ปุริมนเยเนว อาคนฺตฺวา เตสํ วจนํ สุตฺวา อิมํ เทสนํ ๑- อารภิ. เสสํ วุตฺตนเยเนว เวทิตพฺพํ. กลฺยาณมิตฺตตาทิวคฺควณฺณนา นิฏฺฐิตา. อฏฺฐโม วคฺโค. -------------- @เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม. ธมฺมเทสนํอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๑๔ หน้า ๗๓-๗๕. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=14&A=1708&modeTY=2 The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=14&A=1708&modeTY=2 อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=20&i=72 เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=20&A=291 พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=20&A=314 The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=20&A=314 สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๐ http://84000.org/tipitaka/read/?index_20
|
บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑.
การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย.
หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]