ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๑๕ ภาษาบาลีอักษรไทย องฺ.อ. (มโนรถ.๒)

                       ๔. กาฬการามสุตฺตวณฺณนา
     [๒๔] จตุตฺถํ อตฺถุปฺปตฺติยํ นิกฺขิตฺตํ. กตราย อตฺถุปฺปตฺติยาติ ๔- ทสพลสฺส
คุณกถาย. อนาถปิณฺฑิกสฺส กิร ธีตา จูฬสุภทฺทา "สาเกตนคเร กาฬกเสฏฺฐิปุตฺตสฺส ๕-
เคหํ คมิสฺสามี"ติ สตฺถารํ อุปสงฺกมิตฺวา "ภนฺเต อหํ มิจฺฉาทิฏฺฐิกกุลํ คจฺฉามิ.
สเจ ตตฺถ สกฺการํ ลภิสฺสามิ, เอกสฺมึ ปุริเส เปสิยมาเน ปปญฺโจ ภวิสฺสติ, มํ
อาวชฺเชยฺยาถ ภควา"ติ ปฏิญฺญํ คเหตฺวา อคมาสิ. เสฏฺฐี "สุณิสา เม
อาคตา"ติ มงฺคลํ กโรนฺโต ๖- พหุํ ขาทนียโภชนียํ ปฏิยาเทตฺวา
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. สพฺพํ โลกํ อภิญฺญาติ       ปาลิ. อนุสฺสโยติ
@ ม. ปหีนฏฺเฐน                ฉ.ม. อตฺถุปฺปตฺติยนฺติ
@ ม. โกฬิกเสฏฺฐิปุตฺตสฺส          ฉ.ม. กโรนฺโตว

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๐๔.

ปญฺจ อเจลกสตานิ นิมนฺเตสิ. โส เตสุ นิสินฺเนสุ "ธีตา เม อาคนฺตฺวา อรหนฺเต วนฺทตู"ติ จูฬสุภทฺทาย เปเสสิ. อาคตผลา อริยสาวิกา อรหนฺเตติ วุตฺตมตฺเตเยว "ลาภา วต เม"ติ อุฏฺฐหิตฺวา คตา เต นิสฺสิริกทสฺสเน อเจลเก ทิสฺวาว "สมณา นาม น เอวรูปา โหนฺติ ตาต, เยสํ ๑- เนว อชฺฌตฺตํ หิริ, น พหิทฺธา โอตฺตปฺปํ อตฺถี"ติ วตฺวา "น อิเม สมณา"ติ ๒- เขฬํ ปาเตตฺวา นิวตฺติตฺวา อตฺตโน วสนฏฺฐานเมว คตา. ตโต อเจลกา "มหาเสฏฺฐิ กุโต เต เอวรูปา กาลกณฺณี ลทฺธา, กึ สกลชมฺพูทีเป อญฺญา ทาริกา นตฺถี"ติ เสฏฺฐึ ปริภาสึสุ. โส "อาจริยา ชานิตฺวา วา กตํ โหตุ อชานิตฺวา วา, อหเมตฺถ ชานิสฺสามี"ติ อเจลเก อุยฺโยเชตฺวา สุภทฺทาย สนฺติกํ คนฺตฺวา "อมฺม กสฺมา เอวรูปํ อกาสิ, กสฺมา อรหนฺเต ลชฺชาเปสี"ติ อาห. ตาต อรหนฺตา นาม น เอวรูปา โหนฺตีติ. อถ นํ โส อาห:- "กีทิสา สมณา ตุยฺหํ พาฬฺหํ โข เน ปสํสสิ กึสีลา กึสมาจารา ตมฺเม อกฺขาหิ ปุจฺฉิตา"ติ. สา อาห:- "สนฺตินฺทฺริยา สนฺตมานสา สนฺตคุณมคฺคสณฺฐิตา ๓- โอกฺขิตฺตจกฺขู มิตภาณี ตาทิสา สมณา มม. วสนฺติ วนโมคยฺห นาโค เฉตฺวาว พนฺธนํ เอกานิยา ๔- อทุติยา ตาทิสา สมณา มมา"ติ. @เชิงอรรถ: ม. เตสํ ฉ.ม. "น อิเม สมณา, ธีธี"ติ @ ม. สนฺตํ เตสํ คตํ ฐิตํ (ฏีกายํ ปาฐนฺตรํ, ธมฺมปทฏฺฐกถายํ จ) @สนฺตเตชา คุเณ ฐิตา, ฉ.สนฺตมนา สนฺตเตชา คุณ- @มคฺคสณฺฐิตา สี. เอกากิยา, ฉ.ม. เอกกิยา

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๐๕.

เอวญฺจ ปน วตฺวา เสฏฺฐิสฺส ปุรโต ฐิตา ๑- ติณฺณํ รตนานํ คุณํ กเถสิ. เสฏฺฐี ตสฺสา วจนํ สุตฺวา "ยทิ เอวํ, ตว สมเณ อาเนตฺวา มงฺคลํ กโรมา"ติ. สา ปุจฺฉิ "กทา กริสฺสถ ตาตา"ติ. เสฏฺฐี จินฺเตสิ "กติปาหจฺจเยนาติ วุตฺเต ทูเต ๒- เปเสตฺวา ปกฺโกสาเปยฺยา"ติ. อถ นํ "เสฺว อมฺมา"ติ อาห. สา สายณฺหสมเย ๓- อุปริ ปาสาทํ อารุยฺห มหนฺตํ ปุปฺผสมุคฺคํ คเหตฺวา สตฺถุ คุเณ อนุสฺสริตฺวา อฏฺฐ ปุปฺผมุฏฺฐิโย ทสพลสฺส วิสฺสชฺเชตฺวา อญฺชลึ ปคฺคยฺห นมสฺสมานา อฏฺฐาสิ. เอวญฺจ อวจ "ภควา เสฺว ปญฺจหิ ภิกฺขุสเตหิ สทฺธึ มยฺหํ ภิกฺขํ คณฺหถา"ติ. ตานิ ปุปฺผานิ คนฺตฺวา ทสพลสฺส มตฺถเก วิตานํ หุตฺวา อฏฺฐํสุ. สตฺถา อาวชฺเชนฺโต ตํ การณํ อทฺทส. ธมฺมเทสนาปริโยสาเน อนาถปิณฺฑิกมหาเสฏฺฐี ทสพลํ วนฺทิตฺวา "เสฺว ภนฺเต ปญฺจหิ ภิกฺขุสเตหิ สทฺธึ มม เคเห ภิกฺขํ คณฺหถา"ติ อาห. จูฬสุภทฺทาย นิมนฺติตมฺห เสฏฺฐีติ. น ภนฺเต กญฺจิ อาคตํ ปสฺสามาติ. อาม เสฏฺฐิ, สนฺตา ๔- ปน อุปาสิกา ทูเร โยชนสหสฺสมตฺถเกปิ ฐิตา ๕- หิมวนฺโต วิย ปญฺญายตีติ วตฺวา:- "ทูเร สนฺโต ปกาเสนฺติ หิมวนฺโตว ปพฺพโต อสนฺเตตฺถ น ทิสฺสนฺติ รตฺตึ ขิตฺตา ยถา สรา"ติ ๖- อิมํ คาถมาห. อนาถปิณฺฑิโก "ภนฺเต มม ธีตุ สงฺคหํ กโรถา"ติ วนฺทิตฺวา ปกฺกามิ. สตฺถา อานนฺทตฺเถรํ อามนฺเตสิ "อหํ อานนฺท สาเกตํ คมิสฺสามิ, ปญฺจนฺนํ ภิกฺขุสตานํ สลากํ เทหิ. ททนฺโต จ ปตฺตฉฬภิญฺญานํเยว ๗- ทเทยฺยาสี"ติ. เถโร ตถา อกาสิ. จูฬสุภทฺทา รตฺติภาคสมนนฺตเร จินฺเตสิ "พุทฺธา นาม พหุกิจฺจา พหุกรณียา, สลฺลกฺเขยฺยุํ ๘- วา น วา, กึ นุ โข กริสฺสามี"ติ. ตสฺมึ ขเณ @เชิงอรรถ: ฉ.ม. ปุเร ฐตฺวา ฉ.ม. อยํ ปาโฐ น ทิสฺสติ @ ฉ.ม. สายนฺหสมเย ฉ.ม. สทฺธา @ ฉ.ม. โยชนสตมตฺถเกปิ โยชนสหสฺสมตฺถเกปิ ฐิตา @ ขุ.ธ. ๒๕/๓๐๔/๖๙ จูฬสุภทฺทาวตฺถุ @ ฉ.ม. ฉฬภิญฺญานํเยว ฉ.ม. มํ สลฺลกฺเขยฺย

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๐๖.

เวสฺสวโณ มหาราชา จูฬสุภทฺทาย กเถสิ "ภทฺเท มา โข ตฺวํ วิมนา อโหสิ, มา ทุมฺมนา. อธิวุตฺถํ เต ภควตา สฺวาตนาย ภตฺตํ สทฺธึ ภิกฺขุสํเฆนา"ติ. สา ตุฏฺฐปหฏฺฐา ทานเมว สํวิทหิ. สกฺโกปิ โข เทวราชา วิสฺสกมฺมํ อามนฺเตสิ "ตาต ทสพโล จูฬสุภทฺทาย สนฺติกํ สาเกตนครํ คจฺฉิสฺสติ, ปญฺจ กูฏาคารสตานิ มาเปหี"ติ. โส ตถา อกาสิ. สตฺถา ปญฺจหิ ฉฬภิญฺญสเตหิ ปริวุโต กูฏาคารยาเนน มณิวณฺณํ อากาสํ วิลิขนฺโต วิย สาเกตนครํ อคมาสิ. สุภทฺทา พุทฺธปฺปมุขสฺส ภิกฺขุสํฆสฺส ทานํ ทตฺวา สตฺถารํ วนฺทิตฺวา อาห "ภนฺเต มยฺหํ สสุรปกฺโข มิจฺฉาทิฏฺฐิโก, สาธุ เตสํ อนุจฺฉวิกํ ธมฺมํ กเถถา"ติ. สตฺถา ธมฺมํ เทเสสิ. กาฬกเสฏฺฐี ๑- โสตาปนฺโน หุตฺวา อตฺตโน อุยฺยานํ ทสพลสฺส อทาสิ. อเจลกา "อมฺหากํ ปฐมํ ทินฺนนฺ"ติ นิกฺขมิตุํ น อิจฺฉนฺติ. "คจฺฉถ นีหริตพฺพนิยาเมน เต นีหรถา"ติ สพฺเพ นีหราเปตฺวา ตตฺเถว สตฺถุ วิหารํ กาเรตฺวา พฺรหฺมเทยฺยํ กตฺวา อุทกํ ปาเตสิ. โส กาฬเกน การิตตาย กาฬการาโม นาม ชาโต. ภควา ตสฺมึ สมเย ตตฺถ วิหรติ. เตน วุตฺตํ "สาเกเต วิหรติ กาฬการาเม"ติ. ภิกฺขู อามนฺเตสีติ ปญฺจสตภิกฺขู อามนฺเตสิ. เต กิร สาเกตนครวาสิโน กุลปุตฺตา สตฺถุ ธมฺมเทสนํ สุตฺวา สตฺถุ สนฺติเก ปพฺพชิตฺวา อุปฏฺฐานสาลายํ นิสินฺนา "อโห พุทฺธคุณา นาม มหนฺตา, เอวรูปํ นาม มิจฺฉาทิฏฺฐิกํ กาฬกเสฏฺฐึ ทิฏฺฐิโต โมเจตฺวา โสตาปตฺติผลํ ปาเปตฺวา สกลนครํ สตฺถารา เทวโลกสทิสํ กตนฺ"ติ ทสพลสฺส คุณํ กเถนฺติ. สตฺถา เตสํ คุณํ กเถนฺตานํ จิตฺตํ อุปปริกฺขิตฺวา "มยิ คเต มหตี เทสนา สมุฏฺฐหิสฺสติ, เทสนาปริโยสาเน จ อิเม ปญฺจสตา ภิกฺขู อรหตฺเต ปติฏฺฐหิสฺสนฺติ, มหาปฐวี อุทกปริยนฺตํ กตฺวา กมฺปิสฺสตี"ติ @เชิงอรรถ: ม. โกฬิกเสฏฺฐิ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๐๗.

ธมฺมสภํ คนฺตฺวา ปญฺญตฺตปวรพุทฺธาสเน ๑- นิสินฺโน เต ภิกฺขู อาทึ กตฺวา ยํ ภิกฺขเว สเทวกสฺส โลกสฺสาติ อิมํ เทสนํ อารภิ. เอวมิทํ สุตฺตํ คุณกถาย นิกฺขิตฺตนฺติ เวทิตพฺพํ. ตตฺถ "ตมหํ ชานามี"ติ เทสนาปริโยสาเน ๒- มหาปฐวี อุทกปริยนฺตํ กตฺวา อกมฺปิตฺถ. อพฺภญฺญาสินฺติ อภิอญฺญาสึ, ชานินฺติ อตฺโถ. วิทิตนฺติ ปากฏํ กตฺวา ญาตํ. อิมินา เอตํ ทสฺเสติ:- อญฺเญ ชานนฺติเยว, มยา ปน ปากฏํ กตฺวา วิทิตนฺติ. อิเมหิ ตีหิ ปเทหิ สพฺพญฺญุตภูมิ นาม กถิตา. ตํ ตถาคเต น อุปฏฺฐาสีติ ตํ ฉทฺวาริกํ อารมฺมณํ ตถาคเต ๓- ตณฺหาย วา ทิฏฺฐิยา วา น อุปฏฺฐาสิ น อุปคจฺฉิ. อยํ หิ ปสฺสติ ภควา จกฺขุนา รูปํ, ฉนฺทราโค ภควโต นตฺถิ. สุวิมุตฺตจิตฺโต โส ภควา. สุณาติ ภควา โสเตน สทฺทํ. ฆายติ ภควา ฆาเนน คนฺธํ. สายติ ภควา ชิวฺหาย รสํ. ผุสติ ภควา กาเยน โผฏฺฐพฺพํ. วิชานาติ ภควา มนสา ธมฺมํ, ฉนฺทราโค ภควโต นตฺถิ. สุวิมุตฺตจิตฺโต โส ภควา. เตน วุตฺตํ "ตํ ตถาคเต น อุปฏฺฐาสี"ติ. อิมินา ปเทน ขีณาสวภูมิ กถิตาติ เวทิตพฺพา. ตํ มมสฺส มุสาติ ตเมว ๔- วจนํ มุสาวาโท นาม ภเวยฺย. ตํปิสฺส ๕- ตาทิสเมวาติ ตมฺปิ มุสาวาโท ภเวยฺย. ตํ มมสฺส กลีติ ตํ วจนํ มยฺหํ โทโส ภเวยฺยาติ อตฺโถ. เอตฺตาวตา สจฺจภูมิ นาม กถิตาติ เวทิตพฺพา. ทฏฺฐา ๖- ทฏฺฐพฺพนฺติ ทิสฺวา ทฏฺฐพฺพํ. ทิฏฺฐํ น มญฺญตีติ ตนฺทิฏฺฐํ รูปายตนํ "อหํ มหาชเนน ทิฏฺฐเมว ปสฺสามี"ติ ตํ ๗- ตณฺหามานทิฏฺฐีหิ น มญฺญติ. อทิฏฺฐํ น มญฺญตีติ "อหํ มหาชเนน อทิฏฺฐเมว เอตํ ปสฺสามี"ติ @เชิงอรรถ: ฉ.ม. ปญฺญตฺตวรพุทฺธาสเน ฉ.ม. ปทปริโยสาเน @ ฉ.ม. ตถาคโต ฉ.ม. ตํ @ ม. ตํ มมสฺส, ฉ. ตํปสฺส ก. ทิฏฺฐา ฉ.ม. อยํ ปาโฐ น ทิสฺสติ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๐๘.

เอวมฺปิ ตณฺหาทีหิ มญฺญนาหิ น มญฺญติ. ทฏฺฐพฺพํ น มญฺญตีติ "มหาชเนน ทิฏฺฐํ ปสฺสามี"ติ เอวมฺปิ ตาหิ มญฺญนาหิ น มญฺญติ. ทฏฺฐพฺพญฺหิ ทิฏฺฐมฺปิ ๑- โหติเยว. เอวรูปานิ หิ วจนานิ ตีสุปิ กาเลสุ ลพฺภนฺติ, เตน เตสํ ๒- อตฺโถ วุตฺโต. ทฏฺฐารํ น มญฺญตีติ ปสฺสิตารํ เอกสตฺตํ นาม ตาหิ มญฺญนาหิ น มญฺญตีติ อตฺโถ. เสสฏฺฐาเนสุปิ อิมินาว นเยน อตฺโถ เวทิตพฺโพ. อิมินา เอตฺตเกน ฐาเนน สุญฺญตาภูมิ นาม กถิตา. อิติ โข ภิกฺขเวติ เอวํ โข ภิกฺขเว. ตาทิโสว ๓- ตาทีติ ตาทิ ๔- นาม เอกสทิสตา. ตถาคโต จ ยาทิโส ลาภาทีสุ, ตาทิโสว อลาภาทีสุ. เตน วุตฺตํ "ลาเภปิ ตาทิ, ๕- อลาเภปิ ตาทิ. ยเสปิ ตาทิ, อยเสปิ ตาทิ. นินฺทายปิ ตาทิ, ปสํสายปิ ตาทิ. สุเขปิ ตาทิ, ทุกฺเขปิ ตาที"ติ. ๖- อิมาย ตาทิตาย ตาทิ. ตมฺหา จ ปน ตาทิมฺหาติ ตโต ตถาคตตาทิโต อญฺโญ อุตฺตริตโร วา ปณีตตโร วา ตาทิ นตฺถีติ เอตฺตาวตา ตาทิภูมิ นาม กถิตา. อิมาหิ ปญฺจหิ ภูมีหิ เทสนํ นิพฺพฏฺเฏนฺตสฺส ปญฺจสุ ๗- ฐาเนสุ มหาปฐวี สกฺขิภาเวน อกมฺปิตฺถ. เทสนาปริโยสาเน เต ปญฺจสเต อธุนา ปพฺพชิเต กุลปุตฺเต อาทึ กตฺวา ตณฺฐานํ สมฺปตฺตานํ ๘- เทวมนุสฺสานํ จตุราสีติปาณสหสฺสานิ อมตปานํ ปิวึสุ. ภควาปิ สุตฺตํ นิฏฺฐาเปตฺวา คาถาหิ กูฏํ คณฺหนฺโต ยงฺกิญฺจีติอาทิมาห. ตตฺถ อชฺโฌสิตํ สจฺจมุตํ ปเรสนฺติ ปเรสํ สทฺธาย ปรปตฺติยายนาย สจฺจนฺติ ๙- มญฺญิตฺวา อชฺโฌสิตํ คิลิตฺวา ปรินิฏฺฐเปตฺวา คหิตํ. สยสํวุเตสูติ ๑๐- สยเมว สํวริตฺวา ปิยายิตฺวา ๑๑- คหิตคฺคหเณสุ, ทิฏฺฐิคติเกสูติ อตฺโถ. ทิฏฺฐิคติกา หิ สยํสํวุตาติ @เชิงอรรถ: ฉ.ม. อทิฏฺฐมฺปิ ฉ.ม. เตนสฺส ฉ.ม. ตาทีเยว @ ฉ.ม. ตาทิตา ฉ.ม. ตาที. เอวมุปริปิ @ ขุ. มหา. ๒๙/๑๘๐,๘๙๕/๑๓๘,๕๖๒ ปรมฏฺฐกสุตฺตนิทฺเทส, @สารีปุตฺตสุตฺตนิทฺเทส (สฺยา) ฉ.ม. นิฏฺฐาเปนฺตสฺส ปญฺจสุปิ @ ฉ.ม. ตํ ฐานํ ปตฺตานํ ฉ.ม. สจฺจมุตนฺติ @๑๐ สี.,ม. สยํสํวุเตสูติ ๑๑ สี. สริตฺวา ปิยายิตฺวา, @ม. ตํ สริตฺวา ปริยายิตฺวา

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๐๙.

วุจฺจนฺติ. สจฺจํ มุสา วาปิ ปรํ ทเหยฺยาติ เตสุ สยํสํวุตสงฺขาเตสุ ทิฏฺฐิคติเกสุ ตถาคโต ตาทิ เตสํ เอกมฺปิ วจนํ "อิทเมว สจฺจํ โมฆมญฺญนฺ"ติ เอวํ สจฺจํ มุสา วาปิ ปรํ อุตฺตมํ ๑- กตฺวา น โอทเหยฺย น สทฺทเหยฺย น ปตฺติยาเยยฺย. เอตญฺจ สลฺลนฺติ เอตํ ทิฏฺฐิสลฺลํ. ปฏิกจฺจ ทิสฺวาติ ปุเรตรํ โพธิมูเลเยว ทิสฺวา. วิสตฺตาติ ลคฺคา ลคฺคิตา ๒- ปลิพุทฺธา. ชานามิ ปสฺสามิ ตเถว เอตนฺติ เอตฺถายํ ๓- ปชา อชฺโฌสิตา คิลิตฺวา ปรินิฏฺฐเปตฺวา วิสตฺตา ลคฺคา ลคฺคิตา, เอตํ ๔- อหมฺปิ ชานามิ ปสฺสามิ. ตเถว เอตํ ๕- ยถา เอตาย ปชาย คหิตนฺติ เอวํ อชฺโฌสิตํ นตฺถิ ตถาคตานนฺติ อตฺโถ.

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๑๕ หน้า ๓๐๓-๓๐๙. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=15&A=7021&modeTY=2&pagebreak=1              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=15&A=7021&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=21&i=24              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=21&A=635              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=21&A=649              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=21&A=649              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๐ http://84000.org/tipitaka/read/?index_21

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]