อรรถกถาเล่มที่ ๑๕ ภาษาบาลีอักษรไทย
 องฺ.อ. (มโนรถ.๒)

                         ๘. ปฏิลีนสุตฺตวณฺณนา
     [๓๘] อฏฺฐเม ปนุณฺณปจฺเจกสจฺโจติ "อิทเมว ทสฺสนํ สจฺจํ, อิทเมว สจฺจนฺ"ติ
เอวํ ปาฏิเอกฺกํ คหิตตฺตา ปจฺเจกสงฺขาตานิ ทิฏฺฐิสจฺจานิ ปนุณฺณานิ นีหตานิ
ปหีนานิ อสฺสาติ ปนุณฺณปจฺเจกสจฺโจ. สมวยสฏฺเฐสโนติ เอตฺถ อวยาติ อนูนา, สฏฺฐาติ
วิสฺสฏฺฐา, สมฺมา อวยา สฏฺฐา เอสนา อสฺสาติ สมวยสฏฺเฐสโน, วิสฏฺฐสพฺพเอสโนติ
อตฺโถ. ปฏิลีโนติ นิลีโน เอกีภาวํ อุปคโต. ปุถุสมณพฺราหฺมณานนฺติ พหุนฺนํ
สมณพฺราหฺมณานํ. เอตฺถ จ สมณาติ ปพฺพชฺชูปคตา, พฺราหฺมณาติ โภวาทิโน.
ปุถุปจฺเจกสจฺจานีติ พหูนิ ปาเฏกฺกสจฺจานิ. นุณฺณานีติ นีหฏานิ. ปนุณฺณานีติ
สุฏฺฐุ นีหฏานิ. จตฺตานีติ วิสฺสฏฺฐานิ. วนฺตานีติ วมิตานิ. มุตฺตานีติ
ฉินฺนพนฺธนานิ กตานิ. ปหีนานีติ ปชหิตานิ. ปฏินิสฺสฏฺฐานีติ ยถา น ปุน
จิตฺตํ อาโรหนฺติ, เอวํ ปฏินิสฺสชฺชิตานิ. สพฺพาเนเวตานิ คหิตคฺคหณสฺส
วิสฺสฏฺฐภาวเววจนานิ.
     กาเมสนา ปหีนา โหตีติ อนาคามิมคฺเคน ปหีนา. ภเวสนา ปน อรหตฺต-
มคฺเคน ปหียติ. "พฺรหฺมจริยํ เอสิสฺสามิ คเวสิสฺสามี"ติ เอวํ ปวตฺตอชฺฌาสย-
สงฺขาตา พฺรหฺมจริเยสนาปิ อรหตฺตมคฺเคเนว ปฏิปฺปสฺสทฺธึ วูปสมํ คจฺฉติ.
ทิฏฺฐิพฺรหฺมจริเยสนา ปน โสตาปตฺติมคฺเคเนว ปฏิปฺปสฺสมฺภตีติ เวทิตพฺพา. เอวํ
โข ภิกฺขเวติ เอวํ จตุตฺถชฺฌาเนน ปสฺสทฺธกายสงฺขาโร วูปสนฺตอสฺสาสปสฺสาโส
นาม โหติ. อสฺมิมาโนติ อสฺมีติ อุปฺปชฺชนโก นววิธมาโน.
     คาถาสุ กาเมสนา ภเวสนาติ เอตา เทฺว เอสนา. พฺรหฺมจริเยสนา
สหาติ ตาหิเยว สห พฺรหฺมจริเยสนาติ ติสฺโสปิ เอตา. อิธ ฐตฺวา เอสนา
@เชิงอรรถ: ๑ สี. เอวํ วิหารมาตาปีติ เอวํ วิหรนฺโต อาตาปนวีริเยน สมนฺนาคโต
ปฏินิสฺสฏฺฐาติ อิมินา ปเทน สทฺธึ โยชนา กาตพฺพา. อิติ สจฺจปรามาโส
ทิฏฺฐิฏฺฐานา สมุสฺสยาติ อิติ สจฺจํ อิติ สจฺจนฺติ คหณปรามาโส จ
ทิฏฺฐิสํขาตาเยว ทิฏฺฐิฏฺฐานา จ เย สมุสฺสิตตฺตา อุปคนฺตฺวา ฐิตตฺตา
สมุสฺสยาติ วุจฺจนฺติ เต สพฺเพปิ. อิธ ฐตฺวา ทิฏฺฐิฏฺฐานา สมูหตาติ
อิมินา ปเทน สทฺธึ โยชนา กาตพฺพา. กสฺส ปน เอตา เอสนา
ปฏินิสฺสฏฺฐา เอเต จ ทิฏฺฐิฏฺฐานา สมูหตาติ. สพฺพราควิรตฺตสฺส
ตณฺหกฺขยวิมุตฺติโน โย หิ สพฺพราเคหิ วิรโต ตณฺหกฺขเย ปรินิพฺพาเน
ปวตฺตาย อรหตฺตผลวิมุตฺติยา สมนฺนาคโต ตสฺส เอสนา ปฏินิสฺสฏฺฐา
ทิฏฺฐิฏฺฐานา จ สมูหตา. สเว สนฺโตติ โส เอวรูโป กิเลสสนฺตตาย
สนฺโต. ปสฺสทฺโธติ ทฺวีหิ กายจิตฺตปสฺสทฺธีหิ ปสฺสทฺโธ. อปราชิโตติ
สพฺพกฺกิเลเส ชินิตฺวา ฐิตตฺตา เกนจิ อปราชิโต. มานาภิสมยาติ
มานสฺสาภิสมเยน. พุทฺโธติ จตฺตาริ สจฺจานิ พุชฺฌิตฺวา ฐิโต. อิติ อิมสฺมึ
สุตฺเตปิ คาถาสุปิ ขีณาสโวว กถิโตติ.

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๑๕ หน้า ๓๓๙-๓๔๐.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=15&A=7849&modeTY=2
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=15&A=7849&modeTY=2
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=21&i=38
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=21&A=1093
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=21&A=1088
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=21&A=1088
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๐
http://84000.org/tipitaka/read/?index_21