อรรถกถาเล่มที่ ๑๕ ภาษาบาลีอักษรไทย
 องฺ.อ. (มโนรถ.๒)

                    ๗. ปมตถาคตอจฺฉริยสุตฺตวณฺณนา
     [๑๒๗] สตฺตเม ปาตุภาวาติ ปาตุภาเวน. กุจฺฉึ โอกฺกมตีติ เอตฺถ กุจฺฉึ
โอกฺกนฺโต โหตีติ อตฺโถ. โอกฺกนฺเต หิ ตสฺมึ เอวํ โหติ, โอกฺกมมาเน. ๑-
อปฺปมาโณติ วุฑฺฒิปฺปมาโณ, วิปุโลติ อตฺโถ. อุฬาโรติ ตสฺเสว เววจนํ. เทวานํ
เทวานุภาวนฺติ เอตฺถ เทวานํ อปฺปมาณานุภาโว ๒-:- นิวตฺถวตฺถสฺส ปภา
ทฺวาทสโยชนานิ ผรติ, ตถา สรีรสฺส, ตถา วิมานสฺส, ตํ อติกฺกมิตฺวาติ อตฺโถ.
โลกนฺตริกาติ ติณฺณํ ติณฺณํ จกฺกวาฬานํ อนฺตรา เอเกโก โลกนฺตริโก โหติ,
ติณฺณํ ติณฺณํ สกฏจกฺกานํ ปตฺตานํ วา อญฺมญฺ อาหจฺจ ปิตานํ มชฺเฌ
โอกาโส วิย. โส ปน โลกนฺตริกนิรโย ปริมาณโต อฏฺโยชนสหสฺสปฺปมาโณ โหติ.
อฆาติ นิจฺจวิวฏา. อสํวุตาติ เหฏฺาปิ อปฺปติฏฺา. อนฺธาการาติ ตมภูตา.
อนฺธการติมิสาติ จกฺขุวิญฺาณุปฺปตฺตินิวารณโต อนฺธภาวกรณติมิสาย สมนฺนาคตา. ตตฺถ
กิร จกฺขุวิญฺาณํ น ชายติ. เอวํมหิทฺธิกานนฺติ จนฺทิมสุริยา กิร เอกปฺปหาเรเนว
ตีสุ ทีเปสุ ปญฺายนฺติ, เอวํมหิทฺธิกา. เอเกกาย ทิสาย นว นว
@เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม. น โอกฺกมมาเน      ๒ ฉ.ม. อยมานุภาโว
โยชนสตสหสฺสานิ อนฺธการํ วิธมิตฺวา อาโลกํ ทสฺเสนฺติ, เอวํ มหานุภาวา. อาภา
นานุโภนฺตีติ ปภา นปฺปโหนฺติ. เต กิร จกฺกวาฬปพฺพตสฺส เวมชฺเฌน จรนฺติ,
จกฺกวาฬปพฺพตญฺจ อติกฺกมิตฺวา โลกนฺตรนิรยา. ตสฺมา เตสํ ตตฺถ อาภา
นปฺปโหนฺติ.
     เยปิ ตตฺถ สตฺตาติ เยปิ ตสฺมึ โลกนฺตรมหานิรเย สตฺตา อุปฺปนฺนา. กึ
ปน กมฺมํ กตฺวา ตตฺถ อุปฺปชฺชนฺตีติ? ภาริยํ ทารุณํ มาตาปิตูนํ ธมฺมิกสมณ-
พฺราหฺมณานญฺจ อุปริ อปราธํ, อญฺญฺจ ทิวเส ทิวเส ปาณวธาทิสาหสิกํ
กมฺมํ กตฺวา อุปฺปชฺชนฺติ ตามฺพปณฺณิทีเป อภยโจรนาคโจราทโย วิย. เตสํ อตฺตภาโว
ติคาวุติโก โหติ, วคฺคุลีนํ วิย ทีฆา นขา โหนฺติ. เต รุกฺเข วคฺคุลิโย
วิย นเขหิ จกฺกวาฬปพฺพตปาเท ลคฺคนฺติ. ยทา สํสปฺปนฺตา อญฺมญฺสฺส หตฺถปาสํ
คตา โหนฺติ, อถ "ภกฺโข โน ลทฺโธ"ติ มญฺมานา ตตฺถ ธาวนฺตา ๑- วิปริวตฺติตฺวา
โลกสนฺธารเก อุทเก ปตนฺติ, วาเต ปหรนฺเตปิ มธุกผลานิ วิย ฉิชฺชิตฺวา อุทเก
ปตนฺติ, ปติตมตฺตาว อจฺจนฺตขาเร อุทเก ปิฏฺปิณฺฑิ วิย วิลียนฺติ. อญฺเปิ กิร
โภ สนฺติ สตฺตาติ โภ ยถา มยํ มหาทุกขํ อนุภวาม, เอวํ อญฺเปิ กิร สตฺตา
อิทํ ทุกฺขํ อนุภวนตฺถาย อิธูปปนฺนาติ ตํทิวสํ ปสฺสนฺติ. อยํ ปน โอภาโส
เอกยาคุปิวนมตฺตมฺปิ ๒- น ติฏฺติ. ยาวตา นิทฺทายิตฺวา ปพุทฺโธ อารมฺมณํ
วิภาเวติ, ตตฺตกํ กาลํ โหติ. ทีฆภาณกา ปน "อจฺฉราสงฺฆาตมตฺตเมว วิชฺชุโอภาโส
วิย นิจฺฉริตฺวา กึ อิทนฺติ ภณนฺตานํเยว อนฺตรธายตี"ติ วทนฺติ.

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๑๕ หน้า ๓๗๖-๓๗๗.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=15&A=8669&modeTY=1
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=15&A=8669&modeTY=1
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=21&i=127
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=21&A=3613
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=21&A=3736
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=21&A=3736
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๐
http://84000.org/tipitaka/read/?index_21