บาลีอรรถกถาเล่มที่ ๑๖

๒. สตฺตสุริยสุตฺตวณฺณนา [๖๖] ทุติเย ยสฺมา อยํ สตฺตสุริยเทสนา เตโชสํวฏฺฏทสฺสนวเสน ปวตฺตา, ตสฺมา ตโย สํวฏฺฏา, ติสฺโส สํวฏฺฏสีมา, ตีณิ สํวฏฺฏมูลานิ ตีณิ โกลาหลานีติ อยํ ตาว อาทิโตว อิมสฺส สุตฺตสฺส ปุเรจาริกกถา เวทิตพฺพา. สา วิสุทฺธิมคฺเค ^๑- ปุพฺเพนิวาสานุสฺสตินิทฺเทเส วิตฺถาริตาว. เอตทโวจาติ อนิจฺจกมฺมฏฺานิกานํ ปญฺจนฺนํ ภิกฺขุสตานํ อชฺฌาสเยน อุปาทินฺนกานํ อนุปาทินฺนกานํ สงฺขารานํ วิปตฺติทสฺสนตฺถํ เอวํ "อนิจฺจา ภิกฺขเว สงฺขารา"ติอาทึ สตฺตสุริโยปมสุตฺตนฺตํ อโวจ. ตตฺถ อนิจฺจาติ หุตฺวา อภาวฏฺเน อนิจฺจา. สงฺขาราติ อุปาทินฺนก- อนุปาทินฺนกสงฺขารธมฺมา. อธุวาติ อถิรฏฺเน อธุวา. ^๒- อนสฺสาสิกาติ อสสฺสตภาเวน อสฺสาสรหิตา. อลเมวาติ ยุตฺตเมว. อชฺโฌคาโฬฺหติ อุทเก อนุปวิฏฺโ. อจฺจุคฺคโตติ อุทกปิฏฺิโต อุคฺคโต. เทโว น วสฺสตีติ ปมํ ตาว อุทกปฺปนเมโฆ นาม โกฏิสตสหสฺสจกฺกวาเฬ เอกเมโฆ หุตฺวา วสฺสติ. ตทา นิกฺขนฺตพีชํ น ปุน เคหํ ปวิสติ. ตโต ปฏฺาย ธมฺมกรเณ นิรุทฺธํ วิย อุทกํ โหติ, ปุน เอกพินฺทุํปิ เทโว น วสฺสตีติ อุปมานธมฺมกถาว ปมาณํ. วินสฺสนฺเต ปน โลเก ปมํ อวีจิโต ปฏฺาย ตุจฺโฉ โหติ, ตโต อุฏฺหิตฺวา สตฺตา มนุสฺสโลเก จ ติรจฺฉาเนสุ จ นิพฺพตฺตนฺติ. ติรจฺฉาเนสุ นิพฺพตฺตาปิ @เชิงอรรถ: ^๑ วิสุทฺธิ. ๒/๒๕๒ - ๒๕๓ อภิญฺานิทฺเทส ^๒ ฉ.ม. อทฺธุวาติ เอวํ อจิรฏฺเน น @ธุวา ^๓ ม. อสฺสาตภาเวน

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๙๙.

ปุตฺตภาติเกสุ เมตฺตํ ปฏิลภิตฺวา กาลํ กตฺวา ^๑- เทวมนุสฺเสสุ นิพฺพตฺตนฺติ. เทวตาโย อากาเสน จรนฺติโย อาโรเจนฺติ "น อิทํ านํ สสฺสตํ น นิวทฺธํ, เมตฺตํ ภาเวถ, กรุณํ, มุทิตํ, อุเปกฺขํ ภาเวถา"ติ. เต เมตฺตาทโย ภาเวตฺวา ตโต จุตา พฺรหฺมโลเก นิพฺพตฺตนฺติ. พีชคามาติ เอตฺถ พีชคามา นาม ปญฺจ พีชชาตานิ. ภูตคาโม นาม ยงฺกิญฺจิ นิกฺขนฺตมูลปณฺณํ หรีตกํ. โอสธิติณวนปฺปตโยติ เอตฺถ โอสธีติ โอสถรุกฺขา. ติณาติ พหิสารา ตาลนาฬิเกราทโย. วนปฺปตโยติ วนเชฏฺกรุกฺขา. กุนฺนทิโยติ เปตฺวา ปญฺจ มหานทิโย อวเสสา นินฺนคา. กุโสพฺภาติ ^๒- เปตฺวา สตฺต มหาสเร อวเสสา รหทาทโย. ทุติโย สูริโยติอาทีสุ ทุติยสูริยกาเล เอโก อุเทติ, เอโก อตฺถงฺคเมติ. ตติยกาเล เอโก อุเทติ, เอโก อตฺถงฺคเมติ, เอโก มชฺเฌ โหติ. จตุตฺถกาเล จตุกุลิเก คาเม จตฺตาโร ปิณฺฑจาริกา ทิวารปฏิปาฏิยา ิตา วิย โหนฺติ. ปญฺจมาทิกาเลปิ เอเสว นโย. ปลุชฺชนฺตีติ ฉิชฺชิตฺวา ^๓- ปตนฺติ. เนว ฉาริกา ปญฺายติ น มสีติ จกฺกวาฬมหาปวี สิเนรุปพฺพตราชา หิมวา จกฺกวาฬปพฺพโต ฉ กามสคฺคา ปมชฺฌานภูมิกพฺรหฺมโลกาติ เอตฺตเก าเน ทฑฺเฒ อจฺฉราย คเหตพฺพมตฺตาปิ ฉาริกา วา องฺคาโร วา น ปญฺายติ. โก มนฺตา โก สทฺธาตาติ โก ตสฺส สทฺธาปนตฺถาย สมตฺโถ, โก วา ตสฺส สทฺธาตา. อญฺตฺตร ทิฏฺปเทหีติ ทิฏฺปเท โสตาปนฺเน อริยสาวเก เปตฺวา โก อญฺเ สทฺทหิสฺสตีติ อตฺโถ. วีตราโคติ วิกฺขมฺภนวเสน วีตราโค. สาสนํ อาชานึสูติ อนุสิฏฺึ ชานึสุ, พฺรหฺมโลกสหพฺยตาย มคฺคํ ปฏิปชฺชึสุ. สมสมคติโยติ ^๔- ทุติยกภเว ^๕- สพฺพากาเรน สมคติโก เอกคติโก. อุตฺตริ เมตฺตํ ภาเวยฺยนฺติ ปมชฺฌานโต อุตฺตริ ยาว ติกจตุกฺกชฺฌานํ ปณีตํ กตฺวา เมตฺตํ ภาเวยฺยํ. จกฺขุมาติ ปญฺจหิ จกฺขูหิ จกฺขุมา. @เชิงอรรถ: ^๑ ฉ.ม. กาลกตา ^๒ สี. กุสฺสุพฺภา @^๓ ฉ.ม. ฉิชฺชิตฺวา ฉิชฺชิตฺวา ^๔ สี. สมคติโยติ ^๕ ฉ.ม. ทุติยตฺตภาเว

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๐๐.

ปรินิพฺพุโตติ โพธิปลฺลงฺเกเยว กิเลสปรินิพฺพาเนน ปรินิพฺพุโต. เอวํ อนิจฺจลกฺขณํ ทีเปตฺวา สตฺถริ เทสนํ วินิวฏฺเฏนฺเต ปญฺจสตาปิ เต อนิจฺจกมฺมฏฺานิกา ภิกฺขู เทสนานุสาเรน าณํ เปเสตฺวา นิสินฺนาสเนสุเยว อรหตฺตํ ปาปุณึสูติ.

อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๑๖ หน้า ๑๙๘-๒๐๐. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=16&A=4421&modeTY=1&pagebreak=1 The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=16&A=4421&modeTY=1&pagebreak=1 อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=23&i=63 เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=23&A=2162 พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=23&A=2162 The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=23&A=2162 สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๒ http://84000.org/tipitaka/read/?index_23