ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๑๖ ภาษาบาลีอักษรไทย องฺ.อ. (มโนรถ.๓)

                        ๑๐. เวลามสุตฺตวณฺณนา
     [๒๐] ทสเม อปิ นุ เต คหปติ กุเล ทานํ ทิยฺยตีติ นยิทํ ภควา ภิกฺขุสํฆสฺส
ทินฺนทานํ สนฺธาย ปุจฺฉติ. เสฏฺฐิสฺส หิ ฆเร ภิกฺขุสํฆสฺส นิจฺจํ ปณีตทานํ
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. น สุสฺสูสนฺตีติ
@ ฉ.ม. อยํ ปาโฐ น ทิสฺสติ   ฉ.ม. วฏฺเฏตฺวา คจฺฉติ
ทิยฺยติ, น ตํ สตฺถา น ชานาติ. โลกิยมหาชนสฺส ปน ทิยฺยมานํ ทานํ อตฺถิ, ตํ ลูขํ
โหติ, เสฏฺฐิสฺส จิตฺตํ น ปีเณติ. ตํ ปุจฺฉามีติ ปุจฺฉติ. กณาชกนฺติ สกุณฺฑกํ
ภตฺตํ, สกุณฺฑเกหิปิ กณิกตณฺฑุเลเหว ปกฺกํ. พิฬงฺคทุติยนฺติ กญฺชิกทุติยํ.
อสกฺกจฺจํ เทตีติ ๒- อสกฺกริตฺวา ๓- เทติ. อปจิตฺตึ กตฺวา เทตีติ อปจิตฺตีกาเรน
ทกฺขิเณยฺเย อคารเวน เทติ. อสหตฺถา เทตีติ สหตฺเถน อทตฺวา ปรหตฺเถน เทติ,
อาณตฺติมตฺตเมว กโรตีติ อตฺโถ. อปวิทฺธํ เทตีติ น นิรนฺตรํ เทติ, ๔- ฉฑฺเฑตุกาโม
วิย หุตฺวา วมฺมิเก โคธํ ปกฺขิปนฺโต วิย เทติ ๔- สํวจฺฉริกโสณฺฑวลฺลิ ๕- วิย
โหติ. อนาคมนทิฏฺฐิโก เทตีติ น กมฺมญฺจ ผลญฺจ สทฺทหิตฺวา เทติ.
     ยตฺถ ยตฺถาติ ตีสุ กุลสมฺปทาสุ ยสฺมึ ยสฺมึ กุเล. น อุฬาราย
ภตฺตโภคายาติอาทีสุ นานคฺครสสุคนฺธสาลิโภชเน อุปนีเต จิตฺตํ น นมติ, "หรเถตํ
โรควฑฺฒนนฺ"ติ วตฺวา เยน วา เตน วา ฑาเกน สทฺธึ สกุณฺฑกภตฺตํ อมตํ
วิย สมฺปิยายมาโน ภุญฺชติ. กาสิกาทีสุ วรวตฺเถสุ อุปนีเตสุ "หรเถตานิ
นิวาเสนฺตสฺส ปฏิจฺฉาเทตุํปิ น สกฺโกนฺติ, คตฺเตสุปิ น สณฺฐหนฺตี"ติ วตฺวา
นาฬิเกรสาฏกมูลตจสทิสานิ ปน ถูลวตฺถานิ "อิมานิ นิวาเสนฺโต นิวตฺถภาวํปิ
ชานาติ, ปฏิจฺฉาเทตพฺพํปิ ปฏิจฺฉาเทนฺตี"ติ สมฺปิยายมาโน นิวาเสติ. หตฺถิยาน-
อสฺสยานรถยานสุวณฺณสิวิกาทีสุ  อุปนีเตสุ "หรเถตานิ ยานานิ, น สกฺกา เอตฺถ สุขํ
นิสีทิตุนฺ"ติ ๖- วตฺวา ชชฺชรรถเก อุปนีเต "อยํ นิจฺจโล, เอตฺถ สุขํ
นิสีทิตุนฺ"ติ วตฺวา ๗- ตํ สาทิยติ. น อุฬาเรสุ ปญฺจสุ กามคุเณสูติ อลงฺกต-
ปฏิยตฺตา รูปวติโย อิตฺถิโย ทิสฺวา "ยกฺขินิโย มญฺเญ เอตา ขาทิตุกามา, กึ
เอตาหี"ติ ยถาผาสุเกเนว วีตินาเมติ. น สุสฺสูสนฺตีติ โสตุํ น อิจฺฉนฺติ, น
สทฺทหนฺตีติ อตฺโถ. น โสตํ โอทหนฺตีติ กถิตสฺส สวนตฺถํ น โสตปฺปสาทํ โอทหนฺติ.
สกฺกจฺจนฺติอาทีนิปิ วุตฺตวิปริยาเยน เวทิตพฺพานิ.
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. กญฺจิยทุติยํ   ฉ.ม. อจิตฺตีกตฺวาติ   ฉ.ม. อจิตฺตีกาเรน
@๔-๔ ฉ.ม. อิเม ปาฐา น ทิสฺสนฺติ   ฉ.ม. สํวจฺฉริกํ โสณฺฑพลิ
@ ฉ.ม. หเรเถตานิ จลจลานิ, น สกฺกา เอตฺถ นิสีทิตุนฺติ   ฉ.ม. อยํ ปาโฐ น
@ทิสฺสติ
     เวลาโมติ ชาติโคตฺตรูปโภคสทฺธาปญฺญาทีหิ มริยาทํ เวลํ อติกฺกนฺเตหิ อุฬาเรหิ
คุเณหิ สมนฺนาคตตฺตา เอวํลทฺธนาโม. โส เอวรูปํ ทานมทาสิ มหาทานนฺติ เอตฺถ
อยํ อนุปุพฺพีกถา:- โส กิร อตีเต พาราณสิยํ ปุโรหิตเคเห ปฏิสนฺธึ คณฺหิ,
เวลามกุมาโรติสฺส นามํ อกํสุ. โส โสฬสวสฺสิกกาเล พาราณสีราชกุมาเรน สทฺธึ
สิปฺปุคฺคหณตฺถํ ตกฺกสิลํ อคมาสิ. เต อุโภปิ ทิสาปาโมกฺขสฺส อาจริยสฺส สนฺติเก
สิปฺปํ ปฏฺฐยึสุ. ยถา จ เต, เอวมญฺเญปิ ชมฺพูทีเป จตุราสีติสหสฺสราชกุมารา.
โพธิสตฺโต อตฺตนา คหิตฏฺฐาเน ปิฏฺฐิอาจริโย. หุตฺวา จตุราสีติ กุมารสหสฺสานิ
สิกฺขาเปติ, สยํปิ โสฬสวสฺเสหิ คหิตพฺพํ สิปฺปํ ตีหิ วสฺเสหิ อุคฺคณฺหิ. อาจริโย
"เวลามกุมารสฺส สิปฺปํ ปคุณนฺ"ติ ญตฺวา "ตาตา เวลาโม มยา ญาตํ สพฺพํ
ชานาติ, ตุเมฺห สพฺเพปิ สมคฺคา คนฺตฺวา ตสฺส สนฺติเก สิปฺปํ อุคฺคณฺหถา"ติ
จตุราสีติ กุมารสหสฺสานิ โพธิสตฺตสฺส นิยฺยาเทสิ.
     โพธิสตฺโต อาจริยํ วนฺทิตฺวา จตุราสีติกุมารสหสฺสปริวาโร นิกฺขมิตฺวา เอกํ
อาสนฺนนครํ ปตฺวา ตํ นครสามิกํ ราชกุมารํ อุคฺคณฺหาเปตฺวา ตสฺส สิปฺเป
ปคุเณ ชาเต ตํ ตตฺเถว นิวตฺเตสิ. เอเตนุปาเยน จตุราสีติ นครสหสฺสานิ คนฺตฺวา
จตุราสีติยา ราชกุมารานํ สิปฺปํ ปคุณํ กาเรตฺวา ตสฺมึ ตสฺมึ นคเร ตํ ตํ
นิวตฺเตตฺวา พาราณสีราชกุมารํ อาทาย พาราณสึ ปจฺจาคญฺฉิ. ตตฺถ มนุสฺสา
ราชกุมารํ ปริโยสิตสิปฺปํ รชฺเช อภิสิญฺจึสุ, เวลามสฺส ปุโรหิตฏฺฐานํ อทํสุ. เตปิ
จตุราสีติ สหสฺสราชกุมารา สเกสุ สเกสุ รชฺเชสุ อภิเสกํ ปตฺวา อนุสํวจฺฉรํ
พาราณสีรญฺโญ อุปฏฺฐานํ อาคจฺฉนฺติ. เต ราชานํ ทิสฺวา เวลามสฺส สนฺติกํ คนฺตฺวา
"อาจริย อเมฺหสุ รชฺเช ปติฏฺฐิเตสุ, ๑- วเทยฺยาถ เยนตฺโถ"ติ วตฺวา คจฺฉนฺติ.
เตสํ คมนาคมนกาเล สกฏสนฺทมานิกคาวีโคณกุกฺกุฏสูกราทโย คณฺหนฺตานํ ชนปโท
อติวิย อุปทฺทุโต โหติ, มหาชโน สนฺนิปติตฺวา ราชงฺคเณ กนฺทติ.
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. อเมฺห รชฺเชสุ ปติฏฺฐิตา
     ราชา เวลามํ ปกฺโกสาเปตฺวา ๑- "อาจริย อุปทฺทุโต ชนปโท, ราชาโน
คมนาคมนกาเล มหาวิโลปํ กโรนฺติ, มนุสฺสา สนฺธาเรตุํ น สกฺโกนฺติ, ชนปทสฺส
ปีฬาย อุปสเมตุํ ๒- เอกํ อุปายํ กโรถา"ติ. สาธุ มหาราช อุปายํ กริสฺสามิ,
ตุมฺหากํ ยตฺตเกน ชนปเทน อตฺโถ, ตํ ปริจฺฉินฺทิตฺวา คณฺหถาติ. ราชา ตถา
อกาสิ. เวลาโม จตุราสีติยา ราชสหสฺสานํ ชนปเท วิจาเรตฺวา จกฺกนาภิยํ อเร
วิย รญฺโญ ชนปทสฺมึ โอสาราเปสิ. ๓- ตโต ปฏฺฐาย เต ราชาเน อาคจฺฉนฺตาปิ
คจฺฉนฺตาปิ อตฺตโน อตฺตโน ชนปเทเนว สญฺจรนฺติ, อมฺหากํ ชนปโทติ วิโลปํ
น กโรนฺติ. ราชคารเวน รญฺโญ ชนปทมฺปิ น ปีเฬนฺติ. ชนปทา สนฺนิสินฺนา
นิสฺสทฺทา นีรวา อเหสุํ. สพฺเพ ราชาโน หฏฺฐตุฏฺฐา "เยน โว อาจริย อตฺโถ,
ตํ อมฺหากํ วทถา"ติ ปวารยึสุ.
     เวลาโม สีสํนฺหาโต อตฺตโน อนฺโตนิเวสเน สตฺตสตนปริปูรานํ คพฺภานํ
ทฺวารานิ วิวราเปตฺวา ยาว สตฺตมา กุลปริวฏฺฏา ฐปิตํ ธนํ โอโลเกตฺวา อายวยํ
อุปธาเรตฺวา "มยา สกลชมฺพูทีปํ โขเภนฺเตน ทานํ ทาตุํ วฏฺฏตี"ติ รญฺโญ
อาโรเจตฺวา คงฺคาตีเร ทฺวาทสโยชนิกา อุทฺธนปนฺติโย กาเรตฺวา ตสฺมึ ตสฺมึ ฐาเน
สปฺปิมธุผาณิตเตลติลตณฺฑุลาทีนํ ฐปนตฺถาย มหาโกฏฺฐาคารานิ ปติฏฺฐาเปตฺวา
"เอเกกสฺมึ ๔- ฐาเน เอตฺตกา เอตฺตกา ชนา สํวิทหถ, ยงฺกิญฺจิ มนุสฺสานํ ลทฺธพฺพํ
นาม อตฺถิ, ตโต เอกสฺมึปิ อสติ มยฺหํ อาโรเจยฺยาถา"ติ มนุสฺสานํ สํวิธาย
"อสุกทิวสโต ปฏฺฐาย เวลามพฺราหฺมณสฺส ทานํ ภุญฺชนฺตู"ติ นคเร เภรึ จาราเปตฺวา
"ทานคฺคํ ปรินิฏฺฐิตนฺ"ติ ทานยุตฺเตหิ อาโรจิเต สหสฺสคฺฆนิกํ วตฺถํ นิวาเสตฺวา
ปญฺจสตคฺฆนิกํ ๕- เอกํสํ กตฺวา สพฺพาลงฺการภูสิโต ทานวีมํสนตฺถาย ผลิกวณฺณสฺส
อุทกสฺส สุวณฺณภิงฺคารํ ปูเรตฺวา "อิมสฺมึ โลเก สเจ อิมํ ทานํ ปฏิคฺคเหตุํ
ยุตฺตรูปา ทกฺขิเณยฺยปุคฺคลา อตฺถิ, อิทํ อุทกํ นิกฺขมิตฺวา ปฐวึ คณฺหาตุ. สเจ
นตฺถิ, เอวเมว ติฏฺฐตู"ติ สจฺจกิริยํ กตฺวา สุวณฺณภิงฺคารํ อโธมุขํ อกาสิ. อุทกํ.
อุทกํ ธมฺมกรเณน คหิตํ
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. ปกฺโกสิตฺวา   ฉ.ม. อุปสมํ
@ ฉ.ม. โอโรเปสิ   ก. ตสฺมึ ตสฺมึ   ฉ.ม. สหสฺสคฺฆนกํ
วิย อโหสิ. โพธิสตฺโต "สุญฺโญ วต โภ ชมฺพูทีโป, เอกปุคฺคโลปิ ทกฺขิณํ ปฏิคฺคเหตุํ
ยุตฺตรูโป นตฺถี"ติ วิปฺปฏิสารํ อกตฺวา "สเจ ทายกสฺส วเสนายํ ทกฺขิณา
วิสุชฺฌิสฺสติ, อุทกํ นิกฺขมิตฺวา ปฐวึ คณฺหาตู"ติ จินฺเตสิ. ผลิกวณฺณสทิสํ อุทกํ
นิกฺขมิตฺวา ปฐวึ คณฺหิ. "อิทานิ ทานํ ทสฺสามี"ติ ทานคฺคํ คนฺตฺวา ๑- ทานํ
โอโลเกตฺวา ยาคุเวลาย ยาคุํ, ขชฺชกเวลาย ขชฺชกํ, โภชนเวลาย โภชนํ ยาเปสิ.
เอเตเนว นีหาเรน ทิวเส ทิวเส ทานํ ทิยฺยติ.
     ตสฺมึ โข ปน ทานคฺเค "อิทํ นาม อตฺถิ, อิทํ นตฺถี"ติ วตฺตพฺพํ
นตฺถิ. อิทานิ ตํ ทานํ เอตฺตกมตฺเตเนว น นิฏฺฐํ คมิสฺสตีติ รตฺตสุวณฺณํ
นีหราเปตฺวา สุวณฺณปาตึ ๒- กาเรตฺวา จตุราสีติสุวณฺณปาติสหสฺสาทีนํ อตฺถาย
จตุราสีติราชสหสฺสานํ สาสนํ  ปหิณิ. ราชาโน "จิรสฺสํ วต มยํ อาจริเยน
อนุคฺคหิตา"ติ สพฺพํ สมฺปาเทตฺวา เปเสสุํ.  ทิยฺยมาเนเยว สตฺต วสฺสานิ สตฺต มาสา
อติกฺกนฺตา. อถ พฺราหฺมโณ "หิรญฺญํ ภาเชตฺวา ทานํ ทสฺสามี"ติ มหนฺเต โอกาเส ทานํ
สชฺชาเปสิ. สชฺชาเปตฺวา จตุราสีติ สุวณฺณปาติสหสฺสานิ อาทึ กตฺวา โกฏิโต
ปฏฺฐาย อทาสิ.
     ตตฺถ รูปิยปูรานีติ รชตกฏฺฐิรชตถาลรชตมาสเกหิ ๓- ปูรานิ. ปาติโย ปน
ขุทฺทิกาติ น สลฺลกฺเขตพฺพา, เอกกรีสปฺปมาเณ ภูมิภาเค จตสฺโสว ปาติโย ฐปยึสุ.
ปาติมกุลํ ๔- นวรตนํ โหติ, มุขวฏฺฏิโต ปฏฺฐาย อฏฺฐรตนํ, ปาติมุขวฏฺฏิยา
สํยุตฺโต ๕- อาชญฺญรโถ อนุปริยายติ, ททมาโน ปาติยา พาหิรนฺเตน วคฺควคฺเค
ปฏิคฺคาหเก ฐเปตฺวา ปฐมํ ปาติยํ ปกฺขิตฺตํ กตฺวา ๖- ปจฺฉา สนฺธิโต ๗- วิโยเชตฺวา
เทตีติ ๘- เอวํ จตุราสีติปาติสหสฺสานิ อทาสิ. รูปิยปาติอาทีสุปิ เอเสว
นโย. เอตฺถาปิ จ สุวณฺณปูรานีติ สุวณฺณกฏฺฐิสุวณฺณถาลสุวณฺณมาสเกหิ ปูรานิ.
หิรญฺญปูรานีติ สตฺตวิธรตนปูรานิ. โสวณฺณาลงฺการานีติ สุวณฺณาลงฺการานิ.
กํสุปธารณานีติ รชตมยานิ ขีรปฏิจฺฉกานิ. ตาสํ ปน เธนูนํ สิงฺคานิ
สุวณฺณโกสกปริโยนทฺธานิ อเหสุํ, คีวาย
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. ปตฺวา   ฉ.ม. สุวณฺณปาติโย   ฉ.ม. รชตกฏฺฐรชตผาลรชตมาสเกหิ. เอวมุปริปิ
@ สี. ปาติมกุฏํ, ฉ.ม. ปาติมกุฬํ          ฉ.ม. ฉยุตฺโต
@ ฉ.ม. ทตฺวา    ฉ.ม. สนฺธิสนฺธิโต     ฉ.ม. ปาตึ
สุมนทามํ ปิลนฺธึสุ, จตูสุ ปาเทสุ นปูรานิ, ปิฏฺฐิยํ วรทุกูลํ ปารุตํ, กณฺเฐ
สุวณฺณคณฺฑึ ๑- พนฺธึสุ. วตฺถโกฏิสหสฺสานีติ โลกโวหาเรน ๒- วีสติวตฺถยุคานิ
เอกโกฏิ, อิธ ปน ทส ทส สาฏกา เอกโกฏีติ วุตฺตา. ๓- โขมสุขุมานนฺติอาทิมฺหิ
โขมาทีสุ ยํ ยํ สุขุมํ, ตํ ตเทว อทาสิ. ยานิ ปเนตานิ อิตฺถีทานํ อุสภทานํ
มชฺชทานํ สมชฺชทานนฺติ อทานนฺติ สมฺมตานิ, ๔- ตานิปิ เอส "เวลามสฺส ทานมุเข
อิทนฺนาม นตฺถี"ติ วจนปถํ ปจฺฉินฺทิตุํ ปริวารตฺถาย อทาสิ. นชฺโช มญฺเญ
วิสฺสนฺทนฺตีติ นทิโย วิย วิสฺสนฺทนฺติ.
     อิมินา เอตฺตเกน ๕- สตฺถา เวลามสฺส ทานํ กเถตฺวา "คหปติ เอตํ มหาทานํ
น อญฺโญ อทาสิ, อหํ อทาสึ. เอวรูปํ ปน ทานํ ททนฺโตปิ อหํ ปฏิคฺคเหตุํ
ยุตฺตรูปํ ปุคฺคลํ นาลตฺถํ, ตฺวํ มาทิเส พุทฺเธ โลกสฺมึ ทิสฺสมาเน ๖- ทานํ ททมาโน
กสฺมา จินฺเตสี"ติ เสฏฺฐิสฺส เทสนํ วฑฺเฒนฺโต สิยา โข ปน เตติอาทิมาห. นนุ
จ ยานิ ตทา อเหสุํ รูปเวทนาสญฺญาสงฺขารวิญฺญาณานิ, ตานิ นิรุทฺธานิ. กสฺมา
"อหนฺเตน สมเยน เวลาโม นาม ๗- พฺราหฺมโณ"ติ อาหาติ? ปเวณิยา อวิจฺฉินฺนตฺตา.
ตานิ หิ รูปาทีนิ นิรุชฺฌมานานิ อิเมสํ ปจฺจเย ทตฺวา นิรุทฺธานิ อปราปรํ
อวิจฺฉินฺนํ ปเวณึ คเหตฺวา เอวมาห. น ตํ โกจิ ทกฺขิณํ โสเธตีติ โกจิ สมโณ
วา พฺราหฺมโณ วา เทโว วา มาโร วา อุฏฺฐาย ตํ ทกฺขิณํ โสเธตีติ วตฺตพฺโพ
นาโหสิ. ตญฺหิ ทกฺขิณํ โสเธนฺโต อุตฺตมโกฏิยา พุทฺโธ, เหฏฺฐิมโกฏิยา ธมฺมเสนา-
ปติสาริปุตฺตตฺเถรสทิโส สาวโก โสเธยฺย.
     ทิฏฺฐิสมฺปนฺนนฺติ ทสฺสนสมฺปนฺนํ โสตาปนฺนํ. อิทํ ตโต มหปฺผลตรนฺติ อิทํ
โสตาปนฺนสฺส ทินฺนทานํ โลกิยมหาชนสฺส สตฺตมาสาธิกานิ สตฺต สํวจฺฉรานิ
เอตฺตกํ หิรญฺญสุวณฺณํ ปริจฺจชนฺเตน ทินฺนทานโต มหปฺผลํ.
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. สุวณฺณฆณฺฏํ   ฉ.ม. โลกโวหารโต   ฉ.ม. อิธ ปน ทส สาฏกาติ วุตฺตํ
@ ฉ.ม. อทานสมฺมตานิ   ฉ.ม. อยํ ปาโฐ น ทิสฺสติ
@ ฉ.ม. ทิฏฺฐมาเน   ฉ.ม. อยํ สทฺโท น ทิสฺสติ
     โย จ สตํ ทิฏฺฐิสมฺปนฺนานนฺติ เอตฺถ เอกสฺส สกทาคามิสฺส วเสน
เอกุตฺตรสตํ โสตาปนฺเน กตฺวา โสตาปนฺนคณนา เวทิตพฺพา. อิมินา อุปาเยน
สพฺพวาเรสุ เหฏฺฐา ๑- อาคเตน อนนฺตเรน สตคุณํ กตฺวา ปุคฺคลคณนา เวทิตพฺพา.
     พุทฺธปฺปมุขนฺติ เอตฺถ สมฺมาสมฺพุทฺธํ สํฆตฺเถรํ กตฺวา นิสินฺโน สํโฆ
พุทฺธปฺปมุโข สํโฆติ เวทิตพฺโพ. จาตุทฺทิสํ สํฆํ อุทฺทิสฺสาติ เอตฺถ จาตุทฺทิสํ
สํฆํ อุทฺทิสฺส กตวิหาโร นาม ยตฺถ เจติยํ ปติฏฺฐิตํ โหติ, ธมฺมสฺสวนํ กริยติ,
จตูหิ ทิสาหิ จ อนุทิสาหิ จ ภิกฺขู อาคนฺตฺวา อปฺปฏิปุจฺฉิตฺวาเยว ปาเท โธวิตฺวา
กุญฺจิกาย ทฺวารํ วิวริตฺวา เสนาสนํ ปฏิชคฺคิตฺวา วสิตฺวา ยถาผาสุกํ คจฺฉนฺติ.
โส อนฺตมโส จตุรตนิยา ปณฺณสาลาปิ โหติ, จาตุทฺทิสํ สํฆํ อุทฺทิสฺส
กตวิหาโรเตฺวว วุจฺจติ.
     สรณํ คจฺเฉยฺยาติ เอตฺถ มคฺเคนาคตํ อนิวตฺตนสรณํ อธิปฺเปตํ. อปเร
ปนาหุ:- อตฺตานํ นิยฺยาเทตฺวา ทินฺนตฺตา สรณคมนํ ตโต มหปฺผลตรนฺติ วุตฺตํ.
สิกฺขาปทํ ๒- สมาทิเยยฺยาติ ปญฺจสีลานิ คเณฺหยฺย. สีลํปิ มคฺเคน อาคตํ อนิวตฺตน-
สีลเมว กถิตํ. อปเร ปนาหุ:- สพฺพสตฺตานํ อภยทานสฺส ทินฺนตฺตา สีลํ ตโต
มหปฺผลตรนฺติ วุตฺตํ. คทฺทูหนมตฺตนฺติ ๓- คนฺธอูหนมตฺตํ, ทฺวีหงฺคุลีหิ
คนฺธปิณฺฑํ ๔- คเหตฺวา อุปสิงฺฆนมตฺตํ. อปเร ปน "โคโทหนมตฺตนฺ"ติ ๕- ปาลึ วตฺวา
คาวิยา เอกวารํ ถนอญฺชนมตฺตนฺติ อตฺถํ วทนฺติ. เมตฺตจิตฺตนฺติ สพฺพสตฺตานํ
หิตานุผรณจิตฺตํ. ตมฺปน อปฺปนาวเสเนว คหิตํ. อนิจฺจสญฺญนฺติ มคฺคสฺส
อนนฺตรปจฺจยภาเวน สิขาปฺปตฺตพลววิปสฺสนํ.
     อุปมาโต ปน อิมานิ ทานาทีนิ ปุญฺญานิ เอวํ เวทิตพฺพานิ:- สเจปิ
หิ ชมฺพูทีปํ เภริตลสทิสํ สมตลํ กตฺวา โกฏิโต ปฏฺฐาย ปลฺลงฺเก อตฺถริตฺวา
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. เหฏฺฐา เหฏฺฐา   ฉ.ม. สิกฺขาปทานิ   ฉ.ม. คนฺโธหนมตฺตนฺติ,
@ม. อุ. ๑๔/๒๑๑/๑๗๖   ฉ.ม. คณฺฑปิณฺฑํ   ฉ.ม. คทฺโทหนมตฺตนฺติ
อริยปุคฺคเล นิสีทาเปยฺย, ตตฺถ โสตาปนฺนานํ ทส ปนฺติโย อสฺสุ, สกทาคามีนํ
ปญฺจ, อนาคามีนํ อฑฺฒเตยฺยา, ขีณาสวานํ ทิยฑฺฒา, ปจฺเจกพุทฺธานํ เอกา ปนฺติ
ภเวยฺย, สมฺมาสมฺพุทฺโธ เอกโกว. เอตฺตกสฺส ชนสฺส ทินฺนทานโต สมฺมาสมฺพุทฺธสฺส
ทินฺนทานเมว มหปฺผลํ. อิตรํ ปน:-
              วิหารทานํ ปิณฺฑปาโต ๑-     สิกฺขา  เมตฺตาย ภาวนา
              ขยโต สมฺมสนฺตสฺส          กลํ นาคฺฆติ โสฬสึ.
     เตเนว ภควา ปรินิพฺพานสมเย "ธมฺมานุธมฺมปฏิปตฺติ อนุตฺตรา  ปูชา"ติ ๒-
อาห. เสสํ สพฺพตฺถ อุตฺตานตฺถเมวาติ.
                         สีหนาทวคฺโค ทุติโย.
                         ---------------


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๑๖ หน้า ๒๙๖-๓๐๓. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=16&A=6671&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=16&A=6671&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=23&i=224              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=23&A=8336              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=23&A=8557              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=23&A=8557              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๒ http://84000.org/tipitaka/read/?index_23

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]