ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๒ ภาษาบาลีอักษรไทย วินย.อ. (สมนฺต.๒)

                      ตึสกกณฺฑวณฺณนา
       ตึส นิสฺสคฺคิยา ธมฺมา เย วุตฺตา สมิตาวินา
       เตสํ ทานิ กริสฺสามิ อปุพฺพปทวณฺณนํ ฯ
     {๔๕๙} เตน สมเยน พุทฺโธ ภควา เวสาลิยํ วิหรติ โคตมเก
เจติเย เตน โข ปน สมเยน ภควตา ภิกฺขูนํ ติจีวรํ อนุญฺญาตํ
โหตีติ จีวรนฺติ อนฺตรวาสโก อุตฺตราสงฺโค สงฺฆาฏีติ อิทํ จีวรตฺตยํ
ปริภุญฺชิตุํ อนุญฺญาตํ โหติ ฯ ยตฺถ ปเนตํ อนุญฺญาตํ ยทา จ
อนุญฺญาตํ เยน จ การเณน อนุญฺญาตํ ตํ สพฺพํ จีวรกฺขนฺธเก
ชีวกวตฺถุสฺมึ อาคตเมว ฯ อญฺเญเนว ติจีวเรน คามํ ปวิสนฺตีติ
เยน วิหาเร อจฺฉนฺติ นหานญฺจ โอตรนฺติ ตโต อญฺเญน ฯ
เอวํ ทิวเส ทิวเส นว จีวรานิ ธาเรนฺติ ฯ {๔๖๐} อุปฺปนฺนํ โหตีติ อิทํ
อนุปฺปญฺญตฺติยา ทฺวารํ ททมานํ ปฏิลาภวเสน อุปฺปนฺนํ โหติ
โน นิปฺผตฺติวเสน ฯ อายสฺมโต สารีปุตฺตสฺส ทาตุกาโม โหตีติ
อายสฺมา กิร อานนฺโท ภควนฺตํ ฐเปตฺวา อญฺโญ เอวรูโป
คุณวิสิฏฺโฐ ปุคฺคโล นตฺถีติ สารีปุตฺตสฺส ๑- คุณพหุมาเนน
อายสฺมนฺตํ สารีปุตฺตํ มมายติ ฯ โส สทาปิ มนาปํ จีวรํ
ลภิตฺวา รชิตฺวา กปฺปพินฺทุํ กตฺวา เถรสฺเสว เทติ ฯ ปุเรภตฺเต
ปณีตํ ยาคุขชฺชกํ วา ปิณฺฑปาตํ วา ลภิตฺวา เถรสฺเสว
@เชิงอรรถ: ๑. อายสฺมโตติ วิเสสเนน ภวิตพพํ.
เทติ ฯ ปจฺฉาภตฺเต มธุผาณิตาทีนิ ลภิตฺวาปิ เถรสฺเสว เทติ ฯ
อุปฏฺฐากกุเลหิ ทารเก นิกฺขาเมตฺวา ปพฺพาเชตฺวา เถรสฺส
สนฺติเก อุปชฺฌํ คาหาเปตฺวา สยํ อนุสฺสาวนกมฺมํ กโรติ ฯ
อายสฺมาปิ สารีปุตฺโต ปิตุกตฺตพฺพกิจฺจํ นาม เชฏฺฐปุตฺตสฺส ภาโร
ตสฺมา ยํ มยา ภควโต กตฺตพฺพํ กิจฺจํ สพฺพนฺตํ อานนฺโท
กโรติ อหํ อานนฺทํ นิสฺสาย อปฺโปสฺสุกฺโก วิหริตุํ ลภามีติ
อายสฺมนตํ อานนฺทํ อติวิย มมายติ ฯ โสปิ มนาปํ จีวรํ ลภิตฺวา
อานนฺทตฺเถรสฺเสว เทตีติ สพฺพํ ปุริมสทิสเมว ฯ เอวํ คุณพหุมาเนน
มมายนฺโต ตทา อุปฺปนฺนํปิ ตํ จีวรํ อายสฺมโต สารีปุตฺตสฺส
ทาตุกาโม โหตีติ เวทิตพฺโพ ฯ นวมํ วา ภควา ทิวสํ ทสมํ
วาติ เอตฺถ ปน สเจ ภเวยฺย กถํ เถโร ชานาตีติ ฯ
พหูหิ การเณหิ ชานาติ ฯ สารีปุตฺตตฺเถโร กิร ชนปทจาริกํ
ปกฺกมนฺโต อานนฺทตฺเถรํ อาปุจฺฉิตฺวาว ปกฺกมติ อหํ เอตฺตเกน
นาม กาเลน อาคมิสฺสามิ เอตฺถนฺตเร ภควนฺตํ มา ปมชฺชีติ ฯ
สเจปิ สมฺมุขา น อาปุจฺฉติ ภิกฺขุํ เปเสตฺวาปิ อาปุจฺฉิตฺวาว
คจฺฉติ ฯ สเจ อญฺญตฺถ วสฺสํ วสติ เย จ ปฐมตรํ ภิกฺขู
อาคจฺฉนฺติ เต เอวํ ปหิณาติ มม วจเนน ภควโต ปาเท สิรสา
วนฺทถ อานนฺทสฺส จ อาโรคฺยํ ปุจฺฉิตฺวา มํ อสุกทิวเส นาม
อาคมิสฺสตีติ วเทถาติ ฯ สทา จ ยถาปริจฺฉินฺนทิวเสเยว เอติ ฯ
อปิจายสฺมา อานนฺโท อนุมาเนนาปิ ชานาติ เอตฺตเก ทิวเส
ภควตา วิโยคํ สหนฺโต อธิวาเสนฺโต อายสฺมา สารีปุตฺโต วสิ
อิโต ทานิ ปฏฺฐาย อสุกํ นาม ทิวสํ น อติกฺกมิสฺสติ อทฺธา
อาคมิสฺสติ เยสํ เยสํ หิ ปญฺญา มหตี เตสํ เตสํ ภควติ
เปมํ จ คารโว จ มหา โหตีติ อิมินา นเยนาปิ ชานาติ ฯ เอวํ
พหูหิ การเณหิ ชานาติ ฯ เตนาห นวมํ วา ภควา ทิวสํ ทสมํ
วาติ ฯ เอวํ วุตฺเต ยสฺมา อิทํ สิกฺขาปทํ ปณฺณตฺติวชฺชํ น
โลกวชฺชํ ตสฺมา อายสฺมตา อานนฺเทน วุตฺตทิวสเมว ปริจฺเฉทํ
กโรนฺโต อถโข ภควา ฯเปฯ ธาเรตุนฺติ ฯ อถาเนน เถเรน
อฑฺฒมาโส วา มาโส วา อุทฺทิฏฺโฐ อภวิสฺส โสปิ ภควตา
อนุญฺญาโต อสฺส ฯ
     {๔๖๒-๔๖๓} นิฏฺฐิตจีวรสฺมินฺติ เยนเกนจิ นิฏฺฐาเนน นิฏฺฐิเต จีวรสฺมึ ฯ
ยสฺมา ปเนตํ จีวรํ กรเณนปิ นิฏฺฐิตํ โหติ นาสนาทีหิปิ ตสฺมาสฺส
ปทภาชเน อตฺถมตฺตเมว ทสฺเสตุํ ภิกฺขุนา จีวรํ กตํ วา โหตีติ
อาทิ วุตฺตํ ฯ ตตฺถ กตนฺติ สูจิกมฺมปริโยสาเนน กตํ ฯ
สูจิกมฺมปริโยสานํ นาม ยงฺกิญฺจิ สูจิยา กตฺตพฺพํ ปาสวฏฺฏคณฺฐิกวฏฺฏ-
ปริโยสานํ กตฺวา สูจิยา ปฏิสามนํ ฯ นฏฺฐนฺติ โจราทีหิ หฏํ ฯ
เอตํปิ หิ กรณปลิโพธสฺเสว นิฏฺฐิตตฺตา นิฏฺฐิตนฺติ วุจฺจติ ฯ
วินฏฺฐนฺติ อุปจิกาทีหิ ขาทิตํ ฯ ทฑฺฒนฺติ อคฺคินา ทฑฺฒํ ฯ
จีวราสา วา อุปจฺฉินฺนาติ อสุกสฺมึ นาม กุเล จีวรํ ลภิสฺสามีติ
ยา จีวราสา อุปฺปนฺนา โหติ สา วา อุปจฺฉินฺนา ฯ เอเตสํปิ
หิ กรณปลิโพธสฺเสว นิฏฺฐิตตฺตา นิฏฺฐิตภาโว เวทิตพฺโพ ฯ
อุพฺภตสฺมึ กฐิเนติ กฐิเน จ อุพฺภตสฺมึ ฯ เอเตน ทุติยสฺส
ปลิโพธสฺส อภาวํ ทสฺเสติ ฯ ตํ ปน กฐินํ ยสฺมา อฏฺฐสุ
มาติกาสุ เอกาย อนฺตรุพฺภาเรน วา อุทฺธรียติ เตนสฺส นิทฺเทเส
อฏฺฐนฺนํ มาติกานนฺติ อาทิ วุตฺตํ ฯ ตตฺถ อฏฺฐิมา ภิกฺขเว
มาติกา กฐินสฺส อุพภาราย ปกฺกมนนฺติกา นิฏฺฐานนฺติกา
สนฺนิฏฺฐานนฺติกา นาสนนฺติกา สวนนฺติกา อาสาวจฺเฉทิกา สีมาติกฺกนฺติกา
สหุพฺภาราติ เอวํ อฏฺฐ มาติกาโย กฐินกฺขนฺธเก ๑- อาคตา ฯ
อนฺตรุพฺภาโรปิ สุณาตุ เม ภนฺเต สงฺโฆ ยทิ สงฺฆสฺส ปตฺตกลฺลํ
สงฺโฆ กฐินํ อุทฺธเรยฺย เอสา ญตฺติ สุณาตุ เม ภนฺเต สงฺโฆ สงฺโฆ
กฐินํ อุทฺธรติ ยสฺสายสฺมโต ขมติ กฐินสฺส อุพฺภาโร โส ตุณฺหสฺส
ยสฺส นกฺขมติ โส ภาเสยฺย อุพฺภตํ สงฺเฆน กฐินํ ขมติ
สงฺฆสฺส ตสฺมา ตุณฺหี เอวเมตํ ธารยามีติ เอวํ ภิกฺขุนีวิภงฺเค ๒-
อาคโต ฯ ตตฺถ ยํ วตฺตพฺพํ ตํ สพฺพํ อาคตฏฺฐาเนเยว
วณฺณยิสฺสาม ฯ อิธ ปน วุจฺจมาเน ปาลิปิ อาหริตพฺพา โหติ
อตฺโถปิ วตฺตพฺโพ วุตฺโตปิ น จ สุวิญฺเญยฺโย โหติ อฏฺฐาเน
วุตฺตตาย ฯ ทสาหปรมนฺติ ทส อหานิ ปรโม ปริจฺเฉโท อสฺสาติ
ทสาหปรโม ฯ ตํ ทสาหปรมํ กาลํ ธาเรตพฺพนฺติ อตฺโถ ฯ
ปทภาชเน ปน อตฺถมตฺตเมว ทสฺเสตุํ ทสาหปรมตา ธาเรตพฺพนฺติ
วุตฺตํ ฯ อิทํ หิ วุตฺตํ โหติ ทสาหปรมนฺติ เอตฺถ ยา
ทสาหปรมตา ทสาหปรมภาโวติ ฯ อยมตฺโถ เอตฺตโก กาโล
ยาว นาติกฺกมติ ตาว ธาเรตพฺพนฺติ ฯ อธิฏฺฐิตวิกปฺปิเตสุ
อปริยาปนฺนตฺตา อติเรกํ จีวรนฺติ อติเรกจีวรํ ฯ เตเนวสฺส ปทภาชเน
@เชิงอรรถ: ๑. วิ. มหาวคฺค. ๕/๑๓๙. ๒. วิ. ภิกฺขุนีวิภงฺค. ๓/๑๔๕ ตตฺเถว กฐินสฺส
@อุทฺธาโรติ ลิขิตํ.
วุตฺตํ อนธิฏฺฐิตํ อวิกปฺปิตนฺติ ฯ ฉนฺนํ จีวรานํ อญฺญตรนฺติ โขมํ
กปฺปาสิกํ โกเสยฺยํ กมฺพลํ สาณํ ภงฺคนฺติ ๑- อิเมสํ ฉนฺนํ จีวรานํ
อญฺญตรํ ฯ เอเตน จีวรสฺส ชาตึ ทสฺเสตฺวา อิทานิ ปมาณํ
ทสฺเสตุํ วิกปฺปนูปคํ ปจฺฉิมนฺติ อาห ฯ ตสฺส ปมาณํ ทีฆโต
เทฺว วิทตฺถิโย ติริยํ วิทตฺถิ ฯ ตตฺรายํ ปาลิ อนุชานามิ ภิกฺขเว
อายาเมน อฏฺฐงฺคุลํ สุคตงฺคุเลน จตุรงฺคุลํ วิตฺถตํ ปจฺฉิมํ จีวรํ
วิกปฺเปตุนฺติ ๒- ฯ ตํ อติกฺกามยโต นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยนฺติ ตํ
ยถาวุตฺตชาติปฺปมาณํ จีวรํ ทสาหปรมํ กาลํ อติกฺกามยโต
เอตฺถนฺตเร ยถา อติเรกจีวรํ น โหติ ตถา อกุพฺพโต นิสฺสคฺคิยํ
ปาจิตฺติยํ ฯ ตญฺจ จีวรํ นิสฺสคฺคิยํ โหติ ปาจิตฺติยาปตฺติ
จสฺส โหตีติ อตฺโถ ฯ อถวา นิสฺสชฺชนํ นิสฺสคฺคิยํ ฯ
ปุพฺพภาเค กตฺตพฺพสฺส วินยกมฺมสฺเสตํ นามํ ฯ นิสฺสคฺคิยมสฺส อตฺถีติ
นิสฺสคฺคิยมิจฺเจว ฯ กินฺตํ ฯ ปาจิตฺติยํ ฯ ตํ อติกฺกามยโต
นิสฺสคฺคิยวินยกมฺมํ ปาจิตฺติยํ โหตีติ อยเมตฺถ อตฺโถ ฯ ปทภาชเน
ปน ปฐมํ ตาว อตฺถวิกปฺปํ ทสฺเสตุํ ตํ อติกฺกามยโต นิสฺสคฺคิยํ
โหตีติ มาติกํ ฐเปตฺวา เอกาทเส อรุณุคฺคมเน นิสฺสคฺคิยํ โหติ
นิสฺสชฺชิตพฺพนฺติ วุตฺตํ ฯ ปุน ยสฺส จ นิสฺสชฺชิตพฺพํ ยถา จ
นิสฺสชชิตพฺพํ ตํ ทสฺเสตุํ สงฺฆสฺส วาติอาทิ วุตฺตํ ฯ ตตฺถ เอกาทเส
อรุณฺคฺคมเนติ เอตฺถ ยํ ทิวสํ จีวรํ อุปฺปนฺนํ ตสฺส โย อรุโณ
โส อุปฺปนฺนทิวสํ นิสฺสิโต ตสฺมา จีวรุปฺปาททิวเสน สทฺธึ
เอกาทเส อรุณุคฺคมเน นิสฺสคฺคิยํ โหตีติ เวทิตพฺพํ ฯ สเจปิ
@เชิงอรรถ: ๑. วิ. มหาวคฺค. ๕/๑๙๓. ๒. วิ. มหาวคฺค. ๕/๒๑๙.
พหูนิ เอกชฺฌํ พนฺธิตฺวา วา เวเฐตฺวา วา ฐปิตานิ เอกาว
อาปตฺติ ฯ อพทฺธา เวฐิเตสุ วตฺถุคณนาย อาปตฺติโย ฯ
     นิสฺสชฺชิตฺวา อาปตฺติ เทเสตพฺพาติ กถํ เทเสตพฺพา ฯ ยถา
ขนฺธเก วุตฺตํ ฯ กถญฺจ ตตฺถ วุตฺตํ ฯ เอวํ วุตฺตํ เตน ภิกฺขเว
ภิกฺขุนา สงฺฆํ อุปสงฺกมิตฺวา เอกํสํ อุตฺตราสงฺคํ กริตฺวา วุฑฺฒานํ
ภิกฺขูนํ ปาเท วนฺทิตฺวา อุกฺกุฏิกํ นิสีทิตฺวา อญฺชลึ ปคฺคเหตฺวา
เอวมสฺส วจนีโย อหํ ภนฺเต อิตฺถนฺนามํ อาปตฺตึ อาปนฺโน ตํ
ปฏิเทเสมีติ ๑- ฯ อิธ ปน สเจ เอกํ จีวรํ โหติ เอกํ นิสฺสคฺคิยํ
ปาจิตฺติยนฺติ วตฺตพฺพํ ฯ สเจ เทฺว เทฺวติ วตฺตพฺพํ ฯ สเจ
พหูนิ สมฺพหุลาติ วตฺตพฺพํ ฯ นิสฺสชฺชเนปิ สเจ เอกํ ยถา
ปาลิเมว อิทํ เม ภนฺเต จีวรนฺติ วตฺตพฺพํ ฯ สเจ เทฺว วา พหูนิ
วา อิมานิ เม ภนฺเต จีวรานิ ทสาหาติกฺกนฺตานิ นิสฺสคฺคิยานิ
อิมานาหํ สงฺฆสฺส นิสฺสชฺชามีติ วตฺตพฺพํ ฯ ปาลึ วตฺตุํ อสกฺโกนฺเตน
อญฺญถาปิ วตฺตพฺพํ ฯ พฺยตฺเตน ภิกฺขุนา ปฏิพเลน อาปตฺติ
ปฏิคฺคเหตพฺพาติ ขนฺธเก วุตฺตนเยเนว ปฏิคฺคเหตพฺพา ฯ เอวญฺหิ
ตตฺถ วุตฺตํ พฺยตฺเตน ภิกฺขุนา ปฏิพเลน สงฺโฆ ญาเปตพฺโพ สุณาตุ
เม ภนฺเต สงฺโฆ อยํ อิตฺถนฺนาโม ภิกฺขุ อาปตฺตึ สรติ วิวรติ
อุตฺตานีกโรติ เทเสติ ยทิ สงฺฆสฺส ปตฺตกลฺลํ อหํ อิตฺถนฺนามสฺส
ภิกฺขุโน อาปตฺตึ ปฏิคฺคณฺเหยฺยนฺติ ๒- ฯ เตน วตฺตพฺโพ ปสฺสสีติ ๓- ฯ
อาม ปสฺสามีติ ๔- ฯ อายตึ สํวเรยฺยาสีติ ๕- ฯ สาธุ สุฏฺฐุ สํวริสฺสามีติ ฯ
ทฺวีสุ ปน สมฺพหุลาสุ วา ปุริมนเยเนว วจนเภโท ญาตพฺโพ ฯ
@เชิงอรรถ: ๑-๒-๓-๔-๕. วิ. จุลฺลวคฺค ๖/๓๗๐.
จีวรทาเนปิ สงฺโฆ อิมํ จีวรํ อิมานิ จีวรานิ วตฺถุวเสน วจนเภโท
เวทิตพฺโพ ฯ คณสฺส จ ปุคฺคลสฺส จ นิสฺสชฺชเนปิ เอเสว นโย ฯ
อาปตฺติเทสนาปฏิคฺคหเณสุ ปเนตฺถ อยํ ปาลิ เตน ภิกฺขเว ภิกฺขุนา
สมฺพหุเล ภิกฺขู อุปสงฺกมิตฺวา เอกํสํ อุตฺตราสงฺคํ กริตฺวา วุฑฺฒานํ
ภิกฺขูนํ ปาเท วนฺทิตฺวา อุกฺกุฏิกํ นิสีทิตฺวา อญฺชลึ ปคฺคเหตฺวา
เอวมสฺสุ วจนียา อหํ ภนฺเต อิตฺถนฺนามํ อาปตฺตึ อาปนฺโน ตํ
ปฏิเทเสมีติ ๑- ฯ พฺยตฺเตน ภิกฺขุนา ปฏิพเลน เต ภิกฺขู ญาเปตพฺพา
สุณนฺตุ เม อายสฺมนฺตา อยํ อิตฺถนฺนาโม ภิกฺขุ อาปตฺตึ สรติ วิวรติ
อุตฺตานีกโรติ เทเสติ ยทายสฺมนฺตานํ ปตฺตกลฺลํ อหํ อิตฺถนฺนามสฺส
ภิกฺขุโน อาปตฺตึ ปฏิคฺคณฺเหยฺยนฺติ ๒- ฯ เตน วตฺตพฺโพ
ปสฺสสีติ ๓- ฯ อาม ปสฺสามีติ ๔- ฯ อายตึ สํวเรยฺยาสีติ ๕- ฯ เตน
ภิกฺขุนา เอกํ ภิกฺขุํ อุปสงฺกมิตฺวา เอกํสํ อุตฺตราสงฺคํ กริตฺวา
อุกฺกุฏิกํ นิสีทิตฺวา อญฺชลึ ปคฺคเหตฺวา เอวมสฺส วจนีโย อหํ
อาวุโส อิตฺถนฺนามํ อาปตฺตึ อาปนฺโน ตํ ปฏิเทเสมีติ ๖- ฯ เตน
วตฺตพฺโพ ปสฺสสีติ ๗- ฯ อาม ปสฺสามีติ ๘- ฯ อายตึ สํวเรยฺยาสีติ ๙- ฯ
ตตฺถ ปุริมนเยเนว อาปตฺติยา นามคฺคหณญฺจ วจนเภโท จ
เวทิตพฺโพ ฯ ยถา จ คณสฺส นิสฺสชฺชเน เอวํ ทฺวินฺนํ นิสฺสชฺชเนปิ
ปาลิ เวทิตพฺพา ฯ ยทิ หิ วิเสโส ภเวยฺย ยเถว อนุชานามิ
ภิกฺขเว ติณฺณํ ปาริสุทฺธิอุโปสถํ กาตุํ เอวญฺจ ปน ภิกฺขเว
กาตพฺโพ พฺยตฺเตน ภิกฺขุนา ปฏิพเลน เต ภิกฺขู ญาเปตพฺพาติ ๑๐-
อาทินา นเยน ติณฺณํ ปาริสุทฺธิอุโปสถํ วตฺวา ปุน อนุชานามิ
@เชิงอรรถ: ๑-๒-๓-๔-๕. วิ. จุลฺลวคฺค ๖/๓๖๙-๓๗๐. ๖-๗-๘-๙. วิ. จุสฺลวคฺค. ๖/๓๕๘-๓๖๙.
@๑๐. วิ. มหาวคฺค. ๔/๒๔๓.
ภิกฺขเว ทฺวินฺนํ ปาริสุทฺธิอุโปสถํ กาตุํ เอวญฺจ ปน ภิกฺขเว
กาตพฺโพ เถเรน ภิกฺขุนา เอกํสํ อุตฺตราสงฺคนฺติ ๑- อาทินา นเยน
วิสุํเยว ทฺวินฺนํ ปาริสุทฺธิอุโปสโถ วุตฺโต เอวํ อิธาปิ วิสุํ ปาลึ
วเทยฺย ฯ ยสฺมา ปน นตฺถิ ตสฺมา อวตฺวา คโตติ คณสฺส
วุตฺตา ปาลิเยเวตฺถ ปาลิ ฯ อาปตฺติคฺคหเณ ปน อยํ วิเสโส ยถา
คณสฺส นิสฺสชฺชิตฺวา อาปตฺติยา เทสิยมานาย อาปตฺติปฏิคฺคาหโก
ภิกฺขุ ญตฺตึ ฐเปติ เอวํ อฏฺฐเปตฺวา ทฺวีสุ อญฺญตเรน ยถา
เอกปุคฺคโล ปฏิคฺคณฺหาติ เอวํ อาปตฺติ ปฏิคฺคเหตพฺพา ฯ ทฺวินฺนํ
หิ ญตฺติฏฺฐปนา นาม นตฺถิ ฯ ยทิ หิ สิยา ทฺวินฺนํ ปาริสุทฺธิอุโปสถํ
วิสุํ น วเทยฺย ฯ นิสฺสฏฺฐจีวรทาเนปิ ยถา อิมํ จีวรํ
อายสฺมโต ทมฺมีติ เอโก วทติ เอวํ อิมํ จีวรํ อายสฺมโต เทมาติ
วตฺตุํ วฏฺฏติ ฯ อิโต ครุกตรานิ หิ ญตฺติทุติยกมฺมานิปิ อปโลเกตฺวา
กาตพฺพานีติ วุตฺตานิ อตฺถิ ฯ เตสํ เอตํ อนุโลมํ ฯ นิสฺสฏฺฐจีวรํ
ปน ทาตพฺพเมว อทาตุํ น ลพฺภติ ฯ วินยกมฺมมตฺตํ เหตํ ฯ
น ตํ เตน สงฺฆสฺส วา คณสฺส วา ปุคฺคลสฺส วา ทินฺนเมว
โหตีติ ฯ
     {๔๖๘} ทสาหาติกฺกนฺเต อติกฺกนฺตสญฺญีติ ทสาหํ อติกฺกนฺเต จีวเร
อติกฺกนฺตํ อิทนฺติ เอวํสญฺญี ฯ ทสาเห วา อติกฺกนฺเต อติกฺกนฺโต
ทสาโหติ เอวํสญฺญี ฯ นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยนฺติ น อิธ สญฺญา
รกฺขติ โยปิ เอวํสญฺญี ตสฺสาปิ ตํ จีวรํ นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยาปตฺติ
จสฺส นิสฺสคฺคิยวินยกมฺมํ วา ปาจิตฺติยนฺติ อุโภปิ อตฺถวิกปฺปา
@เชิงอรรถ: ๑. วิ. มหาวคฺค ๔/๒๔๓-๒๔๔.
ยุชฺชนฺติ ฯ เอส นโย สพฺพตฺถ ฯ อวิสฺสชฺชิเต วิสฺสชฺชิตสญฺญีติ
กสฺสจิ อทินฺเน อปริจตฺเต ปริจตฺตํ มยาติ เอวํสญฺญี ฯ อนฏฺเฐ
นฏฺฐสญฺญีติ อตฺตโน จีวเรน สทฺธึ พหูนิ อญฺเญสํ จีวรานิ เอกโต
ฐปิตานิ โจรา หรนฺติ ฯ ตตฺเรโส อตฺตโน จีวเร อนฏฺเฐ
นฏฺฐสญฺญี โหติ ฯ เอส นโย อวินฏฺฐาทีสุปิ ฯ อวิลุตฺเตติ เอตฺถ
ปน คพฺภํ ภินฺทิตฺวา ปสยฺหาวหารวเสน อวิลุตฺเตติ เวทิตพฺพํ ฯ
อนิสฺสชฺชิตฺวา ปริภุญฺชติ อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสาติ สกึ นิวตฺถํ วา
สกึ ปารุตํ วา กายโต อโมเจตฺวา ทิวสํปิ วิจรติ เอกาว
อาปตฺติ ฯ ตํ โมเจตฺวา นิวาเสติ วา ปารุปติ วา ปโยเค
ปโยเค ทุกฺกฏํ ฯ ทุนฺนิวตฺถํ วา ทุปฺปารุตํ วา สณฺฐเปนฺตสฺส
อนาปตฺติ ฯ อญฺญสฺส สนฺตกํ ปริภุญฺชโตปิ อนาปตฺติ ฯ อญฺเญน
กตํ ปฏิลภิตฺวา ปริภุญฺชตีติ อาทิวจนํ เจตฺถ สาธกํ ฯ อนติกฺกนฺเต
อติกฺกนฺตสญฺญิโน เวมติกสฺส จ ทุกฺกฏํ ปริโภคํ สนฺธาย วุตฺตํ ฯ
     {๔๖๙} อนาปตฺติ อนฺโตทสาหํ อธิฏฺเฐติ วิกปฺเปตีติ เอตฺถ ปน
อธิฏฺฐานูปคํ วิกปฺปนูปคํ จ เวทิตพฺพํ ฯ ตตฺรายํ ปาลิ อถโข
ภิกฺขูนํ เอตทโหสิ ยานิ ตานิ ภควตา อนุญฺญาตานิ ติจีวรนฺติ วา
วสฺสิกสาฏิกาติ วา นิสีทนนฺติ วา ปจฺจตฺถรณนฺติ วา กณฺฑุปฏิจฺฉาทีติ
วา มุขปุญฺฉนโจลกนฺติ วา ปริกฺขารโจลกนฺติ วา สพฺพานิ ตานิ
อธิฏฺฐาตพฺพานิ นุโข อุทาหุ วิกปฺเปตพฺพานีติ ๑- ฯ ภควโต เอตมตฺถํ
อาโรเจสุํ ฯ อนุชานามิ ภิกฺขเว ติจีวรํ อธิฏฺฐาตุํ น วิกปฺเปตุํ
วสฺสิกสาฏิกํ วสฺสานสฺส จาตุมฺมาสํ อธิฏฺฐาตุํ ตโต ปรํ วิกปฺเปตุํ
@เชิงอรรถ: ๑. มหาวคฺค. ๕/๒๑๘.
นิสีทนํ อธิฏฺฐาตุํ น วิกปฺเปตุํ ปจฺจตฺถรณํ อธิฏฺฐาตุํ น
วิกปฺเปตุํ กณฺฑุปฏิจฺฉาทึ ยาว อาพาธา อธิฏฺฐาตุํ ตโต ปรํ
วิกปฺเปตุํ มุขปุญฺฉนโจลํ อธิฏฺฐาตุํ น วิกปฺเปตุํ ปริกฺขารโจลํ
อธิฏฺฐาตุํ น วิกปฺเปตุนฺติ ๑- ฯ
     ตตฺถ ติจีวรํ อธิฏฺฐหนฺเตน รชิตฺวา กปฺปพินฺทุํ ทตฺวา
ปมาณยุตฺตเมว อธิฏฺฐาตพฺพํ ฯ ตสฺส ปมาณํ อุกฺกฏฺฐปริจฺเฉเทน
สุคตจีวรโต อูนกํ วฏฺฏติ ฯ ลามกปริจฺเฉเทน จ สงฺฆาฏิยา จ
อุตฺตราสงฺคสฺส จ ทีฆโต มุฏฺฐิปญฺจกํ ติริยโต มุฏฺฐิติกํ ปมาณํ
วฏฺฏติ ฯ อนฺตรวาสโก ทีฆโต มุฏฺฐิปญฺจโก ติริยํ ทฺวิหตฺโถปิ
วฏฺฏติ ฯ นิวาสเนน ปารุปเนนปิ หิ สกฺกา นาภึ ปฏิจฺฉาเทตุนฺติ ฯ
วุตฺตปฺปมาณโต ปน อติเรกํ จ อูนกํ จ ปริกฺขารโจลนฺติ
อธิฏฺฐาตพฺพํ ฯ ตตฺถ ยสฺมา เทฺว จีวรสฺส อธิฏฺฐานานิ กาเยน
วา อธิฏฺเฐติ วาจาย วา อธิฏฺเฐตีติ วุตฺตํ ตสฺมา ปุราณสงฺฆาฏึ
อิมํ สงฺฆาฏึ ปจฺจุทฺธรามีติ ปจฺจุทฺธริตฺวา นวสงฺฆาฏึ หตฺเถน
คเหตฺวา วา สรีราวยเว ฐเปตฺวา วา อิมํ สงฺฆาฏึ อธิฏฺฐามีติ
จิตฺเตน อาโภคํ กตฺวา กายวิการํ กโรนฺเตน กาเยน
อธิฏฺฐาตพฺพา ฯ อิทํ กาเยน อธิฏฺฐานํ ฯ ตํ เยนเกนจิ สรีราวยเวน
อผุสนฺตสฺส น วฏฺฏติ ฯ วาจาย อธิฏฺฐาเน ปน วจีเภทํ กตฺวา
วาจาย อธิฏฺฐาตพฺพา ฯ ตตฺร ทุวิธํ อธิฏฺฐานํ ฯ สเจ
หตฺถปาเส โหติ อิมํ สงฺฆาฏึ อธิฏฺฐามีติ วาจา ภินฺทิตพฺพา ฯ
อถ อนฺโตคพฺเภ วา อุปริปาสาเท วา สามนฺตวิหาเร วา โหติ
@เชิงอรรถ: ๑. วิ. มหาวคฺค ๕/๒๑๘-๒๑๙.
ฐปิตฏฺฐานํ สลฺลกฺเขตฺวา เอตํ สงฺฆาฏึ อธิฏฺฐามีติ วาจา ภินฺทิตพฺพา ฯ
เอส นโย อุตฺตราสงฺเค อนฺตรวาสเก จ ฯ นามมตฺตเมว
หิ วิเสโส ฯ ตสฺมา สพฺพานิ สงฺฆาฏึ อุตฺตราสงฺคํ อนฺตรวาสกนฺติ
เอวํ อตฺตโน นาเมเนว อธิฏฺฐาตพฺพานิ ฯ สเจ อธิฏฺฐหิตฺวา
ฐปิตวตฺเถหิ สงฺฆาฏิอาทีนิ กโรติ นิฏฺฐิเต รชเน จ กปฺเปติ
จ อิมํ ปจฺจุทฺธรามีติ ปจฺจุทฺธริตฺวา ปุน อธิฏฺฐาตพฺพานิ ฯ
อธิฏฺฐิเตน ปน สทฺธึ มหนฺตตรเมว ทุติยปฏํ วา ขณฺฑํ วา
สํสิพฺพนฺเตน ปุน อธิฏฺฐาตพฺพํ ฯ สเม วา ขุทฺทเก วา
อธิฏฺฐานกิจฺจํ นตฺถิ ฯ ติจีวรํ ปน ปริกฺขารโจลํ อธิฏฺฐาตุํ วฏฺฏติ
น วฏฺฏตีติ ฯ มหาปทุมตฺเถโร กิราห ติจีวรํ ติจีวรเมว อธิฏฺฐาตพฺพํ
สเจ ปริกฺขารโจลาธิฏฺฐานํ ลเภยฺย อุทฺโทสิตสิกฺขาปเท ปริหาโร
นิรตฺถโก ภเวยฺยาติ ฯ เอวํ วุตฺเต กิร อวเสสา ภิกฺขู อาหํสุ
ปริกฺขารโจลํปิ ภควตา อธิฏฺฐาตพฺพนฺติ วุตฺตํ ตสฺมา วฏฺฏตีติ ฯ
มหาปจฺจริยํปิ วุตฺตํ ปริกฺขารโจลํ นาม ปาเฏกฺกํ นิธานมุขเมตํ
ติจีวรํ ปริกฺขารโจลนฺติ อธิฏฺฐหิตฺวา ปริภุญฺชิตุํ วฏฺฏตีติ ฯ
อุทฺโทสิตสิกฺขาปเท ปน ติจีวรํ อธิฏฺฐหิตฺวา ปริหรนฺตสฺส ปริหาโร
วุตฺโตติ ฯ อุภโตวิภงฺคภาณโก ปุณฺณวาลิกวาสี มหาติสฺสตฺเถโรปิ
กิร อาห ปุพฺเพ มยํ มหาเถรานํ อสฺสุมฺหา อรญฺญวาสิโน ภิกฺขู
รุกฺขสุสิราทีสุ จีวรํ ฐเปตฺวา ปธานํ ปทหนตฺถาย คจฺฉนฺติ
สามนฺตวิหาเร ธมฺมสฺสวนตฺถาย คตานํ จ เนสํ สุริเย อุฏฺฐิเต
สามเณรา วา ทหรภิกฺขู วา ปตฺตจีวรํ คเหตฺวา คจฺฉนฺติ ตสฺมา
สุขปริโภคตฺถํ ติจีวรํ ปริกฺขารโจลํ อธิฏฺฐาตุํ วฏฺฏตีติ ฯ
มหาปจฺจริยํปิ วุตฺตํ ปุพฺเพ อารญฺญิกา ภิกฺขู อพทฺธสีมายํ
ทุปฺปริหารนฺติ ติจีวรํ ปริกฺขารโจลเมว อธิฏฺฐหิตฺวา ปริภุญฺชึสูติ ฯ
วสฺสิกสาฏิกา อนติริตฺตปฺปมาณา นามํ คเหตฺวา วุตฺตนเยเนว จตฺตาโร
วสฺสิเก มาเส อธิฏฺฐาตพฺพา ตโต ปรํ ปจฺจุทฺธริตฺวา วิกปฺเปตพฺพา ฯ
วณฺณเภทมตฺตรตฺตาปิ เจสา วฏฺฏติ ฯ เทฺว ปน น วฏฺฏนฺติ ฯ
นิสีทนํ วุตฺตนเยน อธิฏฺฐาตพฺพเมว ตญฺจ โข ปมาณยุตฺตํ เอกเมว ฯ
เทฺว น วฏฺฏนฺติ ฯ ปจฺจตฺถรณํปิ อธิฏฺฐาตพฺพเมว ฯ ตํ ปน
มหนฺตํปิ วฏฺฏติ เอกํปิ วฏฺฏติ พหูนิปิ วฏฺฏนฺติ ฯ นีลํปิ ปีตกํปิ
สทสํปิ ปุปฺผทสํปีติ สพฺพปฺปการํ วฏฺฏติ ฯ สกึ อธิฏฺฐิตํ อธิฏฺฐิตเมว
โหติ ฯ กณฺฑุปฏิจฺฉาทิ ยาว อาพาโธ อตฺถิ ตาว ปมาณิกา
อธิฏฺฐาตพฺพา ฯ อาพาเธ วูปสนฺเต ปจฺจุทฺธริตฺวา วิกปฺเปตพฺพา ฯ
เอกาว วฏฺฏติ ฯ มุขปุญฺฉนโจลํ อธิฏฺฐาตพฺพเมว ฯ
ยาว เอกํ โธวียติ ตาว อญฺญํ ปริโภคตฺถาย อิจฺฉิตพฺพนฺติ
เทฺวปิ วฏฺฏนฺติ ฯ อปเร ปน เถรา นิธานมุขเมตํ พหูนิปิ
วฏฺฏนฺตีติ วทนฺติ ฯ ปริกฺขารโจเล คณนา นาม นตฺถิ ยตฺตกํ
อิจฺฉติ ตตฺตกํ อธิฏฺฐาตพฺพเมว ฯ ถวิกาปิ ปริสฺสาวนํปิ
วิกปฺปนูปคปจฺฉิมจีวรปฺปมาณํ ปริกฺขารโจลนฺติ อธิฏฺฐาตพฺพเมว ฯ
พหูนิปิ เอกโต กตฺวา อิมานิ จีวรานิ ปริกฺขารโจลานิ
อธิฏฺฐามีติ อธิฏฺฐาตุํปิ วฏฺฏติเยว ฯ เภสชฺชนวกมฺมมาตาปิตุอาทีนํ
อตฺถาย ฐเปนฺเตนปิ อธิฏฺฐาตพฺพเมว ฯ มหาปจฺจริยํ ปน
อาปตฺตีติ วุตฺตํ ฯ มญฺจภิสี ปีฐกภิสี พิมฺโพหนํ ปาวาโร โกชโว
จาติ เอเตสุ ปน เสนาสนปริกฺขารตฺถาย ทินฺนปจฺจตฺถรเณสุ จ
อธิฏฺฐานกิจฺจํ นตฺถิเยว ฯ
     อธิฏฺฐิตจีวรํ ปน ปริภุญฺชโต กถํ อธิฏฺฐานํ วิชหตีติ ฯ
อญฺญสฺส ทาเนน อจฺฉินฺทิตฺวา คหเณน วิสฺสาสคฺคาเหน
หีนายาวตฺตเนน สิกฺขาปจฺจกฺขาเนน กาลกิริยาย ลิงฺคปริวตฺตเนน
ปจฺจุทฺธรเณน ฉิทฺทภาเวนาติ อิเมหิ นวหิ การเณหิ วิชหติ ฯ ตตฺถ
ปุริเมหิ อฏฺฐหิ สพฺพจีวรานิ อธิฏฺฐานํ วิชหนฺติ ฯ ฉิทฺทภาเวน
ปน ติจีวรสฺเสว สพฺพฏฺฐกถาสุ อธิฏฺฐานวิชหนํ วุตฺตํ ฯ ตญฺจ
นขปิฏฺฐิปฺปมาณเกน ฉิทฺเทน ฯ ตตฺถ นขปิฏฺฐิปฺปมาณํ
กนิฏฺฐงฺคุลีนขวเสน เวทิตพฺพํ ฯ ฉิทฺทญฺจ วินิวิทฺธเมว ฯ ฉิทฺทสฺส หิ
อพฺภนฺตเร เอกตนฺตุ เจปิ อจฺฉินฺโน โหติ  รกฺขติ ฯ ตตฺถ
สงฺฆาฏิยา จ อุตฺตราสงฺคสฺส จ ทีฆนฺตโต วิทตฺถิปฺปมาณสฺส
ติริยนฺตโต อฏฺฐงฺคุลปฺปมาณสฺส ปเทสสฺส โอรโต ฉิทฺทํ อธิฏฺฐานํ
ภินฺทติ ฯ อนฺตรวาสกสฺส ปน ทีฆนฺตโต วิทตฺถิปฺปมาณสฺเสว
ติริยนฺตโต จตุรงฺคุลปฺปมาณสฺส ปเทสสฺส โอรโต ฉิทฺทํ อธิฏฺฐานํ
ภินฺทติ ฯ ปรโต น ภินฺทติ ฯ ตสฺมา ชาเต ฉิทฺเท ตํ จีวรํ
อติเรกจีวรฏฺฐาเน ติฏฺฐติ สูจิกมฺมํ กตฺวา ปุน อธิฏฺฐาตพฺพํ ฯ
มหาสุมตฺเถโร ปนาห ปมาณจีวรสฺส ยตฺถ กตฺถจิ ฉิทฺทํ
อธิฏฺฐานํ ภินฺทติ มหนฺตสฺส จ ปมาณโต พหิ ฉินฺทํ ๑- อธิฏฺฐานํ
@เชิงอรรถ: ๑. ฉิทฺโท.
น ภินฺทติ อนฺโต ชาตํ ๑- ภินฺทตีติ ฯ กรวิยติสฺสตฺเถโร อาห
ขุทฺทกํ มหนฺตํ นปฺปมาณํ เทฺว จีวรานิ ปารุปนฺตสฺส วามหตฺเถ
สงฺฆริตฺวา ฐปิตฏฺฐาเน ฉิทฺทํ อธิฏฺฐานํ น ภินฺทติ โอรภาเค ภินฺทติ
อนฺตรวาสกสฺสาปิ โอวฏฺฏิกํ กโรนฺเตน สงฺฆริตฏฺฐาเน ฉิทฺทํ
น ภินฺทติ ตโต โอรํ ภินฺทตีติ ฯ อนฺธกฏฺฐกถายํ ปน ติจีวเร
มหาสุมตฺเถรวาทํ ปมาณํ กตฺวา อุตฺตรึปิ อิทํ วุตฺตํ ปจฺฉิมปฺปมาณํ
อธิฏฺฐานํ รกฺขตีติ ปริกฺขารโจเล ทีฆโส ๒- อฏฺฐงฺคุเล สุคตงฺคุเลน
ติริยํ จตุรงฺคุเล ยตฺถ กตฺถจิ ฉิทฺทํ อธิฏฺฐานํ วิชหติ มหนฺเต
โจเล ตโต ปเรน ฉิทฺทํ อธิฏฺฐานํ น วิชหติ เอส นโย สพฺเพสุ
อธิฏฺฐาตพฺพเกสุ จีวเรสูติ ฯ ตตฺถ ยสฺมา สพฺเพสํปิ
อธิฏฺฐาตพฺพกจีวรานํ วิกปฺปนูปคปจฺฉิมปฺปมาณโต อูนกํ อญฺญํ
ปจฺฉิมปฺปมาณํ นาม นตฺถิ ฯ ยํ หิ นิสีทนกณฺฑุปฏิจฺฉาทิวสฺสิกสาฏิกานํ
ปมาณํ วุตฺตํ ตํ อุกฺกฏฺฐํ ตโต อุตฺตรึ ปฏิสิทฺธตฺตา น
ปจฺฉิมํ ตโต เหฏฺฐา อปฏิสิทฺธตฺตา ฯ ติจีวรสฺสปิ สุคตจีวรปฺปมาณโต
อูนกตฺตํ อุกฺกฏฺฐปฺปมาณเมว ฯ ปจฺฉิมํ ปน วิสุํ สุตฺเต
วุตฺตํ นตฺถิ ฯ มุขปุญฺฉนปจฺจตฺถรณปริกฺขารโจลานํ อุกฺกฏฺฐปริจฺเฉโท
นตฺถิเยว ฯ วิกปฺปนูปคปจฺฉิเมน ปน ปริจฺเฉโท วุตฺโต ฯ ตสฺมา
ยํ ตาว อนฺธกฏฺฐกถายํ ปจฺฉิมปฺปมาณํ อธิฏฺฐานํ รกฺขตีติ
วตฺวา ตตฺถ ปริกฺขารโจลสฺเสว สุคตงฺคุเลน
อฏฺฐงฺคุลจตุรงฺคุลปจฺฉิมปฺปมาณํ ทสฺเสตฺวา อิตเรสํ จ ติจีวราทีนํ
@เชิงอรรถ: ๑. ชาโต.  ๒. ทีฆโต.
มุฏฺฐิปญฺจกาทิเภทํ ปจฺฉิมปฺปมาณํ สนฺธาย เอส นโย สพฺเพสุ
อธิฏฺฐาตพฺพเกสุ จีวเรสูติ วุตฺตํ ตํ น สเมติ ฯ กรวิยติสฺสตฺเถรวาเทปิ
ทีฆนฺตโตเยว ฉิทฺทํ ทสฺสิตํ ติริยนฺตโต น ทสฺสิตํ ตสฺมา โส
อปริจฺฉินฺโน ฯ มหาสุมตฺเถรวาเท ปมาณจีวรสฺส ยตฺถ กตฺถจิ ฉิทฺทํ
อธิฏฺฐานํ ภินฺทติ มหนฺตสฺส ปมาณโต พหิ ฉิทฺทํ อธิฏฺฐานํ น
ภินฺทตีติ วุตฺตํ ฯ อิทํ ปน น วุตฺตํ อิทํ นาม ปมาณจีวรํ อิโต
อุตฺตรึ มหนฺตํ จีวรนฺติ ฯ อปิเจตฺถ ติจีวราทีนํ มุฏฺฐิปญฺจกาทิเภทํ
ปจฺฉิมปฺปมาณนฺติ อธิปฺเปตํ ตตฺถ ยทิ ปจฺฉิมปฺปมาณโต พหิ
ฉิทฺทํ อธิฏฺฐานํ น ภินฺเทยฺย อุกฺกฏฺฐปตฺตสฺสาปิ มชฺฌิมปตฺตสฺส
วา โอมกปฺปมาณโต พหิ ฉิทฺทํ อธิฏฺฐานํ น ภินฺเทยฺย น จ
น ภินฺทติ ตสฺมา อยํปิ วาโท อปริจฺฉินฺโน ฯ โย ปนายํ
สพฺพปฺปฐโม อฏฺฐกถาวาโท อยเมตฺถ ปมาณํ ฯ กสฺมา ฯ
ปริจฺเฉทสพฺภาวโต ฯ ติจีวรสฺส หิ ปจฺฉิมปฺปมาณํ จ ฉิทฺทปฺปมาณํ จ
ฉิทฺทปฺปเทสปฺปมาณํ จ สพฺพอฏฺฐกถาสุเยว ปริจฺฉินฺทิตฺวา วุตฺตํ ฯ
ตสฺมา เสฺวว วาโท ปมาณํ ฯ อทฺธา หิ โส ภควโต อธิปฺปายํ
อนุคนฺตฺวา วุตฺโต ฯ อิตเรสุ ปน เนว ปริจฺเฉโท อตฺถิ
น ปุพฺพาปรํ สเมตีติ ฯ โย ปน ทุพฺพลฏฺฐาเน ปฐมํ อคฺคฬํ ทตฺวา
ปจฺฉา ทุพฺพลฏฺฐานํ ภินฺทิตฺวา อปเนติ อธิฏฺฐานํ น ภิชฺชติ ฯ
มณฺฑลปริวตฺตเนปิ เอเสว นโย ฯ ทุปฏสฺส เอกสฺมึ ปฏเล ฉิทฺเท
วา ชาเต คลิเต วา อธิฏฺฐานํ น ภิชฺชติ ฯ ขุทฺทกํ จีวรํ
มหนฺตํ กโรติ มหนฺตํ วา ขุทฺทกํ กโรติ อธิฏฺฐานํ น ภิชฺชติ ฯ
อุโภ โกฏิโย มชฺเฌ กโรนฺโต สเจ ปฐมํ ฉินฺทิตฺวา ปจฺฉา
ฆเฏติ อธิฏฺฐานํ ภิชฺชติ ฯ อถ ฆเฏตฺวา ปจฺฉา ฉินฺทติ น
ภิชฺชติ ฯ รชเกหิ โธวาเปตฺวา เสตํ การาเปนฺตสฺสาปิ อธิฏฺฐานํ
อธิฏฺฐานเมวาติ ฯ
     อยํ ตาว อนฺโตทสาหํ อธิฏฺเฐติ วิกปฺเปตีติ เอตฺถ อธิฏฺฐาเน
วินิจฺฉโย ฯ
     วิกปฺปเน ปน เทฺว วิกปฺปนา สมฺมุขา วิกปฺปนา จ ปรมฺมุขา
วิกปฺปนา จ ฯ กถํ สมฺมุขา วิกปฺปนา โหตีติ ฯ จีวรานํ
เอกพหุภาวํ สนฺนิหิตาสนฺนิหิตภาวญฺจ ญตฺวา อิมํ จีวรนฺติ วา
อิมานิ จีวรานีติ วา เอตํ จีวรนฺติ วา เอตานิ จีวรานีติ วา
วตฺวา ตุยฺหํ วิกปฺเปมีติ วตฺตพฺพํ ฯ อยเมกา สมฺมุขา วิกปฺปนา ฯ
เอตฺตาวตา นิเธตุํ วฏฺฏติ ฯ ปริภุญฺชิตุํ วา วิสฺสชฺเชตุํ วา อธิฏฺฐาตุํ
วา น วฏฺฏติ ฯ มยฺหํ สนฺตกํ มยฺหํ สนฺตกานิ ปริภุญฺช วา
วิสฺสชฺเชหิ วา ยถาปจฺจยํ วา กโรหีติ เอวํ ปน วุตฺเต ปจฺจุทฺธาโร
นาม โหติ ตโต ปภูติ ปริโภคาทโยปิ วฏฺฏนฺติ ฯ อปโร นโย ฯ
ตเถว จีวรานํ เอกพหุภาวํ สนฺนิหิตาสนฺนิหิตภาวญฺจ ญตฺวา ตสฺเสว
ภิกฺขุโน สนฺติเก อิมํ จีวรนฺติ วา อิมานิ จีวรานีติ วา เอตํ
จีวรนฺติ วา เอตานิ จีวรานีติ วา วตฺวา ปญฺจสุ สหธมฺมิเกสุ
อญฺญตรสฺส อตฺตนา อภิรุจิตสฺส ยสฺส กสฺสจิ นามํ คเหตฺวา ติสฺสสฺส
ภิกฺขุโน วิกปฺเปมีติ วา ติสฺสาย ภิกฺขุนิยา ติสฺสาย สิกฺขมานาย
ติสฺสสฺส สามเณรสฺส ติสฺสาย สามเณริยา วิกปฺเปมีติ วา วตฺตพฺพํ ฯ
อยํ อปราปิ สมฺมุขา วิกปฺปนา ฯ เอตฺตาวตา นิเธตุํ วฏฺฏติ ฯ
ปริโภคาทีสุ ปน เอกํปิ น วฏฺฏติ ฯ เตน ปน ภิกฺขุนา ติสฺสสฺส
ภิกฺขุโน สนฺตกํ ฯเปฯ ติสฺสาย สามเณริยา สนฺตกํ ปริภุญฺช วา
วิสฺสชฺเชหิ วา ยถาปจฺจยํ วา กโรหีติ วุตฺเต ปจฺจุทฺธาโร นาม
โหติ ตโต ปภูติ ปริโภคาทโยปิ วฏฺฏนฺติ ฯ กถํ ปรมฺมุขา
วิกปฺปนา โหตีติ ฯ จีวรานํ ตเถว เอกพหุภาวํ สนฺนิหิตาสนฺนิหิตภาวํ
จ ญตฺวา อิมํ จีวรนฺติ วา อิมานิ จีวรานีติ วา เอตํ
จีวรนฺติ วา เอตานิ จีวรานีติ วา วตฺวา ตุยฺหํ วิกปฺปนตฺถาย
ทมฺมีติ วตฺตพฺพํ ฯ เตน วตฺตพฺโพ โก เต มิตฺโต วา สนฺทิฏฺโฐ
วา สมฺภตฺโต วาติ ฯ ตโต อิตเรน ปุริมนเยเนว ติสฺโส ภิกฺขูติ
วา ฯเปฯ ติสฺสา สามเณรีติ วา วตฺตพฺพํ ฯ ปุน เตน ภิกฺขุนา
อหํ ติสฺสสฺส ภิกฺขุโน ทมฺมีติ วา ฯเปฯ ติสฺสาย สามเณริยา
ทมฺมีติ วา วตฺตพฺพํ ฯ อยํ ปรมฺมุขา วิกปฺปนา ฯ เอตฺตาวตา
นิเธตุํ วฏฺฏติ ฯ ปริโภคาทีสุ ปน เอกํปิ น วฏฺฏติ ฯ เตน ปน
ภิกฺขุนา ทุติยสมฺมุขา วิกปฺปนายํ วุตฺตนเยเนว อิตฺถนฺนามสฺส สนฺตกํ
ปริภุญฺช วา วิสฺสชฺเชหิ วา ยถาปจฺจยํ วา กโรหีติ วุตฺเต
ปจฺจุทฺธาโร นาม โหติ ตโต ปภูติ ปริโภคาทโยปิ วฏฺฏนฺติ ฯ ทฺวินฺนํปิ
วิกปฺปนานํ กึ นานากรณํ ฯ สมฺมุขา วิกปฺปนาย สยํ วิกปฺเปตฺวา
ปเรน ปจฺจุทฺธราเปติ ปรมฺมุขา วิกปฺปนาย ปเรเนว วิกปฺปาเปตฺวา
ปเรเนว ปจฺจุทฺธราเปติ อิทเมตฺถ นานากรณํ ฯ สเจ ปน ยสฺส
วิกปฺเปติ โส ปญฺญตฺติโกวิโท น โหติ น ชานาติ ปจฺจุทฺธริตุํ
ตํ จีวรํ คเหตฺวา อญฺญสฺส พฺยตฺตสฺส สนฺติกํ คนฺตฺวา ปุน
วิกปฺเปตฺวา ปจฺจุทฺธราเปตพฺพํ ฯ วิกปฺปิตวิกปฺปนา นาเมสา วฏฺฏติ ฯ
อยํ วิกปฺเปตีติ อิมสฺมึ ปเท วินิจฺฉโย ฯ อนุชานามิ ภิกฺขเว
ติจีวรํ อธิฏฺฐาตุํ น วิกปฺเปตุนฺติ ๑- อาทิวจนโต จ อิทํ วิกปฺเปตีติ
อวิเสเสน วุตฺตวจนํ วิรุทฺธํ วิย ทิสฺสติ น จ วิรุทฺธํ ตถาคตา
ภาสนฺติ ตสฺมา เอวมสฺส อตฺโถ เวทิตพฺโพ ติจีวรํ ติจีวรสงฺเขเปน
ปริหรโต อธิฏฺฐาตุเมว อนุชานามิ น วิกปฺเปตุํ วสฺสิกสาฏิกํ
ปน จาตุมฺมาสโต ปรํ วิกปฺเปตุเมว น อธิฏฺฐาตุํ ๒- เอวญฺจ สติ
โย ติจีวเร เอเกน จีวเรน วิปฺปวสิตุกาโม โหติ ตสฺส
จีวราธิฏฺฐานํ ปจฺจุทฺธริตฺวา วิปฺปวาสสุขตฺถํ วิกปฺปนาย โอกาโส
ทินฺโน โหติ ทสาหาติกฺกเม อนาปตฺตีติ ๓- ฯ เอเตน อุปาเยน
สพฺพตฺถ วิกปฺปนาย อปฏิสิทฺธภาโว เวทิตพฺโพติ ฯ
     วิสฺสชฺเชตีติ อญฺญสฺส เทติ กถํ ปน ทินฺนํ โหติ กถํ จ
คหิตํ ฯ อิทํ ตุยฺหํ เทมิ ททามิ ทชฺชามิ โอโณเชมิ ปริจฺจชามิ
วิสฺสชฺชามีติ วา อิตฺถนฺนามสฺส เทมิ ฯเปฯ นิสฺสชฺชามีติ วา วทติ
สมฺมุขาปิ ปรมฺมุขาปิ ทินฺนเมว โหติ ฯ ตุยฺหํ คณฺหาหีติ วุตฺเต
มยฺหํ คณฺหามีติ วทติ สุทินฺนํ สุคหิตญฺจ ฯ ตว สนฺตกํ กโรหิ
ตว สนฺตกํ โหตุ ตว สนฺตกํ กริสฺสสีติ วุตฺเต มม สนฺตกํ
กโรมิ มม สนฺตกํ โหตุ มม สนฺตกํ กริสฺสามีติ วทติ ทุทฺทินฺนํ
@เชิงอรรถ: ๑. วิ. มหาวคฺค. ๕/๒๑๘. ๒. อิโต ปรํ อิติสทฺโท อิจฺฉิตพฺโพ. ๓. อิธ
@อิติสทฺโท อติเรโก ปญฺญายติ.
ทุคฺคหิตญฺจ ฯ เนว ทาตุํ ชานาติ น อิตโร คเหตุํ ฯ สเจ
ปน ตว สนฺตกํ กโรหีติ วุตฺเต สาธุ ภนฺเต มยฺหํ คณฺหามีติ
คณฺหาติ ทุทฺทินฺนํ สุคหิตํ ฯ สเจ ปน เอโก คณฺหาหีติ วทติ
อิตโร น คณฺหามีติ วทติ ปุน โส ทินฺนํ มยา ตุยฺหํ คณฺหาหีติ
วทติ อิตโรปิ น มยฺหํ อิมินา อตฺโถติ วทติ ตโต ปุริโมปิ
มยา ทินฺนนฺติ ทสาหํ อติกฺกาเมติ ปจฺฉิโมปิ มยา ปฏิกฺขิตฺตนฺติ
กสฺส อาปตฺติ น กสฺส อาปตฺติ ฯ น กสฺสจิ ยสฺส ปน
รุจฺจติ เตน อธิฏฺฐหิตฺวา ปริภุญฺชิตพฺพํ ฯ โย ปน อธิฏฺฐาเน
เวมติโก เตน กึ กาตพฺพํ ฯ เวมติกภาวํ อาโรเจตฺวา สเจ
อนธิฏฺฐิตํ ภวิสฺสติ เอวํ เม กปฺปิยํ โหตีติ วตฺวา วุตฺตนเยเนว
นิสฺสชฺชิตพฺพํ ฯ น หิ เอวํ ชานาเปตฺวา วินยกมฺมํ กโรนฺตสฺส
มุสาวาโท โหติ ฯ เกจิ ปน เอเกน ภิกฺขุนา วิสฺสาสํ คเหตฺวา
ปุน ทินฺนํ วฏฺฏตีติ วทนฺติ ฯ ตํ น ยุชฺชติ ฯ น หิ ตสฺเสตํ
วินยกมฺมํ ฯ นาปิ ตํ เอตฺตเกน อญฺญํ วตฺถุ โหติ ฯ นสฺสตีติ
อาทิ อุตฺตานตฺถเมว ฯ โย น ทเทยฺย อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสาติ เอตฺถ
มยฺหํ ทินฺนํ อิมินาติ อิมาย สญฺญาย น เทนฺตสฺส ทุกฺกฏํ ฯ ตสฺส
สนฺตกภาวํ ปน ญตฺวา เลเสน อจฺฉินฺทนฺโต ภณฺฑํ อคฺฆาเปตฺวา
กาเรตพฺโพติ ฯ
     สมุฏฺฐานาทีสุ อิทํ สิกฺขาปทํ กฐินสมุฏฺฐานํ นาม กายวาจโต จ
สมุฏฺฐาติ กายวาจาจิตฺตโต จ อนธิฏฺฐาเนน จ อวิกปฺปเนน จ
อาปชฺชนโต อกิริยา สญฺญาย น มุจฺจติ อชานนฺโตปิ อาปชฺชตีติ
โนสญฺญาวิโมกฺขํ อจิตฺตกํ ปณฺณตฺติวชฺชํ กายกมฺมํ วจีกมฺมํ
ติจิตฺตํ ติเวทนนฺติ ฯ
     สมนฺตปาสาทิกาย วินยสํวณฺณนาย ปฐมกฐินสิกฺขาปทวณฺณนา
นิฏฺฐิตา ฯ


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๒ หน้า ๑๕๖-๑๗๕. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=2&A=3262&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=2&A=3262&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=2&i=1              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=2&A=1              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=2&A=1              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=2&A=1              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๑ http://84000.org/tipitaka/read/?index_2

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]