อรรถกถาเล่มที่ ๒ ภาษาบาลีอักษรไทย
 วินย.อ. (สมนฺต.๒)

                      ตึสกกณฺฑวณฺณนา
       ตึส นิสฺสคฺคิยา ธมฺมา เย วุตฺตา สมิตาวินา
       เตสํ ทานิ กริสฺสามิ อปุพฺพปทวณฺณนํ ฯ
     {๔๕๙} เตน สมเยน พุทฺโธ ภควา เวสาลิยํ วิหรติ โคตมเก
เจติเย เตน โข ปน สมเยน ภควตา ภิกฺขูนํ ติจีวรํ อนุญฺาตํ
โหตีติ จีวรนฺติ อนฺตรวาสโก อุตฺตราสงฺโค สงฺฆาฏีติ อิทํ จีวรตฺตยํ
ปริภุญฺชิตุํ อนุญฺาตํ โหติ ฯ ยตฺถ ปเนตํ อนุญฺาตํ ยทา จ
อนุญฺาตํ เยน จ การเณน อนุญฺาตํ ตํ สพฺพํ จีวรกฺขนฺธเก
ชีวกวตฺถุสฺมึ อาคตเมว ฯ อญฺเเนว ติจีวเรน คามํ ปวิสนฺตีติ
เยน วิหาเร อจฺฉนฺติ นหานญฺจ โอตรนฺติ ตโต อญฺเน ฯ
เอวํ ทิวเส ทิวเส นว จีวรานิ ธาเรนฺติ ฯ {๔๖๐} อุปฺปนฺนํ โหตีติ อิทํ
อนุปฺปญฺตฺติยา ทฺวารํ ททมานํ ปฏิลาภวเสน อุปฺปนฺนํ โหติ
โน นิปฺผตฺติวเสน ฯ อายสฺมโต สารีปุตฺตสฺส ทาตุกาโม โหตีติ
อายสฺมา กิร อานนฺโท ภควนฺตํ เปตฺวา อญฺโ เอวรูโป
คุณวิสิฏฺโ ปุคฺคโล นตฺถีติ สารีปุตฺตสฺส ๑- คุณพหุมาเนน
อายสฺมนฺตํ สารีปุตฺตํ มมายติ ฯ โส สทาปิ มนาปํ จีวรํ
ลภิตฺวา รชิตฺวา กปฺปพินฺทุํ กตฺวา เถรสฺเสว เทติ ฯ ปุเรภตฺเต
ปณีตํ ยาคุขชฺชกํ วา ปิณฺฑปาตํ วา ลภิตฺวา เถรสฺเสว
@เชิงอรรถ: ๑. อายสฺมโตติ วิเสสเนน ภวิตพพํ.
เทติ ฯ ปจฺฉาภตฺเต มธุผาณิตาทีนิ ลภิตฺวาปิ เถรสฺเสว เทติ ฯ
อุปฏฺากกุเลหิ ทารเก นิกฺขาเมตฺวา ปพฺพาเชตฺวา เถรสฺส
สนฺติเก อุปชฺฌํ คาหาเปตฺวา สยํ อนุสฺสาวนกมฺมํ กโรติ ฯ
อายสฺมาปิ สารีปุตฺโต ปิตุกตฺตพฺพกิจฺจํ นาม เชฏฺปุตฺตสฺส ภาโร
ตสฺมา ยํ มยา ภควโต กตฺตพฺพํ กิจฺจํ สพฺพนฺตํ อานนฺโท
กโรติ อหํ อานนฺทํ นิสฺสาย อปฺโปสฺสุกฺโก วิหริตุํ ลภามีติ
อายสฺมนตํ อานนฺทํ อติวิย มมายติ ฯ โสปิ มนาปํ จีวรํ ลภิตฺวา
อานนฺทตฺเถรสฺเสว เทตีติ สพฺพํ ปุริมสทิสเมว ฯ เอวํ คุณพหุมาเนน
มมายนฺโต ตทา อุปฺปนฺนํปิ ตํ จีวรํ อายสฺมโต สารีปุตฺตสฺส
ทาตุกาโม โหตีติ เวทิตพฺโพ ฯ นวมํ วา ภควา ทิวสํ ทสมํ
วาติ เอตฺถ ปน สเจ ภเวยฺย กถํ เถโร ชานาตีติ ฯ
พหูหิ การเณหิ ชานาติ ฯ สารีปุตฺตตฺเถโร กิร ชนปทจาริกํ
ปกฺกมนฺโต อานนฺทตฺเถรํ อาปุจฺฉิตฺวาว ปกฺกมติ อหํ เอตฺตเกน
นาม กาเลน อาคมิสฺสามิ เอตฺถนฺตเร ภควนฺตํ มา ปมชฺชีติ ฯ
สเจปิ สมฺมุขา น อาปุจฺฉติ ภิกฺขุํ เปเสตฺวาปิ อาปุจฺฉิตฺวาว
คจฺฉติ ฯ สเจ อญฺตฺถ วสฺสํ วสติ เย จ ปมตรํ ภิกฺขู
อาคจฺฉนฺติ เต เอวํ ปหิณาติ มม วจเนน ภควโต ปาเท สิรสา
วนฺทถ อานนฺทสฺส จ อาโรคฺยํ ปุจฺฉิตฺวา มํ อสุกทิวเส นาม
อาคมิสฺสตีติ วเทถาติ ฯ สทา จ ยถาปริจฺฉินฺนทิวเสเยว เอติ ฯ
อปิจายสฺมา อานนฺโท อนุมาเนนาปิ ชานาติ เอตฺตเก ทิวเส
ภควตา วิโยคํ สหนฺโต อธิวาเสนฺโต อายสฺมา สารีปุตฺโต วสิ
อิโต ทานิ ปฏฺาย อสุกํ นาม ทิวสํ น อติกฺกมิสฺสติ อทฺธา
อาคมิสฺสติ เยสํ เยสํ หิ ปญฺา มหตี เตสํ เตสํ ภควติ
เปมํ จ คารโว จ มหา โหตีติ อิมินา นเยนาปิ ชานาติ ฯ เอวํ
พหูหิ การเณหิ ชานาติ ฯ เตนาห นวมํ วา ภควา ทิวสํ ทสมํ
วาติ ฯ เอวํ วุตฺเต ยสฺมา อิทํ สิกฺขาปทํ ปณฺณตฺติวชฺชํ น
โลกวชฺชํ ตสฺมา อายสฺมตา อานนฺเทน วุตฺตทิวสเมว ปริจฺเฉทํ
กโรนฺโต อถโข ภควา ฯเปฯ ธาเรตุนฺติ ฯ อถาเนน เถเรน
อฑฺฒมาโส วา มาโส วา อุทฺทิฏฺโ อภวิสฺส โสปิ ภควตา
อนุญฺาโต อสฺส ฯ
     {๔๖๒-๔๖๓} นิฏฺิตจีวรสฺมินฺติ เยนเกนจิ นิฏฺาเนน นิฏฺิเต จีวรสฺมึ ฯ
ยสฺมา ปเนตํ จีวรํ กรเณนปิ นิฏฺิตํ โหติ นาสนาทีหิปิ ตสฺมาสฺส
ปทภาชเน อตฺถมตฺตเมว ทสฺเสตุํ ภิกฺขุนา จีวรํ กตํ วา โหตีติ
อาทิ วุตฺตํ ฯ ตตฺถ กตนฺติ สูจิกมฺมปริโยสาเนน กตํ ฯ
สูจิกมฺมปริโยสานํ นาม ยงฺกิญฺจิ สูจิยา กตฺตพฺพํ ปาสวฏฺฏคณฺิกวฏฺฏ-
ปริโยสานํ กตฺวา สูจิยา ปฏิสามนํ ฯ นฏฺนฺติ โจราทีหิ หฏํ ฯ
เอตํปิ หิ กรณปลิโพธสฺเสว นิฏฺิตตฺตา นิฏฺิตนฺติ วุจฺจติ ฯ
วินฏฺนฺติ อุปจิกาทีหิ ขาทิตํ ฯ ทฑฺฒนฺติ อคฺคินา ทฑฺฒํ ฯ
จีวราสา วา อุปจฺฉินฺนาติ อสุกสฺมึ นาม กุเล จีวรํ ลภิสฺสามีติ
ยา จีวราสา อุปฺปนฺนา โหติ สา วา อุปจฺฉินฺนา ฯ เอเตสํปิ
หิ กรณปลิโพธสฺเสว นิฏฺิตตฺตา นิฏฺิตภาโว เวทิตพฺโพ ฯ
อุพฺภตสฺมึ กิเนติ กิเน จ อุพฺภตสฺมึ ฯ เอเตน ทุติยสฺส
ปลิโพธสฺส อภาวํ ทสฺเสติ ฯ ตํ ปน กินํ ยสฺมา อฏฺสุ
มาติกาสุ เอกาย อนฺตรุพฺภาเรน วา อุทฺธรียติ เตนสฺส นิทฺเทเส
อฏฺนฺนํ มาติกานนฺติ อาทิ วุตฺตํ ฯ ตตฺถ อฏฺิมา ภิกฺขเว
มาติกา กินสฺส อุพภาราย ปกฺกมนนฺติกา นิฏฺานนฺติกา
สนฺนิฏฺานนฺติกา นาสนนฺติกา สวนนฺติกา อาสาวจฺเฉทิกา สีมาติกฺกนฺติกา
สหุพฺภาราติ เอวํ อฏฺ มาติกาโย กินกฺขนฺธเก ๑- อาคตา ฯ
อนฺตรุพฺภาโรปิ สุณาตุ เม ภนฺเต สงฺโฆ ยทิ สงฺฆสฺส ปตฺตกลฺลํ
สงฺโฆ กินํ อุทฺธเรยฺย เอสา ตฺติ สุณาตุ เม ภนฺเต สงฺโฆ สงฺโฆ
กินํ อุทฺธรติ ยสฺสายสฺมโต ขมติ กินสฺส อุพฺภาโร โส ตุณฺหสฺส
ยสฺส นกฺขมติ โส ภาเสยฺย อุพฺภตํ สงฺเฆน กินํ ขมติ
สงฺฆสฺส ตสฺมา ตุณฺหี เอวเมตํ ธารยามีติ เอวํ ภิกฺขุนีวิภงฺเค ๒-
อาคโต ฯ ตตฺถ ยํ วตฺตพฺพํ ตํ สพฺพํ อาคตฏฺาเนเยว
วณฺณยิสฺสาม ฯ อิธ ปน วุจฺจมาเน ปาลิปิ อาหริตพฺพา โหติ
อตฺโถปิ วตฺตพฺโพ วุตฺโตปิ น จ สุวิญฺเยฺโย โหติ อฏฺาเน
วุตฺตตาย ฯ ทสาหปรมนฺติ ทส อหานิ ปรโม ปริจฺเฉโท อสฺสาติ
ทสาหปรโม ฯ ตํ ทสาหปรมํ กาลํ ธาเรตพฺพนฺติ อตฺโถ ฯ
ปทภาชเน ปน อตฺถมตฺตเมว ทสฺเสตุํ ทสาหปรมตา ธาเรตพฺพนฺติ
วุตฺตํ ฯ อิทํ หิ วุตฺตํ โหติ ทสาหปรมนฺติ เอตฺถ ยา
ทสาหปรมตา ทสาหปรมภาโวติ ฯ อยมตฺโถ เอตฺตโก กาโล
ยาว นาติกฺกมติ ตาว ธาเรตพฺพนฺติ ฯ อธิฏฺิตวิกปฺปิเตสุ
อปริยาปนฺนตฺตา อติเรกํ จีวรนฺติ อติเรกจีวรํ ฯ เตเนวสฺส ปทภาชเน
@เชิงอรรถ: ๑. วิ. มหาวคฺค. ๕/๑๓๙. ๒. วิ. ภิกฺขุนีวิภงฺค. ๓/๑๔๕ ตตฺเถว กินสฺส
@อุทฺธาโรติ ลิขิตํ.
วุตฺตํ อนธิฏฺิตํ อวิกปฺปิตนฺติ ฯ ฉนฺนํ จีวรานํ อญฺตรนฺติ โขมํ
กปฺปาสิกํ โกเสยฺยํ กมฺพลํ สาณํ ภงฺคนฺติ ๑- อิเมสํ ฉนฺนํ จีวรานํ
อญฺตรํ ฯ เอเตน จีวรสฺส ชาตึ ทสฺเสตฺวา อิทานิ ปมาณํ
ทสฺเสตุํ วิกปฺปนูปคํ ปจฺฉิมนฺติ อาห ฯ ตสฺส ปมาณํ ทีฆโต
เทฺว วิทตฺถิโย ติริยํ วิทตฺถิ ฯ ตตฺรายํ ปาลิ อนุชานามิ ภิกฺขเว
อายาเมน อฏฺงฺคุลํ สุคตงฺคุเลน จตุรงฺคุลํ วิตฺถตํ ปจฺฉิมํ จีวรํ
วิกปฺเปตุนฺติ ๒- ฯ ตํ อติกฺกามยโต นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยนฺติ ตํ
ยถาวุตฺตชาติปฺปมาณํ จีวรํ ทสาหปรมํ กาลํ อติกฺกามยโต
เอตฺถนฺตเร ยถา อติเรกจีวรํ น โหติ ตถา อกุพฺพโต นิสฺสคฺคิยํ
ปาจิตฺติยํ ฯ ตญฺจ จีวรํ นิสฺสคฺคิยํ โหติ ปาจิตฺติยาปตฺติ
จสฺส โหตีติ อตฺโถ ฯ อถวา นิสฺสชฺชนํ นิสฺสคฺคิยํ ฯ
ปุพฺพภาเค กตฺตพฺพสฺส วินยกมฺมสฺเสตํ นามํ ฯ นิสฺสคฺคิยมสฺส อตฺถีติ
นิสฺสคฺคิยมิจฺเจว ฯ กินฺตํ ฯ ปาจิตฺติยํ ฯ ตํ อติกฺกามยโต
นิสฺสคฺคิยวินยกมฺมํ ปาจิตฺติยํ โหตีติ อยเมตฺถ อตฺโถ ฯ ปทภาชเน
ปน ปมํ ตาว อตฺถวิกปฺปํ ทสฺเสตุํ ตํ อติกฺกามยโต นิสฺสคฺคิยํ
โหตีติ มาติกํ เปตฺวา เอกาทเส อรุณุคฺคมเน นิสฺสคฺคิยํ โหติ
นิสฺสชฺชิตพฺพนฺติ วุตฺตํ ฯ ปุน ยสฺส จ นิสฺสชฺชิตพฺพํ ยถา จ
นิสฺสชชิตพฺพํ ตํ ทสฺเสตุํ สงฺฆสฺส วาติอาทิ วุตฺตํ ฯ ตตฺถ เอกาทเส
อรุณฺคฺคมเนติ เอตฺถ ยํ ทิวสํ จีวรํ อุปฺปนฺนํ ตสฺส โย อรุโณ
โส อุปฺปนฺนทิวสํ นิสฺสิโต ตสฺมา จีวรุปฺปาททิวเสน สทฺธึ
เอกาทเส อรุณุคฺคมเน นิสฺสคฺคิยํ โหตีติ เวทิตพฺพํ ฯ สเจปิ
@เชิงอรรถ: ๑. วิ. มหาวคฺค. ๕/๑๙๓. ๒. วิ. มหาวคฺค. ๕/๒๑๙.
พหูนิ เอกชฺฌํ พนฺธิตฺวา วา เวเตฺวา วา ปิตานิ เอกาว
อาปตฺติ ฯ อพทฺธา เวิเตสุ วตฺถุคณนาย อาปตฺติโย ฯ
     นิสฺสชฺชิตฺวา อาปตฺติ เทเสตพฺพาติ กถํ เทเสตพฺพา ฯ ยถา
ขนฺธเก วุตฺตํ ฯ กถญฺจ ตตฺถ วุตฺตํ ฯ เอวํ วุตฺตํ เตน ภิกฺขเว
ภิกฺขุนา สงฺฆํ อุปสงฺกมิตฺวา เอกํสํ อุตฺตราสงฺคํ กริตฺวา วุฑฺฒานํ
ภิกฺขูนํ ปาเท วนฺทิตฺวา อุกฺกุฏิกํ นิสีทิตฺวา อญฺชลึ ปคฺคเหตฺวา
เอวมสฺส วจนีโย อหํ ภนฺเต อิตฺถนฺนามํ อาปตฺตึ อาปนฺโน ตํ
ปฏิเทเสมีติ ๑- ฯ อิธ ปน สเจ เอกํ จีวรํ โหติ เอกํ นิสฺสคฺคิยํ
ปาจิตฺติยนฺติ วตฺตพฺพํ ฯ สเจ เทฺว เทฺวติ วตฺตพฺพํ ฯ สเจ
พหูนิ สมฺพหุลาติ วตฺตพฺพํ ฯ นิสฺสชฺชเนปิ สเจ เอกํ ยถา
ปาลิเมว อิทํ เม ภนฺเต จีวรนฺติ วตฺตพฺพํ ฯ สเจ เทฺว วา พหูนิ
วา อิมานิ เม ภนฺเต จีวรานิ ทสาหาติกฺกนฺตานิ นิสฺสคฺคิยานิ
อิมานาหํ สงฺฆสฺส นิสฺสชฺชามีติ วตฺตพฺพํ ฯ ปาลึ วตฺตุํ อสกฺโกนฺเตน
อญฺถาปิ วตฺตพฺพํ ฯ พฺยตฺเตน ภิกฺขุนา ปฏิพเลน อาปตฺติ
ปฏิคฺคเหตพฺพาติ ขนฺธเก วุตฺตนเยเนว ปฏิคฺคเหตพฺพา ฯ เอวญฺหิ
ตตฺถ วุตฺตํ พฺยตฺเตน ภิกฺขุนา ปฏิพเลน สงฺโฆ าเปตพฺโพ สุณาตุ
เม ภนฺเต สงฺโฆ อยํ อิตฺถนฺนาโม ภิกฺขุ อาปตฺตึ สรติ วิวรติ
อุตฺตานีกโรติ เทเสติ ยทิ สงฺฆสฺส ปตฺตกลฺลํ อหํ อิตฺถนฺนามสฺส
ภิกฺขุโน อาปตฺตึ ปฏิคฺคณฺเหยฺยนฺติ ๒- ฯ เตน วตฺตพฺโพ ปสฺสสีติ ๓- ฯ
อาม ปสฺสามีติ ๔- ฯ อายตึ สํวเรยฺยาสีติ ๕- ฯ สาธุ สุฏฺุ สํวริสฺสามีติ ฯ
ทฺวีสุ ปน สมฺพหุลาสุ วา ปุริมนเยเนว วจนเภโท าตพฺโพ ฯ
@เชิงอรรถ: ๑-๒-๓-๔-๕. วิ. จุลฺลวคฺค ๖/๓๗๐.
จีวรทาเนปิ สงฺโฆ อิมํ จีวรํ อิมานิ จีวรานิ วตฺถุวเสน วจนเภโท
เวทิตพฺโพ ฯ คณสฺส จ ปุคฺคลสฺส จ นิสฺสชฺชเนปิ เอเสว นโย ฯ
อาปตฺติเทสนาปฏิคฺคหเณสุ ปเนตฺถ อยํ ปาลิ เตน ภิกฺขเว ภิกฺขุนา
สมฺพหุเล ภิกฺขู อุปสงฺกมิตฺวา เอกํสํ อุตฺตราสงฺคํ กริตฺวา วุฑฺฒานํ
ภิกฺขูนํ ปาเท วนฺทิตฺวา อุกฺกุฏิกํ นิสีทิตฺวา อญฺชลึ ปคฺคเหตฺวา
เอวมสฺสุ วจนียา อหํ ภนฺเต อิตฺถนฺนามํ อาปตฺตึ อาปนฺโน ตํ
ปฏิเทเสมีติ ๑- ฯ พฺยตฺเตน ภิกฺขุนา ปฏิพเลน เต ภิกฺขู าเปตพฺพา
สุณนฺตุ เม อายสฺมนฺตา อยํ อิตฺถนฺนาโม ภิกฺขุ อาปตฺตึ สรติ วิวรติ
อุตฺตานีกโรติ เทเสติ ยทายสฺมนฺตานํ ปตฺตกลฺลํ อหํ อิตฺถนฺนามสฺส
ภิกฺขุโน อาปตฺตึ ปฏิคฺคณฺเหยฺยนฺติ ๒- ฯ เตน วตฺตพฺโพ
ปสฺสสีติ ๓- ฯ อาม ปสฺสามีติ ๔- ฯ อายตึ สํวเรยฺยาสีติ ๕- ฯ เตน
ภิกฺขุนา เอกํ ภิกฺขุํ อุปสงฺกมิตฺวา เอกํสํ อุตฺตราสงฺคํ กริตฺวา
อุกฺกุฏิกํ นิสีทิตฺวา อญฺชลึ ปคฺคเหตฺวา เอวมสฺส วจนีโย อหํ
อาวุโส อิตฺถนฺนามํ อาปตฺตึ อาปนฺโน ตํ ปฏิเทเสมีติ ๖- ฯ เตน
วตฺตพฺโพ ปสฺสสีติ ๗- ฯ อาม ปสฺสามีติ ๘- ฯ อายตึ สํวเรยฺยาสีติ ๙- ฯ
ตตฺถ ปุริมนเยเนว อาปตฺติยา นามคฺคหณญฺจ วจนเภโท จ
เวทิตพฺโพ ฯ ยถา จ คณสฺส นิสฺสชฺชเน เอวํ ทฺวินฺนํ นิสฺสชฺชเนปิ
ปาลิ เวทิตพฺพา ฯ ยทิ หิ วิเสโส ภเวยฺย ยเถว อนุชานามิ
ภิกฺขเว ติณฺณํ ปาริสุทฺธิอุโปสถํ กาตุํ เอวญฺจ ปน ภิกฺขเว
กาตพฺโพ พฺยตฺเตน ภิกฺขุนา ปฏิพเลน เต ภิกฺขู าเปตพฺพาติ ๑๐-
อาทินา นเยน ติณฺณํ ปาริสุทฺธิอุโปสถํ วตฺวา ปุน อนุชานามิ
@เชิงอรรถ: ๑-๒-๓-๔-๕. วิ. จุลฺลวคฺค ๖/๓๖๙-๓๗๐. ๖-๗-๘-๙. วิ. จุสฺลวคฺค. ๖/๓๕๘-๓๖๙.
@๑๐. วิ. มหาวคฺค. ๔/๒๔๓.
ภิกฺขเว ทฺวินฺนํ ปาริสุทฺธิอุโปสถํ กาตุํ เอวญฺจ ปน ภิกฺขเว
กาตพฺโพ เถเรน ภิกฺขุนา เอกํสํ อุตฺตราสงฺคนฺติ ๑- อาทินา นเยน
วิสุํเยว ทฺวินฺนํ ปาริสุทฺธิอุโปสโถ วุตฺโต เอวํ อิธาปิ วิสุํ ปาลึ
วเทยฺย ฯ ยสฺมา ปน นตฺถิ ตสฺมา อวตฺวา คโตติ คณสฺส
วุตฺตา ปาลิเยเวตฺถ ปาลิ ฯ อาปตฺติคฺคหเณ ปน อยํ วิเสโส ยถา
คณสฺส นิสฺสชฺชิตฺวา อาปตฺติยา เทสิยมานาย อาปตฺติปฏิคฺคาหโก
ภิกฺขุ ตฺตึ เปติ เอวํ อฏฺเปตฺวา ทฺวีสุ อญฺตเรน ยถา
เอกปุคฺคโล ปฏิคฺคณฺหาติ เอวํ อาปตฺติ ปฏิคฺคเหตพฺพา ฯ ทฺวินฺนํ
หิ ตฺติฏฺปนา นาม นตฺถิ ฯ ยทิ หิ สิยา ทฺวินฺนํ ปาริสุทฺธิอุโปสถํ
วิสุํ น วเทยฺย ฯ นิสฺสฏฺจีวรทาเนปิ ยถา อิมํ จีวรํ
อายสฺมโต ทมฺมีติ เอโก วทติ เอวํ อิมํ จีวรํ อายสฺมโต เทมาติ
วตฺตุํ วฏฺฏติ ฯ อิโต ครุกตรานิ หิ ตฺติทุติยกมฺมานิปิ อปโลเกตฺวา
กาตพฺพานีติ วุตฺตานิ อตฺถิ ฯ เตสํ เอตํ อนุโลมํ ฯ นิสฺสฏฺจีวรํ
ปน ทาตพฺพเมว อทาตุํ น ลพฺภติ ฯ วินยกมฺมมตฺตํ เหตํ ฯ
น ตํ เตน สงฺฆสฺส วา คณสฺส วา ปุคฺคลสฺส วา ทินฺนเมว
โหตีติ ฯ
     {๔๖๘} ทสาหาติกฺกนฺเต อติกฺกนฺตสญฺีติ ทสาหํ อติกฺกนฺเต จีวเร
อติกฺกนฺตํ อิทนฺติ เอวํสญฺี ฯ ทสาเห วา อติกฺกนฺเต อติกฺกนฺโต
ทสาโหติ เอวํสญฺี ฯ นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยนฺติ น อิธ สญฺา
รกฺขติ โยปิ เอวํสญฺี ตสฺสาปิ ตํ จีวรํ นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยาปตฺติ
จสฺส นิสฺสคฺคิยวินยกมฺมํ วา ปาจิตฺติยนฺติ อุโภปิ อตฺถวิกปฺปา
@เชิงอรรถ: ๑. วิ. มหาวคฺค ๔/๒๔๓-๒๔๔.
ยุชฺชนฺติ ฯ เอส นโย สพฺพตฺถ ฯ อวิสฺสชฺชิเต วิสฺสชฺชิตสญฺีติ
กสฺสจิ อทินฺเน อปริจตฺเต ปริจตฺตํ มยาติ เอวํสญฺี ฯ อนฏฺเ
นฏฺสญฺีติ อตฺตโน จีวเรน สทฺธึ พหูนิ อญฺเสํ จีวรานิ เอกโต
ปิตานิ โจรา หรนฺติ ฯ ตตฺเรโส อตฺตโน จีวเร อนฏฺเ
นฏฺสญฺี โหติ ฯ เอส นโย อวินฏฺาทีสุปิ ฯ อวิลุตฺเตติ เอตฺถ
ปน คพฺภํ ภินฺทิตฺวา ปสยฺหาวหารวเสน อวิลุตฺเตติ เวทิตพฺพํ ฯ
อนิสฺสชฺชิตฺวา ปริภุญฺชติ อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสาติ สกึ นิวตฺถํ วา
สกึ ปารุตํ วา กายโต อโมเจตฺวา ทิวสํปิ วิจรติ เอกาว
อาปตฺติ ฯ ตํ โมเจตฺวา นิวาเสติ วา ปารุปติ วา ปโยเค
ปโยเค ทุกฺกฏํ ฯ ทุนฺนิวตฺถํ วา ทุปฺปารุตํ วา สณฺเปนฺตสฺส
อนาปตฺติ ฯ อญฺสฺส สนฺตกํ ปริภุญฺชโตปิ อนาปตฺติ ฯ อญฺเน
กตํ ปฏิลภิตฺวา ปริภุญฺชตีติ อาทิวจนํ เจตฺถ สาธกํ ฯ อนติกฺกนฺเต
อติกฺกนฺตสญฺิโน เวมติกสฺส จ ทุกฺกฏํ ปริโภคํ สนฺธาย วุตฺตํ ฯ
     {๔๖๙} อนาปตฺติ อนฺโตทสาหํ อธิฏฺเติ วิกปฺเปตีติ เอตฺถ ปน
อธิฏฺานูปคํ วิกปฺปนูปคํ จ เวทิตพฺพํ ฯ ตตฺรายํ ปาลิ อถโข
ภิกฺขูนํ เอตทโหสิ ยานิ ตานิ ภควตา อนุญฺาตานิ ติจีวรนฺติ วา
วสฺสิกสาฏิกาติ วา นิสีทนนฺติ วา ปจฺจตฺถรณนฺติ วา กณฺฑุปฏิจฺฉาทีติ
วา มุขปุญฺฉนโจลกนฺติ วา ปริกฺขารโจลกนฺติ วา สพฺพานิ ตานิ
อธิฏฺาตพฺพานิ นุโข อุทาหุ วิกปฺเปตพฺพานีติ ๑- ฯ ภควโต เอตมตฺถํ
อาโรเจสุํ ฯ อนุชานามิ ภิกฺขเว ติจีวรํ อธิฏฺาตุํ น วิกปฺเปตุํ
วสฺสิกสาฏิกํ วสฺสานสฺส จาตุมฺมาสํ อธิฏฺาตุํ ตโต ปรํ วิกปฺเปตุํ
@เชิงอรรถ: ๑. มหาวคฺค. ๕/๒๑๘.
นิสีทนํ อธิฏฺาตุํ น วิกปฺเปตุํ ปจฺจตฺถรณํ อธิฏฺาตุํ น
วิกปฺเปตุํ กณฺฑุปฏิจฺฉาทึ ยาว อาพาธา อธิฏฺาตุํ ตโต ปรํ
วิกปฺเปตุํ มุขปุญฺฉนโจลํ อธิฏฺาตุํ น วิกปฺเปตุํ ปริกฺขารโจลํ
อธิฏฺาตุํ น วิกปฺเปตุนฺติ ๑- ฯ
     ตตฺถ ติจีวรํ อธิฏฺหนฺเตน รชิตฺวา กปฺปพินฺทุํ ทตฺวา
ปมาณยุตฺตเมว อธิฏฺาตพฺพํ ฯ ตสฺส ปมาณํ อุกฺกฏฺปริจฺเฉเทน
สุคตจีวรโต อูนกํ วฏฺฏติ ฯ ลามกปริจฺเฉเทน จ สงฺฆาฏิยา จ
อุตฺตราสงฺคสฺส จ ทีฆโต มุฏฺิปญฺจกํ ติริยโต มุฏฺิติกํ ปมาณํ
วฏฺฏติ ฯ อนฺตรวาสโก ทีฆโต มุฏฺิปญฺจโก ติริยํ ทฺวิหตฺโถปิ
วฏฺฏติ ฯ นิวาสเนน ปารุปเนนปิ หิ สกฺกา นาภึ ปฏิจฺฉาเทตุนฺติ ฯ
วุตฺตปฺปมาณโต ปน อติเรกํ จ อูนกํ จ ปริกฺขารโจลนฺติ
อธิฏฺาตพฺพํ ฯ ตตฺถ ยสฺมา เทฺว จีวรสฺส อธิฏฺานานิ กาเยน
วา อธิฏฺเติ วาจาย วา อธิฏฺเตีติ วุตฺตํ ตสฺมา ปุราณสงฺฆาฏึ
อิมํ สงฺฆาฏึ ปจฺจุทฺธรามีติ ปจฺจุทฺธริตฺวา นวสงฺฆาฏึ หตฺเถน
คเหตฺวา วา สรีราวยเว เปตฺวา วา อิมํ สงฺฆาฏึ อธิฏฺามีติ
จิตฺเตน อาโภคํ กตฺวา กายวิการํ กโรนฺเตน กาเยน
อธิฏฺาตพฺพา ฯ อิทํ กาเยน อธิฏฺานํ ฯ ตํ เยนเกนจิ สรีราวยเวน
อผุสนฺตสฺส น วฏฺฏติ ฯ วาจาย อธิฏฺาเน ปน วจีเภทํ กตฺวา
วาจาย อธิฏฺาตพฺพา ฯ ตตฺร ทุวิธํ อธิฏฺานํ ฯ สเจ
หตฺถปาเส โหติ อิมํ สงฺฆาฏึ อธิฏฺามีติ วาจา ภินฺทิตพฺพา ฯ
อถ อนฺโตคพฺเภ วา อุปริปาสาเท วา สามนฺตวิหาเร วา โหติ
@เชิงอรรถ: ๑. วิ. มหาวคฺค ๕/๒๑๘-๒๑๙.
ปิตฏฺานํ สลฺลกฺเขตฺวา เอตํ สงฺฆาฏึ อธิฏฺามีติ วาจา ภินฺทิตพฺพา ฯ
เอส นโย อุตฺตราสงฺเค อนฺตรวาสเก จ ฯ นามมตฺตเมว
หิ วิเสโส ฯ ตสฺมา สพฺพานิ สงฺฆาฏึ อุตฺตราสงฺคํ อนฺตรวาสกนฺติ
เอวํ อตฺตโน นาเมเนว อธิฏฺาตพฺพานิ ฯ สเจ อธิฏฺหิตฺวา
ปิตวตฺเถหิ สงฺฆาฏิอาทีนิ กโรติ นิฏฺิเต รชเน จ กปฺเปติ
จ อิมํ ปจฺจุทฺธรามีติ ปจฺจุทฺธริตฺวา ปุน อธิฏฺาตพฺพานิ ฯ
อธิฏฺิเตน ปน สทฺธึ มหนฺตตรเมว ทุติยปฏํ วา ขณฺฑํ วา
สํสิพฺพนฺเตน ปุน อธิฏฺาตพฺพํ ฯ สเม วา ขุทฺทเก วา
อธิฏฺานกิจฺจํ นตฺถิ ฯ ติจีวรํ ปน ปริกฺขารโจลํ อธิฏฺาตุํ วฏฺฏติ
น วฏฺฏตีติ ฯ มหาปทุมตฺเถโร กิราห ติจีวรํ ติจีวรเมว อธิฏฺาตพฺพํ
สเจ ปริกฺขารโจลาธิฏฺานํ ลเภยฺย อุทฺโทสิตสิกฺขาปเท ปริหาโร
นิรตฺถโก ภเวยฺยาติ ฯ เอวํ วุตฺเต กิร อวเสสา ภิกฺขู อาหํสุ
ปริกฺขารโจลํปิ ภควตา อธิฏฺาตพฺพนฺติ วุตฺตํ ตสฺมา วฏฺฏตีติ ฯ
มหาปจฺจริยํปิ วุตฺตํ ปริกฺขารโจลํ นาม ปาเฏกฺกํ นิธานมุขเมตํ
ติจีวรํ ปริกฺขารโจลนฺติ อธิฏฺหิตฺวา ปริภุญฺชิตุํ วฏฺฏตีติ ฯ
อุทฺโทสิตสิกฺขาปเท ปน ติจีวรํ อธิฏฺหิตฺวา ปริหรนฺตสฺส ปริหาโร
วุตฺโตติ ฯ อุภโตวิภงฺคภาณโก ปุณฺณวาลิกวาสี มหาติสฺสตฺเถโรปิ
กิร อาห ปุพฺเพ มยํ มหาเถรานํ อสฺสุมฺหา อรญฺวาสิโน ภิกฺขู
รุกฺขสุสิราทีสุ จีวรํ เปตฺวา ปธานํ ปทหนตฺถาย คจฺฉนฺติ
สามนฺตวิหาเร ธมฺมสฺสวนตฺถาย คตานํ จ เนสํ สุริเย อุฏฺิเต
สามเณรา วา ทหรภิกฺขู วา ปตฺตจีวรํ คเหตฺวา คจฺฉนฺติ ตสฺมา
สุขปริโภคตฺถํ ติจีวรํ ปริกฺขารโจลํ อธิฏฺาตุํ วฏฺฏตีติ ฯ
มหาปจฺจริยํปิ วุตฺตํ ปุพฺเพ อารญฺิกา ภิกฺขู อพทฺธสีมายํ
ทุปฺปริหารนฺติ ติจีวรํ ปริกฺขารโจลเมว อธิฏฺหิตฺวา ปริภุญฺชึสูติ ฯ
วสฺสิกสาฏิกา อนติริตฺตปฺปมาณา นามํ คเหตฺวา วุตฺตนเยเนว จตฺตาโร
วสฺสิเก มาเส อธิฏฺาตพฺพา ตโต ปรํ ปจฺจุทฺธริตฺวา วิกปฺเปตพฺพา ฯ
วณฺณเภทมตฺตรตฺตาปิ เจสา วฏฺฏติ ฯ เทฺว ปน น วฏฺฏนฺติ ฯ
นิสีทนํ วุตฺตนเยน อธิฏฺาตพฺพเมว ตญฺจ โข ปมาณยุตฺตํ เอกเมว ฯ
เทฺว น วฏฺฏนฺติ ฯ ปจฺจตฺถรณํปิ อธิฏฺาตพฺพเมว ฯ ตํ ปน
มหนฺตํปิ วฏฺฏติ เอกํปิ วฏฺฏติ พหูนิปิ วฏฺฏนฺติ ฯ นีลํปิ ปีตกํปิ
สทสํปิ ปุปฺผทสํปีติ สพฺพปฺปการํ วฏฺฏติ ฯ สกึ อธิฏฺิตํ อธิฏฺิตเมว
โหติ ฯ กณฺฑุปฏิจฺฉาทิ ยาว อาพาโธ อตฺถิ ตาว ปมาณิกา
อธิฏฺาตพฺพา ฯ อาพาเธ วูปสนฺเต ปจฺจุทฺธริตฺวา วิกปฺเปตพฺพา ฯ
เอกาว วฏฺฏติ ฯ มุขปุญฺฉนโจลํ อธิฏฺาตพฺพเมว ฯ
ยาว เอกํ โธวียติ ตาว อญฺ ปริโภคตฺถาย อิจฺฉิตพฺพนฺติ
เทฺวปิ วฏฺฏนฺติ ฯ อปเร ปน เถรา นิธานมุขเมตํ พหูนิปิ
วฏฺฏนฺตีติ วทนฺติ ฯ ปริกฺขารโจเล คณนา นาม นตฺถิ ยตฺตกํ
อิจฺฉติ ตตฺตกํ อธิฏฺาตพฺพเมว ฯ ถวิกาปิ ปริสฺสาวนํปิ
วิกปฺปนูปคปจฺฉิมจีวรปฺปมาณํ ปริกฺขารโจลนฺติ อธิฏฺาตพฺพเมว ฯ
พหูนิปิ เอกโต กตฺวา อิมานิ จีวรานิ ปริกฺขารโจลานิ
อธิฏฺามีติ อธิฏฺาตุํปิ วฏฺฏติเยว ฯ เภสชฺชนวกมฺมมาตาปิตุอาทีนํ
อตฺถาย เปนฺเตนปิ อธิฏฺาตพฺพเมว ฯ มหาปจฺจริยํ ปน
อาปตฺตีติ วุตฺตํ ฯ มญฺจภิสี ปีกภิสี พิมฺโพหนํ ปาวาโร โกชโว
จาติ เอเตสุ ปน เสนาสนปริกฺขารตฺถาย ทินฺนปจฺจตฺถรเณสุ จ
อธิฏฺานกิจฺจํ นตฺถิเยว ฯ
     อธิฏฺิตจีวรํ ปน ปริภุญฺชโต กถํ อธิฏฺานํ วิชหตีติ ฯ
อญฺสฺส ทาเนน อจฺฉินฺทิตฺวา คหเณน วิสฺสาสคฺคาเหน
หีนายาวตฺตเนน สิกฺขาปจฺจกฺขาเนน กาลกิริยาย ลิงฺคปริวตฺตเนน
ปจฺจุทฺธรเณน ฉิทฺทภาเวนาติ อิเมหิ นวหิ การเณหิ วิชหติ ฯ ตตฺถ
ปุริเมหิ อฏฺหิ สพฺพจีวรานิ อธิฏฺานํ วิชหนฺติ ฯ ฉิทฺทภาเวน
ปน ติจีวรสฺเสว สพฺพฏฺกถาสุ อธิฏฺานวิชหนํ วุตฺตํ ฯ ตญฺจ
นขปิฏฺิปฺปมาณเกน ฉิทฺเทน ฯ ตตฺถ นขปิฏฺิปฺปมาณํ
กนิฏฺงฺคุลีนขวเสน เวทิตพฺพํ ฯ ฉิทฺทญฺจ วินิวิทฺธเมว ฯ ฉิทฺทสฺส หิ
อพฺภนฺตเร เอกตนฺตุ เจปิ อจฺฉินฺโน โหติ  รกฺขติ ฯ ตตฺถ
สงฺฆาฏิยา จ อุตฺตราสงฺคสฺส จ ทีฆนฺตโต วิทตฺถิปฺปมาณสฺส
ติริยนฺตโต อฏฺงฺคุลปฺปมาณสฺส ปเทสสฺส โอรโต ฉิทฺทํ อธิฏฺานํ
ภินฺทติ ฯ อนฺตรวาสกสฺส ปน ทีฆนฺตโต วิทตฺถิปฺปมาณสฺเสว
ติริยนฺตโต จตุรงฺคุลปฺปมาณสฺส ปเทสสฺส โอรโต ฉิทฺทํ อธิฏฺานํ
ภินฺทติ ฯ ปรโต น ภินฺทติ ฯ ตสฺมา ชาเต ฉิทฺเท ตํ จีวรํ
อติเรกจีวรฏฺาเน ติฏฺติ สูจิกมฺมํ กตฺวา ปุน อธิฏฺาตพฺพํ ฯ
มหาสุมตฺเถโร ปนาห ปมาณจีวรสฺส ยตฺถ กตฺถจิ ฉิทฺทํ
อธิฏฺานํ ภินฺทติ มหนฺตสฺส จ ปมาณโต พหิ ฉินฺทํ ๑- อธิฏฺานํ
@เชิงอรรถ: ๑. ฉิทฺโท.
น ภินฺทติ อนฺโต ชาตํ ๑- ภินฺทตีติ ฯ กรวิยติสฺสตฺเถโร อาห
ขุทฺทกํ มหนฺตํ นปฺปมาณํ เทฺว จีวรานิ ปารุปนฺตสฺส วามหตฺเถ
สงฺฆริตฺวา ปิตฏฺาเน ฉิทฺทํ อธิฏฺานํ น ภินฺทติ โอรภาเค ภินฺทติ
อนฺตรวาสกสฺสาปิ โอวฏฺฏิกํ กโรนฺเตน สงฺฆริตฏฺาเน ฉิทฺทํ
น ภินฺทติ ตโต โอรํ ภินฺทตีติ ฯ อนฺธกฏฺกถายํ ปน ติจีวเร
มหาสุมตฺเถรวาทํ ปมาณํ กตฺวา อุตฺตรึปิ อิทํ วุตฺตํ ปจฺฉิมปฺปมาณํ
อธิฏฺานํ รกฺขตีติ ปริกฺขารโจเล ทีฆโส ๒- อฏฺงฺคุเล สุคตงฺคุเลน
ติริยํ จตุรงฺคุเล ยตฺถ กตฺถจิ ฉิทฺทํ อธิฏฺานํ วิชหติ มหนฺเต
โจเล ตโต ปเรน ฉิทฺทํ อธิฏฺานํ น วิชหติ เอส นโย สพฺเพสุ
อธิฏฺาตพฺพเกสุ จีวเรสูติ ฯ ตตฺถ ยสฺมา สพฺเพสํปิ
อธิฏฺาตพฺพกจีวรานํ วิกปฺปนูปคปจฺฉิมปฺปมาณโต อูนกํ อญฺ
ปจฺฉิมปฺปมาณํ นาม นตฺถิ ฯ ยํ หิ นิสีทนกณฺฑุปฏิจฺฉาทิวสฺสิกสาฏิกานํ
ปมาณํ วุตฺตํ ตํ อุกฺกฏฺ ตโต อุตฺตรึ ปฏิสิทฺธตฺตา น
ปจฺฉิมํ ตโต เหฏฺา อปฏิสิทฺธตฺตา ฯ ติจีวรสฺสปิ สุคตจีวรปฺปมาณโต
อูนกตฺตํ อุกฺกฏฺปฺปมาณเมว ฯ ปจฺฉิมํ ปน วิสุํ สุตฺเต
วุตฺตํ นตฺถิ ฯ มุขปุญฺฉนปจฺจตฺถรณปริกฺขารโจลานํ อุกฺกฏฺปริจฺเฉโท
นตฺถิเยว ฯ วิกปฺปนูปคปจฺฉิเมน ปน ปริจฺเฉโท วุตฺโต ฯ ตสฺมา
ยํ ตาว อนฺธกฏฺกถายํ ปจฺฉิมปฺปมาณํ อธิฏฺานํ รกฺขตีติ
วตฺวา ตตฺถ ปริกฺขารโจลสฺเสว สุคตงฺคุเลน
อฏฺงฺคุลจตุรงฺคุลปจฺฉิมปฺปมาณํ ทสฺเสตฺวา อิตเรสํ จ ติจีวราทีนํ
@เชิงอรรถ: ๑. ชาโต.  ๒. ทีฆโต.
มุฏฺิปญฺจกาทิเภทํ ปจฺฉิมปฺปมาณํ สนฺธาย เอส นโย สพฺเพสุ
อธิฏฺาตพฺพเกสุ จีวเรสูติ วุตฺตํ ตํ น สเมติ ฯ กรวิยติสฺสตฺเถรวาเทปิ
ทีฆนฺตโตเยว ฉิทฺทํ ทสฺสิตํ ติริยนฺตโต น ทสฺสิตํ ตสฺมา โส
อปริจฺฉินฺโน ฯ มหาสุมตฺเถรวาเท ปมาณจีวรสฺส ยตฺถ กตฺถจิ ฉิทฺทํ
อธิฏฺานํ ภินฺทติ มหนฺตสฺส ปมาณโต พหิ ฉิทฺทํ อธิฏฺานํ น
ภินฺทตีติ วุตฺตํ ฯ อิทํ ปน น วุตฺตํ อิทํ นาม ปมาณจีวรํ อิโต
อุตฺตรึ มหนฺตํ จีวรนฺติ ฯ อปิเจตฺถ ติจีวราทีนํ มุฏฺิปญฺจกาทิเภทํ
ปจฺฉิมปฺปมาณนฺติ อธิปฺเปตํ ตตฺถ ยทิ ปจฺฉิมปฺปมาณโต พหิ
ฉิทฺทํ อธิฏฺานํ น ภินฺเทยฺย อุกฺกฏฺปตฺตสฺสาปิ มชฺฌิมปตฺตสฺส
วา โอมกปฺปมาณโต พหิ ฉิทฺทํ อธิฏฺานํ น ภินฺเทยฺย น จ
น ภินฺทติ ตสฺมา อยํปิ วาโท อปริจฺฉินฺโน ฯ โย ปนายํ
สพฺพปฺปโม อฏฺกถาวาโท อยเมตฺถ ปมาณํ ฯ กสฺมา ฯ
ปริจฺเฉทสพฺภาวโต ฯ ติจีวรสฺส หิ ปจฺฉิมปฺปมาณํ จ ฉิทฺทปฺปมาณํ จ
ฉิทฺทปฺปเทสปฺปมาณํ จ สพฺพอฏฺกถาสุเยว ปริจฺฉินฺทิตฺวา วุตฺตํ ฯ
ตสฺมา เสฺวว วาโท ปมาณํ ฯ อทฺธา หิ โส ภควโต อธิปฺปายํ
อนุคนฺตฺวา วุตฺโต ฯ อิตเรสุ ปน เนว ปริจฺเฉโท อตฺถิ
น ปุพฺพาปรํ สเมตีติ ฯ โย ปน ทุพฺพลฏฺาเน ปมํ อคฺคฬํ ทตฺวา
ปจฺฉา ทุพฺพลฏฺานํ ภินฺทิตฺวา อปเนติ อธิฏฺานํ น ภิชฺชติ ฯ
มณฺฑลปริวตฺตเนปิ เอเสว นโย ฯ ทุปฏสฺส เอกสฺมึ ปฏเล ฉิทฺเท
วา ชาเต คลิเต วา อธิฏฺานํ น ภิชฺชติ ฯ ขุทฺทกํ จีวรํ
มหนฺตํ กโรติ มหนฺตํ วา ขุทฺทกํ กโรติ อธิฏฺานํ น ภิชฺชติ ฯ
อุโภ โกฏิโย มชฺเฌ กโรนฺโต สเจ ปมํ ฉินฺทิตฺวา ปจฺฉา
ฆเฏติ อธิฏฺานํ ภิชฺชติ ฯ อถ ฆเฏตฺวา ปจฺฉา ฉินฺทติ น
ภิชฺชติ ฯ รชเกหิ โธวาเปตฺวา เสตํ การาเปนฺตสฺสาปิ อธิฏฺานํ
อธิฏฺานเมวาติ ฯ
     อยํ ตาว อนฺโตทสาหํ อธิฏฺเติ วิกปฺเปตีติ เอตฺถ อธิฏฺาเน
วินิจฺฉโย ฯ
     วิกปฺปเน ปน เทฺว วิกปฺปนา สมฺมุขา วิกปฺปนา จ ปรมฺมุขา
วิกปฺปนา จ ฯ กถํ สมฺมุขา วิกปฺปนา โหตีติ ฯ จีวรานํ
เอกพหุภาวํ สนฺนิหิตาสนฺนิหิตภาวญฺจ ตฺวา อิมํ จีวรนฺติ วา
อิมานิ จีวรานีติ วา เอตํ จีวรนฺติ วา เอตานิ จีวรานีติ วา
วตฺวา ตุยฺหํ วิกปฺเปมีติ วตฺตพฺพํ ฯ อยเมกา สมฺมุขา วิกปฺปนา ฯ
เอตฺตาวตา นิเธตุํ วฏฺฏติ ฯ ปริภุญฺชิตุํ วา วิสฺสชฺเชตุํ วา อธิฏฺาตุํ
วา น วฏฺฏติ ฯ มยฺหํ สนฺตกํ มยฺหํ สนฺตกานิ ปริภุญฺช วา
วิสฺสชฺเชหิ วา ยถาปจฺจยํ วา กโรหีติ เอวํ ปน วุตฺเต ปจฺจุทฺธาโร
นาม โหติ ตโต ปภูติ ปริโภคาทโยปิ วฏฺฏนฺติ ฯ อปโร นโย ฯ
ตเถว จีวรานํ เอกพหุภาวํ สนฺนิหิตาสนฺนิหิตภาวญฺจ ตฺวา ตสฺเสว
ภิกฺขุโน สนฺติเก อิมํ จีวรนฺติ วา อิมานิ จีวรานีติ วา เอตํ
จีวรนฺติ วา เอตานิ จีวรานีติ วา วตฺวา ปญฺจสุ สหธมฺมิเกสุ
อญฺตรสฺส อตฺตนา อภิรุจิตสฺส ยสฺส กสฺสจิ นามํ คเหตฺวา ติสฺสสฺส
ภิกฺขุโน วิกปฺเปมีติ วา ติสฺสาย ภิกฺขุนิยา ติสฺสาย สิกฺขมานาย
ติสฺสสฺส สามเณรสฺส ติสฺสาย สามเณริยา วิกปฺเปมีติ วา วตฺตพฺพํ ฯ
อยํ อปราปิ สมฺมุขา วิกปฺปนา ฯ เอตฺตาวตา นิเธตุํ วฏฺฏติ ฯ
ปริโภคาทีสุ ปน เอกํปิ น วฏฺฏติ ฯ เตน ปน ภิกฺขุนา ติสฺสสฺส
ภิกฺขุโน สนฺตกํ ฯเปฯ ติสฺสาย สามเณริยา สนฺตกํ ปริภุญฺช วา
วิสฺสชฺเชหิ วา ยถาปจฺจยํ วา กโรหีติ วุตฺเต ปจฺจุทฺธาโร นาม
โหติ ตโต ปภูติ ปริโภคาทโยปิ วฏฺฏนฺติ ฯ กถํ ปรมฺมุขา
วิกปฺปนา โหตีติ ฯ จีวรานํ ตเถว เอกพหุภาวํ สนฺนิหิตาสนฺนิหิตภาวํ
จ ตฺวา อิมํ จีวรนฺติ วา อิมานิ จีวรานีติ วา เอตํ
จีวรนฺติ วา เอตานิ จีวรานีติ วา วตฺวา ตุยฺหํ วิกปฺปนตฺถาย
ทมฺมีติ วตฺตพฺพํ ฯ เตน วตฺตพฺโพ โก เต มิตฺโต วา สนฺทิฏฺโ
วา สมฺภตฺโต วาติ ฯ ตโต อิตเรน ปุริมนเยเนว ติสฺโส ภิกฺขูติ
วา ฯเปฯ ติสฺสา สามเณรีติ วา วตฺตพฺพํ ฯ ปุน เตน ภิกฺขุนา
อหํ ติสฺสสฺส ภิกฺขุโน ทมฺมีติ วา ฯเปฯ ติสฺสาย สามเณริยา
ทมฺมีติ วา วตฺตพฺพํ ฯ อยํ ปรมฺมุขา วิกปฺปนา ฯ เอตฺตาวตา
นิเธตุํ วฏฺฏติ ฯ ปริโภคาทีสุ ปน เอกํปิ น วฏฺฏติ ฯ เตน ปน
ภิกฺขุนา ทุติยสมฺมุขา วิกปฺปนายํ วุตฺตนเยเนว อิตฺถนฺนามสฺส สนฺตกํ
ปริภุญฺช วา วิสฺสชฺเชหิ วา ยถาปจฺจยํ วา กโรหีติ วุตฺเต
ปจฺจุทฺธาโร นาม โหติ ตโต ปภูติ ปริโภคาทโยปิ วฏฺฏนฺติ ฯ ทฺวินฺนํปิ
วิกปฺปนานํ กึ นานากรณํ ฯ สมฺมุขา วิกปฺปนาย สยํ วิกปฺเปตฺวา
ปเรน ปจฺจุทฺธราเปติ ปรมฺมุขา วิกปฺปนาย ปเรเนว วิกปฺปาเปตฺวา
ปเรเนว ปจฺจุทฺธราเปติ อิทเมตฺถ นานากรณํ ฯ สเจ ปน ยสฺส
วิกปฺเปติ โส ปญฺตฺติโกวิโท น โหติ น ชานาติ ปจฺจุทฺธริตุํ
ตํ จีวรํ คเหตฺวา อญฺสฺส พฺยตฺตสฺส สนฺติกํ คนฺตฺวา ปุน
วิกปฺเปตฺวา ปจฺจุทฺธราเปตพฺพํ ฯ วิกปฺปิตวิกปฺปนา นาเมสา วฏฺฏติ ฯ
อยํ วิกปฺเปตีติ อิมสฺมึ ปเท วินิจฺฉโย ฯ อนุชานามิ ภิกฺขเว
ติจีวรํ อธิฏฺาตุํ น วิกปฺเปตุนฺติ ๑- อาทิวจนโต จ อิทํ วิกปฺเปตีติ
อวิเสเสน วุตฺตวจนํ วิรุทฺธํ วิย ทิสฺสติ น จ วิรุทฺธํ ตถาคตา
ภาสนฺติ ตสฺมา เอวมสฺส อตฺโถ เวทิตพฺโพ ติจีวรํ ติจีวรสงฺเขเปน
ปริหรโต อธิฏฺาตุเมว อนุชานามิ น วิกปฺเปตุํ วสฺสิกสาฏิกํ
ปน จาตุมฺมาสโต ปรํ วิกปฺเปตุเมว น อธิฏฺาตุํ ๒- เอวญฺจ สติ
โย ติจีวเร เอเกน จีวเรน วิปฺปวสิตุกาโม โหติ ตสฺส
จีวราธิฏฺานํ ปจฺจุทฺธริตฺวา วิปฺปวาสสุขตฺถํ วิกปฺปนาย โอกาโส
ทินฺโน โหติ ทสาหาติกฺกเม อนาปตฺตีติ ๓- ฯ เอเตน อุปาเยน
สพฺพตฺถ วิกปฺปนาย อปฏิสิทฺธภาโว เวทิตพฺโพติ ฯ
     วิสฺสชฺเชตีติ อญฺสฺส เทติ กถํ ปน ทินฺนํ โหติ กถํ จ
คหิตํ ฯ อิทํ ตุยฺหํ เทมิ ททามิ ทชฺชามิ โอโณเชมิ ปริจฺจชามิ
วิสฺสชฺชามีติ วา อิตฺถนฺนามสฺส เทมิ ฯเปฯ นิสฺสชฺชามีติ วา วทติ
สมฺมุขาปิ ปรมฺมุขาปิ ทินฺนเมว โหติ ฯ ตุยฺหํ คณฺหาหีติ วุตฺเต
มยฺหํ คณฺหามีติ วทติ สุทินฺนํ สุคหิตญฺจ ฯ ตว สนฺตกํ กโรหิ
ตว สนฺตกํ โหตุ ตว สนฺตกํ กริสฺสสีติ วุตฺเต มม สนฺตกํ
กโรมิ มม สนฺตกํ โหตุ มม สนฺตกํ กริสฺสามีติ วทติ ทุทฺทินฺนํ
@เชิงอรรถ: ๑. วิ. มหาวคฺค. ๕/๒๑๘. ๒. อิโต ปรํ อิติสทฺโท อิจฺฉิตพฺโพ. ๓. อิธ
@อิติสทฺโท อติเรโก ปญฺายติ.
ทุคฺคหิตญฺจ ฯ เนว ทาตุํ ชานาติ น อิตโร คเหตุํ ฯ สเจ
ปน ตว สนฺตกํ กโรหีติ วุตฺเต สาธุ ภนฺเต มยฺหํ คณฺหามีติ
คณฺหาติ ทุทฺทินฺนํ สุคหิตํ ฯ สเจ ปน เอโก คณฺหาหีติ วทติ
อิตโร น คณฺหามีติ วทติ ปุน โส ทินฺนํ มยา ตุยฺหํ คณฺหาหีติ
วทติ อิตโรปิ น มยฺหํ อิมินา อตฺโถติ วทติ ตโต ปุริโมปิ
มยา ทินฺนนฺติ ทสาหํ อติกฺกาเมติ ปจฺฉิโมปิ มยา ปฏิกฺขิตฺตนฺติ
กสฺส อาปตฺติ น กสฺส อาปตฺติ ฯ น กสฺสจิ ยสฺส ปน
รุจฺจติ เตน อธิฏฺหิตฺวา ปริภุญฺชิตพฺพํ ฯ โย ปน อธิฏฺาเน
เวมติโก เตน กึ กาตพฺพํ ฯ เวมติกภาวํ อาโรเจตฺวา สเจ
อนธิฏฺิตํ ภวิสฺสติ เอวํ เม กปฺปิยํ โหตีติ วตฺวา วุตฺตนเยเนว
นิสฺสชฺชิตพฺพํ ฯ น หิ เอวํ ชานาเปตฺวา วินยกมฺมํ กโรนฺตสฺส
มุสาวาโท โหติ ฯ เกจิ ปน เอเกน ภิกฺขุนา วิสฺสาสํ คเหตฺวา
ปุน ทินฺนํ วฏฺฏตีติ วทนฺติ ฯ ตํ น ยุชฺชติ ฯ น หิ ตสฺเสตํ
วินยกมฺมํ ฯ นาปิ ตํ เอตฺตเกน อญฺ วตฺถุ โหติ ฯ นสฺสตีติ
อาทิ อุตฺตานตฺถเมว ฯ โย น ทเทยฺย อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสาติ เอตฺถ
มยฺหํ ทินฺนํ อิมินาติ อิมาย สญฺาย น เทนฺตสฺส ทุกฺกฏํ ฯ ตสฺส
สนฺตกภาวํ ปน ตฺวา เลเสน อจฺฉินฺทนฺโต ภณฺฑํ อคฺฆาเปตฺวา
กาเรตพฺโพติ ฯ
     สมุฏฺานาทีสุ อิทํ สิกฺขาปทํ กินสมุฏฺานํ นาม กายวาจโต จ
สมุฏฺาติ กายวาจาจิตฺตโต จ อนธิฏฺาเนน จ อวิกปฺปเนน จ
อาปชฺชนโต อกิริยา สญฺาย น มุจฺจติ อชานนฺโตปิ อาปชฺชตีติ
โนสญฺาวิโมกฺขํ อจิตฺตกํ ปณฺณตฺติวชฺชํ กายกมฺมํ วจีกมฺมํ
ติจิตฺตํ ติเวทนนฺติ ฯ
     สมนฺตปาสาทิกาย วินยสํวณฺณนาย ปมกินสิกฺขาปทวณฺณนา
นิฏฺิตา ฯ

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๒ หน้า ๑๕๖-๑๗๕.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=2&A=3262&modeTY=1
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=2&A=3262&modeTY=1
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=2&i=1
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=2&A=1
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=2&A=1
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=2&A=1
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๑
http://84000.org/tipitaka/read/?index_2