ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบไทย  
อรรถกถาเล่มที่ ๒ ภาษาบาลีอักษรไทย วินย.อ. (สมนฺต.๒)

     {๕๙๘} เตน สมเยนาติ ปตฺตสิกฺขาปทํ ฯ ตตฺถ ปตฺตวณิชฺชนฺติ
คามนิคมาทีสุ วิจรนฺตา ปตฺตวณิชฺชํ วา กริสฺสนฺติ อามตฺติกาปณํ
วาติ อามตฺตานิ วุจฺจนฺติ ภาชนานิ ฯ ตานิ เยสํ ภณฺฑนฺติ เต
อามตฺติกา ฯ เตสํ อามตฺติกานํ อาปณํ อามตฺติกาปณํ ฯ
กุลาลภณฺฑวาณิชกาปณนฺติ อตฺโถ ฯ
     {๖๐๒} ตโย ปตฺตสฺส วณฺณาติ ตีณิ ปตฺตสฺส ปมาณานิ ฯ
อฑฺฒาฬฺหโกทนํ คณฺหาตีติ มคธนาฬิยา ทฺวินฺนํ ตณฺฑุลนาฬีนํ
โอทนํ คณฺหาติ ฯ มคธนาฬี นาม อฑฺฒเตรสปลฺลา โหตีติ
อนฺธกฏฺกถายํ วุตฺตํ ฯ สีหลทีเป ปกตินาฬี มหนฺตา ทมิฬนาฬี ขุทฺทกา
มคธนาฬี ปมาณยุตฺตา ฯ ตาย มคธนาฬิยา ทิยฑฺฒนาฬี เอกา
สีหลนาฬี โหตีติ มหาอฏฺกถายํ วุตฺตํ ฯ จตุพฺภาคขาทนียนฺติ
โอทนสฺส จตุตฺถภาคปฺปมาณํ ขาทนียํ ฯ ตํ หตฺถหาริยสฺส
มุคฺคสูปสฺส วเสน เวทิตพฺพํ ฯ ตทุปิยญฺจ พฺยญฺชนนฺติ ตสฺส โอทนสฺส
อนุรูปํ มจฺฉมํสสากผลกลีราทิพฺยญฺชนํ ฯ ตตฺรายํ วินิจฺฉโย ฯ
อนุปหตปุราณสาลิตณฺฑุลานํ สุโกฏฺฏิตปริสุทฺธานํ เทฺว มคธนาฬิโย
คเหตฺวา เตหิ ตณฺฑุเลหิ อนุตฺตณฺฑุลมกิลินฺนมปิณฺฑิตํ สุวิสุทฺธํ
กุณฺฑมกุลราสิสทิสํ อวสฺสาวิโตทนํ ปจิตฺวา นิรวเสสํ ปตฺเต
ปกฺขิปิตฺวา ตสฺส โอทนสฺส จตุตฺถภาคปฺปมาโณ นาติฆโน
นาติตนุโก หตฺถหาริโย สพฺพสํภารสงฺขโต มุคฺคสูโป ปกฺขิปิตพฺโพ ฯ
ตโต อาโลปสฺส อาโลปสฺส อนุรูปํ ยาวปรมาโลปปโหนกํ
มจฺฉมํสาทิพฺยญฺชนํ ปกฺขิปิตพฺพํ ฯ สปฺปิเตลตกฺกรสกญฺชิกาทีนิ ปน
คณนูปคานิ น โหนฺติ ฯ ตานิ หิ โอทนคติกาเนว เนว หาเปตุํ น
วฑฺเฒตุํ สกฺโกนฺติ ฯ เอวเมตํ สพฺพํปิ ปกฺขิตฺตํ สเจ ปตฺตสฺส
มุขวฏฺฏิยา เหฏฺิมราชิสมํ ติฏฺติ สุตฺเตน วา หิเรน วา ฉิทฺทนฺตสฺส
สุตฺตสฺส วา หิรสฺส วา เหฏฺิมนฺตํ ผุสติ อยํ อุกฺกฏฺโ
นาม ปตฺโต ฯ สเจ ตํ ราชึ อติกฺกมฺม ถูปีกตํ ติฏฺติ อยํ
อุกฺกฏฺโมโก นาม ปตฺโต ฯ สเจ ตํ ราชึ น สมฺปาปุณาติ
อนฺโตคตเมว โหติ อยํ อุกฺกฏฺุกฺกฏฺโ นาม ปตฺโต ฯ
นาฬิโกทนนฺติ มคธนาฬิยา เอกาย ตณฺฑุลนาฬิยา โอทนํ ฯ
ปตฺโถทนนฺติ มคธนาฬิยา อุปฑฺฒนาฬิโกทนํ ฯ เสสํ วุตฺตนเยเนว
เวทิตพฺพํ ฯ อยํ ปน นามมตฺเต วิเสโส ฯ สเจ นาฬิโกทนาทิ
สพฺพํปิ ปกฺขิตฺตํ วุตฺตนเยเนว เหฏฺิมราชิสมํ ติฏฺติ อยํ มชฺฌิโม
นาม ปตฺโต ฯ สเจ ตํ ราชึ อติกฺกมฺม ถูปีกตํ ติฏฺติ อยํ
มชฺฌิโมมโก นาม ปตฺโต ฯ สเจ ตํ ราชึ น สมฺปาปุณาติ
อนฺโตคตเมว โหติ อยํ มชฺฌิมุกฺกฏฺโ นาม ปตฺโต ฯ สเจ
ปตฺโถทนาทิ สพฺพํปิ ปกฺขิตฺตํ เหฏฺิมราชิสมํ ติฏฺติ อยํ โอมโก
นาม ปตฺโต ฯ สเจ ตํ ราชึ อติกฺกมฺม ถูปีกตํ ติฏฺติ อยํ
โอมโกมโก นาม ปตฺโต ฯ สเจ ตํ ราชึ น สมฺปาปุณาติ อนฺโตคตเมว
โหติ อยํ โอมกุกฺกฏฺโ นาม ปตฺโตติ เอวเมเต นว ปตฺตา
เวทิตพฺพา ฯ เตสุ เทฺว อปตฺตา อุกฺกฏฺุกฺกฏฺโ จ โอมโกมโก
จ ฯ ตโต อุกฺกฏฺโ อปตฺโต โอมโก อปตฺโตติ อิทํ หิ เอเต
สนฺธาย วุตฺตํ ฯ อุกฺกฏฺุกฺกฏฺโ หิ เอตฺถ อุกฺกฏฺโต อุกฺกฏฺตฺตา
ตโต อุกฺกฏฺโ อปตฺโตติ วุตฺโต ฯ โอมโกมโก จ โอมกโต
โอมกตฺตา ตโต โอมโก อปตฺโตติ วุตฺโต ฯ ตสฺมา เอเต
ภาชนปริโภเคน ปริภุญฺชิตพฺพา น อธิฏฺานูปคา น วิกปฺปนูปคา ฯ อิตเร
ปน สตฺต อธิฏฺหิตฺวา วา วิกปฺเปตฺวา วา ปริภุญฺชิตพฺพา ฯ
     เอวํ อกตฺวา ตํ ทสาหํ อติกฺกามยโต นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยนฺติ
ตํ สตฺตวิธํปิ ปตฺตํ ทสาหปรมํ กาลํ อติกฺกามยโต นิสฺสคฺคิยํ
ปาจิตฺติยํ ฯ {๖๐๗} นิสฺสคฺคิยํ ปตฺตํ อนิสฺสชฺชิตฺวา ปริภุญฺชตีติ
ยาคุํ ปิวิตฺวา โธเต ทุกฺกฏํ ชชฺชกํ ขาทิตฺวา ภตฺตํ ภุญฺชิตฺวา
โธเต ทุกฺกฏนฺติ เอวํ ปโยเค ปโยเค ทุกฺกฏํ ฯ
     {๖๐๘} อนาปตฺติ อนฺโตทสาหํ อธิฏฺเติ วิกปฺเปตีติ เอตฺถ ปน
ปมาณยุตฺตสฺสาปิ อธิฏฺานวิกปฺปนูปคตฺตํ เอวํ เวทิตพฺพํ ฯ อโยปตฺโต
ปญฺจหิ ปาเกหิ มตฺติกาปตฺโต ทฺวีหิ ปาเกหิ ปกฺโก อธิฏฺานูปโค ฯ
อุโภปิ ยํ มูลํ ทาตพฺพํ ตสฺมึ ทินฺเนเยว สเจ เอโกปิ ปาโก
อูโน โหติ กากณิกมตฺตํปิ วา มูลํ อทินฺนํ น อธิฏฺานูปคา ฯ
สเจ ปตฺตสฺสามิโก วทติ ยทา ตุมฺหากํ มูลํ ภวิสฺสติ ตทา
ทสฺสถ อธิฏฺหิตฺวา ปริภุญฺชถาติ ฯ เนว อธิฏฺานูปโค
โหติ ฯ ปากสฺส หิ อูนตฺตา ปตฺตสงฺขฺยํ น คจฺฉติ มูลสฺส
สกลสฺส วา เอกเทสสฺส วา อทินฺนตฺตา สกภาวํ น อุเปติ
อญฺสฺเสว สนฺตโก โหติ ตสฺมา ปาเก จ มูเล จ นิฏฺิเตเยว
อธิฏฺานูปโค โหติ ฯ โย อธิฏฺานูปโค เสฺวว วิกปฺปนูปโค ฯ
โส หตฺถํ อาคโตปิ อนาคโตปิ อธิฏฺาตพฺโพ วิกปฺเปตพฺโพ วา ฯ
ยทิ หิ ปตฺตการโก มูลํ ลภิตฺวา สยํ วา ทาตุกาโม หุตฺวา อหํ
ภนฺเต ตุมฺหากํ ปตฺตํ กตฺวา อสุกทิวเส นาม ปจิตฺวา เปสฺสามีติ
วทติ ภิกฺขุ จ เตน ปริจฺฉินฺนทิวสโต ทสาหํ อติกฺกาเมติ
นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ ฯ สเจ ปน ปตฺตการโก อหํ ตุมฺหากํ ปตฺตํ
กตฺวา ปจิตฺวา สาสนํ เปเสสฺสามีติ วตฺวา ตเถว กโรติ เตน
เปสิตภิกฺขุ ปน ตสฺส ภิกฺขุโน น อาโรเจติ อญฺโ ทิสฺวา วา
สุตฺวา วา ตุมฺหากํ ภนฺเต ปตฺโต นิฏฺิโตติ อาโรเจติ เอตสฺส
อาโรจนํ นปฺปมาณํ ฯ ยทา ปน เตน เปสิโตเยว อาโรเจติ ตสฺส
วจนํ สุตทิวสโต ปฏฺาย ทสาหํ อติกฺกามยโต นิสฺสคฺคิยํ
ปาจิตฺติยํ ฯ สเจ ปตฺตการโก อหํ ตุมฺหากํ ปตฺตํ กตฺวา ปจิตฺวา
กสฺสจิ หตฺเถ ปหิณิสฺสามีติ วตฺวา ตเถว กโรติ ปตฺตํ
คเหตฺวา อาคตภิกฺขุ ปน อตฺตโน ปริเวเณ เปตฺวา ตสฺส น
อาโรเจติ อญฺโ โกจิ ภณติ อปิ ภนฺเต อธุนา อาคโต
ปตฺโต สุนฺทโรติ กุหึ อาวุโส ปตฺโตติ อิตฺถนฺนามสฺส หตฺเถ
เปสิโตติ เอตสฺสปิ วจนํ นปฺปมาณํ ฯ ยทา ปน โส ภิกฺขุ ปตฺตํ เทติ
ลทฺธทิวสโต ปฏฺาย ทสาหํ อติกฺกามยโต นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ ฯ
ตสฺมา ทสาหํ อนติกฺกมิตฺวา อธิฏฺาตพฺโพ วิกปฺเปตพฺโพ วา ฯ
     ตตฺถ เทฺว ปตฺตสฺส อธิฏฺานา กาเยน วา อธิฏฺาติ วาจาย
วา อธิฏฺาติ ฯ เตสํ วเสน อธิฏฺหนฺเตน อิมํ ปตฺตํ
ปจฺจุทฺธรามีติ วา เอตํ ปตฺตํ ปจฺจุทฺธรามีติ วา เอวํ สมฺมุเข วา
ปรมฺมุเข วา ิตํ ปุราณปตฺตํ ปจฺจุทฺธริตฺวา อญฺสฺส วา ทตฺวา
นวปตฺตํ ยตฺถกตฺถจิ ิตํ หตฺเถน ปรามสิตฺวา อิมํ ปตฺตํ
อธิฏฺามีติ จิตฺเตน อาโภคํ กตฺวา กายวิการํ กโรนฺเตน กาเยน
วา อธิฏฺาตพฺโพ วจีเภทํ กตฺวา วาจาย วา อธิฏฺาตพฺโพ ฯ
ตตฺร ทุวิธํ อธิฏฺานํ ฯ สเจ หตฺถปาเส โหติ อิมํ ปตฺตํ
อธิฏฺามีติ วาจา ภินฺทิตพฺพา ฯ อถ อนฺโตคพฺเภ วา อุปริปาสาเท
วา สามนฺตวิหาเร วา โหติ ปิตฏฺานํ สลฺลกฺเขตฺวา เอตํ
ปตฺตํ อธิฏฺามีติ วาจา ภินฺทิตพฺพา ฯ อธิฏฺหนฺเตน ปน เอกเกน
อธิฏฺาตุํปิ วฏฺฏติ ฯ อญฺสฺส สนฺติเก อธิฏฺาตุํปิ วฏฺฏติ ฯ
อญฺสฺส สนฺติเก อยมานิสํโส ฯ สจสฺส อธิฏฺิโต นุโข เม
โนติ วิมติ อุปฺปชฺชติ อิตโร สาเรตฺวา วิมตึ ฉินฺทิสฺสติ ฯ สเจ
โกจิ ทส ปตฺเต ลภิตฺวา สพฺเพว อตฺตนาว ปริภุญฺชิตุกาโม โหติ
น สพฺเพ อธิฏฺาตพฺพา ฯ เอกํ ปตฺตํ อธิฏฺาย ปุนทิวเส ตํ
ปจฺจุทฺธริตฺวา อญฺโ อธิฏฺาตพฺโพ ฯ เอเตน อุปาเยน วสฺสสตํปิ
ปริหริตุํ สกฺกา ฯ เอวํ อปฺปมตฺตสฺส ภิกฺขุโน สิยา
อธิฏฺานวิชหนนฺติ ฯ สิยาติ ฯ สเจ หิ อยํ ปตฺตํ อญฺสฺส วา เทติ
วิพฺภมติ วา สิกฺขํ วา ปจฺจกฺขาติ กาลํ วา กโรติ ลิงฺคํ
วาสฺส ปริวตฺตติ ปจฺจุทฺธรติ วา ปตฺเต วา ฉิทฺทํ โหติ
อธิฏฺานํ วิชหติ ฯ วุตฺตํปิ เจตํ
        ทินฺนวิพฺภนฺตปจฺจกฺขา   กาลกฺริยกเตน จ
        ลิงฺคปจฺจุทฺธรา เจว   ฉิทฺเทน ภวติ สตฺตมนฺติ ฯ
โจราหรณวิสฺสาสคฺคาเหหิปิ วิชหติเยว ฯ กิตฺตเกน ฉิทฺเทน
อธิฏฺานํ ภิชฺชติ ฯ เยน กงฺคุสิฏฺ นิกฺขมติ เจว ปวิสติ จ ฯ
อิทํ หิ สตฺตนฺนํ ธญฺานํ ลามกธญฺสิฏฺ ฯ ตสฺมึ อยจุณฺเณน
วา อาณิยา วา ปฏิปากติเก กเต ทสาหพฺภนฺตเร ปุน
อธิฏฺาตพฺโพ ฯ อยนฺตาว อนฺโตทสาหํ อธิฏฺเติ วิกปฺเปตีติ
เอตฺถ อธิฏฺาเน วินิจฺฉโย ฯ
     วิกปฺปเน ปน เทฺว วิกปฺปนา สมฺมุขา วิกปฺปนา จ
ปรมฺมุขา วิกปฺปนา จ ฯ กถํ สมฺมุขา วิกปฺปนา โหติ ฯ
ปตฺตานํ เอกพหุภาวํ สนฺนิหิตาสนฺนิหิตภาวญฺจ ตฺวา อิมํ ปตฺตนฺติ
วา อิเม ปตฺเตติ วา เอตํ ปตฺตนฺติ วา เอเต ปตฺเตติ วา วตฺวา
ตุยฺหํ วิกปฺเปมีติ วตฺตพฺพํ ฯ อยเมกา สมฺมุขา วิกปฺปนา ฯ
เอตฺตาวตา นิเธตุํ วฏฺฏติ ปริภุญฺชิตุํ ปน วิสฺสชฺเชตุํ วา อธิฏฺาตุํ
วา น วฏฺฏติ ฯ มยฺหํ สนฺตกํ ปริภุญฺช วา วิสฺสชฺเชหิ วา ยถาปจฺจยํ
วา กโรหีติ เอวํ ปน วุตฺเต ปจฺจุทฺธาโร นาม โหติ ฯ
ตโต ปภูติ ปริโภคาทโยปิ วฏฺฏนฺติ ฯ อปโร นโย ฯ ตเถว
ปตฺตานํ เอกพหุภาวํ สนฺนิหิตาสนฺนิหิตภาวญฺจ ตฺวา ตสฺเสว
ภิกฺขุโน สนฺติเก อิมํ ปตฺตนฺติ วา อิเม ปตฺเตติ วา เอตํ
ปตฺตนฺติ วา เอเต ปตฺเตติ วา วตฺวา ปญฺจสุ สหธมฺมิเกสุ
อญฺตรสฺส อตฺตนา อภิรุจิตสฺส ยสฺส กสฺสจิ นามํ คเหตฺวา
ติสฺสสฺส ภิกฺขุโน วิกปฺเปมีติ วา ติสฺสาย ภิกฺขุนิยา สิกฺขมานาย
ติสฺสสฺส สามเณรสฺส ติสฺสาย สามเณริยา วิกปฺเปมีติ วา
วตฺตพฺพํ ฯ อยํ อปราปิ สมฺมุขา วิกปฺปนา ฯ เอตฺตาวตา นิเธตุํ
วฏฺฏติ ปริโภคาทีสุ ปน เอกํปิ น วฏฺฏติ ฯ เตน ปน ภิกฺขุนา
ติสฺสสฺส ภิกฺขุโน สนฺตกํ ฯเปฯ ติสฺสาย สามเณริยา สนฺตกํ
ปริภุญฺช วา วิสฺสชฺเชหิ วา ยถาปจฺจยํ วา กโรหีติ วุตฺเต
ปจฺจุทฺธาโร นาม โหติ ฯ ตโต ปภูติ ปริโภคาทโยปิ วฏฺฏนฺติ ฯ
กถํ ปรมฺมุขา วิกปฺปนา โหติ ฯ ปตฺตานํ ตเถว เอกพหุภาวํ
สนฺนิหิตาสนฺนิหิตภาวญฺจ ตฺวา อิมํ ปตฺตนฺติ วา อิเม ปตฺเตติ
วา เอตํ ปตฺตนฺติ วา เอเต ปตฺเตติ วา วตฺวา ตุยฺหํ
วิกปฺปนตฺถาย ทมฺมีติ วตฺตพฺพํ ฯ เตน วตฺตพฺโพ โก เต มิตฺโต วา
สนฺทิฏฺโ วาติ ฯ ตโต อิตเรน ปุริมนเยเนว ติสฺโส ภิกฺขูติ
วา ฯเปฯ ติสฺสา สามเณรีติ วา วตฺตพฺพํ ฯ ปุน เตน ภิกฺขุนา
อหํ ติสฺสสฺส ภิกฺขุโน ทมฺมีติ วา ฯเปฯ ติสฺสาย สามเณริยา
ทมฺมีติ วา วตฺตพฺพํ ฯ อยํ ปรมฺมุขา วิกปฺปนา ฯ เอตฺตาวตา
นิเธตุํ วฏฺฏติ ปริโภคาทีสุ ปน เอกํปิ น วฏฺฏติ ฯ เตน
ภิกฺขุนา ทุติยสมฺมุขาวิกปฺปนายํ วุตฺตนเยเนว อิตฺถนฺนามสฺส สนฺตกํ
ปริภุญฺช วา วิสฺสชฺเชหิ วา ยถาปจฺจยํ วา กโรหีติ วุตฺเต
ปจฺจุทฺธาโร นาม โหติ ฯ ตโต ปภูติ ปริโภคาทโยปิ วฏฺฏนฺติ ฯ
อิมาสํ ปน ทฺวินฺนํ วิกปฺปนานํ นานากรณํ อวเสโส จ วณฺณนากฺกโม
สพฺโพ ปมกินสิกฺขาปทวณฺณนายํ วุตฺตนเยเนว เวทิตพฺโพ
สทฺธึ สมุฏฺานาทีหีติ ฯ
                   ปตฺตสิกฺขาปทํ นิฏฺิตํ ฯ


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๒ หน้า ๒๔๑-๒๔๘. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=2&A=5074&modeTY=1              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=2&A=5074&modeTY=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=2&i=117              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=2&A=2945              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=2&A=1777              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=2&A=1777              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๑ http://84000.org/tipitaka/read/?index_2

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบไทย

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]