อรรถกถาเล่มที่ ๒ ภาษาบาลีอักษรไทย
 วินย.อ. (สมนฺต.๒)

     {๔๔} จตุตฺถสิกฺขาปเท ฯ อปฺปติสฺสาติ อปฺปติสฺสวา อุปาสกาติ
วุตฺเต วจนํปิ น โสตุกามา อนาทราติ อตฺโถ ฯ อปฺปติสฺสยา วา
อนีจวุตฺติโนติ อตฺโถ ฯ อสภาควุตฺติกาติ วิสภาคชีวิกา ยถา
ภิกฺขูสุ วตฺติตพฺพํ เอวํ อปฺปวตฺตวุตฺติโนติ อตฺโถ ฯ {๔๕} ปทโส
ธมฺมํ วาเจยฺยาติ เอกโต ปทํ ปทํ ธมฺมํ วาเจยฺย โกฏฺาสํ
โกฏฺาสํ วาเจยฺยาติ อตฺโถ ฯ ยสฺมา ปน ตํ โกฏฺาสนามกํ
ปทํ จตุพฺพิธํ โหติ ตสฺมา ตํ ทสฺเสตุํ ปทํ อนุปทํ อนฺวกฺขรํ
อนุพฺยญฺชนนฺติ ปทภาชเน วุตฺตํ ฯ ตตฺถ ปทนฺติ เอโก คาถาปาโท
อธิปฺเปโต ฯ อนุปทนฺติ ทุติยปาโท ฯ อนฺวกฺขรนฺติ เอเกกมกฺขรํ ฯ
อนุพฺยญฺชนนฺติ ปุริมพฺยญฺชเนน สทิสํ ปจฺฉาพฺยญฺชนํ ฯ ยงฺกิญฺจิ
เอเกกมกฺขรํ อนฺวกฺขรํ อกฺขรสมูโห อนุพฺยญฺชนํ อกฺขรานุพฺยญฺชนสมูโห
ปทํ ปมํ ปทํ ปทเมว ทุติยํ อนุปทนฺติ เอวเมตฺถ
นานากรณํ เวทิตพฺพํ ฯ อิทานิ ปทํ นาม เอกโต ปฏฺเปตฺวา
เอกโต โอสาเปนฺตีติ คาถาพนฺธํ ธมฺมํ วาเจนฺโต มโนปุพฺพงฺคมา
ธมฺมาติ อิมํ เอกเมกํ ปทํ สามเณเรน สทฺธึ เอกโต อารภิตฺวา
เอกโตเยว นิฏฺาเปติ ฯ เอวํ วาเจนฺตสฺสาปิ ปทคณนาย
ปาจิตฺติยา เวทิตพฺพา ฯ อนุปทํ นาม ปาเฏกฺกํ ปฏฺเปตฺวา เอกโต
โอสาเปนฺตีติ เถเรน มโนปุพฺพงฺคมา ธมฺมาติ วุตฺเต สามเณโร
ตํ ปทํ อปาปุณิตฺวา มโนเสฏฺา มโนมยาติ ทุติยปทํ เอกโต
ภณติ ฯ อิเม ปาเฏกฺกํ ปฏฺเปตฺวา เอกโต โอสาเปนฺติ นาม ฯ
เอวํ วาเจนฺตสฺสาปิ อนุปทคณนาย ปาจิตฺติยา ฯ อนฺวกฺขรํ นาม
รูปํ อนิจฺจนฺติ วุจฺจมาโน รูติ โอปาเตตีติ รูปํ อนิจฺจนฺติ ภณ
สามเณราติ วุจฺจมาโน รูการมตฺตเมว เอกโต วตฺวา ติฏฺติ ฯ
เอวํ วาเจนฺตสฺสาปิ อนฺวกฺขรคณนาย ปาจิตฺติยา ฯ คาถาพนฺเธปิ
จ เอเสว นโย ลพฺภติเยว ฯ อนุพฺยญฺชนํ นาม รูปํ อนิจฺจนฺติ
วุจฺจมาโน เวทนา อนิจฺจาติ สทฺทํ นิจฺฉาเรตีติ รูปํ ภิกฺขเว
อนิจฺจํ เวทนา อนิจฺจาติ อิมํ สุตฺตํ วาจยมาโน เถเรน รูปํ
อนิจฺจนฺติ วุจฺจมาโน สามเณโร สีฆปญฺตาย เวทนา อนิจฺจาติ
อิมํ อนิจฺจปทํ เถรสฺส รูปํ อนิจฺจนฺติ เอเตน อนิจฺจปเทน สทฺธึ
เอกโต ภณนฺโต วาจํ นิจฺฉาเรติ ฯ เอวํ วาเจนฺตสฺสาปิ
อนุพฺยญฺชนคณนาย ปาจิตฺติยา ฯ อยํ ปเนตฺถ สงฺเขโป อิเมสุ
ปทาทีสุ ยํ ยํ เอกโต ภณติ เตน เตน อาปตฺตึ อาปชฺชตีติ ฯ
พุทฺธภาสิโตติ สกลํ วินยปิฏกํ อภิธมฺมปิฏกํ ธมฺมปทํ จริยาปิฏกํ
อุทานํ อิติวุตฺตกํ ชาตกํ สุตฺตนิปาโต วิมานวตฺถุ เปตวตฺถุ
พฺรหฺมชาลาทีนิ จ สุตฺตานิ ฯ สาวกภาสิโตติ จตุปฺปริสปริยาปนฺเนหิ
สาวเกหิ ภาสิโต อนงฺคณสมฺมาทิฏฺิอนุมานสุตฺตจูฬเวทลฺลมหา-
เวทลฺลาทิโก ฯ อิสิภาสิโตติ พาหิรปริพฺพาชเกหิ ภาสิโต สกโล
ปริพฺพาชกวคฺโค พาวริยสฺส อนฺเตวาสิกานํ โสฬสนฺนํ พฺราหฺมณานํ
ปุจฺฉาติ เอวมาทิ ฯ เทวตาภาสิโตติ เทวตาหิ ภาสิโต ฯ โส
เทวตาสํยุตฺตเทวปุตฺตสํยุตฺตมารสํยุตฺตพฺรหฺมสํยุตฺตสกฺกสํยุตฺตาทิวเสน
เวทิตพฺโพ ฯ อตฺถูปสญฺหิโตติ อฏฺกถานิสฺสิโต ฯ ธมฺมูปสญฺหิโตติ
ปาลินิสฺสิโต ฯ อุภเยนาปิ วิวฏฺฏูปนิสฺสิตเมว วทติ ฯ กิญฺจาปิ
วิวฏฺฏูปนิสฺสิตํ วทติ ฯ ติสฺโส สงฺคีติโย อารุฬฺหํ ธมฺมํเยว ปน ปทโส
วาเจนฺตสฺส อาปตฺติ ฯ วิวฏฺฏูปนิสฺสิเตปิ นานาภาสาวเสน
คาถาสิโลกพนฺธาทีหิ อภิสงฺขเต อนาปตฺติ ฯ ติสฺโส สงฺคีติโย อนารุฬฺเหปิ
กุลุมฺพสุตฺตํ ราโชวาทสุตฺตํ ติกฺขินฺทฺริยจตุปฺปริวตฺตนนฺโทปนนฺทสุตฺตนฺติ
อีทิเส อาปตฺติเยว ฯ อปลาลทมนมฺปิ วุตฺตํ มหาปจฺจริยํ ปน
ปฏิสิทฺธํ ฯ เมณฺฑกมิลินฺทปญฺเหสุ เถรสฺส สกปฏิภาเณ อนาปตฺติ ฯ
ยํ รญฺโ สญฺาปนตฺถํ อาหริตฺวา วุตฺตํ ตตฺถ อาปตฺติ ฯ
วณฺณปิฏก องฺคุลิมาลปิฏกรฏฺปาลคชฺชิต อาลวกคชฺชิต คุฬฺหอุมฺมงฺค
คุฬฺหเวสฺสนฺตรคุฬฺหวินย เวทลฺลปิฏฺกาทีนิ ปน อพุทฺธวจนานิเยวาติ วุตฺตํ ฯ
สีลูปเทโส นาม ธมฺมเสนาปตินา วุตฺโตติ วทนฺติ ตสฺมึ
อาปตฺติเยว ฯ อญฺานิปิ มคฺคกถาอารมฺมณกถาวุฑฺฒิกรณฺฑกาณวตฺถุ-
อสุภกถาทีนิ อตฺถิ เตสุ สตฺตตฺตึส โพธิปกฺขิยธมฺมา วิภตฺตา
ธุตงฺคปญฺเห ปฏิปทา วิภตฺตา ตสฺมา เตสุ อาปตฺตีติ วุตฺตํ ฯ
มหาปจฺจริยาทีสุ ปน สงฺคีตึ อนารุฬฺเหสุ ราโชวาทติกฺขินฺทฺริย-
จตุปฺปริวตฺตนนฺโทปนนฺทกุลุมฺพสุตฺเตสุเยว อนาปตฺตึ วตฺวา อวเสเสสุ
ยํ พุทฺธวจนโต อาหริตฺวา วุตฺตํ ตเทว อาปตฺติวตฺถุ โหติ
น อิตรนฺติ อยมตฺโถ ปริคฺคหิโต ฯ {๔๘} เอกโต อุทฺทิสาเปนฺโตติ
อนุปสมฺปนฺเนน สทฺธึ เอกโต อุทฺเทสํ คณฺหนฺโตปิ เอกโต วทติ
อนาปตฺตีติ อตฺโถ ฯ ตตฺรายํ วินิจฺฉโย อุปสมฺปนฺโน จ
อนุปสมฺปนฺโน จ นิสีทิตฺวา อุทฺทิสาเปนฺติ อาจริโย นิสินฺนานํ
ภณามีติ เตหิ สทฺธึ เอกโต วทติ ฯ อาจริยสฺส อาปตฺติ
อนุปสมฺปนฺเนน สทฺธึ คณฺหนฺตสฺส อนาปตฺติ ฯ เทฺวปิ ิตา
คณฺหนฺติ เอเสว นโย ฯ ทหรภิกฺขุ นิสินฺโน สามเณโร ิโต
นิสินฺนสฺส ภณามีติ ภณโต อนาปตฺติ ฯ สเจ ทหโร ติฏฺติ
อิตโร นิสีทติ ิตสฺส ภณามีติ ภณโตปิ อนาปตฺติ ฯ สเจ
พหุนฺนํ ภิกฺขูนํ อนฺตเร เอโก สามเณโร นิสินฺโน โหติ นิสินฺเน
ปทโส ธมฺมํ วาเจนฺตสฺส อาจริยสฺส อจิตฺตกาปตฺติ ฯ สเจ
สามเณโร อุปจารํ มุญฺจิตฺวา ิโต วา นิสินฺโน วา โหติ เยสํ
วาเจติ เตสุ อปริยาปนฺนตฺตา เอเกน ทิสาภาเคน ปลายนคณฺ
คณฺหาตีติ สงฺขฺยํ คจฺฉติ ตสฺมา อนาปตฺติ ฯ เอกโต สชฺฌายํ
กโรนฺโตติ อนุปสมฺปนฺเนน สทฺธึ อุปสมฺปนฺโน เอกโต สชฺฌายํ
กโรนฺโต เตน สทฺธึเยว ภณติ อนาปตฺติ ฯ อนุปสมฺปนฺนสฺส
สนฺติเก อุทฺเทสํ คณฺหนฺตสฺสาปิ เตน สทฺธึ เอกโต ภณนฺตสฺส
อนาปตฺติ ฯ อยํปิ หิ เอกโต สชฺฌายํ กโรติจฺเจว สงฺขฺยํ คจฺฉติ ฯ
เยภุยฺเยน ปคุณํ คณฺ ภณนฺตํ โอปาเตตีติ สเจ เอกคาถาย
เอกโก ปาโท น อาคจฺฉติ เสสํ อาคจฺฉติ อยํ เยภุยฺเยน
ปคุณคณฺโ นาม ฯ เอเตน นเยน สุตฺเตปิ เวทิตพฺโพ ฯ ตํ
โอปาเตนฺตสฺส เอวํ ภณาหีติ เอกโตปิ ภณนฺตสฺส อนาปตฺติ ฯ
โอสาเรนฺตํ โอปาเตตีติ สุตฺตํ อุจฺจาเรนฺตํ ปริสมชฺเฌ ปริสงฺกมานํ
เอวํ วเทหีติ เตน สทฺธึ เอกโตปิ วทนฺตสฺส อนาปตฺติ ฯ ยํ ปน
มหาปจฺจริยาทีสุ มยา สทฺธึ มา วทาติ วุตฺโต ยทิ วทติ
อนาปตฺตีติ วุตฺตํ ฯ ตํ มหาอฏฺกถายํ นตฺถิ ฯ นตฺถิภาโวเยว
จสฺส ยุตฺโต ฯ กสฺมา ฯ กิริยสมุฏฺานตฺตา ฯ อิตรถา หิ กิริยากิริยํ
ภเวยฺย ฯ เสสเมตฺถ อุตฺตานตฺถเมว ฯ ปทโสธมฺมสมุฏฺานํ
วาจโต วาจาจิตฺตโต จ สมุฏฺาติ กิริยา โนสญฺาวิโมกฺขํ
อจิตฺตกํ ปณฺณตฺติวชฺชํ วจีกมฺมํ ติจิตฺตํ ติเวทนนฺติ ฯ
                 ปทโสธมฺมสิกฺขาปทํ จตุตฺถํ ฯ

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๒ หน้า ๒๙๐-๒๙๔.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=2&A=6112&modeTY=1
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=2&A=6112&modeTY=1
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=2&i=284
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=2&A=7108
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=2&A=3425
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=2&A=3425
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๑
http://84000.org/tipitaka/read/?index_2