อรรถกถาเล่มที่ ๒ ภาษาบาลีอักษรไทย
 วินย.อ. (สมนฺต.๒)

     {๘๖} ทสมสิกฺขาปเท ฯ ชาตา จ ปวี อชาตา จ ปวีติ
อิเมหิ ปเทหิ ชาตปวิญฺจ อชาตปวิญฺจ ทสฺเสติ ฯ
อปฺปปาสาณาทีสุ อปฺปา ปาสาณา เอตฺถาติ อปฺปปาสาณาติ เอวมตฺโถ
ทฏฺพฺโพ ฯ ตตฺถ มุฏฺิปฺปมาณโต อุปริ ปาสาโณ เวทิตพฺโพ ฯ
มุฏฺิปฺปมาณา สกฺขรา ฯ กถลาติ กปาลขณฺฑานิ ฯ มรุมฺพาติ
ปากฏสกฺขรา ฯ วาลุกาติ วาลุกาเยว ฯ เยภุยฺเยน ปํสูติ ตีสุ
โกฏฺาเสสุ เทฺวโกฏฺาสา ปํสุ เอโก ปาสาณาทีสุ อญฺตโร ฯ
อทฑฺฒาปีติ อุทฺธนปตฺตปจนกุมฺภการาวาปาทิวเสน ตถา ตถา
อทฑฺฒา ฯ สา ปน วิสุํ นตฺถิ สุทฺธปํสุอาทีสุ อญฺตรา
เวทิตพฺพา ฯ เยภุยฺเยน สกฺขราติ พหุตรา สกฺขรา ฯ หตฺถิกุจฺฉิยํ
กิร เอกปจฺฉิปูรํ อาหราเปตฺวา โทณิยํ โธวิตฺวา ปวิยา
เยภุยฺเยน สกฺขรภาวํ ตฺวา สยํ ภิกฺขู โปกฺขรณึ ขนึสุ ฯ ยานิ
ปน มชฺเฌ อปฺปปํสุ อปฺปมตฺติกาติ เทฺว ปทานิ ตานิ เยภุยฺเยน
ปาสาณาทิปญฺจกเมว ปวิสนฺติ ฯ เตสํเยว หิ ทฺวินฺนํ ปเภททสฺสนเมตํ ฯ
สยํ ขนติ อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺสาติ เอตฺถ ปหาเร ปหาเร
ปาจิตฺติยํ เวทิตพฺพํ ฯ สกึ อาณตฺโต พหุกํปิ ขนตีติ สเจปิ
สกลทิวสํ ขนติ อาณาปกสฺส เอกํเยว ปาจิตฺติยํ ฯ สเจ ปน
กุสิโต โหติ ปุนปฺปุนํ อาณาเปตพฺโพ ตํ อาณาเปตฺวา ขนาเปนฺตสฺส
วาจาย วาจาย ปาจิตฺติยํ ฯ อยํ ตาว ปาลิวณฺณนา ฯ
     อยํ ปน ปาลิมุตฺตกวินิจฺฉโย ฯ โปกฺขรณึ ขนาติ วทติ
วฏฺฏติ ฯ ขตาเยว หิ โปกฺขรณี นาม โหติ ตสฺมา อยํ
กปฺปิยโวหาโร ฯ เอเสว นโย วาปึ ตฬากํ อาวาฏํ ขนาติ
อาทีสุปิ ฯ อิมํ โอกาสํ ขน อิมสฺมี โอกาเส โปกฺขรณึ ขนาติ
วตฺตุํ ปน น วฏฺฏติ ฯ กณฺฑํ ขน มูลํ ขนาติ อนิยเมตฺวา
วตฺตุํ วฏฺฏติ ฯ อิมํ วลฺลึ ขน อิมสฺมึ โอกาเส กณฺฑํ วา
มูลํ วา ขนาติ วตฺตุํ น วฏฺฏติ ฯ โปกฺขรณึ โสเธนฺเตหิ โย
กุเฏหิ อุสฺสิญฺจิตุํ สกฺกา โหติ ตนุกกทฺทโม ตํ อปเนตุํ
วฏฺฏติ ฯ พหลํ น วฏฺฏติ ฯ อาตเปน สุกฺขกทฺทโม ผลติ ฯ ตตฺร โย
เหฏฺา ปวิยา อสํพทฺโธ ตเมว อปเนตุํ วฏฺฏติ ฯ อุทเกน คตฏฺาเน
อุทกปปฺปฏโก นาม โหติ วาตปฺปหาเรน จลติ ตํ อปเนตุํ
วฏฺฏติ ฯ โปกฺขรณิยาทีนํ ตฏํ ภิชฺชิตฺวา อุทกสามนฺตา ปตติ ฯ
สเจ โอมกจาตุมฺมาสํ โอวุฏฺ ฉินฺทิตุํ วา ภินฺทิตุํ วา วฏฺฏติ ฯ
จาตุมฺมาสโต อุทฺธํ น วฏฺฏติ ฯ สเจ ปน อุทเกเยว ปตติ
เทเว อติเรกจาตุมฺมาสํ โอวุฏฺเปิ อุทเกเยว อุทกสฺส ปติตตฺตา
วฏฺฏติ ฯ ปาสาณปิฏฺิยํ โสณฺฑึ ขนนฺติ ฯ สเจปิ ตตฺถ ปมเมว
สุขุมรชํ ปติ ตํ เทเวน โอวุฏฺ โหติ จาตุมฺมาสจฺจเยน
อกปฺปิยปวีสงฺขฺยํ คจฺฉติ ฯ อุทเก ปริยาทินฺเน โสณฺฑึ โสเธนฺเตหิ
ตํ วิโกเปตุํ น วฏฺฏติ ฯ สเจ ปมเมว อุทเกน ปูรติ ปจฺฉา
รชํ ปตติ ตํ วิโกเปตุํ วฏฺฏติ ฯ ตตฺถ หิ เทเว วสฺสนฺเตปิ
อุทเกเยว อุทกํ ปตตีติ ฯ ปิฏฺิปาสาเณสุ สุขุมรชํ โหติ ฯ ตํ
เทเว ผุสายนฺเต อลฺลิยติ ฯ ตํปิ จาตุมฺมาสจฺจเยน วิโกเปตุํ น
วฏฺฏติ ฯ อกตปพฺภาเร วมฺมิโก อุฏฺิโต โหติ ยถาสุขํ วิโกเปตุํ
วฏฺฏติ ฯ สเจ อพฺโภกาเส อุฏฺหติ โอมกจาตุมฺมาสํ วุฏฺโเยว
วฏฺฏติ ฯ รุกฺขาทีสุ อารุฬฺหอุปจิกามตฺติกายปิ เอเสว นโย ฯ
คณฺฑุปฺปาทคูถมูสิกกุกฺกุรโคกณฺฏกาทีสุปิ เอเสว นโย ฯ โคกณฺฏโก
นาม คาวีนํ ขุรจฺฉินฺนกทฺทโม วุจฺจติ ฯ สเจ ปน เหฏฺิมตเลน
ภูมิสมฺพทฺโธ โหติ เอกทิวสํปิ น วฏฺฏติ ฯ กสิตฏฺาเนปิ
นงฺคลจฺฉินฺนํ มตฺติกาปิณฺฑํ คณฺหนฺตสฺส เอเสว นโย ฯ ปุราณเสนาสนํ
โหติ อจฺฉทนํ วา วินฏฺจฺฉทนํ วา อติเรกจาตุมฺมาสํ โอวุฏฺ
ชาตปวีสงฺขฺยเมว คจฺฉติ ฯ ตโต อวเสสํ ฉทนิฏฺกํ วา
โคปานสีอาทิกํ อุปกรณํ วา อิฏฺกํ คณฺหามิ โคปานสึ ภิตฺติปาทํ
ปทรตฺถรณํ ปาสาณตฺถมฺภํ คณฺหามีติ สญฺาย คณฺหิตุํ วฏฺฏติ ฯ
เตน สทฺธึ มตฺติกา ปตติ อนาปตฺติ ฯ ภิตฺติมตฺติกํ คณฺหนฺตสฺส
ปน อาปตฺติ ฯ สเจ ยา ยา อตินฺตา ตนฺตํ คณฺหาติ อนาปตฺติ ฯ
อนฺโตเคเห มตฺติกาปุญฺโช โหติ ฯ ตสฺมึ เอกทิวสํ โอวุฏฺเ
เคหํ ฉาเทนฺติ ฯ สเจ สพฺโพ ตินฺโต จาตุมฺมาสจฺจเยน
ชาตปวีเยว ฯ สจสฺส อุปริ ภาโคเยว ตินฺโต อนฺโต อตินฺโต ยตฺตกํ
ตินฺตํ ตํ กปฺปิยการเกหิ กปฺปิยโวหาเรน อปนาเมตฺวา เสสํ
ยถาสุขํ วลญฺเชตุํ วฏฺฏติ ฯ อุทเกน เตเมตฺวา เอกาพทฺธาเยว หิ
ชาตปวี โหติ น อิตราติ ฯ อพฺโภกาเส มตฺติกาปากาโร
โหติ ฯ อติเรกจาตุมฺมาสํ เจ โอวุฏฺโ ชาตปวีสงฺขฺยํ คจฺฉติ ฯ
ตตฺถ ลคฺคปํสุํ ปน อลฺลหตฺเถน ฉุปิตฺวา คเหตุํ วฏฺฏติ ฯ สเจ
อิฏฺกาปากาโร โหติ เยภุยฺเยน กถลฏฺาเน ติฏฺติ ยถาสุขํ
วิโกเปตุํ วฏฺฏติ ฯ อพฺโภกาเส ิตํ มณฺฑปตฺถมฺภํ อิโตจีโตจ
สญฺจาเลตฺวา ปวึ วิโกเปนฺเตน คเหตุํ น วฏฺฏติ ฯ อุชุกเมว
อุทฺธริตุํ วฏฺฏติ ฯ อญฺปิ สุกฺขรุกฺขํ วา สุกฺขขาณุกํ วา
คณฺหนฺตสฺส เอเสว นโย ฯ นวกมฺมตฺถํ ปาสาณํ วา รุกฺขํ วา
ทณฺฑเกหิ อุจฺจาเลตฺวา ปวฏฺเฏนฺตา คจฺฉนฺติ ฯ ตตฺถ ปวี
ภิชฺชติ ฯ สเจ สุทฺธจิตฺตา ปวฏฺเฏนฺติ อนาปตฺติ ฯ อถ ปน
เตน อปเทเสน ปวึ ภินฺทิตุกามาเยว โหนฺติ อาปตฺติ ฯ
สาขาทีนิ กฑฺฒนฺตานํปิ ปวิยํ ทารูนิ ผาเลนฺตานํปิ เอเสว
นโย ฯ ปวิยํ อฏฺิสูจิกณฺฏกาทีสุปิ ยงฺกิญฺจิ อาโกฏฺเฏตุํ วา
ปเวเสตุํ วา น วฏฺฏติ ฯ ปสฺสาวธาราย เวเคน ปวึ
ภินฺทิสฺสามีติ เอวํ ปสฺสาวํปิ กาตุํ น วฏฺฏติ ฯ กโรนฺตสฺส
ภิชฺชติ อาปตฺติ ฯ วิสมํ ภูมึ สมํ กริสฺสามีติ สมฺมชฺชนิยา
ฆํสิตุํปิ น วฏฺฏติ ฯ วตฺตสีเสเนว หิ สมฺมชฺชิตพฺพํ ฯ เกจิ
กตฺตรยฏฺิยา ภูมึ โกฏฺเฏนฺติ ปาทงฺคุฏฺเกน วิลิขนฺติ ฯ
จงฺกมิตฏฺานํ ทสฺเสสฺสามาติ ปุนปฺปุนํ ภูมึ ภินฺทนฺตา จงฺกมนฺติ
สพฺพํ น วฏฺฏติ ฯ วิริยสฺส สมฺปคฺคหณตฺถํ ปน สมณธมฺมํ
กโรนฺเตน สุทฺธจิตฺเตน จงฺกมิตุํ วฏฺฏติ ฯ กโรนฺตสฺส ภิชฺชติ
อนาปตฺติ ฯ หตฺถํ โธวิสฺสามาติ ปวิยํ ฆํสนฺติ น วฏฺฏติ ฯ
อฆํสนฺเตน ปน อลฺลหตฺถํ ปวิยํ เปตฺวา รชํ คเหตุํ วฏฺฏติ ฯ
เกจิ กณฺฑุกจฺฉุอาทีหิ อาพาธิกา ฉินฺนตฏาทีสุ องฺคปจฺจงฺคานิ
ฆํสนฺติ น วฏฺฏติ ฯ
     {๘๗} ขนติ วา ขนาเปติ วาติ อนฺตมโส ปาทงฺคุฏฺเกนปิ
สมฺมชฺชนีสลากายปิ สยํ วา ขนติ อญฺเน วา ขนาเปติ ฯ ภินฺทติ วา
ภินฺทาเปติ วาติ อนฺตมโส อุทกมฺปิ ฉฑฺเฑนฺโต สยํ วา ภินฺทติ
อญฺเน วา เภทาเปติ ฯ ทหติ วา ทหาเปติ วาติ อนฺตมโส
ปตฺตํ ปจนฺโต สยํ วา ทหติ อญฺเน วา ทหาเปติ ฯ
ยตฺตเกสุ าเนสุ อคฺคึ เทติ วา ทาเปติ วา ตตฺตกานิ ปาจิตฺติยานิ ฯ
ปตฺตํ ปจนฺเตนปิ ปุพฺเพ ปกฺกฏฺาเนเยว ปจิตพฺโพ ฯ
อทฑฺฒาย ปวิยา เปตุํ น วฏฺฏติ ฯ ปตฺตปจนกปาลสฺส
ปน อุปริ อคฺคึ เปตุํ น วฏฺฏติ ฯ ทารูนํ อุปริ เปติ โส
อคฺคิ ตานิ ทหนฺโต คนฺตฺวา ปวึ ทหติ น วฏฺฏติ ฯ
อิฏฺกปาสาณาทีสุปิ เอเสว นโย ฯ ตตฺราปิ หิ อิฏฺกาทีนํเยว
อุปริ เปตุํ วฏฺฏติ ฯ กสฺมา ฯ เตสํ อนุปาทานตฺตา ฯ น หิ
ตานิ อคฺคิสฺส อุปาทานสงฺขยํ คจฺฉนฺติ ฯ สุกฺขขาณุสุกฺขรุกฺขาทีสุปิ
อคฺคึ ทาตุํ น วฏฺฏติ ฯ สเจ ปน ปวึ อปฺปตฺตเมว นิพฺพาเปตฺวา
คมิสฺสามีติ เทติ วฏฺฏติ ฯ ปจฺฉา นิพฺพาเปตุํ น สกฺโกติ
อวิสยตฺตา อนาปตฺติ ฯ ติณุกฺกํ คเหตฺวา คจฺฉนฺโต หตฺเถ
ฑยฺหมาเน ภูมิยํ ปาเตติ อนาปตฺติ ฯ ปติตฏฺาเนเยว อุปาทานํ
ทตฺวา อคฺคึ กาตุํ วฏฺฏตีติ มหาปจฺจริยํ วุตฺตํ ฯ ทฑฺฒปวิยา
จ ยตฺตกํ านํ อุสุมาย อนุคตํ สพฺพํ วิโกเปตุํ วฏฺฏตีติ
ตตฺเถว วุตฺตํ ฯ โย ปน อชานนโก ภิกฺขุ อรณิสหิเตน อคฺคึ
นิพฺพตฺเตตฺวา หตฺเถน อุกฺขิปิตฺวา กึ กโรมีติ วทติ ชาเลหีติ
วตฺตพฺโพ ฯ หตฺโถ เม ฑยฺหตีติ วทติ ยถา น ฑยฺหติ
ตถา กโรหีติ วตฺตพฺโพ ฯ ภูมิยํ ปาเตหีติ ปน น วตฺตพฺโพ ฯ
สเจ หตฺเถ ฑยฺหมาเน ปาเตติ ปวึ ฑยฺหิสฺสามีติ อปาติตตฺตา
อนาปตฺติ ฯ ปติตฏฺาเน ปน อคฺคึ กาตุํ วฏฺฏตีติ กุรุนฺทิยํ
วุตฺตํ ฯ {๘๘} อนาปตฺติ อิมํ ชานาติ อาทีสุ ปน อิมสฺส ถมฺภสฺส
อาวาฏํ ชาน มหามตฺติกํ ชาน ถุสมตฺติกํ ชาน มหามตฺติกํ
เทหิ ถุสมตฺติกํ เทหิ มตฺติกํ อาหร ปํสุํ อาหร มตฺติกาย
อตฺโถ ปํสุนา อตฺโถ อิมสฺส ถมฺภสฺส อาวาฏํ กปฺปิยํ กโรหิ
อิมํ มตฺติกํ กปฺปิยํ กโรหิ อิมํ ปํสุํ กปฺปิยํ กโรหีติ เอวมตฺโถ
เวทิตพฺโพ ฯ อสญฺจิจฺจาติ ปาสาณรุกฺขาทีนิ วา ปวฏฺเฏนฺตสฺส
กตฺตรทณฺเฑน วา อาหจฺจ อาหจฺจ คจฺฉนฺตสฺส ปวี ภิชฺชติ ฯ
สา เตน ภินฺทิสฺสามีติ เอวํ สญฺจิจฺจ อภินฺนตฺตา อสญฺจิจฺจ ภินฺนา
นาม โหติ ฯ อิติ อสญฺจิจฺจ ภินฺทนฺตสฺส อนาปตฺติ ฯ
อสติยาติ อญฺาวิหิโต เกนจิ สทฺธึ กิญฺจิ กเถนฺโต
ปาทงฺคุฏฺเกน วา กตฺตรยฏฺิยา วา ปวึ วิลิขนฺโต ติฏฺติ ฯ
เอวํ อสติยา วิลิขนฺตสฺส วา ภินฺทนฺตสฺส วา อนาปตฺติ ฯ
อชานนฺตสฺสาติ อนฺโตเคเห โอวุฏฺ ฉนฺนํ ปวึ อกปฺปิยปวีติ
น ชานาติ กปฺปิยปวีติ สญฺาย วิโกเปติ ขนามิ ภินฺทามิ
ทหามีติ วา น ชานาติ เกวลํ สงฺโคปนตฺถาย ขนิตฺตาทีนิ วา
เปติ ฑยฺหมานหตฺโถ วา อคฺคึ ปาเตติ เอวํ อชานนฺตสฺส
อนาปตฺติ ฯ เสสํ อุตฺตานเมว ฯ
      ติสมุฏฺานํ กายจิตฺตโต วาจาจิตฺตโต กายวาจาจิตฺตโต จ
สมุฏฺาติ กิริยา สญฺาวิโมกฺขํ สจิตฺตกํ ปณฺณตฺติวชฺชํ กายกมฺมํ
วจีกมฺมํ ติจิตฺตํ ติเวทนนฺติ ฯ
                  ปวีขนนสิกฺขาปทํ ทสมํ ฯ
         สมตฺโต วณฺณนากฺกเมน มุสาวาทวคฺโค ปโม ฯ

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๒ หน้า ๓๐๘-๓๑๔.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=2&A=6493&modeTY=1
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=2&A=6493&modeTY=1
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=2&i=349
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=2&A=8471
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=2&A=4111
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=2&A=4111
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๑
http://84000.org/tipitaka/read/?index_2