อรรถกถาเล่มที่ ๒ ภาษาบาลีอักษรไทย
 วินย.อ. (สมนฺต.๒)

     {๑๑๖} ทุติยเสนาสนสิกฺขาปเท ฯ ภิสีติ มญฺจกภิสี วา ปีกภิสี วา ฯ
จิมิลิกาทีนิ ปุริมสิกฺขาปเท วุตฺตปฺปการานิเยว ฯ นิสีทนนฺติ สทสํ
เวทิตพฺพํ ฯ ปจฺจตฺถรณนฺติ ปาวาโร โกชโวติ เอตฺตกเมว วุตฺตํ ฯ
ติณสนฺถาโรติ เยสํ เกสญฺจิ ติณานํ สนฺถาโร ฯ เอส นโย ปณฺณสนฺถาเร ฯ
ปริกฺเขปํ อติกฺกาเมนฺตสฺสาติ เอตฺถ ปมปาทํ อติกฺกาเมนฺตสฺส
ทุกฺกฏํ ฯ ทุติยาติกฺกเม ปาจิตฺติยํ ฯ อปริกฺขิตฺตสฺส อุปจาโร นาม
เสนาสนโต เทฺว เลฑฺฑุปาตา ฯ อนาปุจฺฉํ วา คจฺเฉยฺยาติ เอตฺถ
ภิกฺขุมฺหิ สติ ภิกฺขุ อาปุจฺฉิตพฺโพ ฯ ตสฺมึ อสติ สามเณโร
ตสฺมึ อสติ อารามิโก ตสฺมึปิ อสติ เยน วิหาโร การิโต โส
วิหารสฺสามิโก ตสฺส วา กุเล โยโกจิ อาปุจฺฉิตพฺโพ ฯ ตสฺมึปิ
อสติ จตูสุ ปาสาเณสุ มญฺจํ เปตฺวา มญฺเจ อวเสสมญฺจปีานิ
อาโรเปตฺวา อุปริ ภิสีอาทิกํ ทสวิธํปิ เสยฺยํ ราสึ กริตฺวา ทารุภณฺฑํ
มตฺติกาภณฺฑํ ปฏิสาเมตฺวา ทฺวารวาตปานานิ ปิทหิตฺวา คมิยวตฺตํ
ปูเรตฺวา คนฺตพฺพํ ฯ สเจ ปน เสนาสนํ โอวสฺสติ ฉทนตฺถญฺจ ติณํ
วา อิฏฺกา วา อานีตา โหนฺติ สเจ อุสฺสหติ ฉาเทตพฺพํ ฯ โน เจ
สกฺโกติ โย โอกาโส อโนวสฺสโก ตตฺถ มญฺจปีาทึ นิกฺขิปิตฺวา
คนฺตพฺพํ ฯ สเจ สพฺพํปิ โอวสฺสติ อุสฺสหนฺเตน อนฺโตคาเม
อุปาสกานํ ฆเร เปตพฺพํ ฯ สเจ เตปิ สงฺฆิกํ นาม ภนฺเต ภาริยํ
อคฺคิทาหาทีนํ ภายามาติ น สมฺปฏิจฺฉนฺติ อชฺโฌกาเสปิ ปาสาณานํ
อุปริ มญฺจํ เปตฺวา เสสํ ปุพฺเพ วุตฺตนเยเนว นิกฺขิปิตฺวา ติเณหิ
จ ปณฺเณหิ จ ปฏิจฺฉาเทตฺวา คนฺตุํ วฏฺฏติ ฯ ยํ หิ ตตฺถ
องฺคมตฺตํปิ อวสิสฺสติ ตํ อญฺเสํ ตตฺถ อาคตานํ ภิกฺขูนํ อุปการํ
ภวิสฺสตีติ ฯ {๑๑๗} วิหารสฺส อุปจาเรติ อาทีสุ วิหารสฺส อุปจาโร นาม
ปริเวณํ ฯ อุปฏฺานสาลาติ ปริเวณโภชนสาลา ฯ มณฺฑโปติ
ปริเวณมณฺฑโป ฯ รุกฺขมูลนฺติ ปริเวณรุกฺขมูลํ ฯ อยํ ตาว นโย
กุรุนฺทฏฺกถายํ วุตฺโต ฯ กิญฺจาปิ วุตฺโต อถโข วิหาโรติ
อนฺโตคพฺโภ วา อญฺ วา สพฺพปริจฺฉนฺนํ คุตฺตเสนาสนํ เวทิตพฺพํ ฯ
วิหารสฺส อุปจาเรติ ตสฺส พหิ อาสนฺเน โอกาเส ฯ อุปฏฺานสาลายํ
วาติ โภชนสาลายํ วา ฯ มณฺฑเป วาติ อปริจฺฉนฺเน
ปริจฺฉนฺเน วาปิ พหูนํ สนฺนิปาตมณฺฑเป ฯ รุกฺขมูเล วตฺตพฺพํ
นตฺถิ ฯ อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสาติ วุตฺตปฺปการํ หิ ทสวิธํ เสยฺยํ
อนฺโตคพฺภาทิมฺหิ คุตฺตฏฺาเน จ ปญฺาเปตฺวา คจฺฉนฺตสฺส ยสฺมา
เสยฺยาปิ เสนาสนํปิ อุปจิกาทีหิ ปลุชฺชติ วมฺมิกราสิเยว โหติ
ตสฺมา ปาจิตฺติยํ วุตฺตํ ฯ พหิ ปน อุปฏฺานสาลาทีสุ ปญฺาเปตฺวา
คจฺฉนฺตสฺส เสยฺยมตฺตเมว นสฺเสยฺย านสฺส อคุตฺตตาย น เสนาสนํ
ตสฺมา เอตฺถ ทุกฺกฏํ วุตฺตํ ฯ มญฺจํ วา ปี วาติ เอตฺถ ยสฺมา
น สกฺกา มญฺจปี สหสา อุปจิกาหิ ขายิตุํ ตสฺมา ตํ วิหาเรปิ
สนฺถริตฺวา คจฺฉนฺตสฺส ทุกฺกฏํ วุตฺตํ ฯ วิหารูปจาเร ปน ตํ
วิหารจาริกํ อาหิณฺฑนฺตาปิ ภิกฺขู ทิสฺวา ปฏิสาเมสฺสนฺติ ฯ {๑๑๘} อุทฺธริตฺวา
คจฺฉตีติ เอตฺถ อุทฺธริตฺวา คจฺฉนฺเตน มญฺจปีกวานํ สพฺพํ อปเนตฺวา
สํหริตฺวา จีวรวํเส ลคฺเคตฺวา คนฺตพฺพํ ฯ ปจฺฉา อาคนฺตฺวา
วสนกภิกฺขุนาปิ ปุน มญฺจปี วายิตฺวา คจฺฉนฺเตน ตเถว กาตพฺพํ ฯ
อนฺโตกุฑฺฑโต เสยฺยํ พหิกุฑฺเฑ ปญฺาเปตฺวา วสนฺเตน คมนกาเล
คหิตคหิตฏฺาเนเยว ปฏิสาเมตพฺพา ฯ อุปริปาสาทโต โอโรเปตฺวา
เหฏฺาปาสาเท วสนฺตสสาปิ เอเสว นโย ฯ รตฺติฏฺานทิวาฏฺาเนสุ
มญฺจปี ปญฺาเปตฺวาปิ คมนกาเล ปุน คหิตฏฺาเนเยว เปตพฺพํ ฯ
อาปุจฺฉํ คจฺฉตีติ เอตฺถ อยํ อาปุจฺฉิตพฺพานาปุจฺฉิตพฺพวินิจฺฉโย ฯ
ยา ตาว ภูมิยํ ทีฆสาลา วา ปณฺณสาลา วา โหติ ยํ วา
รุกฺขตฺถมฺเภสุ กตเคหํ อุปจิกานํ อุฏฺานฏฺานํ โหติ ตโต
ปกฺกมนฺเตน ตาว อาปุจฺฉิตฺวา ปกฺกมิตพฺพํ ฯ ตสฺมึ หิ กติปยานิ
ทิวสานิ อชคฺคิยมาเน วมฺมิกาว สนฺติฏฺนฺติ ฯ ยํ ปน
ปาสาณปิฏฺิยํ วา ปาสาณตฺถมฺเภสุ วา กตเสนาสนํ สิลุจฺจยเลณํ วา
สุธาลิตฺตเสนาสนํ วา ยตฺถ อุปจิกาสงฺกา นตฺถิ ตโต ปกฺกมนฺตสฺส
อาปุจฺฉิตฺวาปิ อนาปุจฺฉิตฺวาปิ คนฺตุํ วฏฺฏติ ฯ อาปุจฺฉนํ
ปน วตฺตํ ฯ สเจ ตาทิเสปิ เสนาสเน เอเกน ปสฺเสน อุปจิกา
อาโรหนฺติ อาปุจฺฉิตฺวาว คนฺตพฺพํ ฯ โย ปน อาคนฺตุโก ภิกฺขุ
สงฺฆิกํ เสนาสนํ คเหตฺวา วสนฺตํ ภิกฺขุํ อนุวตฺตนฺโต อตฺตโน
เสนาสนํ อคฺคเหตฺวา วสติ ฯ ยาว โส น คณฺหาติ ตาว ตํ
เสนาสนํ ปุริมภิกฺขุสฺเสว ปลิโพโธ ฯ ยทา ปน โส เสนาสนํ
คเหตฺวา อตฺตโน อิสฺสริเยน วสติ ตโต ปฏฺาย อาคนฺตุกสฺเสว
ปลิโพโธ ฯ สเจ อุโภปิ วิภชิตฺวา คณฺหนฺติ อุภินฺนํปิ ปลิโพโธ ฯ
มหาปจฺจริยํ ปน วุตฺตํ สเจ เทฺว ตโย เอกโต หุตฺวา
ปญฺาเปนฺติ คมนกาเล สพฺเพหิ อาปุจฺฉิตพฺพํ ฯ เตสุ
เจ ปมํ คจฺฉนฺโต ปจฺฉิโม ชคฺคิสฺสตีติ อาโภคํ กตฺวา คจฺฉติ
วฏฺฏติ ฯ ปจฺฉิมสฺส อาโภเคน มุตฺติ นตฺถิ ฯ พหู เอกํ เปเสตฺวา
สนฺถราเปนฺติ คมนกาเล สพฺเพหิ อาปุจฺฉิตพฺพํ เอกํ วา เปเสตฺวา
อาปุจฺฉิตพฺพํ ฯ อญฺโต มญฺจปีาทีนิ อาเนตฺวา อญฺตฺร วสิตฺวาปิ
คมนกาเล ตตฺเถว เนตพฺพานิ ฯ สเจ อญฺโต อาเนตฺวา วสมานสฺส
อญฺโ วุฑฺฒตโร อาคจฺฉติ น ปฏิพาหิตพฺโพ มยา ภนฺเต
อญฺาวาสโต อานีตํ ปากติกํ กเรยฺยาถาติ วตฺตพฺพํ ฯ เตน เอวํ
กริสฺสามีติ สมฺปฏิจฺฉิเต อิตรสฺส คนฺตุํ วฏฺฏติ ฯ เอวํ อญฺตฺถ
หริตฺวาปิ สงฺฆิกปริโภเคน ปริภุญฺชนฺตสฺส หิ นฏฺ วา ชิณฺณํ วา
โจเรหิ วา หฏํ คีวา น โหติ ปุคฺคลิกปริโภเคน ปริภุญฺชนฺตสฺส
ปน คีวา โหติ ฯ อญฺสฺส มญฺจปี ปน สงฺฆิกปริโภเคน วา
ปุคฺคลิกปริโภเคน วา ปริภุญฺชนฺตสฺส นฏฺ คีวาเยว ฯ เกนจิ
ปลิพุทฺธํ โหตีติ วุฑฺฒตรภิกฺขุอิสฺสรยกฺขสีหวาฬมิคกณฺหสปฺปาทีสุ
เกนจิ เสนาสนํ ปลิพุทฺธํ โหติ ฯ สาเปกฺโข คนฺตฺวา ตตฺถ ิโต
อาปุจฺฉติ เกนจิ ปลิพุทฺโธ โหตีติ อชฺเชว อาคนฺตฺวา
ปฏิชคฺคิสฺสามีติ เอวํ สาเปกฺโข นทีปารํ วา คามนฺตรํ วา คนฺตฺวา
ยตฺถสฺส คมนจิตฺตํ อุปฺปนฺนํ ตตฺเถว ิโต กญฺจิ เปเสตฺวา
อาปุจฺฉติ นทีปูรราชโจราทีสุ วา เกนจิ ปลิพุทฺโธ โหติ ฯ
อุปทฺทูโต น สกฺโกติ ปจฺจาคนฺตุํ เอวํ ตสฺสปิ อนาปตฺติ ฯ เสสํ
ปมสิกฺขาปเท วุตฺตนยเมว สทฺธึ สมุฏฺานาทีหิ ฯ
                ทุติยเสนาสนสิกฺขาปทํ ปญฺจมํ ฯ

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๒ หน้า ๓๓๘-๓๔๒.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=2&A=7131&modeTY=1
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=2&A=7131&modeTY=1
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=2&i=379
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=2&A=8882
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=2&A=4443
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=2&A=4443
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๑
http://84000.org/tipitaka/read/?index_2