อรรถกถาเล่มที่ ๒ ภาษาบาลีอักษรไทย
 วินย.อ. (สมนฺต.๒)

     {๑๔๑-๑๔๔} ภิกฺขุนีวคฺคสฺส ปมสิกฺขาปเท ฯ ลาภิโน โหนฺตีติ เอตฺถ
น เตสํ ภิกฺขุนิโย เทนฺติ น ทาเปนฺติ ฯ มหากุเลหิ ปพฺพชิตา ปน
กุลธีตโร อตฺตโน สนฺติกํ อาคตานํ าติมนุสฺสานํ กุโต อยฺเย
โอวาทํ อุทฺเทสํ ปริปุจฺฉํ ลภถาติ ปุจฺฉนฺตานํ อสุโก จ อสุโก จ
เถโร โอวทตีติ อสีติมหาสาวเก อุทฺทิสิตฺวา กถานุสาเรน เตสํ
สีลสุตาจารชาติโคตฺตาทิเภทํ วิชฺชมานคุณํ กถยนฺติ ฯ เอวรูปา หิ
วิชฺชมานคุณา กเถตุํ วฏฺฏนฺติ ฯ ตโต ปสนฺนจิตฺตา มนุสฺสา
เถรานํ จีวราทิเภทํ มหนฺตํ ลาภสกฺการํ อภิหรึสุ ฯ เตน วุตฺตํ
ลาภิโน โหนฺติ จีวร ฯเปฯ ปริกฺขารนฺติ ๑- ฯ ภิกฺขุนิโย
อุปสงฺกมิตฺวาติ เตสํ กิร สนฺติเก ตาสุ เอกา ภิกฺขุนีปิ น อาคจฺฉติ
@เชิงอรรถ: ๑. วิ. มหาวิภงฺค. ๒/๒๖๕.
อภิณฺหํ ลาภตณฺหาย ปน อากฑฺฒิยมานหทยา ตาสํ อุปสฺสยํ
อคมํสุ ฯ ตํ สนฺธาย วุตฺตํ ภิกฺขุนิโย อุปสงฺกมิตฺวาติ ฯ ตาปิ
ภิกฺขุนิโย จลจิตฺตตาย เตสํ วจนํ อกํสุเยว ฯ เตน วุตฺตํ อถโข
ตา ภิกฺขุนิโย ฯเปฯ นิสีทึสูติ ๑- ฯ ติรจฺฉานกถนฺติ สคฺคมคฺคคมเนปิ
ติรจฺฉานภูตํ ราชกถาทิมเนกวิธํ นิรตฺถกกถํ ฯ อิทฺโธติ สมิทฺโธ ฯ
สหิตตฺโถ คมฺภีโร พหุรโส ลกฺขณปฏิเวธสํยุตฺโตติ อธิปฺปาโย ฯ
     {๑๔๕-๑๔๗} อนุชานามิ ภิกฺขเวติ เอตฺถ ยสฺมา เต ภิกฺขู มา ตุมฺเห ภิกฺขเว
ภิกฺขุนิโย โอวทิตฺถาติ วุจฺจมานา อธิฏฺสจฺจตฺตา ตถาคเต อาฆาตํ
พนฺธิตฺวา อปายูปคา ภเวยฺยุํ ตสฺมา เตสํ ตํ อปายูปคตํ
ปริหรนฺโต ภควา อญฺเเนว อุปาเยน เต ภิกฺขุโนวาทโต
ปริพาหิเร กตฺตุกาโม อิทํ ภิกฺขุนีโอวาทสมฺมตึ อนุชานาตีติ
เวทิตพฺโพ ฯ เอวํ อิธ ปริพาหิเร กตฺตุกามฺยตาย อนุชานิตฺวา
ปรโต กโรนฺโตว อนุชานามิ ภิกฺขเว อฏฺหงฺเคหิ สมนฺนาคตนฺติ ๒-
อาทิมาห ฯ อิมานิ หิ อฏฺ องฺคานิ ฉพฺพคฺคิยานํ สุปินนฺเตนปิ
น ภูตปุพฺพานีติ ฯ
     ตตฺถ สีลมสฺส อตฺถีติ สีลวา ฯ อิทานิ ยญฺจ อตฺถิ สีลํ
ยถา จ ตสฺส อตฺถิ นาม โหติ ตํ ทสฺเสนฺโต ปาฏิโมกฺขสํวรสํวุโตติ
อาทิมาห ฯ ตตฺถ ปาฏิโมกฺโขว สํวโร ปาฏิโมกฺขสํวโร ฯ
ปาฏิโมกฺขสํวเรน สํวุโต สมนฺนาคโตติ ปาฏิโมกฺขสํวรสํวุโต ฯ
วิหรตีติ วตฺตติ ฯ วุตฺตํ เหตํ วิภงฺเค ปาฏิโมกฺขนฺติ สีลํ
ปติฏฺา อาทิ จรณํ สํยโม สํวโร มุขํ ปมุขํ กุสลานํ ธมฺมานํ
@เชิงอรรถ: ๑. ๒. วิ. มหาวิภงฺค. ๒/๒๖๗ ๒๖๘.
สมาปตฺติยา สํวโรติ กายิโก อวีติกฺกโม วาจสิโก อวีติกฺกโม
กายิกวาจสิโก อวีติกฺกโม สํวุโตติ อิมินา ปาฏิโมกฺขสํวเรน
อุเปโต โหติ สมุเปโต อุปคโต ๑- สมุปาคโต อุปฺปนฺโน สมุปฺปนฺโน
สมนฺนาคโต เตน วุจฺจติ ปาฏิโมกฺขสํวรสํวุโตติ วิหรตีติ อิริยติ
วตฺตติ ปาเลติ ยเปติ ยาเปติ จรติ วิหรติ เตน วุจฺจติ วิหรตีติ ๒- ฯ
อาจารโคจรสมฺปนฺโนติ มิจฺฉาชีวปฏิเสธเกน นเวฬุทานาทินา
อาจาเรน เวสิยาทิอโคจรํ ปหาย สทฺธาสมฺปนฺนกุลาทินา จ โคจเรน
สมฺปนฺโน อาจารโคจรสมฺปนฺโน ฯ อณุมตฺเตสุ วชฺเชสุ ภยทสฺสาวีติ
อปฺปมตฺตเกสุ วชฺเชสุ ภยทสฺสาวี ฯ ตานิ วชฺชานิ ภยโต
ทสฺสนสีโลติ วุตฺตํ โหติ ฯ สมาทาย สิกฺขติ สิกฺขาปเทสูติ
อธิสีลสิกฺขาทิภาเวน ติธา ิเตสุ สิกฺขาปเทสุ ตํตํ สิกฺขาปทํ สมาทาย
สมฺมา อาทาย สาธุกํ คเหตฺวา อวิชหนฺโต สิกฺขตีติ อตฺโถ ฯ
อยเมตฺถ สงฺเขโป ฯ วิตฺถารํ ปน โย อิจฺฉติ เตน
ปปญฺจสูทนิยํ วา มชฺฌิมฏฺกถายํ สมฺโมหวิโนทนิยํ วา วิภงฺคฏฺกถายํ
วิสุทฺธิมคฺคโต วา คเหตพฺโพ ฯ พหุํ สุตมสฺสาติ พหุสฺสุโต ฯ
สุตํ ธาเรตีติ สุตธโร ฯ ยทสฺส ตํ พหุสฺสุตํ นาม ตํ น
สุตมตฺตเมว อถโข ตํ ธาเรตีติ อตฺโถ ฯ มญฺชุสายํ วิย รตนํ
สุตํ สนฺนิจิตมสฺมินฺติ สุตสนฺนิจโย ฯ เอเตน ยํ โส สุตํ ธาเรติ
ตสฺส มญฺชุสาย โคเปตฺวา สนฺนิจิตรตนสฺเสว จิรกาเลนาปิ อวินาสํ
ทสฺเสติ ฯ อิทานิ ตํ สุตํ สรูปโต ทสฺเสนฺโต เยเต ธมฺมาติ
อาทิมาห ฯ ตํ เวรญฺชกณฺเฑ วุตฺตนยเมว ฯ อิทํ ปเนตฺถ
@เชิงอรรถ: ๑. ปาลิยํ อุปาคโตติ ทิสฺสติ ฯ ๒. อภิ. วิ. ๓๕/๑๓๑.
นิคมนํ ฯ ตถารูปาสฺส ธมฺมา พหุสฺสุตา โหนฺติ ตสฺมา พหุสฺสุโต
ธตา ตสฺมา สุตธโร วจสา ปริจิตา มนสานุเปกฺขิตา ทิฏฺิยา
สุปฏิวิทฺธา ตสฺมา สุตสนฺนิจโย ฯ ตตฺถ วจสา ปริจิตาติ วาจาย
ปคุณีกตา ฯ มนสานุเปกฺขิตาติ มนสา อนุเปกฺขิตา อาวชฺชนฺตสฺส
ทีปสหสฺเสน โอภาสิตา วิย โหนฺติ ฯ ทิฏฺิยา สุปฏิวิทฺธาติ อตฺถโต
จ การณโต จ ปญฺาย สุฏฺุ ปฏิวิทฺธา สุปจฺจกฺขีกตา โหนฺติ ฯ
     อยํ ปน พหุสฺสุโต นาม ติวิโธ โหติ นิสฺสยมุจฺจนโก
ปริสูปฏฺาปโก ภิกฺขุโนวาทโกติ ฯ ตตฺถ นิสฺสยมุจฺจนเกน
อุปสมฺปทาย ปญฺจวสฺเสน สพฺพนฺติเมน ปริจฺเฉเทน เทฺว มาติกา
ปคุณา วาจุคฺคตา กาตพฺพา ปกฺขทิวเสสุ ธมฺมสฺสวนตฺถาย
สุตฺตนฺตโต จตฺตาโร ภาณวารา สมฺปตฺตานํ ปริกถนตฺถาย
อนฺธกวินฺทมหาราหุโลวาทอมฺพฏฺสทิโส เอโก กถามคฺโค
สงฺฆภตฺตมงฺคลามงฺคเลสุ อนุโมทนตฺถาย ติสฺโส อนุโมทนา
อุโปสถปฺปวารณาทิชานนตฺถํ กมฺมากมฺมวินิจฺฉโย สมณธมฺมกรณตฺถํ
สมาธิวเสน วา วิปสฺสนาวเสน วา อรหตฺตปริโยสานเมกํ กมฺมฏฺานํ
เอตฺตกํ อุคฺคเหตพฺพํ ฯ เอตฺตาวตา หิ อยํ พหุสฺสุโต โหติ จาตุทฺทิโส
ยตฺถ กตฺถจิ อตฺตโน อิสฺสริเยน วสิตุํ ลภติ ฯ ปริสูปฏฺาปเกน
อุปสมฺปทาย ทสวสฺเสน สพฺพนฺติเมน ปริจฺเฉเทน ปริสํ อภิวินเย
วิเนตุํ เทฺว วิภงฺคา ปคุณา วาจุคฺคตา กาตพฺพา ฯ
อสกฺโกนฺเตน ตีหิ ชเนหิ สทฺธึ ปริวตฺตนกฺขมา กาตพฺพา ฯ
กมฺมากมฺมญฺจ ขนฺธกวตฺตญฺจ อุคฺคเหตพฺพํ ฯ ปริสาย ปน
อภิธมฺมวินยนตฺถํ สเจ มชฺฌิมภาณโก โหติ มูลปณฺณาสโก
อุคฺคเหตพฺโพ ฯ ทีฆภาณเกน มหาวคฺโคปิ ฯ สํยุตฺตภาณเกน
เหฏฺิมา วา ตโย วคฺคา มหาวคฺโค วา ฯ องฺคุตฺตรภาณเกน
เหฏฺา วา อุปริ วา อุปทฺฒนิกาโย อุคฺคเหตพฺโพ ฯ อสกฺโกนฺเตน
ติกฺกนิปาตโต ปฏฺาย เหฏฺา อุคฺคเหตุํปิ วฏฺฏติ ฯ มหาปจฺจริยํ
ปน เอกํ คณฺหนฺเตน จตุกฺกนิปาตํ วา ปญฺจกนิปาตํ วา
อุคฺคเหตุํปิ วฏฺฏตีติ วุตฺตํ ฯ ชาตกภาณเกน สอฏฺกถํ ชาตกํ
อุคฺคเหตพฺพํ ฯ ตโต โอรํ น วฏฺฏติ ฯ ธมฺมปทํปิ สห วตฺถุนา
อุคฺคเหตุํ วฏฺฏตีติ มหาปจฺจริยํ วุตฺตํ ฯ ตโต ตโต สมุจฺจยํ
กตฺวา มูลปณฺณาสกมตฺตํปิ วฏฺฏติ น วฏฺฏตีติ ฯ น วฏฺฏตีติ
กุรุนฺทฏฺกถายํ ปฏิกฺขิตฺตํ ฯ อิตราสุ วิจารณาเยว นตฺถิ ฯ
อภิธมฺเม กิญฺจิ คเหตพฺพนฺติ น วุตฺตํ ฯ ยสฺส ปน สอฏฺกถํปิ
วินยปิฏกํ อภิธมฺมปิฏกญฺจ ปคุณํ สุตฺตนฺเต จ วุตฺตปฺปกาโร
คณฺโ นตฺถิ ปริสํ อุปฏฺาเปตุํ น ลภติ ฯ เยน ปน
สุตฺตนฺตโต จ วินยโต จ วุตฺตปฺปมาโณ คณฺโ อุคฺคหิโต อยํ
ปริสูปฏฺาปโก พหุสฺสุโต โหติ ทิสาปาโมกฺโข เยนกามํคโม
ปริสํ อุปฏฺาเปตุํ ลภติ ฯ ภิกฺขุโนวาทเกน ปน สอฏฺกถานิ
ตีนิ ปิฏกานิ อุคฺคเหตพฺพานิ ฯ อสกฺโกนฺเตน จตูสุ นิกาเยสุ
เอกสฺส อฏฺกถา ปคุณา กาตพฺพา ฯ เอกนิกาเยน หิ
เสสนิกาเยสุปิ ปญฺหํ กเถตุํ สกฺกิสฺสติ ฯ สตฺตสุ ปกรเณสุ
จตุปฺปกรณสฺส อฏฺกถา ปคุณา กาตพฺพา ฯ ตตฺถ ลทฺธนเยน
หิ เสสสฺปกรเณสุ ปญฺหํ กเถตุํ สกฺกิสฺสติ ฯ วินยปิฏกํ ปน
นานตฺถํ นานากรณํ ตสฺมา ตํ สทฺธึ อฏฺกถาย ปคุณํ
กาตพฺพเมว ฯ เอตฺตาวตา จ ภิกฺขุโนวาทโก พหุสฺสุโต นาม
โหตีติ ฯ
     อุภยานิ โข ปนสฺสาติ อาทิ ปน ยสฺมา อญฺสฺมึ สกเล
นวงฺเคปิ พาหุสจฺเจ สติ สอฏฺกถํ วินยปิฏกํ วินา น วฏฺฏติเยว
ตสฺมา วิสุํ วุตฺตํ ฯ ตตฺถ วิตฺถาเรนาติ อุภโตวิภงฺเคน สทฺธึ ฯ
สฺวาคตานีติ สุฏฺุ อาคตานิ ฯ ยถา อาคตานิ ปน สฺวาคตานิ
โหนฺติ ตํ ทสฺเสตุํ สุวิภตฺตานีติอาทิ วุตฺตํ ฯ ตตฺถ
สุวิภตฺตานีติ สุฏฺุ วิภตฺตานิ ปทปจฺฉาภฏฺสงฺกรโทสวิรหิตานิ ฯ
สุปฺปวตฺตีนีติ ปคุณานิ วาจุคฺคตานิ ฯ สุวินิจฺฉิตานิ สุตฺตโสติ
ขนฺธกปริวารโต อาหริตพฺพสุตฺตวเสน สุฏฺุ วินิจฺฉิตานิ ฯ
อนุพฺยญฺชนโสติ อกฺขรปทปาริปูริยา จ สุวินิจฺฉิตานิ อขณฺฑานิ
อวิปรีตกฺขรานิ ฯ เอเตน อฏฺกถา ทีปิตา ฯ อฏฺกถาโต หิ
เอส วินิจฺฉโย โหติ ฯ กลฺยาณวาโจติ สิถิลธนิตาทีนํ
ยถาวิธานวจเนน ปริมณฺฑลปทพฺยญฺชนาย โปริยา วาจาย สมนฺนาคโต
วิสฺสฏฺาย อเนลคลาย อตฺถสฺส วิญฺาปนิยา ฯ กลฺยาณวากฺกรโณติ
มธุรสฺสโร ฯ มาตุคาโม หิ สรสมฺปตฺติรโต ตสฺมา ปริมณฺฑลปทพฺยญฺชนมฺปิ
วจนํ สรสมฺปตฺติรหิตํ หีเฬติ ฯ เยภุยฺเยน ภิกฺขุนีนํ
ปิโย โหติ มนาโปติ สพฺพาสํ ปิโย นาม ทุลฺลโล ฯ พหุสฺสุตานํ
ปน ปณฺฑิตานํ ภิกฺขุนีนํ สีลาจารสมฺปตฺตียา ปิโย โหติ
มนวฑฺฒนโก ฯ ปฏิพโล โหติ ภิกฺขุนิโย โอวทิตุนฺติ สุตฺตญฺจ
การณญฺจ ทสฺเสนฺโต วฏฺฏภเยน ตชฺเชตฺวา ภิกฺขุนิโย โอวทิตุํ
ตาสํ ธมฺมํ เทเสตุํ สมตฺโถ โหติ ฯ กาสายวตฺถวสนายาติ
กาสายวตฺถนิวตฺถาย ฯ ครุธมฺมนฺติ คิหิกาเล ภิกฺขุนิยา กายสํสคฺคํ วา
สิกฺขมานาสามเณรีสุ เมถุนธมฺมํ วา อนชฺฌาปนฺนปุพฺโพ โหติ ฯ มาตุคาโม
หิ ปุพฺเพ กตมนุสฺสรนฺโต สํวเร ิตสฺสาปิ ธมฺมเทสนาย คารวํ
น กโรติ ฯ อถวา ตสฺมึเยว อสทฺธมฺเม จิตฺตํ อุปฺปาเทติ ฯ
วีสติวสฺโส วาติ อุปสมฺปทาย วีสติวสฺโส ตโต อติเรกวีสติวสฺโส
วา ฯ เอวรูเปหิ วิสภาเคหิ วตฺถูหิ ปุนปฺปุนํ สมาคจฺฉนฺโตปิ
ทหโร วิย สหสา สีลวินาสํ น สมฺปาปุณาติ ฯ อตฺตโน วยํ
ปจฺจเวกฺขิตฺวา อยุตฺตฏฺาเน ฉนฺทราคํ วิเนตุํ ปฏิพโล โหติ ฯ
เตน วุตฺตํ วีสติวสฺโส วา โหติ อติเรกวีสติวสฺโส วาติ ฯ เอตฺถ จ
สีลวาติ อาทิ เอกมงฺคํ พหุสฺสุโตติ อาทิ ทุติยํ อุภยานิ โข
ปนสฺสาติ อาทิ ตติยํ กลฺยาณวาโจ โหติ กลฺยาณวากฺกรโณติ
จตุตฺถํ เยภุยฺเยน ภิกฺขุนีนํ ปิโย โหติ มนาโปติ ปญฺจมํ ปฏิพโล
โหติ ภิกฺขุนิโย โอวทิตุนฺติ ฉฏฺ น โข ปเนตนฺติอาทิ สตฺตมํ
วีสติวสฺโสติอาทิ อฏฺมนฺติ เวทิตพฺพํ ฯ {๑๔๘} ตฺติจตุตฺเถนาติ ปุพฺเพ
วตฺถุสฺมึ วุตฺตนเยเนว ฯ
     ครุธมฺเมหีติ ครุเกหิ ธมฺเมหิ ฯ เต หิ คารวํ กตฺวา ภิกฺขุนีหิ
สมฺปฏิจฺฉิตพฺพตฺตา ครุธมฺมาติ วุจฺจนฺติ ฯ เอกโต อุปสมฺปนฺนาติ
เอตฺถ ภิกฺขุนีนํ สนฺติเก เอกโต อุปสมฺปนฺนาย โย ครุธมฺเมน
โอวทติ ตสฺส ทุกฺกฏํ ฯ ภิกฺขูนํ สนฺติเก อุปสมฺปนฺนาย ปน
ยถาวตฺถุกเมว ฯ {๑๔๙} ปริเวณํ สมฺมชฺชิตฺวาติ สเจ ปาโต อสมฺมฏฺ
สมฺมฏฺปิ วา ปุน ติณปณฺณาทีหิ อุกฺกลาปํ ปาทปฺปหาเรหิ จ
วิกิณฺณวาลิกํ ชาตํ สมฺมชฺชิตพฺพํ ฯ อสมฺมฏฺ หิ ตํ ทิสฺวา อยฺโย
อตฺตโน นิสฺสิตเก ทหรภิกฺขูปิ วตฺตปฏิปตฺติยํ น โยเชติ ธมฺมํเยว
กเถตีติ ตา ภิกฺขุนิโย อสฺโสตุกามา วิย ภเวยฺยุํ ฯ เตน วุตฺตํ
ปริเวณํ สมฺมชฺชิตฺวาติ ฯ อนฺโตคามโต ปน ภิกฺขุนิโย อาคจฺฉนฺติโย
ปิปาสิตา จ กิลนฺตา จ โหนฺติ ฯ ตา ปานียญฺจ หตฺถปาทมุขสีตลกรณญฺจ
ปจฺจาสึสนฺติ ฯ ตสฺมิญฺจ อสติ ปุริมนเยเนว อคารวํ
ชเนตฺวา อสฺโสตุกามาปิ โหนฺติ ฯ เตน วุตฺตํ ปานียํ ปริโภชนียํ
อุปฏฺเปตฺวาติ ๑- ฯ อาสนนฺติ นีจปีกผลกตฏฺฏิกกฏสารกาทิเภทํ
อนฺตมโส สาขาภงฺคํปิ อิทํ ตาสํ อาสนํ ภวิสฺสตีติ เอวํ อาสนํ
ปญฺาเปตฺวา ธมฺมเทสนาปตฺติโมจนตฺถํ ปน ทุติโย อิจฺฉิตพฺโพ ฯ
เตน วุตฺตํ ทุติยํ คเหตฺวาติ ฯ นิสีทิตพฺพนฺติ น วิหารปจฺจนฺเต
อถโข วิหารมชฺเฌ อุโปสถาคารสฺส วา โภชนสาลาย วา ทฺวาเร
สพฺเพสํ โอสรณฏฺาเน นิสีทิตพฺพํ ฯ สมคฺคตฺถาติ สพฺพา
อาคตตฺถาติ อตฺโถ ฯ วตฺตนฺตีติ อาคจฺฉนฺติ ฯ ปคุณา วาจุคฺคตาติ
อตฺโถ ฯ นิยฺยาเทตพฺโพติ อปฺเปตพฺโพ ฯ โอสาเรตพฺพาติ ปาลิ
วตฺตพฺพา ฯ วสฺสสตูปสมฺปนฺนายาติ อาทิ วตฺตพฺพปาลิทสฺสนํ ฯ
ตตฺถ สามีจิกมฺมนฺติ มคฺคสมฺปทานวีชนปานียาปุจฺฉนาทิกํ อนุจฺฉวิกํ
วตฺตํ ฯ เอตฺถ จ ภิกฺขุนิยา ภิกฺขุสฺส อภิวาทนนฺนาม
@เชิงอรรถ: ๑. ปาลิยํ อุปฏฺาเปตฺวาติ ปาโ ทิสฺสติ.
อนฺโตคาเม วา พหิคาเม วา อนฺโตวิหาเร วา พหิวิหาเร วา
อนฺตรฆเร วา รถิกาย วา อนฺตมโส ราชุสฺสารณายปิ วตฺตมานาย
เทเว วสฺสมาเน สกทฺทมาย ภูมิยา ฉตฺตปคฺคหตฺถายปิ ๑- หตฺถิอสฺสาทีหิ
อนุพทฺธายปิ กาตพฺพเมว ฯ เอกาพทฺธเมว ปาลิยา ภิกฺขาจารํ
ปวิสนฺเต ทิสฺวา เอกสฺมึ าเน วนฺทามิ อยฺยาติ วนฺทิตุํ วฏฺฏติ ฯ
สเจ อนฺตรนฺตรา ทฺวาทสหตฺเถ มุญฺจิตฺวา คจฺฉนฺติ วิสุํ
วนฺทิตพฺพา ฯ มหาสนฺนิปาเต สนฺนิสินฺเน เอกสฺมึเยว าเน วนฺทิตุํ
วฏฺฏติ ฯ เอส นโย อญฺชลิกมฺเมปิ ฯ ยตฺถกตฺถจิ นิสินฺนาย
ปน ปจฺจุฏฺานํ กาตพฺพํ ฯ ตสฺส ตสฺส สามีจิกมฺมสฺส อนุรูเป
ปเทเส จ กาเล จ ตํตํ กาตพฺพํ ฯ สกฺกตฺวาติ ยถา กโต สุกโต
โหติ เอวํ กตฺวา ฯ ครุกตฺวาติ ตตฺถ คารวํ ชเนตฺวา ฯ มาเนตฺวาติ
มเนน ปิยํ กตฺวา ฯ ปูเชตฺวาติ อิเมสํเยว ติณฺณํ กิจฺจานํ
กรเณน ปูเชตฺวา ฯ นาติกฺกมนีโยติ น อติกฺกมิตพฺโพ ฯ อภิกฺขุเก
อาวาเสติ เอตฺถ สเจ ภิกฺขุนีอุปสฺสยโต อฑฺฒโยชนพฺภนฺตเร โอกาเส
โอวาททายกา ภิกฺขู น วสนฺติ อยํ อภิกฺขุโก อาวาโส นาม ฯ
เอตฺถ วสฺสํ น วสิตพฺพํ ฯ วุตฺตํ เหตํ อภิกฺขุโก นาม อาวาโส
น สกฺกา โหติ โอวาทาย วา สํวาสาย วา คนฺตุนฺติ ๒- ฯ น จ
สกฺกา ตโต ปรํ ปจฺฉาภตฺตํ คนฺตฺวา ธมฺมํ สุตฺวา อาคนฺตุํ ฯ สเจ
ตตฺถ วสฺสํ วสิตุํ อนิจฺฉมานา ภิกฺขุนิโย าตกา วา อุปฏฺากา
วา เอวํ วทนฺติ วสถยฺเย มยํ ภิกฺขู อาเนสฺสามาติ วฏฺฏติ ฯ
สเจ ปน วุตฺตปฺปมาเณ ปเทเส วสฺสํ อุปคนฺตุกามา ภิกฺขู
@เชิงอรรถ: ๑. ฉตฺตปตฺตหตฺถายปีติ โยชนาปาโ. ๒. วิ. ภิกฺขุนีวิภงฺค. ๓/๑๙๐.
อาคนฺตฺวา สาขามณฺฑเปปิ เอกรตฺตํ วุฏฺา โหนฺติ น นิมนฺติตา
หุตฺวา คนฺตุกามา เอตฺตาวตาปิ สภิกฺขุโก อาวาโส นาม
โหติ ฯ เอตฺถ วสฺสํ อุปคนฺตุํ วฏฺฏติ ฯ อุปคจฺฉนฺตีหิ จ ปกฺขสฺส
เตรสิยํเยว ภิกฺขู ยาจิตพฺพา มยํ อยฺยา ตุมฺหากํ โอวาเทน
วสิสฺสามาติ ฯ ยโต ปน อุชุนา มคฺเคน อฑฺฒโยชเน ภิกฺขูนํ
วสนฏฺานํ เตน มคฺเคน คจฺฉนฺตีนํ ชีวิตนฺตราโย วา
พฺรหฺมจริยนฺตราโย วา โหติ อญฺเน มคฺเคน คจฺฉนฺตีนํ
อติเรกฑฺฒโยชนํ โหติ อยํ อภิกฺขุกาวาสฏฺาเนเยว ติฏฺติ ฯ
สเจ ปน ตโต คาวุตมตฺเต อญฺโ ภิกฺขุนูปสฺสโย เขมฏฺาเน
โหติ ตาหิ ภิกฺขูนีหิ ตา ภิกฺขุนิโย ยาจิตฺวา ปุน คนฺตฺวา ภิกฺขู
ยาจิตพฺพา อยฺยา อมฺหากํ อุชุมคฺเค อนฺตราโย อตฺถิ อญฺเน
มคฺเคน อติเรกฑฺฒโยชนํ โหติ อนฺตรามคฺเค ปน อมฺหากํ อุปสฺสยโต
คาวุตมตฺเต อญฺโ ภิกฺขุนูปสฺสโย อตฺถิ อยฺยานํ สนฺติกา ตตฺถ
อาคตโอวาเทน วสิสฺสามาติ ฯ เตหิ ภิกฺขูหิ สมฺปฏิจฺฉิตพฺพํ ฯ
ตโต ตาหิ ภิกฺขุนีหิ ตํ ภิกฺขุนีอุปสฺสยํ อาคนฺตฺวา อุโปสโถ
กาตพฺโพ ฯ ตา วา ภิกฺขุนิโย ทิสฺวา อตฺตโน อุปสฺสยเมว
คนฺตฺวา กาตุํปิ วฏฺฏติ ฯ สเจ ปน วสฺสํ อุปคนฺตุกามา ภิกฺขู
จาตุทฺทเส วิหารํ อาคจฺฉนฺติ ภิกฺขุนีหิ จ อิธ อยฺยา วสฺสํ
วสิสฺสถาติ ปุจฺฉิตา อามาติ วตฺวา ปุน ตาหิ เตนหิ อยฺยา มยํปิ
ตุมฺหากํ โอวาทํ อนุชีวนฺติโย วสิสฺสามาติ วุตฺตา ทุติยทิวเส คาเม
ภิกฺขาจารสมฺปทํ อปสฺสนฺตา น สกฺกา อิธ วสิตุนฺติ ปกฺกมนฺติ
อถ ตา ภิกฺขุนิโย อุโปสถทิวเส วิหารํ คตา ภิกฺขู น ปสฺสนฺติ
เอตฺถ กึ กาตพฺพนฺติ ฯ ยตฺถ ภิกฺขู วสนฺติ ตตฺถ คนฺตฺวา
ปจฺฉิมิกาย วสฺสํ อุปคนฺตพฺพํ ฯ ปจฺฉิมิกาย วสฺสํ อุปคนฺตุํ
อาคมิสฺสนฺตีติ วา อาโภคํ กตฺวา อาคตานํ สนฺติเก โอวาเทน
วสิตพฺพํ ฯ สเจ ปน ปจฺฉิมิกายปิ น โกจิ อาคจฺฉติ อนฺตรามคฺเค
จ ราชภยํ วา โจรภยํ วา ทุพฺภิกฺขํ วา โหติ อภิกฺขุเก
อาวาเส วสนฺติยา อาปตฺติ วสฺสจฺเฉทํ กตฺวา คจฺฉนฺติยาปิ อาปตฺติ ฯ
สา รกฺขิตพฺพา ฯ อาปทาสุ หิ อภิกฺขุเก อาวาเส วสนฺติยา
อนาปตฺติ วุตฺตา ฯ สเจ อาคนฺตฺวา วสฺสํ อุปคตา ภิกฺขู ปุน
เกนจิเทว การเณน ปกฺกมนฺติ วสิตพฺพเมว ฯ วุตฺตญฺเหตํ
อนาปตฺติ วสฺสูปคตา ภิกฺขู ปกฺกนฺตา วา โหนฺติ วิพฺภนฺตา
  วา กาลกตา วา ปกฺขสงฺกนฺตา วา อาปทาสุ อุมฺมตฺติกาย
อาทิกมฺมิกายาติ ๑- ฯ ปวาเรนฺติยา ปน ยตฺถ ภิกฺขู อตฺถิ ตตฺถ
คนฺตฺวา ปวาเรตพฺพํ ฯ อนฺวฑฺฒมาสนฺติ อฑฺฒมาเส อฑฺฒมาเส ฯ
เทฺว ธมฺมา ปจฺจาสึสิตพฺพาติ เทฺว ธมฺมา อิจฺฉิตพฺพา ฯ
อุโปสถปุจฺฉกนฺติ อุโปสถปุจฺฉนํ ฯ ตตฺถ ปณฺณรสิเก อุโปสเถ
ปกฺขสฺส จาตุทฺทสิยํ จาตุทฺทสิเก เตรสิยํ คนฺตฺวา อุโปสโถ
ปุจฺฉิตพฺโพ ฯ มหาปจฺจริยํ ปน ปกฺขสฺส เตรสิยเมว คนฺตฺวา
อยํ อุโปสโถ จาตุทฺทสิโกติ ปณฺณรสิโกติ ปุจฺฉิตพฺพนฺติ วุตฺตํ ฯ
อุโปสถทิวเส โอวาทตฺถาย อุปสงฺกมิตพฺพํ ฯ ปาฏิปททิวสโต
ปน ปฏฺาย ธมฺมสฺสวนตฺถาย คนฺตพฺพํ ฯ อิติ ภควา
@เชิงอรรถ: ๑. วิ. ภิกฺขุนีวิภงฺค. ๓/๑๖๐-๑.
อญฺสฺส กมฺมสฺส โอกาสํ อทตฺวา นิรนฺตรํ ภิกฺขุนีนํ ภิกฺขูนํ
สนฺติเก คมนเมว ปญฺาเปติ ฯ กสฺมา ฯ มนฺทปญฺตฺตา
มาตุคามสฺส ฯ มนฺทปญฺโ หิ มาตุคาโม ตสฺส นิจฺจํ ธมฺมสฺสวนํ
พหูปการํ ฯ เอวญฺจ สติ ยํ มยํ ชานาม ตเมว อยฺยา
ชานนฺตีติ ๑- มานํ อกตฺวา ภิกฺขุสงฺฆํ ปยิรูปาสมานา สาตฺถกํ
ปพฺพชฺชํ กริสฺสนฺติ ฯ ตสฺมา ภควา เอวมกาสิ ฯ ภิกฺขุนิโยปิ
ยถานุสิฏฺ ปฏิปชฺชิสฺสามาติ สพฺพาเยว นิรนฺตรํ วิหารํ อุปสงฺกมึสุ ฯ
วุตฺตํ เหตํ เตน โข ปน สมเยน สพฺโพ ภิกฺขุนีสงฺโฆ
โอวาทํ คจฺฉติ ฯ มนุสฺสา อุชฺฌายนฺติ ขียนฺติ วิปาเจนฺติ ชายาโย
อิมา อิเมสํ ชาริโย อิมา อิเมสํ อิทานิ อิเม อิมาหิ สทฺธึ
อภิรมิสฺสนฺตีติ ฯ ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ ฯ น ภิกฺขเว
สพฺเพน ภิกฺขุนีสงฺเฆน โอวาโท คนฺตพฺโพ คจฺเฉยฺย เจ อาปตฺติ
ทุกฺกฏสฺส อนุชานามิ ภิกฺขเว จตูหิ ปญฺจหิ ภิกฺขุนีหิ โอวาทํ
คนฺตุนฺติ ๒- ฯ ปุนปิ ตเถว อุชฺฌายึสุ ฯ ปุน ภควา อนุชานามิ
ภิกฺขเว เทฺว ติสฺโส ภิกฺขุนิโย โอวาทํ คนฺตุนฺติ ๓- อาห ฯ ตสฺมา
ภิกฺขุนีสงฺเฆน เทฺว ติสฺโส ภิกฺขุนิโย ยาจิตฺวา เปเสตพฺพา เอถยฺเย
ภิกฺขุสงฺฆํ โอวาทูปสงฺกมนํ ยาจถ ภิกฺขุนีสงฺโฆ อยฺยา ฯเปฯ
โอวาทูปสงฺกมนนฺติ ฯ ตาหิ ภิกฺขุนีหิ อารามํ คนฺตพฺพํ ๔- ฯ ตโต
โอวาทปฏิคฺคาหกํ เอกํ ภิกฺขุํ อุปสงฺกมิตฺวา วนฺทิตฺวา โส ภิกฺขุ
@เชิงอรรถ: ๑. ยํ อยฺยา ชานนฺติ ตเมว มยํ ชานามาติ เอวํ มาโน โหติ ฯ ยถาลิขิตํ ปน
@สมฺมานนํ ทสฺเสติ.  ๒. ๓. วิ. จุลฺลวคฺค. ๗/๓๔๐. ปาลิยํ อนุชานามิ ภิกฺขเว
@ทฺวีหิ ตีหิ ภิกฺขุนีหิ โอวาทํ คนฺตุนฺติ ทิสฺสติ.  ๔. อาราโม คนฺตพฺโพ.
เอกาย ภิกฺขุนิยา เอวมสฺส วจนีโย ภิกฺขุนีสงฺโฆ อยฺย ภิกฺขุสงฺฆสฺส
ปาเท วนฺทติ โอวาทูปสงฺกฺมนญฺจ ยาจติ ลภตุ กิร อยฺย
ภิกฺขุนีสงฺโฆ โอวาทูปสงฺกมนนฺติ ฯ เตน ภิกฺขุนา ปาฏิโมกฺขุทฺเทสโก
ภิกฺขุ อุปสงฺกมิตฺวา เอวมสฺส วจนีโย ภิกฺขุนีสงฺโฆ ภนฺเต
ภิกฺขุสงฺฆสฺส ปาเท วนฺทติ โอวาทูปสงฺกมนญฺจ ยาจติ ลภตุ
กิร ภนฺเต ภิกฺขุนีสงฺโฆ โอวาทูปสงฺกมนนฺติ ฯ ปาฏิโมกฺขุทฺเทสเกน
วตฺตพฺโพ อตฺถิ โกจิ ภิกฺขุ ภิกฺขุโนวาทโก สมฺมโตติ ฯ สเจ
โหติ โกจิ ภิกฺขุ ภิกฺขุโนวาทโก สมฺมโต ปาฏิโมกฺขุทฺเทสเกน
วตฺตพฺโพ อิตฺถนฺนาโม ภิกฺขุ ภิกฺขุโนวาทโก สมฺมโต
ตํ ภิกฺขุนีสงฺโฆ อุปสงฺกมตูติ ฯ สเจ น โหติ โกจิ ภิกฺขุ
ภิกฺขุโนวาทโก สมฺมโต ปาฏิโมกฺขุทฺเทสเกน วตฺตพฺโพ โก อายสฺมา
อุสฺสหติ ภิกฺขุนิโย โอวทิตุนฺติ ฯ สเจ โกจิ อุสฺสหติ ภิกฺขุนิโย
โอวทิตุํ โส จ โหติ อฏฺหงฺเคหิ สมนฺนาคโต ตํ สมฺมนฺนิตฺวา
วตฺตพฺโพ อิตฺถนฺนาโม ภิกฺขุ ภิกฺขุโนวาทโก สมฺมโต ตํ
ภิกฺขุนีสงฺโฆ อุปสงฺกมตูติ ฯ สเจ ปน โกจิ น อุสฺสหติ ภิกฺขุนิโย
โอวทิตุํ ปาฏิโมกฺขุทฺเทสเกน วตฺตพฺโพ นตฺถิ โกจิ ภิกฺขุ
ภิกฺขุโนวาทโก สมฺมโต ปาสาทิเกน ภิกฺขุนีสงฺโฆ สมฺปาเทตูติ ฯ
เอตฺตาวตา หิ สกลํ สิกฺขตฺตยสงฺคหํ สาสนมาโรจิตํ โหติ ฯ เตน
ภิกฺขุนา สาธูติ สมฺปฏิจฺฉิตฺวา ปาฏิปเท ภิกฺขุนีนํ อาโรเจตพฺพํ ฯ
ภิกฺขุนีสงฺเฆนปิ ตา ภิกฺขุนิโย เปเสตพฺพา คจฺฉถยฺเย ปุจฺฉถ กึ อยฺย
ลภติ ภิกฺขุนีสงฺโฆ โอวาทูปสงฺกมนนฺติ ฯ ตาหิ สาธุ อยฺเยติ
สมฺปฏิจฺฉิตฺวา อารามํ คนฺวา ตํ ภิกฺขุํ อุปสงฺกมิตฺวา เอวํ
วตฺตพฺพํ กึ อยฺย ลภติ ภิกฺขุนีสงฺโฆ โอวาทูปสงฺกมนนฺติ ฯ เตน
วตฺตพฺพํ นตฺถิ โกจิ ภิกฺขุ ภิกฺขุโนวาทโก สมฺมโต ปาสาทิเกน
ภิกฺขุนีสงฺโฆ สมฺปาเทตูติ ฯ ตาหิ สาธุ อยฺยาติ สมฺปฏิจฺฉิตพฺพํ ฯ
เอกโต อาคตานํ วเสน เจตํ วุตฺตํ ฯ ตาสุ ปน เอกาย ภิกฺขุนิยา
วตฺตพฺพญฺจ สมฺปฏิจฺฉิตพฺพญฺจ ฯ อิตรา ตสฺสา สหายิกา ฯ สเจ
ปน ภิกฺขุนีสงฺโฆ วา ภิกฺขุสงฺโฆ วา น ปูรติ อุภยโตปิ วา
คณมตฺตเมว ปุคฺคลมตฺตํ วา โหติ เอกา ภิกฺขุนี วา พหูหิ
ภิกฺขุนีอุปสฺสเยหิ โอวาทตฺถาย เปสิตา โหติ ฯ ตตฺรายํ วจนกฺกโม
ภิกฺขุนิโย อยฺย ภิกฺขุสงฺฆสฺส ปาเท วนฺทนฺติ โอวาทูปสงฺกมนญฺจ
ยาจนฺติ ลภนฺตุ กิร อยฺย ภิกฺขุนิโย โอวาทูปสงฺกมนนฺติ ฯ
อหํ อยฺย ภิกฺขุสงฺฆสฺส ปาเท วนฺทามิ โอวาทูปสงฺกมนญฺจ ยาจามิ
ลภามหํ อยฺย โอวาทูปสงฺกมนนฺติ ฯ ภิกฺขุนีสงฺโฆ อยฺย อยฺยานํ
ปาเท วนฺทติ โอวาทูปสงฺกมนญฺจ ยาจติ ลภตุ กิร อยฺย
ภิกฺขุนีสงฺโฆ โอวาทูปสงฺกมนนฺติ ฯ ภิกฺขุนิโย อยฺย อยฺยานํ ปาเท
วนฺทนฺติ โอวาทูปสงฺกมนญฺจ ยาจนฺติ ลภนฺตุ กิร อยฺย
ภิกฺขุนิโย โอวาทูปสงฺกมนนฺติ ฯ อหํ อยฺย อยฺยานํ ปาเท วนฺทามิ
โอวาทูปสงฺกมนญฺจ ยาจามิ ลภามหํ อยฺย โอวาทูปสงฺกมนนฺติ ฯ
ภิกฺขุนีสงฺโฆ อยฺย อยฺยสฺส ปาเท วนฺทติ โอวาทูปสงฺกมนญฺจ
ยาจติ ลภตุ กิร อยฺย ภิกฺขุนีสงฺโฆ โอวาทูปสงฺกมนนฺติ ฯ ภิกฺขุนิโย
อยฺย อยฺยสฺส ปาเท วนฺทนฺติ โอวาทูปสงฺกมนญฺจ ยาจนฺติ
ลภนฺตุ กิร อยฺย ภิกฺขุนิโย โอวาทูปสงฺกมนนฺติ ฯ อหํ อยฺย
อยฺยสฺส ปาเท วนฺทามิ โอวาทูปสงฺกมนญฺจ ยาจามิ ลภามหํ
อยฺย โอวาทูปสงฺกมนนฺติ ฯ ภิกฺขุนีสงฺโฆ จ อยฺย ภิกฺขุนิโย จ
ภิกฺขุนี จ ภิกฺขุสงฺฆสฺส อยฺยานํ อยฺยสฺส ปาเท วนฺทติ วนฺทนฺติ
วนฺทติ โอวาทูปสงฺกมนญฺจ ยาจติ ยาจนฺติ ยาจติ ลภตุ กิร
ลภนฺตุ กิร ลภตุ กิร อยฺย ภิกฺขุนีสงฺโฆ จ ภิกฺขุนิโย จ ภิกฺขุนี
จ โอวาทูปสงฺกมนนฺติ ฯ เตน ภิกฺขุนา อุโปสถกาเล เอวํ
วตฺตพฺพํ ภิกฺขุนิโย ภนฺเต ภิกฺขุสงฺฆสฺส ปาเท วนฺทนฺติ
โอวาทูปสงฺกมนญฺจ ยาจนฺติ ลภนฺตุ กิร ภนฺเต ภิกฺขุนิโย
โอวาทูปสงฺกมนนฺติ ฯ ภิกฺขุนี ภนฺเต ภิกฺขุสงฺฆสฺส ปาเท วนฺทติ
โอวาทูปสงฺกมนญฺจ ยาจติ ลภตุ กิร ภนฺเต ภิกฺขุนี
โอวาทูปสงฺกมนนฺติ ฯ ภิกฺขุนีสงฺโฆ ภนฺเต ฯเปฯ ภิกฺขุนี ภนฺเต
อายสฺมนฺตานํ ปาเท วนฺทติ โอวาทูปสงฺกมนญฺจ ยาจติ ลภตุ กิร ภนฺเต
ภิกฺขุนี โอวาทูปสงฺกมนนฺติ ฯ ภิกฺขุนีสงฺโฆ จ ภนฺเต ภิกฺขุนิโย จ
ภิกฺขุนี จ ภิกฺขุสงฺฆสฺส อายสฺมนฺตานํ ปาเท วนฺทติ วนฺทนฺติ วนฺทติ
โอวาทูปสงฺกมนญฺจ ยาจติ ยาจนฺติ ยาจติ ลภตุ กิร ลภนฺตุ
กิร ลภตุ กิร ภนฺเต ภิกฺขุนีสงฺโฆ จ ภิกฺขุนิโย จ ภิกฺขุนี จ
โอวาทูปสงฺกมนนฺติ ฯ ปาฏิโมกฺขุทฺเทสเกนาปิ สเจ สมฺมโต
ภิกฺขุ อตฺถิ ปุริมนเยเนว ตํ ภิกฺขุนีสงฺโฆ ตํ ภิกฺขุนิโย ตํ ภิกฺขุนี
อุปสงฺกมตุ อุปสงฺกมนฺตุ อุปสงฺกมตูติ วตฺตพฺพํ ฯ สเจ นตฺถิ
ปาสาทิเกน ภิกฺขุนีสงฺโฆ ภิกฺขุนิโย ภิกฺขุนี สมฺปาเทตุ สมฺปาเทนฺตุ
สมฺปาเทตูติ วตฺตพฺพํ ฯ โอวาทปฏิคฺคาหเกน ปาฏิปเท ปจฺจาหริตฺวา
ตเถว วตฺตพฺพํ ฯ โอวาทํ ปน พาลคิลานคมิเก เปตฺวา อญฺโ
สเจปิ อารญฺิโก โหติ อปฏิคฺคเหตุํ น ลภติ ฯ วุตฺตญฺเหตํ
ภควตา อนุชานามิ ภิกฺขเว เปตฺวา พาลํ เปตฺวา คิลานํ
เปตฺวา คมิยํ อวเสเสหิ โอวาทํ คเหตุนฺติ ๑- ฯ ตตฺถ โย
จาตุทฺทสิกปณฺณรสิเกสุ วา อุโปสเถสุ ปาฏิปเท วา คนฺตุกาโม โส
คมิโย ฯ ทุติยปกฺขสฺส ทิวเส คจฺฉนฺโตปิ อคฺคเหตุํ น ลภติ น ภิกฺขเว
โอวาโท น คเหตพฺโพ โย น คณฺเหยฺย อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสาติ ๒-
วุตฺตอาปตฺตึ อาปชฺชติเยว ฯ โอวาทํ คเหตฺวา อุโปสถคฺเค
อนาโรเจตุํ วา ปาฏิปเท ภิกฺขุนีนํ อปจฺจาหริตุํ วา น วฏฺฏติ ฯ
วุตฺตญฺเหตํ น ภิกฺขเว โอวาโท นาโรเจตพฺโพ โย นาโรเจยฺย
อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสาติ ๓- ฯ อปรํปิ วุตฺตํ น ภิกฺขเว โอวาโท น
ปจฺจาหริตพฺโพ โย น ปจฺจาหเรยฺย อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสาติ ๔- ฯ
ตตฺถ อารญฺิเกน ปจฺจาหรณตฺถํ สงฺเกโต กาตพฺโพ ฯ วุตฺตญฺเหตํ
อนุชานามิ ภิกฺขเว อารญฺิเกน ภิกฺขุนา โอวาทํ คเหตุํ สงฺเกตญฺจ
กาตุํ อตฺร ปฏิหริสฺสามีติ ๕- ฯ ตสฺมา อารญฺิโก ภิกฺขุ สเจ
ภิกฺขุนีนํ วสนคาเม ภิกฺขํ ลภติ ตตฺเถว จริตฺวา ภิกฺขุนิโย ทิสฺวา
อาโรเจตฺวา คนฺตพฺพํ ฯ โน จสฺส ตตฺถ ภิกฺขา สุลภา โหนฺติ ๖-
สามนฺตคาเม จริตฺวา ภิกฺขุนีนํ คามํ อาคมฺม ตเถว กาตพฺพํ ฯ
สเจ ทูรํ คนฺตพฺพํ โหติ สงฺเกโต กาตพฺโพ อหํ อมุกนฺนาม
@เชิงอรรถ: ๑. ๒. ๓. ๔. ๕. วิ. จุลฺลวคฺค. ๗/๓๔๒-๓๔๑-๓๔๓. ๖. โหติ.
ตุมฺหากํ คามทฺวาเร สภํ วา มณฺฑปํ วา รุกฺขมูลํ วา
อุปสงฺกมิสฺสามิ ตตฺร อาคจฺเฉยฺยาถาติ ฯ ภิกฺขุนีหิ ตตฺถ คนฺตพฺพํ ฯ
อคนฺตุํ น ลภนฺติ ฯ วุตฺตญฺเหตํ น ภิกฺขเว ภิกฺขุนิยา สงฺเกตํ น
คนฺตพฺพํ ยา น คจฺเฉยฺย อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสาติ ๑- ฯ อุภโตสงฺเฆ
ตีหิ าเนหิ ปวาเรตพฺพนฺติ เอตฺถ ภิกฺขุนีหิ จาตุทฺทเส อตฺตนา
ปวาเรตฺวา อุโปสเถ ภิกฺขุสงฺเฆ ปวาเรตพฺพํ ฯ วุตฺตญฺเหตํ อนุชานามิ
ภิกฺขเว อชฺชตนาย ปวาเรตฺวา อปรชฺชุ ภิกฺขุสงฺฆํ ปวาเรตุนฺติ ๒- ฯ
ภิกฺขุนีขนฺธเก วุตฺตนเยเนว เจตฺถ วินิจฺฉโย เวทิตพฺโพ ฯ วุตฺตญฺเหตํ
เตน โข ปน สมเยน สพฺโพ ภิกฺขุนีสงฺโฆ ปวาเรนฺโต โกลาหลมกาสิ ฯ
อนุชานามิ ภิกฺขเว เอกํ ภิกฺขุนึ พฺยตฺตํ ปฏิพลํ สมฺมนฺนิตุํ
ภิกฺขุนีสงฺฆสฺส อตฺถาย ภิกฺขุสงฺฆํ ปวาเรตุํ ฯ เอวญฺจ ปน ภิกฺขเว
สมฺมนฺนิตพฺพา ฯ ปมํ ภิกฺขุนี ยาจิตพฺพา ฯ ยาจิตฺวา พฺยตฺตาย
ภิกฺขุนิยา ปฏิพลาย สงฺโฆ าเปตพฺโพ สุณาตุ เม อยฺเย
สงฺโฆ ยทิ สงฺฆสฺส ปตฺตกลฺลํ สงฺโฆ อิตฺถนฺนามํ ภิกฺขุนึ
สมฺมนฺเนยฺย ภิกฺขุนีสงฺฆสฺส อตฺถาย ภิกฺขุสงฺฆํ ปวาเรตุํ เอสา ตฺติ ฯ
สุณาตุ เม อยฺเย สงฺโฆ สงฺโฆ อิตฺถนฺนามํ ภิกฺขุนึ สมฺมนฺนติ
ภิกฺขุนีสงฺฆสฺส อตฺถาย ภิกฺขุสงฺฆํ ปวาเรตุํ ยสฺสา อยฺยาย ขมติ
อิตฺถนฺนามาย ภิกฺขุนิยา สมฺมติ ภิกฺขุนีสงฺฆสฺส อตฺถาย ภิกฺขุสงฺฆํ
ปวาเรตุํ สา ตุณฺหสฺส ยสฺสา นกฺขมติ สา ภาเสยฺย ฯ
สมฺมตา สงฺเฆน อิตฺถนฺนามา ภิกฺขุนี ภิกฺขุนีสงฺฆสฺส อตฺถาย ภิกฺขุสงฺฆํ
ปวาเรตุํ ขมติ สงฺฆสฺส ตสฺมา ตุณฺหี เอวเมตํ ธารยามีติ ๓- ฯ
@เชิงอรรถ: ๑. ๒. ๓. วิ. จุลฺลวคฺค. ๗/๓๔๓-๓๖๒. ปาลิยํ อนุชานามิ ภิกฺขเว อชฺชตนา
@ภิกฺขุนีสงฺฆํ ปวาเรตฺวา อปรชฺชุ ภิกฺขุสงฺฆํ ปวาเรตุนฺติ ทิสฺสติ-
ตาย สมฺมตาย ภิกฺขุนิยา ภิกฺขุนีสงฺฆํ อาทาย ภิกฺขุสงฺฆํ อุปสงฺกมิตฺวา
เอกํสํ อุตฺตราสงฺคํ กริตฺวา อญฺชลึ ปคฺคเหตฺวา เอวมสฺส วจนีโย
ภิกฺขุนีสงฺโฆ อยฺย ภิกฺขุสงฺฆํ ปวาเรติ ทิฏฺเน วา สุเตน วา
ปริสงฺกาย วา วทตุยฺย ภิกฺขุสงฺโฆ ภิกฺขุนีสงฺฆํ อนุกมฺปํ อุปาทาย
ปสฺสนฺโต ปฏิกริสฺสติ ทุติยมฺปิ อยฺย... ตติยมฺปิ อยฺย ภิกฺขุนีสงฺโฆ
ฯเปฯ ปฏิกริสฺสตีติ ๑- ฯ สเจ ภิกฺขุนีสงฺโฆ น ปูรติ ภิกฺขุนิโย
อยฺย ภิกฺขุสงฺฆํ ปวาเรนฺติ ทิฏฺเน วา สุเตน วา ปริสงฺกาย วา
วทตุยฺย ภิกฺขุสงฺโฆ ภิกฺขุนิโย อนุกมฺปํ อุปาทาย ปสฺสนฺติโย
ปฏิกริสฺสนฺตีติ จ อหํ อยฺย ภิกฺขุสงฺฆํ ปวาเรมิ ทิฏฺเน วา
สุเตน วา ปริสงฺกาย วา วทตุ มํ อยฺย ภิกฺขุสงฺโฆ อนุกมฺปํ
อุปาทาย ปสฺสนฺตี ปฏิกริสฺสามีติ จ เอวํ ติกฺขตฺตุํ วตฺตพฺพํ ฯ
สเจ ภิกฺขุสงฺโฆ น ปูรติ ภิกฺขุนีสงฺโฆ อยฺย อยฺเย ปวาเรติ
ทิฏฺเน วา สุเตน วา ปริสงฺกาย วา วทนฺตุยฺยา ภิกฺขุนีสงฺฆํ
อนุกมฺปํ อุปาทาย ปสฺสนฺโต ปฏิกริสฺสตีติ จ ภิกฺขุนีสงฺโฆ
อยฺย อยฺยํ ปวาเรติ ทิฏฺเน วา สุเตน วา ปริสงฺกาย วา
วทตุยฺโย ภิกฺขุนีสงฺฆํ อนุกมฺปํ อุปาทาย ปสฺสนฺโต ปฏิกริสฺสตีติ จ
เอวํ ติกฺขตฺตุํ วตฺตพฺพํ ฯ อุภินฺนํปิ อปาริปูริ ภิกฺขุนิโย อยฺยา
อยฺเย ปวาเรนฺติ ทิฏฺเน วา สุเตน วา ปริสงฺกาย วา วทนฺตุยฺยา
ภิกฺขุนิโย อนุกมฺปํ อุปาทาย ปสฺสนฺติโย ปฏิกริสฺสนฺตีติ จ
ภิกฺขุนิโย อยฺย อยฺยํ ปวาเรนฺติ ทิฏฺเน วา สุเตน วา ปริสงฺกาย
วา วทตุยฺย ภิกฺขุนิโย อนุกมฺมํ อุปาทาย ปสฺสนฺติโย
@เชิงอรรถ: ๑. วิ. จุลฺลวคฺค. ๗/๓๖๓.
ปฏิกริสฺสนฺตีติ จ อหํ อยฺยา อยฺเย ปวาเรมิ ทิฏฺเน วา สุเตน
วา ปริสงฺกาย วา วทนฺตุ มํ อยฺยา อนุกมฺปํ อุปาทาย ปสฺสนฺตี
ปฏิกริสฺสามีติ จ อหํ อยฺย อยฺยํ ปวาเรมิ ทิฏฺเน วา
สุเตน วา ปริสงฺกาย วา วทตุ มํ อยฺโย อนุกมฺปํ อุปาทาย
ปสฺสนฺตี ปฏิกริสฺสามีติ จ เอวํ ติกฺขตฺตุํ วตฺตพฺพํ ฯ มานตฺตจรณญฺจ
อุปสมฺปทปริเยสนา จ ยถาาเนเยว อาวิภวิสฺสติ ฯ
น ภิกฺขุนิยา เกนจิ ปริยาเยนาติ ทสหิ วา อกฺโกสวตฺถูหิ อญฺเน
วา เกนจิ ปริยาเยน ภิกฺขุ เนว อกฺโกสิตพฺโพ น ปริภาสิตพฺโพ น
จ ภเยน ตชฺเชตพฺโพ ฯ โอวโฏติ ปิหิโต วาริโต ปฏิกฺขิตฺโต ฯ
วจนํเยว วจนปโถ ฯ อโนวโฏติ อปิหิโต อวาริโต อปฏิกฺขิตฺโต ฯ
ตสฺมา ภิกฺขุนิยา อธิปจฺจฏฺาเน เชฏฺกฏฺาเน ตฺวา เอวํ อภิกฺกม
เอวํ ปฏิกฺกม เอวํ นิวาเสหิ เอวํ ปารุปาหีติ เกนจิ ปริยาเยน
เนว ภิกฺขุ โอวทิตพฺโพ น อนุสาสิตพฺโพ ฯ โทสํ ปน ทิสฺวา
ปุพฺเพ มหาเถรา เอวํ น อภิกฺกมนฺติ น ปฏิกฺกมนฺติ น นิวาเสนฺติ
น ปารุปนฺติ อีทิสํ กาสาวํปิ น ธาเรนฺติ น เอวํ อกฺขีนิ
อญฺเชนฺตีติอาทินา นเยน วิชฺชมานโทสํ ทสฺเสตุํ วฏฺฏติ ฯ ภิกฺขูหิ
ปน อยํ วุฑฺฒสมณี เอวํ นิวาเสติ เอวํ ปารุปติ มา เอวํ
นิวาเสหิ มา เอวํ ปารุปาหิ มา ติลกกมฺมปณฺณกมฺมาทีนิ
กโรหีติ ยถาสุขํ ภิกฺขุนึ โอวทิตุํ อนุสาสิตุํ วฏฺฏติ ฯ
     สมคฺคมฺหยฺยาติ ภณนฺตนฺติ สมคฺคา อมฺหา อยฺยา อิติ ภณนฺตํ
ภิกฺขุนีสงฺฆํ ฯ อญฺ ธมฺมํ ภณตีติ อญฺ สุตฺตํ วา อภิธมฺมํ วา ฯ
สมคฺคมฺหยฺยาติ วจเนน หิ โอวาทํ ปจฺจาสึสนฺติ ฯ ตสฺมา
เปตฺวา โอวาทํ อญฺ ธมฺมํ ภณนฺตสฺส ทุกฺกฏํ ฯ โอวาทํ
อนิยฺยาเทตฺวาติ เอส ภคินิโย โอวาโทติ อวตฺวา ฯ {๑๕๐} อธมฺมกมฺเมติ
อาทีสุ ภิกฺขุโนวาทกสมฺมติกมฺมํ กมฺมนฺติ เวทิตพฺพํ ฯ ตตฺถ
อธมฺมกมฺเม ทฺวินฺนํ นวกานํ วเสน อฏฺารส ปาจิตฺติยานิ ฯ
ธมฺมกมฺเม ทุติยสฺส นวกสฺส อวสานปเท อนาปตฺติ ฯ เสเสสุ
สตฺตรส ทุกฺกฏานิ ฯ {๑๕๒} อุทฺเทสํ เทนฺโตติ อฏฺนฺนํ ครุธมฺมานํ ปาลึ
อุทฺทิสนฺโต ฯ ปริปุจฺฉํ เทนฺโตติ ตสฺสาเยว ปคุณาย ครุธมฺมปาลิยา
อฏฺกถํ ภณนฺโตติ อตฺโถ ฯ โอสาเรหิ อยฺยาติ วุจฺจมาโน
โอสาเรตีติ เอวํ วุจฺจมาโน อฏฺครุธมฺมปาลึ โอสาเรตีติ อตฺโถ ฯ
เอวํ อุทฺเทสํ เทนฺโต ปริปุจฺฉํ เทนฺโต โย จ โอสาเรหีติ
วุจฺจมาโน อฏฺครุธมฺมํ ภณติ ตสฺส ปาจิตฺติเยน อนาปตฺติ ฯ
อญฺ ธมฺมํ ภณนฺตสฺส ทุกฺกเฏน อนาปตฺติ ฯ ปญฺหํ ปุจฺฉติ
ปญฺหํ ปุฏฺโ กเถตีติ ภิกฺขุนี ครุธมฺมนิสฺสิตํ วา ขนฺธาทินิสฺสิตํ
วา ปญฺหํ ปุจฺฉติ ฯ ตํ โย ภิกฺขุ กเถติ ตสฺสาปิ อนาปตฺติ ฯ
อญฺสฺสตฺถาย ภณนฺตนฺติ จตุปฺปริสาย ธมฺมํ เทเสนฺตํ ภิกฺขุํ
อุปสงฺกมิตฺวา ภิกฺขุนิโย สุณนฺติ ฯ ตตฺราปิ ภิกฺขุสฺส อนาปตฺติ ฯ
สิกฺขมานาย สามเณริยาติ เอตาสํ เทเสนฺตสฺสาปิ อนาปตฺติ ฯ
เสสํ อุตฺตานตฺถเมว ฯ
     ปทโสธมฺมสมุฏฺานํ วาจโต จ วาจาจิตฺตโต จ สมุฏฺาติ
กิริยา โนสญฺาวิโมกฺขํ อจิตฺตกํ ปณฺณตฺติวชฺชํ วจีกมฺมํ ติจิตฺตํ
ติเวทนนฺติ ฯ
                   โอวาทสิกฺขาปทํ ปมํ ฯ

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๒ หน้า ๓๕๑-๓๗๑.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=2&A=7400&modeTY=1
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=2&A=7400&modeTY=1
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=2&i=406
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=2&A=9268
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=2&A=4754
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=2&A=4754
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๑
http://84000.org/tipitaka/read/?index_2