อรรถกถาเล่มที่ ๒ ภาษาบาลีอักษรไทย
 วินย.อ. (สมนฺต.๒)

     {๒๖๓} ทสมสิกฺขาปเท ฯ จตูสุ ปจฺจเยสุ อนฺตมโส ทนฺตกฏฺปิ
สพฺพํ ปํสุกูลเมว อสฺสาติ สพฺพปํสุกูลิโก ฯ โส กิร สุสาเน
ฉฑฺฑิตภาชนเมว ปตฺตํ กตฺวา ตตฺถ ฉฑฺฑิตโจลเกเหว จีวรํ กตฺวา
ตตฺถ ฉฑฺฑิตมญฺจปีกานิเยว คเหตฺวา ปริภุญฺชติ ฯ อยฺยโวสาฏิตกานีติ
เอตฺถ อยฺยาติ วุจฺจนฺติ กาลกตา ปิติปิตามหา ฯ โวสาฏิตกานิ
วุจฺจนฺติ เตสํ อตฺถาย สุสานาทีสุ ฉฑฺฑิตกานิ ขาทนียโภชนียานิ ฯ
มนุสฺสา กิร กาลกเต าตเก อุทฺทิสฺส ยนฺเตสํ สชีวกาเล ปิยํ โหติ
ตํ เอเตสุ สุสานาทีสุ ปิณฺฑปิณฺฑํ กตฺวา าตกา โน ปริภุญฺชนฺตูติ
เปนฺติ ฯ โส ภิกฺขุ ตํ คเหตฺวา ภุญฺชติ อญฺ ปณีตํปิ
ทิยฺยมานํ น อิจฺฉติ ฯ เตน วุตฺตํ สุสาเนปิ รุกฺขมูเลปิ อุมฺมาเรปิ
อยฺยโวสาฏิตกานิ สามํ คเหตฺวา ปริภุญฺชตีติ ฯ เถโรติ ถิโร
ฆนพทฺโธ ฯ วทฺธโรติ ถูโล ๑- ฯ ถูโล จ ฆนสรีโร จายํ ภิกฺขูติ
@เชิงอรรถ: ๑. วธโรติ ฆาตโกติ อมฺหากํ มติ. ปาลิยํ วธโรติ ทิสฺสติ.
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๔๒๗.
วุตฺตํ โหติ ฯ มนุสฺสมํสํ มญฺเ ขาทตีติ มนุสฺสมํสํ ขาทตีติ นํ
สลฺลกฺเขม ฯ มนุสฺสมํสํ ขาทนฺตา หิ อีทิสา ภวนฺตีติ อยํ เตสํ
อธิปฺปาโย ฯ {๒๖๔} อุทกทนฺตโปเณ กุกฺกุจฺจายนฺตีติ เอตฺถ เต ภิกฺขู
อทินฺนํ มุขทฺวารํ อาหารํ อาหเรยฺยาติ ปทสฺส สมฺมา อตฺถํ
อสลฺลกฺเขตฺวา กุกฺกุจฺจายึสุ ฯ ภควา ปน ยถาอุปฺปนฺนสฺส
วตฺถุสฺส วเสน ปิตา วิย ทารเก เต ภิกฺขู สญฺาเปนฺโต
อนุปฺปญฺตฺตึ เปสิ ฯ {๒๖๕} อทินฺนนฺติ กาเยน วา กายปฏิพทฺเธน
วา คณฺหนฺตสฺส กายกายปฏิพทฺธนิสฺสคฺคิยานํ อญฺตรวเสน
น ทินฺนํ ฯ เอตเทว หิ สนฺธาย ปทภาชเน อทินฺนํ นาม
อปฏิคฺคหิตกํ วุจฺจตีติ วุตฺตํ ฯ ทุติยปาราชิเก ปน อทินฺนนฺนาม
ปรปริคฺคหิตํ วุจฺจตีติ วุตฺตํ ฯ ทินฺนนฺติ อิทํ ปน ตสฺเสว
อทินฺนสฺส ปฏิปกฺขวเสน ลกฺขณทสฺสนตฺถํ อุทฺธฏํ ฯ นิทฺเทเส
จสฺส กาเยน วา กายปฏิพทฺเธน วา นิสฺสคฺคิเยน วา เทนฺเตติ
เอวํ อญฺสฺมึ ททมาเน ฯ หตฺถปาเส ิโต กาเยน วา
กายปฏิพทฺเธน วา ปฏิคฺคณฺหาตีติ ตํ เอวํ ทียมานํ อนฺตมโส
รถเรณุํปิ สเจ ปุพฺเพ วุตฺตลกฺขเณ หตฺถปาเส ิโต กาเยน
วา กายปฏิพทฺเธน วา ปฏิคฺคณฺหาติ ฯ เอตํ เอวํ ปฏิคฺคหิตํ
ทินฺนํ นาม วุจฺจติ ฯ น อิทํ คณฺห อิทํ ตว โหตูติอาทิวจเนน
นิสฺสฏฺ ฯ ตตฺถ กาเยนาติ หตฺถาทีสุ เยนเกนจิ สรีราวยเวน
อนฺตมโส ปาทงฺคุลิยาปิ ทียมานํ กาเยน ทินฺนํ นาม โหติ ฯ
ปฏิคฺคหเณปิ เอเสว นโย ฯ เยนเกนจิ หิ สรีราวยเวน คหิตํ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๔๒๘.
กาเยน คหิตเมว โหติ ฯ สเจปิ นตฺถุกรณียํ ทียมานํ นาสปุเฏน
อกลฺลโกว มุเขน ปฏิคฺคณฺหาติ ฯ อาโภคมตฺตเมว หิ เอตฺถ
ปมาณํ ฯ อยํ นโย มหาปจฺจริยํ วุตฺโต ฯ กายปฏิพทฺเธนาติ
กฏจฺฉุอาทีสุ เยนเกนจิ อุปกรเณน ทินฺนํ กายปฏิพทฺเธน ทินฺนํ
นาม โหติ ฯ ปฏิคฺคหเณปิ เอเสว นโย ฯ เยนเกนจิ
สรีรสํพทฺเธน ปตฺตถาลกาทินา คหิตํ กายปฏิพทฺเธน ปฏิคฺคหิตเมว
โหติ ฯ นิสฺสคฺคิเยนาติ กายโต จ กายปฏิพทฺธโต จ โมเจตฺวา
หตฺถปาเส ิตสฺส กาเยน วา กายปฏิพทฺเธน วา ปาติยมานํ หิ
นิสฺสคฺคิเยน ปโยเคน ทินฺนํ นาม โหติ ฯ อยํ ตาว ปาลิวณฺณนา ฯ
     อยํ ปเนตฺถ ปาลิมุตฺตกวินิจฺฉโย เวทิตพฺโพ ฯ ปญฺจหิ
องฺเคหิ ปฏิคฺคหณํ รุหติ ฯ ถามมชฺฌิมสฺส ปุริสสฺส อุจฺจารณมตฺตํ
โหติ หตฺถปาโส ปญฺายติ อภิหาโร ปญฺายติ เทโว วา มนุสฺโส
วา ติรจฺฉานคโต วา เทติ ตํ ปน ภิกฺขุ กาเยน วา กายปฏิพนฺเธน
วา ปฏิคฺคณฺหาติ ฯ เอวํ ปญฺจหงฺเคหิ ปฏิคฺคหณํ รุหติ ฯ
     ตตฺถ ิตนิสินฺนนิปนฺนานํ ปวารณสิกฺขาปเท วุตฺตนเยน หตฺถปาโส
เวทิตพฺโพ ฯ สเจ ปน ทายกปฏิคฺคาหเกสุ เอโก อากาเส โหติ
เอโก ภูมิยํ ภุมฺมฏฺสฺส จ สีเสน อากาสฏฺสฺส จ เปตฺวา
ทาตุํ วา คเหตุํ วา ปสาริตหตฺถํ ยํ อาสนฺนตรํ องฺคํ ตสฺส
โอริมนฺเตน หตฺถปาสปฺปมาณํ ปริจฺฉินฺทิตพฺพํ ฯ สเจปิ เอโก กูเป
โหติ เอโก กูปตเฏ เอโก วา รุกฺเข เอโก ปวิยํ วุตฺตนเยเนว
หตฺถปาสปฺปมาณํ ปริจฺฉินฺทิตพฺพํ ฯ เอวรูเป หตฺถปาเส ตฺวา
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๔๒๙.
สเจปิ ปกฺขี มุขตุณฺฑเกน หตฺถี วา โสณฺฑาย คเหตฺวา ปุปฺผํ วา
ผลํ วา เทติ ปฏิคฺคหณํ รุหติ ฯ สเจ ปน ปน อฑฺฒฏฺมรตนสฺสาปิ
หตฺถิโน ขนฺเธ นิสินฺโน เตน โสณฺฑาย ทียมานํ คณฺหาติ
วฏฺฏติเยว ฯ เอโก พหูนิ ภตฺตพฺยญฺชนภาชนานิ สีเส กตฺวา
ภิกฺขุสฺส สนฺติกํ อาคนฺตฺวา ิตโกว คณฺหาถาติ วทติ น ตาว
อภิหาโร ปญฺายติ ตสฺมา น คเหตพฺพํ ฯ สเจ ปน อีสกํปิ
โอนมติ ภิกฺขุนา หตฺถํ ปสาเรตฺวา เหฏฺิมภาชนํ เอกเทเสนาปิ
สมฺปฏิจฺฉิตพฺพํ ฯ เอตฺตาวตา สพฺพภาชนานิ ปฏิคฺคหิตานิ โหนฺติ ฯ
ตโต ปฏฺาย โอโรเปตฺวา วา อุคฺฆาเฏตฺวา วา ยํ อิจฺฉติ ตํ
คเหตุํ วฏฺฏติ ฯ สภตฺตปจฺฉิอาทิมฺหิ ปน เอกภาชเน วตฺตพฺพเมว
นตฺถิ ฯ กาเชน ภตฺตํ หรนฺโตปิ สเจ กาชํ โอนาเมตฺวา เทติ
วฏฺฏติ ฯ สเจปิ ตึสหตฺโถ เวฬุ โหติ เอกสฺมึ อนฺเต คุฬกุมฺโภ
พทฺโธ โหติ เอกสฺมึ สปฺปิกุมฺโภ ตํ เจ ปฏิคฺคณฺหาติ สพฺพํ
ปฏิคฺคหิตเมว ฯ อุจฺฉุยนฺตโทณิโต ปคฺฆรนฺตเมว รสํ คณฺหาถาติ
วทติ อภิหาโร น ปญฺายตีติ น คเหตพฺโพ ฯ สเจ ปน
กสฏํ ฉฑฺเฑตฺวา หตฺเถน อุสฺสิญฺจิตฺวา อุสฺสิญฺจิตฺวา เทติ วฏฺฏติ ฯ
     พหู ปตฺตา มญฺเจ วา ปีเ วา กฏสารเก วา โทณิยํ วา
ผลเก วา ปิตา โหนฺติ ฯ ยตฺถ ิตสฺส ทายโก หตฺถปาเส โหติ
ตตฺถ ตฺวา ปฏิคฺคหณสญฺาย มญฺจาทีนิ องฺคุลิยาปิ ผุสิตฺวา
ิเตน วา นิสินฺเนน วา นิปนฺเนน วา ยนฺเตสุ ปตฺเตสุ ทียติ
ตํ สพฺพํ ปฏิคฺคหิตํ โหติ ฯ สเจปิ ปฏิคฺคเหสฺสามีติ มญฺจาทีนิ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๔๓๐.
อารุหิตฺวา นิสีทติ วฏฺฏติเยว ฯ ปวิยํ ปน สเจปิ กุจฺฉิยา
กุจฺฉึ อาหจฺจ ิตา โหนฺติ ยํ ยํ ปตฺตํ องฺคุลิยา วา สูจิยา วา
ผุสิตฺวา นิสินฺโน โหติ ตตฺถ ตตฺถ ทียมานเมว ปฏิคฺคหิตํ โหติ ฯ
ยตฺถ กตฺถจิ มหากฏสารหตฺถตฺถราทีสุ ปิตปตฺเต ปฏิคฺคหณํ น
รุหตีติ วุตฺตํ ฯ ตํ หตฺถปาสาติกฺกมํ สนฺธาย วุตฺตนฺติ เวทิตพฺพํ ฯ
หตฺถปาเส ปน สติ ยตฺถ กตฺถจิ วฏฺฏติ อญฺตฺร ตตฺถ ชาตกา ฯ
     ตตฺถ ชาตเก ปน ปทุมินีปณฺเณ วา กึสุกปณฺณาทิมฺหิ วา
น วฏฺฏติ ฯ น หิ ตํ กายปฏิพทฺธสงฺขฺยํ คจฺฉติ ฯ ยถา จ ตตฺถ
ชาตเก เอวํ ขาณุเก พนฺธิตฺวา ปิตมญฺจาทิมฺหิ อสํหาริเม
ผลเก วา ปาสาเณ วา น รุหติเยว ฯ เตปิ หิ ตตฺถ ชาตเก
สงฺเขปูปคา โหนฺติ ฯ ภูมิยํ อตฺถเตสุ สุขุเมสุ ตินฺติณิกาทิปณฺเณสุปิ
ปฏิคฺคหณํ น รุหติ ฯ น หิ ตานิ สณฺาตุํ สมตฺถานีติ ฯ
มหนฺเตสุ ปน ปทุมินีปณฺณาทีสุ รุหติ ฯ สเจ ตตฺถ หตฺถปาสํ
อติกฺกมฺม ิโต ทีฆทณฺฑเกน อุฬุงฺเกน เทติ อาคนฺตฺวา เทหีติ
วตฺตพฺโพ ฯ วจนํ อสฺสุตฺวา วา อนาทิยิตฺวา วา ปตฺเต
อากีรติเยว ปุน ปฏิคฺคเหตพฺพํ ฯ ทูเร ตฺวา ภตฺตปิณฺฑํ ขิปนฺเตปิ
เอเสว นโย ฯ สเจ ปตฺตตฺถวิกโต นีหริยมาเน ปตฺเต รชนจุณฺณานิ
โหนฺติ สติ อุทเก โธวิตพฺโพ  ฯ อสติ รชนจุณฺณํ ปุญฺฉิตฺวา
ปฏิคฺคเหตฺวา วา ปิณฺฑาย จริตพฺพํ ฯ สเจ ปิณฺฑาย จรนฺตสฺส
รชํ ๑- ปตติ ปฏิคฺคเหตฺวา ภิกฺขา คณฺหิตพฺพา ฯ อปฏิคฺคเหตฺวา
@เชิงอรรถ: ๑. รโช.
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๔๓๑.
คณฺหโต ปน วินยทุกฺกฏํ ฯ ตํ ปน ปุน ปฏิคฺคเหตฺวา ภุญฺชโต
อนาปตฺติ ฯ สเจ ปน ปฏิคฺคเหตฺวา เทถาติ วุตฺเต วจนํ
อสฺสุตฺวา วา อนาทิยิตฺวา วา ภิกฺขํ เทนฺติเยว วินยทุกฺกฏํ
นตฺถิ ฯ ปุน ปฏิคฺคเหตฺวา อญฺา ภิกฺขา ปฏิคฺคเหตพฺพา ฯ สเจ
มหาวาโต ตโต ตโต รชํ ปาเตติ น สกฺกา โหติ ภิกฺขํ
คเหตุํ อนุปสมฺปนฺนสฺส ทสฺสามีติ สุทฺธจิตฺเตน อาโภคํ กตฺวา
คณฺหิตุํ วฏฺฏติ ฯ เอวํ ปิณฺฑาย จริตฺวา วิหารํ วา อาสนสาลํ
วา คนฺตฺวา ตํ อนุปสมฺปนฺนสฺส ทตฺวา ปุน เตน ทินฺนํ วา
ตสฺส วิสฺสาเสน วา ปฏิคฺคเหตฺวา ภุญฺชิตุํ วฏฺฏติ ฯ สเจ
ภิกฺขาจาเร สรชํ ปตฺตํ ภิกฺขุสฺส เทติ โส วตฺตพฺโพ อิมํ
ปฏิคฺคเหตฺวา ภิกฺขํ วา คณฺเหยฺยาสิ ปริภุญฺเชยฺยาสิ วาติ ฯ เตน
ตถา กาตพฺพํ ฯ สเจ รชํ อุปริ อุปฺปลวติ กญฺชิกํ ปวาเหตฺวา
เสสํ ภุญฺชิตพฺพํ ฯ สเจ อนฺโต ปวิฏฺ โหติ ปฏิคฺคเหตพฺพํ ฯ
อนุปสมฺปนฺเน อสติ หตฺถโต อโมเจนฺเตเนว ยตฺถ อนุปสมฺปนฺโน อตฺถิ
ตตฺถ เนตฺวา ปฏิคฺคเหตพฺพํ ฯ สุกฺขภตฺเต ปติตรชํ อปเนตฺวา ภุญฺชิตุํ
วฏฺฏติ ฯ สเจ ปน อติสุขุมํ โหติ อุปริภตฺเตน สทฺธึ อปเนตพฺพํ
ปฏิคฺคเหตฺวา วา ภุญฺชิตพฺพํ ฯ ยาคุํ วา สูปํ วา ปุรโต
เปตฺวา อาลุเลนฺตานํ ภาชนโต ผุสตานิ อุคฺคนฺตฺวา ปตฺเต
ปตนฺติ ปตฺโต ปฏิคฺคเหตพฺโพ ฯ อุฬุงฺเกน อาหริตฺวา เทนฺตานํ
ปมตรํ อุฬุงฺกโต เถวา ปตฺเต ปตนฺติ สุปติตา อภิหฏตฺตา
โทโส นตฺถิ ฯ สเจปิ จรุเกน ภตฺเต อากีริยมาเน จรุกโต
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๔๓๒.
มสิ วา ฉาริกา วา ปตติ อภิหฏตฺตา เนวตฺถิ โทโส ฯ
อนนฺตรสฺส ภิกฺขุโน ทียมานํ ปตฺตโต อุปฺปติตฺวา อิตรสฺส
ปตฺเต ปตติ สุปติตํ ปฏิคฺคหิตกเมว โหติ ฯ สเจ ชชฺฌริสากาทึ
ผาเลตฺวา เอกสฺส ภิกฺขุโน เทนฺตานํ สากโต ผุสิตานิ อญฺสฺส
ปตฺเต ปตนฺติ ปตฺโต ปฏิคฺคเหตพฺโพ ฯ ยสฺส ปตฺตสฺส อุปริ
ผาเลนฺติ ตสฺส ปตฺเต ปติเตสุ ทาตุกามตาย อภิหฏตฺตา โทโส
นตฺถิ ฯ ปายาสสฺส ปูเรตฺวา ปตฺตํ เทนฺติ อุณฺหตฺตา เหฏฺา
คเหตุํ น สกฺโกติ มุขวฏฺฏิยาปิ คเหตุํ วฏฺฏติเยว ฯ สเจ ตถาปิ
น สกฺโกติ อาธารเกน คณฺหิตพฺโพ ฯ อาสนสาลายํ ปตฺตํ
คเหตฺวา นิสินฺโน ภิกฺขุ นิทฺทํ โอกฺกมนฺโต โหติ ฯ โส เนว
อาหริยมานํ น ทียมานํ ชานาติ อปฏิคฺคหิตกํ โหติ ฯ สเจ ปน
อาโภคํ กตฺวา นิสินฺโน โหติ วฏฺฏติ ฯ สเจปิ โส หตฺเถน
อาธารกํ มุญฺจิตฺวา ปาเทน ปีเฬตฺวา นิทฺทายติ วฏฺฏติเยว ฯ
ปาเทน อาธารกํ อกฺกมิตฺวา ปฏิคฺคณฺหนฺตสฺส ปน ชาครนฺตสฺสาปิ
อนาทรปฏิคฺคหณํ โหติ ตสฺมา น กาตพฺพํ ฯ เกจิ เอวํ อาธารเกน
ปฏิคฺคหณํ กายปฏิพทฺธปฏิพทฺเธน ปฏิคฺคหณํ นาม โหติ
ตสฺมา น วฏฺฏตีติ วทนฺติ ฯ ตํ วจนมตฺตเมว ฯ อตฺถโต ปน
สพฺพเมตํ กายปฏิพทฺธเมว โหติ ฯ กายสํสคฺเคปิ เจส นโย
ทสฺสิโต ฯ ยํปิ ภิกฺขุสฺส ทียมานํ ปตติ ตํปิ สามํ คเหตฺวา
ปริภุญฺชิตุํ วฏฺฏติ ฯ ตตฺรีทํ สุตฺตํ อนุชานามิ ภิกฺขเว ยํ
ทียมานํ ปตติ ตํ สามํ คเหตฺวา ปริภุญฺชิตุํ ตํ กิสฺสเหตุ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๔๓๓.
ปริจฺจตฺตํ ตํ ภิกฺขเว ทายเกหีติ ๑- ฯ อิทญฺจ ปน สุตฺตํ เนยฺยตฺถํ
ตสฺมา เอวเมตฺถ อธิปฺปาโย เวทิตพฺโพ ฯ ยํ ทียมานํ ทายกสฺส
หตฺถโต ปริคลิตฺวา สุทฺธาย วา ภูมิยา ปทุมินีปณฺณวตฺถกฏสารกาทีสุ
วา ปตติ ตํ สามํ คเหตฺวา ปริภุญฺชิตุํ วฏฺฏติ ฯ
ยํ ปน สรชาย ภูมยา ปตติ ตํ รชํ ปุญฺฉิตฺวา วา โธวิตฺวา
วา ปฏิคฺคเหตฺวา วา ปริภุญฺชิตพฺพํ ฯ สเจ ปน ปวฏฺฏนฺตํ อญฺสฺส
ภิกฺขุโน สนฺติกํ คจฺฉติ เตน อาหราเปตุํปิ วฏฺฏติ ฯ สเจ ตํ
ภิกฺขุํ วทติ ตฺวํเยว ขาทาติ ตสฺสาปิ ขาทิตุํ วฏฺฏติ ฯ
อนาณตฺเตน ปน เตน น คเหตพฺพํ ฯ อนาณตฺเตนาปิ อิตรสฺส
ทสฺสามีติ คเหตุํ วฏฺฏตีติ กุรุนฺทิยํ วุตฺตํ ฯ กสฺมา ปเนตํ
อิตรสฺส ภิกฺขุโน คเหตุํ น วฏฺฏตีติ ฯ ภควตา อนนุญฺาตตฺตา ฯ
ภควตา หิ สามํ คเหตฺวา ปริภุญฺชิตุนฺติ วทนฺเตน ยสฺเสว ตํ
ทียมานํ ปตติ ตสฺส อปฺปฏิคฺคหิตกํปิ ตํ คเหตฺวา ปริโภโค
อนุญฺาโต ฯ ปริจฺจตฺตํ ตํ ภิกฺขเว ทายเกหีติ วจเนน ปเนตฺถ
ปรสนฺตกาภาโว ทีปิโต ตสฺมา อญฺสฺส สามํ คเหตฺวา
ปริภุญฺชิตุํ น วฏฺฏติ ตสฺส ปน อาณตฺติยา วฏฺฏติ ฯ อยํ
กิเรตฺถ อธิปฺปาโย ฯ ยสฺมา จ ตํ อปฏิคฺคหิตกตฺตา อนุญฺาตํ
ตสฺมา ยถาิตํเยว อนามสิตฺวา เกนจิ ปิทหิตฺวา ปิตํ ทุติยทิวเสปิ
ปริภุญฺชิตุํ วฏฺฏติ ฯ สนฺนิธิปจฺจยา อนาปตฺติ ฯ ปฏิคฺคเหตฺวา ปน
ปริภุญฺชิตพฺพํ ฯ ตํทิวสํเยว หิ ตสฺส สามํ คเหตฺวา ปริโภโค
อนุญฺาโต น ตโต ปรนฺติ อยํปิ กิเรตฺถ อธิปฺปาโย ฯ อิทานิ
@เชิงอรรถ: ๑. วิ. จุลฺลวคฺค. ๗/๕๘.
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๔๓๔.
อพฺโพหาริกนโย วุจฺจติ ฯ ภุญฺชนฺตานํ หิ ทนฺตา ขียนฺติ
นขา ขียนฺติ ปตฺตสฺส วณฺโณ ขียติ สพฺพํ อพฺโพหาริกํ ฯ
สตฺถเกน อุจฺฉุอาทีสุ ผาลิเตสุ มลํ ปญฺายติ เอตํ นวสมุฏฺิตํ
นาม ปฏิคฺคเหตฺวา ปริภุญฺชิตพฺพํ ฯ สตฺถกํ โธวิตฺวา ผาลิเตสุ
มลํ น ปญฺายติ โลหคนฺธมตฺตํ โหติ ตํ อพฺโพหาริกํ ฯ
ยํปิ สตฺถกํ คเหตฺวา ปริหรนฺติ เตน ผาลิเตสุปิ เอเสว นโย ฯ
น หิ ตํ ปริโภคตฺถาย ปริหรนฺตีติ ฯ มูลเภสชฺชาทีนิ ปึสนฺตานํ วา
โกฏฺเฏนฺตานํ วา นิสทนิสทโปตกอุทุกฺขลมุสลานิ ขียนฺติ ฯ
ปริหรณกวาสึ ตาเปตฺวา เภสชฺชตฺถาย ตกฺเก วา ขีเร วา ปกฺขิปนฺติ ฯ
ตตฺถ นีลกา ปญฺายติ ฯ สตฺถเก วุตฺตสทิโสว วินิจฺฉโย ฯ
อามกตกฺกาทีสุ ปน สยํ น ปกฺขิปิตพฺพา ฯ ปกฺขิปติ เจ
สามปากโต น มุจฺจติ ฯ เทเว วสฺสนฺเต ปิณฺฑาย จรนฺตสฺส
สรีรโต วา จีวรโต วา กิลิฏฺ อุทกํ ปตฺเต ปตติ ตํ
ปฏิคฺคเหตพฺพํ ฯ รุกฺขมูลาทีสุ ภุญฺชนฺตสฺส ปติเตปิ เอเสว
นโย ฯ สเจ ปน สตฺตาหํ วสฺสนฺเต เทเว สุทฺธมุทกํ โหติ
อพฺโภกาสโต วา ปตติ วฏฺฏติ ฯ สามเณรสฺส โอทนํ เทนฺเตน
ตสฺส ปตฺตคตํ อจฺฉุปนฺเตเนว ทาตพฺพํ ฯ ปตฺโต วาสฺส
ปฏิคฺคเหตพฺโพ ฯ อปฏิคฺคหิเต โอทนํ ฉุปิตฺวา ปุน อตฺตโน ปตฺเต
โอทนํ คณฺหนฺตสฺส อุคฺคหิตโก โหติ ฯ สเจ ปน ทาตุกาโม
หุตฺวา อาหร สามเณร ปตฺตํ โอทนํ คณฺหาติ วทติ อิตโร จ อลํ
มยฺหนฺติ ปฏิกฺขิปติ ปุน ตเวตํ มยา ปริจฺจตฺตนฺติ จ วุตฺเตปิ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๔๓๕.
น มยฺหํ เอเตนตฺโถติ วทติ สตกฺขตฺตุํปิ ปริจฺจชตุ ยาว
อตฺตโน หตฺถคตํ ปฏิคฺคหิตกเมว โหติ ฯ สเจ ปน อาธารเกปิ
ิตํ นิรเปกฺโข คณฺหาหีติ วทติ ปุน ปฏิคฺคเหตพฺพํ ฯ สเจ
สาเปกฺโข อาธารเก ปตฺตํ เปตฺวา เอโต ปูวํ วา ภตฺตํ วา
คณฺหาติ สามเณรํ วทติ สามเณโร หตฺถํ โธวิตฺวา สเจปิ
สตกฺขตฺตุํ คเหตฺวา อตฺตโน ปตฺตคตํ อผุสนฺโตว อตฺตโน ปตฺเต
ปกฺขิปติ ปุน ปฏิคฺคหณกิจฺจํ นตฺถิ ฯ ยทิ ปน อตฺตโน
ปตฺตคตํ ผุสิตฺวา ตโต  คณฺหาติ สามเณรสฺส สนฺตเกน สํสฏฺ
โหติ ปุน ปฏิคฺคเหตพฺพํ ฯ เกจิ ปน สเจปิ คยฺหมานํ ฉิชฺชิตฺวา
ตตฺถ ปตติ ปุน ปฏิคฺคเหตพฺพนฺติ วทนฺติ ฯ ตํ เอกํ
ภตฺตปิณฺฑํ คณฺห เอกํ ปูวํ คณฺห อิมสฺส คุฬปิณฺฑสฺส เอตฺตกํ
ปเทสํ คณฺหาติ เอวํ ปริจฺฉินฺทิตฺวา วุตฺเต เวทิตพฺพํ ฯ อิธ ปน
ปริจฺเฉโท นตฺถิ ตสฺมา ยํ สามเณรสฺส ปตฺเต ปตติ ตเทว
ปฏิคฺคหณํ วิชหติ ฯ หตฺถคตํ ปน ยาว สามเณโร วา อลนฺติ
น โอรมติ ภิกฺขุ วา น วาเรติ ตาว ภิกฺขุสฺเสว สนฺตกํ ตสฺมา
ปฏิคฺคหณํ น วิชหติ ฯ สเจ อตฺตโน วา ภิกฺขูนํ วา ยาคุปจนกภาชเน
เกสญฺจิ อตฺถาย ภตฺตํ ปกฺขิปติ สามเณร ภาชนสฺส อุปริ หตฺถํ
กโรหีติ วตฺวา ตสฺส หตฺเถ ปกฺขิปิตพฺพํ ฯ ตสฺสฺ หตฺถโต ภาชเน
ปตติ ฯ ตํ หิ ทุติยทิวเส ภาชนสฺส อกปฺปิยภาวํ น กโรติ
ปริจฺจตฺตตฺตา ฯ สเจ เอวํ อกตฺวา ปกฺขิปติ ปตฺตมิว ภาชนํ
นิรามิสํ กตฺวา ปริภุญฺชิตพฺพํ ฯ ทายกา ยาคุกุฏํ เปตฺวา
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๔๓๖.
คตา ฯ ตํ ทหรสามเณโร ปฏิคฺคณฺหาเปตุํ น สกฺโกติ ฯ ภิกฺขุ
ปตฺตํ อุปนาเมติ ฯ สามเณโร กุฏสฺส คีวํ ปตฺตสฺส มุขวฏฺฏิยํ
เปตฺวา อาวฏฺเฏติ ฯ ปตฺตคตา ยาคุ ปฏิคฺคหิตาว โหติ ฯ
อถวา ภิกฺขุ ภูมิยํ หตฺถํ เปติ ฯ สามเณโร ปวฏฺเฏตฺวา
ตตฺถ อาโรเปติ วฏฺฏติ ฯ ปูวปจฺฉิภตฺตปจฺฉิอุจฺฉุภาราทีสุปิ เอเสว
นโย ฯ สเจ ปฏิคฺคหณูปคํ ภารํ เทฺว ตโย วา สามเณรา
เทนฺติ เอเกน วา พลวตา อุกฺขิตฺตํ เทฺว ตโย ภิกฺขู คณฺหนฺติ
วฏฺฏติ ฯ มญฺจสฺส วา ปีสฺส วา ปาเทสุ เตลฆฏํ วา ผาณิตฆฏํ
วา ลคฺเคนฺติ ภิกฺขุสฺส มญฺเจปิ ปีเปิ นิสีทิตุํ วฏฺฏติ ฯ
อุคฺคหิตกํ นาม น โหติ ฯ นาคทนฺตเก วา องฺกุสเก วา เทฺว
เตลฆฏา ลคฺคิตา โหนฺติ ฯ อุปริ ปฏิคฺคหิตโก เหฏฺา
อปฏิคฺคหิตโก ฯ อุปริมํ คเหตุํ วฏฺฏติ ฯ เหฏฺา ปฏิคฺคหิตโก อุปริ
อปฏิคฺคหิตโก ฯ อุปริมํ คเหตฺวา อิตรํ คณฺหโต อุปริโม อุคฺคหิตโก
โหติ ฯ เหฏฺามญฺเจ อปฏิคฺคหิตกํ เตลถาลกํ โหติ ฯ ตญฺเจ
สมฺมชฺชนฺโต สมฺมชฺชนิยา ฆฏฺเฏติ อุคฺคหิตกํ น โหติ ฯ ปฏิคฺคหิตกํ
คณฺหิสฺสามีติ อปฏิคฺคหิตกํ คณฺหิตฺวา ตฺวา ปุน คหิตฏฺาเน
เปติ อุคฺคหิตกํ น โหติ ฯ พหิ นีหริตฺวา สญฺชานาติ ฯ
พหิ อฏฺเปตฺวา หริตฺวา ตตฺเถว เปตพฺพํ นตฺถิ โทโส ฯ
สเจ ปน ปุพฺเพ วิวริตฺวา ปิตํ น ปิทหิตพฺพํ ยถา ปุพฺเพ ิตํ
ตเถว เปตพฺพํ ฯ สเจ พหิ เปติ ปุน น ฉุปิตพฺพํ ฯ อถ
เหฏฺาปาสาทํ โอโรหนฺโต นิสฺเสณีมชฺเฌ สญฺชานาติ อโนกาสตฺตา
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๔๓๗.
อุทฺธํ วา อโธ วา นีหริตฺวา เปตพฺพํ ฯ ปฏิคฺคหิตเก
เตลาทิมฺหิ กณิกา อุฏฺเติ ฯ สิงฺคเวราทิมฺหิ ฆุณจุณฺณํ ฯ
ตํสมุฏฺานเมว นาม เอตํ ปุน ปฏิคฺคหณกิจฺจํ นตฺถิ ฯ ตาลํ วา
นาฬิเกรํ วา อารุฬฺโห โยตฺเตน ผลปิณฺฑํ โอตาเรตฺวา อุปริฏฺิโตว
คณฺหาถาติ วทติ น คเหตพฺพํ ฯ สเจ อญฺโ ภูมิยํ ิโต
โยตฺตปาสเก คเหตฺวา อุกฺขิปิตฺวา เทติ วฏฺฏติ ฯ สผลํ มหาสาขํ
กปฺปิยํ กาเรตฺวา ปฏิคฺคณฺหาติ ฯ ผลานิ ปฏิคฺคหิตาเนว โหนฺติ
ยถาสุขํ ปริภุญฺชิตุํ วฏฺฏติ ฯ อนฺโตวติยํ ตฺวา วตึ ฉินฺทิตฺวา
อุจฺฉุํ วา ติมฺพรุสกํ วา เทนฺติ ฯ หตฺถปาเส สติ วฏฺฏติ ฯ
วติทณฺฑเกสุ อปฺปหริตฺวา นิคฺคตํ คณฺหนฺตสฺส วฏฺฏติ ฯ ปหริตฺวา
นิคฺคเต อฏฺกถาสุ โทโส น ทสฺสิโต ฯ มยํ ปน ยํ านํ
ปหฏํ ตโต สยํ ปติตมิว โหตีติ ตกฺกยาม ฯ ตํปิ อฏฺตฺวา
คจฺฉนฺเต ยุชฺชติ สุงฺกฆาฏโต ปวฏฺเฏตฺวา พหิ ปาติตภณฺฑํ วิย ฯ
วตึ วา ปาการํ วา ลงฺฆาเปตฺวา เทนฺติ ฯ สเจ ปน น ปุถุโล
ปากาโร อนฺโตปากาเร จ พหิปากาเร จ ิตสฺส หตฺถปาโส ปโหติ
หตฺถสตํปิ อุทฺธํ คนฺตฺวา สมฺปตฺตํ คเหตุํ วฏฺฏติ ฯ ภิกฺขุ คิลานํ
สามเณรํ ขนฺเธน วหติ ฯ โส ผลาผลํ ทิสฺวา คเหตฺวา ขนฺเธ
นิสินฺโนว เทติ วฏฺฏติ ฯ อปโร ภิกฺขุํ วหนฺโต ขนฺเธ นิสินฺนสฺส
ภิกฺขุโน เทติ วฏฺฏติเยว ฯ ภิกฺขุ ผลินึ สาขํ ฉายตฺถาย คเหตฺวา
คจฺฉติ ฯ ผลานิ ขาทิตุํ จิตฺเต อุปฺปนฺเน ปฏิคฺคหาเปตฺวา ขาทิตุํ
วฏฺฏติ ฯ มจฺฉิกวารณตฺถํ กปฺปิยํ กาเรตฺวา ปฏิคฺคณฺหาติ ฯ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๔๓๘.
ขาทิตุกาโม เจ โหติ มูลปฏิคฺคหณเมว วฏฺฏติ ขาทนฺตสฺส โทโส
นตฺถิ ฯ ภิกฺขุ ปฏิคฺคหณารหํ ภณฺฑํ มนุสฺสานํ ยาเน เปตฺวา มคฺคํ
คจฺฉติ ฯ ยานํ กทฺทเม ลคฺคติ ฯ ทหโร จกฺกํ คเหตฺวา อุกฺขิปติ
วฏฺฏติ ฯ อุคฺคหิตกํ นาม น โหติ ฯ นาวายํ เปตฺวา นาวํ
อริตฺเตน วา ปาเชติ หตฺเถน วา กฑฺฒติ วฏฺฏติ ฯ อุลุมฺเปปิ
เอเสว นโย ฯ ปาฏิยา วา กุณฺฑเก วา ฆเฏ วา เปตฺวาปิ
ตํ อนุปสมฺปนฺเนน คาหาเปตฺวา อนุปสมฺปนฺนํ พาหายํ คเหตฺวา
ตริตุํ วฏฺฏติ ฯ ตสฺมึปิ อสติ อนุปสมฺปนฺนํ คาหาเปตฺวา ตํ
พาหายํ คเหตฺวา ตริตุํ วฏฺฏติ ฯ อุปาสกา คมิกภิกฺขูนํ
ปาเถยฺยตณฺฑุเล เทนฺติ ฯ สามเณรา ภิกฺขูนํ ตณฺฑุเล คเหตฺวา อตฺตโน
ตณฺฑุเล คเหตุํ น สกฺโกนฺติ ฯ ภิกฺขู เตสํ ตณฺฑุเล คณฺหนฺติ ฯ
สามเณรา อตฺตนา คหิตตณฺฑุเลสุ ขีเณสุ อิตเรหิ ตณฺฑุเลหิ ยาคุํ
ปจิตฺวา สพฺเพสํ ปตฺตานิ ปฏิปาฏิยา เปตฺวา ยาคุํ อากีรนฺติ ฯ
ปณฺฑิโต สามเณโร อตฺตโน ปตฺตํ คเหตฺวา เถรสฺส เทติ
เถรสฺส ปตฺตํ ทุติยเถรสฺสาติ เอวํ สพฺพานิ ปริวตฺเตติ ฯ สพฺเพหิ
สามเณรสฺส สนฺตกํ ภุตฺตํ โหติ วฏฺฏติ ฯ สเจปิ สามเณโร
อปณฺฑิโต โหติ อตฺตโน ปตฺเต ยาคุํ สยเมว ปาตุํ อารภติ
อาวุโส ตุยฺหํ ยาคุํ มยฺหํ เทหีติ เอวํ เถเรหิ ปฏิปาฏิยา ยาจตฺวา
ปิวิตุํ วฏฺฏติ ฯ สพฺเพหิ สามเณรสฺส สนฺตกเมว ภุตฺตํ โหติ ฯ
เนว อุคฺคหิตกปจฺจยา น สนฺนิธิปจฺจยา วชฺชํ ผุสนฺติ ฯ เอตฺถ
ปน มาตาปิตูนํ เตลาทีนํ ฉายาทีนํ อตฺถาย สาขาทีนิ จ หรนฺตานํ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๔๓๙.
อิเมสํ จ วิเสโส น ทิสฺสติ ตสฺมา การณํ อุปปริกฺขิตพฺพํ ฯ
     สามเณโร ภตฺตํ ปจิตุกาโม ตณฺฑุเล โธวิตฺวา นิจฺจาเลตุํ น
สกฺโกติ ฯ ภิกฺขุนา ตณฺฑุเล จ ภาชนํ จ ปฏิคฺคเหตฺวา ตณฺฑุเล
โธวิตฺวา นิจฺจาเลตฺวา ภาชนํ อุทฺธนํ อาโรเปตพฺพํ ฯ อคฺคิ
น กาตพฺโพ ฯ ปกฺกกาเล วิวริตฺวา ปกฺกภาโว ชานิตพฺโพ ฯ
สเจ ทุปฺปกฺกํ โหติ ปากตฺถาย ปิทหิตุํ น วฏฺฏติ ฯ รชสฺส
วา ฉาริกาย วา อปตนตฺถาย วฏฺฏติ ฯ ปกฺกกาเล โอโรเปตุํปิ
ภุญฺชิตุํปิ วฏฺฏติ ฯ ตโต ปฏฺาย ปุน ปฏิคฺคหณกิจฺจํ นตฺถิ ฯ
     สามเณโร ปฏิพโล ปจิตุํ ขโณ ปนสฺส นตฺถิ กตฺถจิ
คนฺตุกาโม ภิกฺขุนา สตณฺฑุโลทกํ ภาชนํ ปฏิคฺคเหตฺวา อุทฺธนํ
อาโรเปตฺวา อคฺคึ ชาเลตฺวา คจฺฉาติ วตฺตพฺโพ ฯ ตโต ปรํ
ปุริมนเยเนว สพฺพํ กาตุํ วฏฺฏติ ฯ ภิกฺขุ ยาคุอตฺถาย สุทฺธภาชนํ
อาโรเปตฺวา อุทกํ ตาเปติ วฏฺฏติ ฯ ตตฺเต อุทเก สามเณโร
ตณฺฑุเล ปกฺขิปติ ฯ ตโต ปฏฺาย ปน ภิกฺขุนา อคฺคิ น
กาตพฺโพ ฯ ปกฺกํ ยาคุํ ปฏิคฺคเหตฺวา ปาตุํ วฏฺฏติ ฯ สามเณโร
ยาคุํ ปจติ ฯ หตฺถกุกฺกุจฺจโก ภิกฺขุ กีฬนฺโต ภาชนํ อามสติ
ปิธานํ อามสติ อุคฺคตํ เผณุํ ฉินฺทิตฺวา หรติ ฯ ตสฺเสว ปาตุํ
น วฏฺฏติ ฯ ทุรุปจิณฺณํ นาม โหติ ฯ สเจ ปน ทพฺพึ วา
อุฬุงฺกํ วา คเหตฺวา อนุกฺขิปนฺโต อาลุเลติ สพฺเพสํ น วฏฺฏติ ฯ
สามปากญฺเจว โหติ ทุรุปจิณฺณํ จ ฯ สเจ อุกฺขิปติ อุคฺคหิตกํปิ
โหติ ฯ ภิกฺขุนา ปิณฺฑาย จริตฺวา อาธารเก ปตฺโต ปิโต
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๔๔๐.
โหติ ฯ ตตฺร เจ อญฺโ โลลภิกฺขุ กีฬนฺโต ปตฺตํ อามสติ
ปตฺตปิธานํ อามสติ ฯ ตสฺเสว ตโต ลทฺธภตฺตํ น วฏฺฏติ ฯ
สเจ ปน ปตฺตํ อุกฺขิปิตฺวา เปติ สพฺเพสํ น วฏฺฏติ ฯ ตตฺถ
ชาตกผลานิ สาขาย วา วลฺลิยา วา คเหตฺวา จาเลติ ฯ ตสฺเสว
ตโต ลทฺธผลํ น วฏฺฏติ ฯ ทุรุปจิณฺณทุกฺกฏญฺจ อาปชฺชติ ฯ
ผลรุกฺขํ ปน อปสฺสยิตุํ วา ตตฺถ กณฺฏเก วา พนฺธิตุํ วฏฺฏติ
ทุรุปจิณฺณํ น โหตีติ มหาปจฺจริยํ วุตฺตํ ฯ อรญฺเ ปติตํ ปน
อมฺพผลาทึ ทิสฺวา สามเณรสฺส ทสฺสามีติ อาหริตฺวา ทาตุํ
วฏฺฏติ ฯ สีหวิฆาสาทึ ทิสฺวา สามเณรสฺส ทสฺสามีติ ปฏิคฺคเหตฺวา
วา อปฏิคฺคเหตฺวา วา อาหริตฺวา ทาตุํ วฏฺฏติ ฯ สเจ
ปน สกฺโกติ วิตกฺกํ โสเธตุํ ตโต ลทฺธํ ขาทิตุํปิ วฏฺฏติ ฯ
เนว อามกมํสปฏิคฺคหณปจฺจยา น อุคฺคหิตกปจฺจยา วชฺชํ ผุสติ ฯ
     มาตาปิตูนํ อตฺถาย เตลาทีนิ คเหตฺวา คจฺฉโต อนฺตรามคฺเค
พฺยาธิ อุปฺปชฺชติ ฯ ตโต ยํ อิจฺฉติ ตํ ปฏิคฺคเหตฺวา ปริภุญฺชิตุํ
วฏฺฏติ ฯ สเจ ปน มูเลปิ ปฏิคฺคหิตํ โหติ ปุน ปฏิคฺคหณกิจฺจํ
นตฺถิ ฯ มาตาปิตูนํ อตฺถาย ตณฺฑุลํ อาหริตฺวา เทติ ฯ
เต ตโตเยว ยาคุอาทีนิ สมฺปาเทตฺวา ตสฺส เทนฺติ วฏฺฏติ ฯ
สนฺนิธิปจฺจยา วา อุคฺคหิตกปจฺจยา วา โทโส นตฺถิ ฯ ภิกฺขุ
ปิทหิตฺวา อุทกํ ตาเปติ ฯ ยาว ปริกฺขยา ปริภุญฺชิตุํ วฏฺฏติ ฯ
สเจ ปเนตฺถ ฉาริกา ปตติ ปฏิคฺคเหตพฺพํ ฯ ทีฆสณฺฑาเสน
ถาลกํ คเหตฺวา เตลํ ปจนฺตสฺส ฉาริกา ปตติ ฯ หตฺเถน
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๔๔๑.
อมุญฺจนฺเตเนว ปจิตฺวา โอตาเรตฺวา ปฏิคฺคเหตพฺพํ ฯ สเจ
องฺคาราปิ ทารูนิ วา ปฏิคฺคเหตฺวา ปิตานิ มูลปฏิคฺคหณเมว
วฏฺฏติ ฯ ภิกฺขุ อุจฺฉุํ ขาทติ ฯ สามเณโร มยฺหํปิ เทถาติ
วทติ ฯ อิโต ฉินฺทิตฺวา คณฺหาติ วุตฺโต คณฺหาติ ฯ อวเสเสสุ
ปน ปฏิคฺคหณกิจฺจํ นตฺถิ ฯ คุฬปิณฺฑกํ ขาทนฺตสฺสาปิ เอเสว
นโย ฯ วุตฺโตกาสโต ฉินฺทิตฺวา คหิตาวเสสํ หิ อชหิตปฏิคฺคหณเมว
โหติ ฯ ภิกฺขุ คุฬํ ภาเชนฺโต ปฏิคฺคเหตฺวา โกฏฺาเส
กโรติ ฯ ภิกฺขูปิ สามเณราปิ อาคนฺตฺวา เอกคหเณเนว เอกเมกํ
โกฏฺาสํ คณฺหนฺติ ฯ คหิตาวเสสํ ปฏิคฺคหิตกเมว โหติ ฯ สเจ
โลลสามเณโร คณฺหิตฺวา คณฺหิตฺวา ปุน เปติ ตสฺส คหิตาวเสสํ
อปฏิคฺคหิตกํ โหติ ฯ ภิกฺขุ ธูมวฏฺฏึ ปฏิคฺคเหตฺวา ธูมํ
ปิวติ ฯ มุขํ จ กณฺโ จ มโนสิลาย ลิตฺโต วิย โหติ  ฯ
ยาวกาลิกํ ภุญฺชิตุํ วฏฺฏติ ฯ ยาวกาลิเกน ยาวชีวิกสํสคฺคโทโส
นตฺถิ ฯ ปตฺตํ วา รชนํ วา ปจนฺตสฺส กณฺณนาสมุขจฺฉิทฺเทหิ ธูโม
ปวิสติ พฺยาธิปจฺจยา ปุปฺผํ วา ผลํ วา อุปสึฆติ ฯ อพฺโพหาริกตฺตา
วฏฺฏติ ฯ ภุตฺตุตฺตาโร ตาลุํ อาหจฺจ อนฺโตเยว ปวิสติ ฯ
อวิสยตฺตา วฏฺฏติ ฯ มุขปวิฏฺ ปุน อชฺโฌหรโต วิกาเล
อาปตฺติ ฯ ทนฺตนฺตเร ลคฺคสฺส อามิสสฺส รโส ปวิสติ
อาปตฺติเยว ฯ สเจ สุขุมํ อามิสํ โหติ รโส น ปญฺายติ
อพฺโพหาริกปกฺขํ ภชติ ฯ อุปกฏฺเ กาเล นิรุทกฏฺาเน ภตฺตํ ภุญฺชิตฺวา
กกฺกาเรตฺวา เทฺว ตโย เขฬปิณฺเฑ ปาเตตฺวา อุทกฏฺานํ คนฺตฺวา
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๔๔๒.
มุขํ วิกฺขาเลตพฺพํ ฯ ปฏิคฺคเหตฺวา ปิตสิงฺคเวราทีนํ องฺกุรา
นิกฺขมนฺติ ฯ ปุน ปฏิคฺคหณกิจฺจํ นตฺถิ ฯ โลเณ อสติ สมุทฺโททเกน
โลณกิจฺจํ กาตุํ วฏฺฏติ ฯ ปฏิคฺคเหตฺวา ปิตํ โลโณทกํ
โลณํ โหติ โลณํ วา อุทกํ โหติ ฯ อุจฺฉุรโส ผาณิตํ
โหติ ผาณิตํ วา รโส โหติ ฯ มูลปฏิคฺคหณเมว วฏฺฏติ ฯ
หิมกรกา อุทกคติกาเอว ฯ ปาริหาริเกน กตกฏฺินา อุทกํ ปสาเทนฺติ
ตํ อพฺโพหาริกํ อามิเสน สทฺธึ วฏฺฏติ ฯ อามิสคติเกหิ
กปิฏฺผลาทีหิ ปสาทิตํ ปุเรภตฺตเมว วฏฺฏติ ฯ โปกฺขรณีอาทีสุ อุทกํ
พหลํ โหติ วฏฺฏติ ฯ สเจ ปน มุเข จ หตฺเถ จ ลคฺคติ
น วฏฺฏติ ฯ ตํ ปฏิคฺคเหตฺวา ปริภุญฺชิตพฺพํ ฯ เขตฺเตสุ กสิตฏฺาเน
พหลํ อุทกํ โหติ ปฏิคฺคเหตพฺพํ ฯ สเจ สนฺทิตฺวา กนฺทราทีนิ
ปวิสิตฺวา นทึ ปูเรติ วฏฺฏติ ฯ กกุธโสพฺภาทโย โหนฺติ รุกฺขโต
ปติเตหิ ปุปฺเผหิ สญฺฉนฺโนทกา ฯ สเจ ปุปฺผรโส น ปญฺายติ
ปฏิคฺคหณกิจฺจํ นตฺถิ ฯ ปริตฺตํ อุทกํ โหติ รโส ปญฺายติ
ปฏิคฺคเหตพฺพํ ฯ ปพฺพตกนฺทราทีสุ กาฬวณฺณปณฺณจฺฉนฺนอุทเกปิ
เอเสว นโย ฯ ปานียฆเฏ สเรณุกานิ วา สวณฺฏกฺขีรานิ วา
ปุปฺผานิ ปกฺขิตฺตานิ โหนฺติ ปฏิคฺคเหตพฺพํ ฯ ปุปฺผานิ วา
ปฏิคฺคเหตฺวา ปกฺขิปิตพฺพานิ ฯ ปาฏลิกมลฺลิกา ปกฺขิตฺตา โหนฺติ
วาสมตฺตํ ติฏฺติ ฯ ตํ อพฺโพหาริกํ ทุติยทิวเสปิ อามิเสน สทฺธึ
วฏฺฏติ ฯ ภิกฺขุนา ปิตปุปฺผวาสิตกปานียโต สามเณโร ปานียํ
คเหตฺวา ปีตาวเสสํ ตตฺเถว อากีรติ ปฏิคฺคเหตพฺพํ ฯ ปทุมสราทีสุ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๔๔๓.
อุทกํ สนฺถริตฺวา ิตํ ปุปฺผเรณุํ ฆเฏน วิกฺขมฺเภตฺวา อุทกํ
คเหตุํ วฏฺฏติ ฯ กปฺปิยํ กาเรตฺวา ปฏิคฺคเหตฺวา ปิตํ ทนฺตกฏฺ
โหติ ฯ สเจ ตสฺส รสํ ปิวิตุกาโม มูลปฏิคฺคหณเมว วฏฺฏติ ฯ
อปฏิคฺคเหตฺวา ปิตํ ปฏิคฺคเหตพฺพํ ฯ อชานนฺตสฺส รเส ปวิฏฺเปิ
อาปตฺติเยว ฯ อจิตฺตกํ หิ อิทํ สิกฺขาปทํ ฯ มหาภูเตสุ กึ
วฏฺฏติ กึ น วฏฺฏตีติ ฯ ขีรนฺตาว วฏฺฏติ กปฺปิยมํสขีรํ วา
อกปฺปิยมํสขีรํ วา โหตุ ปิวนฺตสฺส อนาปตฺติ ฯ อสฺสุ เขโฬ
สิงฺฆาณิกา มุตฺตํ กรีสํ เสมฺหํ ทนฺตมลํ อกฺขิคูถโก กณฺณคูถโก สรีเร
อุฏฺิตโลณนฺติ อิทํ สพฺพํ วฏฺฏติ ฯ ยมฺปเนตฺถ านโต จวิตฺวา
ปตฺเต วา หตฺเถ วา ปตติ ตํ ปฏิคฺคเหตพฺพํ ฯ องฺคลคฺคํ
ปฏิคฺคหิตกเมว ฯ อุณฺหปายาสํ ภุญฺชนฺตสฺส เสโท องฺคุลีอนุสาเรน
เอกาพทฺโธ หุตฺวา ปายาเส สนฺติฏฺติ ฯ ปิณฺฑาย วา จรนฺตสฺส
หตฺถโต ปตฺตสฺส มุขวฏฺฏึ คโต ปตฺตตลํ โอโรหติ ฯ เอตฺถ
ปฏิคฺคหณกิจฺจํ นตฺถิ ฯ ฌามกมหาภูเต อิทํ นาม น วฏฺฏตีติ
นตฺถิ ฯ ทุชฺฌาปิตํ ปน น วฏฺฏติ ฯ สุชฺฌาปิตํ ปน มนุสฺสฏฺึปิ
จุณฺณํ กตฺวา เลเห อุปเนตุํ วฏฺฏติ ฯ จตฺตาริ มหาวิกฏานิ อสติ
กปฺปิยการเก สามํปิ คเหตฺวา ปริภุญฺชิตุํ วฏฺฏติ ฯ เอตฺถ จ
ทุพฺพโจปิ อสมตฺโถปิ กปฺปิยการโก อสนฺตปกฺเขเยว ติฏฺติ ฯ
ฉาริกาย อสติ สุกฺขทารุํ ฌาเปตฺวา ฉาริกา คเหตพฺพา ฯ
สุกฺขทารุมฺหิ อสติ อลฺลทารุํ รุกฺขโต ฉินฺทิตฺวาปิ กาตุํ วฏฺฏติ ฯ อิทํ
ปน จตุพฺพิธํปิ มหาวิกฏํ กาโลทฺทิสฺสํ นาม สปฺปทฏฺกฺขเณเยว
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๔๔๔.
วฏฺฏติ ฯ เสสเมตฺถ อุตฺตานเมว ฯ
     เอฬกโลมสมุฏฺานํ กายโต จ กายจิตฺตโต จ สมุฏฺาติ
กิริยา โนสญฺาวิโมกฺขํ อจิตฺตกํ ปณฺณตฺติวชฺชํ กายกมฺมํ ติจิตฺตํ
ติเวทนนฺติ ฯ
                  ทนฺตโปณสิกฺขาปทํ ทสมํ ฯ
         สมตฺโต วณฺณนากฺกเมน โภชนวคฺโค จตุตฺโถ ฯ

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๒ หน้า ๔๒๖-๔๔๔.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=2&A=8993&modeTY=1&pagebreak=1
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=2&A=8993&modeTY=1&pagebreak=1
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=2&i=522
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=2&A=11073
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=2&A=6173
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=2&A=6173
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๑
http://84000.org/tipitaka/read/?index_2