บาลีอรรถกถาเล่มที่ ๒

{๔๑๗} อฏฺฐมสิกฺขาปเท ฯ คทฺเธ พาธยึสูติ คทฺธพาธโน ฯ คทฺธพาธิโน ปุพฺพปุริสา อสฺสาติ คนฺธพาธิปุพฺโพ ^๑- ฯ ตสฺส คทฺธพาธิปุพฺพสฺส คิชฺฌฆาฏกกุลปฺปสูตสฺสาติ อตฺโถ ฯ สคฺคโมกฺขานํ อนฺตรายํ กโรนฺตีติ อนฺตรายิกา ฯ เต กมฺมกิเลสวิปาก- อุปวาทอาณาวีติกฺกมวเสน ปญฺจวิธา ฯ ตตฺถ ปญฺจานนฺตริกธมฺมา กมฺมนฺตรายิกา นาม ฯ ตถา ภิกฺขุนีทูสกกมฺมํ ฯ ตํ ปน โมกฺขสฺเสว อนฺตรายํ กโรติ น สคฺคสฺส ฯ นิยตมิจฺฉาทิฏฺฐิธมฺมา กิเลสนฺตรายิกา นาม ฯ ปณฺฑกติรจฺฉานคตอุภโตพฺยญฺชนกานํ ปฏิสนฺธิธมฺมา วิปากนฺตรายิกา นาม ฯ อริยูปวาทา อุปวาทนฺตรายิกา นาม ฯ เต ปน ยาว อริเย น ขมาเปนฺติ ตาวเทว น ตโต ปรํ ฯ สญฺจิจฺจ อาปนฺนา อาปตฺติโย อาณาวีติกฺกมนฺตรายิกา นาม ฯ ตาปิ ยาว ภิกฺขุภาวํ วา ปฏิชานาติ น วุฏฺฐาติ วา น เทเสติ วา ตาวเทว น ตโต ปรํ ฯ ตตฺรายํ ภิกฺขุ พหุสฺสุโต ธมฺมกถิโก เสสนฺตรายิเก ชานาติ วินเย ปน อโกวิทตฺตา ปณฺณตฺตีวีติกฺกมนฺตรายิเกนชานาติ ฯ ตสฺมา รโหคโตเอวํจินฺเตสิอิเม อาคาริกา ปญฺจกามคุเณ ปริภุญฺชนฺตา โสตาปนฺนาปิ สกทาคามิโนปิ อนาคามิโนปิ โหนฺติ ภิกฺขูปิ มนาปิกานิ จกฺขุวิญฺเญยฺยานิ รูปานิ ปสฺสนฺติ ฯเปฯ กายวิญฺเญยฺเย โผฏฺฐพฺเพ ผุสนฺติ มุทุกานิปิ อตฺถรณปาปุรณาทีนิ ปริภุญฺชนฺติ เอตํ สพฺพํ วฏฺฏติ กสฺมา @เชิงอรรถ: ^๑. คทฺเธ คิชฺเฌ พาธติ วิชฺฌตีติ คทฺธพาธี. คทฺธพาธิภูตปุพฺโพ คทฺธพาธิปุพฺโพติ @อมฺหากํ มติ. อญฺญติตฺถิยปุพฺโพติ สาธกํ. โย หิ ปุพฺเพ อตฺตนา อญฺญติตฺถิโย @อโหสิ โส อธิปฺเปโต น อญฺญติตฺถิยานํ อนุปุริโส. อิตฺถีรูปา ฯเปฯ อิตฺถีโผฏฺฐพฺพา เอวํ น วฏฺฏนฺติ เอเตปิ วฏฺฏนฺตีติ ฯ เอวํ รเสน รสํ สํสนฺทิตฺวา สจฺฉนฺทราคปริโภคญฺจ นิจฺฉนฺทราคปริโภคญฺจ เอกํ กตฺวา ถูลวาเกหิ สทฺธึ อติสุขุมสุตฺตํ ฆเฏนฺโต วิย สาสเปน สทฺธึ สิเนรุ ํ อุปสํหรนฺโต วิย ปาปกํ ทิฏฺฐิคตํ อุปฺปาเทตฺวา กึ ภควตา มหาสมุทฺทํ พนฺธนฺเตน วิย มหตา อุสฺสาเหน ปฐมปาราชิกํ ปญฺญตฺตํ นตฺถิ เอตฺถ โทโสติ สพฺพญฺญุตญฺญาเญน สทฺธึ ปฏิวิรุชฺฌนฺโต ภพฺพปุคฺคลานํ อาสํ ฉินฺทนฺโต ชินสฺส อาณาจกฺเก ปหารมทาสิ ฯ เตนาห ตถาหํ ภควตา ธมฺมํ เทสิตํ อาชานามีติอาทึ ฯ อฏฺฐิกงฺกลูปมาติอาทิมฺหิ อฏฺฐิกงฺกลูปมา อปฺปสฺสาทฏฺเฐน ฯ มํสเปสูปมา พหุสาธารณฏฺเฐน ฯ ติณุกฺกูปมา อนุทหนฏฺเฐน ฯ องฺคารกาสูปมา มหาภิตาปนฏฺเฐน ฯ สุปินกูปมา อิตฺตรปจฺจุปฏฺฐานฏฺเฐน ฯ ยาจิตกูปมา ตาวกาลิกฏฺเฐน ฯ รุกฺขผลูปมา สพฺพงฺคปจฺจงฺคปลิภญฺชนฏฺเฐน ฯ อสิสูนูปมา อธิกุฏฺฏนฏฺเฐน ฯ สตฺติสูลูปมา วินิวิชฺฌนฏฺเฐน ฯ สปฺปสิรูปมา สาสงฺกสปฏิภยฏฺเฐนาติ ฯ อยเมตฺถ สงฺเขโป ฯ วิตฺถาโร ปน ปปญฺจสูทนิยํ มชฺฌิมฏฺฐกถายํ คเหตพฺโพ ฯ เอวํ พฺยา โขติ เอวํ วิย โข ฯ เสสเมตฺถ ปุพฺเพ วุตฺตนยตฺตา อุตฺตานเมว ฯ สมนุภาสนสมุฏฺฐานํ กายวาจาจิตฺตโต สมุฏฺฐาติ อกิริยา สญฺญาวิโมกฺขํ สจิตฺตกํ โลกวชฺชํ กายกมฺมํ วจีกมฺมํ อกุสลจิตฺตํ ทุกฺขเวทนนฺติ ฯ อริฏฺฐสิกฺขาปทํ อฏฺฐมํ ฯ

อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๒ หน้า ๔๖๔-๔๖๕. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=2&A=9784&modeTY=2 The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=2&A=9784&modeTY=2 อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=2&i=662 เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=2&A=12997 พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=2&A=7750 The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=2&A=7750 สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๑ http://84000.org/tipitaka/read/?index_2