บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ |
๔. สกฺการสุตฺตวณฺณนา [๑๔] จตุตฺเถ เตน โข ปน สมเยน ภควา สกฺกโต โหตีติ กปฺปานํ สตสหสฺสาธิเกสุ จตูสุ อสงฺเขฺยยฺเยสุ ปริปูริตสฺส ปุญฺญสมฺภารวิเสสสฺส ผลภูเตน "อิโต ปรํ มยฺหํ โอกาโส นตฺถี"ติ อุสฺสาหชาเตน วิย อุปรูปริ วฑฺฒมาเนน สกฺการาทินา ภควา สกฺกโต โหติ. สพฺพทิสาสุ หิ ยมกมหาเมโฆ วุฏฺฐหิตฺวา มโหฆํ วิย สพฺพปารมิโย "เอกสฺมึ อตฺตภาเว วิปากํ ทสฺสามา"ติ สมฺปิณฺฑิตา วิย ภควโต ลาภสกฺการมโหฆํ นิพฺพตฺตยึสุ. ตโต อนฺนปานวตฺถยาน- มาลาคนฺธวิเลปนาทิหตฺถา ขตฺติยพฺราหฺมณาทโย อาคนฺตฺวา "กหํ พุทฺโธ, กหํ ภควา, กทํ เทวเทโว, กหํ นราสโภ, กหํ ปุริสสีโห"ติ ภควนฺตํ ปริเยสนฺติ. สกฏสเตหิ ปจฺจเย อาหริตฺวา โอกาสํ อลภมานา สมนฺตา คาวุตปฺปมาเณปิ สกฏธุเรน สกฏธุรํ อาหจฺจ ติฏฺฐนฺติ เจว อนุพนฺธนฺติ จ อนฺธกวินฺทพฺราหฺมณาทโย วิย. สพฺพนฺตํ ขนฺธเก ๑- เตสุ เตสุ จ สุตฺเตสุ อาคตนเยน เวทิตพฺพํ. ยถา จ ภควโต, เอวํ ภิกฺขุสํฆสฺสาติ. วุตฺตเญฺหตํ:- "ยาวตา โข จุนฺท เอตรหิ สํฆา วา คณา วา โลเก อุปฺปนฺนา, นาหํ จุนฺท อญฺญํ เอกสํฆมฺปิ สมนุปสฺสามิ เอวํ ลาภคฺคยสคฺคปฺปตฺตํ, ยถริวายํ จุนฺท ภิกฺขุสํโฆ"ติ. ๒- @เชิงอรรถ: ๑ วิ.มหา. ๕/๒๘๒/๕๓ ๒ ที.ปา. ๑๑/๑๗๖/๑๐๗ สฺวายํ ภควโต จ ภิกฺขุสํฆสฺส จ อุปฺปนฺโน ลาภสกฺกาโร เอกโต หุตฺวา ทฺวินฺนํ มหานทีนํ อุทโกโฆ วิย อปฺปเมยฺโย อโหสิ. เตน วุตฺตํ "เตน โข ปน สมเยน ภควา สกฺกโต โหติ ฯเปฯ ปริกฺขารานํ, ภิกฺขุสํโฆปิ สกฺกโต ฯเปฯ ปริกฺขารานนฺ"ติ. ติตฺถิยา ปน ปุพฺเพ อกตปุญฺญตาย จ ทุปฺปฏิปนฺนตาย จ อสกฺกตา อครุกตา, พุทฺธุปฺปาเทน ปน วิเสสโต วิปนฺนโสภา สูริยุคฺคมเน ขชฺโชปนกา วิย นิปฺปภา นิตฺเตชา หตลาภสกฺการา อเหสุํ. เต ตาทิสํ ภควโต สํฆสฺส จ ลาภสกฺการํ อสหมานา อิสฺสาปกตา "เอวํ อิเม ผรุสาหิ วาจาหิ ฆเฏตฺวาว ปลาเปสฺสามา"ติ อุสูยา วิสุคฺคารํ ๑- อุคฺคิรนฺตา ตตฺถ ตตฺถ ภิกฺขู อกฺโกสนฺตา ปริภาสนฺตา วิจรึสุ. เตน วุตฺตํ "อญฺญติตฺถิยา ปน ปริพฺพาชกา อสกฺกตา โหนฺติ ฯเปฯ ปริกฺขารานํ. อถโข เต อญฺญติตฺถิยา ปริพฺพาชกา ภควโต สกฺการํ อสหมานา ภิกฺขุสํฆสฺส จ, คาเม จ อรญฺเญ จ ภิกฺขู ทิสฺวา อสพฺภาหิ ผรุสาหิ วาจาหิ อกฺโกสนฺติ ปริภาสนฺติ โรเสนฺติ วิเหเสนฺตี"ติ. ตตฺถ อสพฺภาหีติ อสภาโยคฺคาหิ สภายํ สาธุชนสมูเห วตฺตุํ อยุตฺตาหิ, ทุฏฺฐุลฺลาหีติ อตฺโถ. ผรุสาหีติ กกฺขฬาหิ มมฺมจฺเฉทิกาหิ. อกฺโกสนฺตีติ ชาติอาทีหิ อกฺโกสวตฺถูหิ ขุํเสนฺติ. ปริภาสนฺตีติ ภณฺฑนวเสน ภยํ อุปฺปาเทนฺตา ตชฺเชนฺติ. โรเสนฺตีติ ยถา ปรสฺส โรโส โหติ, เอวํ อนุทฺธํสนวเสน โรสํ อุปฺปาเทนฺติ. วิเหเสนฺตีติ วิเหเฐนฺติ วิวิเธหิ อากาเรหิ อผาสุกํ กโรนฺติ. กถมฺปเนเต สมนฺตปาสาทิเก ภควติ ภิกฺขุสํเฆ จ อกฺโกสาทีนิ ปวตฺเตสุนฺติ? ภควโต อุปฺปาทโต ปหีนลาภสกฺการตาย อุปหตจิตฺตา ปฐวึ ขณิตฺวา ปกฺขลนฺตา วิย อวเณ เวฬุริยมณิมฺหิ วณํ อุปฺปาเทนฺตา วิย จ สุนฺทริกํ @เชิงอรรถ: ๑ ก. วิสูกานิ นาม ปริพฺพาชิกํ สญฺญาเปตฺวา ตาย สตฺถุ ภิกฺขูนญฺจ อวณฺณํ วุฏฺฐาเปตฺวา อกฺโกสาทีนิ ปวตฺเตสุํ. ตมฺปเนตํ สุนฺทรีวตฺถุ ปรโต สุนฺทรีสุตฺเต ๑- ปาฬิยํเยว อาคมิสฺสติ ตสฺมา ยเมตฺถ วตฺตพฺพํ, ตํ ตตฺเถว วณฺณยิสฺสาม. ภิกฺขู ภควโต สนฺติกํ อุปสงฺกมิตฺวา ตํ ปวตฺตึ อาโรเจสุํ. เตน วุตฺตํ "อถโข สมฺพหุลา ภิกฺขู เยน ภควา เตนุปสงฺกมึสุ ฯเปฯ วิเหเสนฺตี"ติ. ตํ วุตฺตตฺถเมว. เอตมตฺถํ วิทิตฺวาติ เอตํ อิสฺสาปกตานํ ติตฺถิยานํ วิปฺปฏิปตฺตึ สพฺพาการโต วิทิตฺวา. อิมํ อุทานนฺติ อิมํ เตหิ กเต วิปฺปกาเร ปสนฺนจิตฺเตหิ จ ปเรหิ กเต อุปกาเร ตาทิภาวานุภาวทีปกํ อุทานํ อุทาเนสิ. ตตฺถ คาเม อรญฺเญ สุขทุกฺขผุฏฺโฐติ คาเม วา อรญฺเญ วา ยตฺถ กตฺถจิ สุเขน ทุกฺเขน จ ผุฏฺโฐ สุขทุกฺขานิ อนุภวนฺโต, เตสํ วา ปจฺจเยหิ สมงฺคีภูโต. เนวตฺตโต โน ปรโต ทเหถาติ "อหํ สุขิโต, อหํ ทุกฺขิโต, มม สุขํ, มม ทุกฺขํ, ปเรนิทํ มยฺหํ สุขทุกฺขํ อุปฺปาทิตนฺ"ติ จ เนว อตฺตโต น ปรโต ตํ สุขทุกฺขํ ฐเปถ. กสฺมา? น เหตฺถ ขนฺธปญฺจเก อหนฺติ วา มมนฺติ วา ปโรติ วา ปรสฺสาติ วา ปสฺสิตพฺพยุตฺตกํ กิญฺจิ อตฺถิ, เกวลํ สงฺขารา เอว ปน ยถาปจฺจยํ อุปฺปชฺชิตฺวา ขเณ ขเณ ภิชฺชนฺตีติ. สุขทุกฺขคฺคหณญฺเจตฺถ เทสนาสีสํ, สพฺพสฺสาปิ โลกธมฺมสฺส วเสน อตฺโถ เวทิตพฺโพ. อิติ ภควา "นาหํ กฺวจนิ, กสฺสจิ กิญฺจนตสฺมึ, น จ มม กฺวจนิ, กตฺถจิ กิญฺจนตตฺถี"ติ จตุโกฏิกํ สุญฺญตํ วิภาเวสิ. อิทานิ ตสฺส อตฺตโต ปรโต จ อทหนสฺส การณํ ทสฺเสติ "ผุสนฺติ ผสฺสา อุปธึ ปฏิจฺจา"ติ. เอเต สุขเวทนียา ทุกฺขเวทนียา จ ผสฺสา นาม @เชิงอรรถ: ๑ ขุ.อุ. ๒๕/๓๘/๑๕๒ ขนฺธปญฺจกสงฺขาตํ อุปธึ ปฏิจฺจ ตสฺมึ สติ ยถาสกํ วิสยํ ผุสนฺติ, ตตฺถ ปวตฺตนฺติเยว. อทุกฺขมสุขา หิ เวทนา สนฺตสภาวตาย สุเข เอว สงฺคหํ คจฺฉตีติ ทุวิธสมฺผสฺสวเสเนวายํ อตฺถวณฺณนา กตา. ยถา ปน เต ผสฺสา น ผุสนฺติ, ตํ ทสฺเสตุํ "นิรุปธึ เกน ผุเสยฺยุํ ผสฺสา"ติ วุตฺตํ. สพฺพโส หิ ขนฺธูปธิยา อสติ เกน การเณน เต ผสฺสา ผุเสยฺยุํ, น ตํ การณํ อตฺถิ. ยทิ หิ ตุเมฺห อกฺโกสาทิวเสน อุปฺปชฺชนสุขทุกฺขํ น อิจฺฉถ, สพฺพโส นิรุปธิภาเวเยว โยคํ กเรยฺยาถาติ อนุปาทิเสสนิพฺพานธาตุยา คาถํ นิฏฺฐเปสิ. เอวํ อิมินา อุทาเนน วฏฺฏวิวฏฺฏํ กถิตํ. จตุตฺถสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตา. --------------อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๒๖ หน้า ๑๑๖-๑๑๙. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=26&A=2597&modeTY=2 The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=26&A=2597&modeTY=2 อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=25&i=54 เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=25&A=1769 พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=25&A=1768 The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=25&A=1768 สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๕ http://84000.org/tipitaka/read/?index_25
|
บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑.
การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย.
หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]