ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๒๖ ภาษาบาลีอักษรไทย อุ.อ. (ปรมตฺถที.)

                            ๓. นนฺทวคฺค
                       ๑. กมฺมวิปากชสุตฺตวณฺณนา
    [๒๑] นนฺทวคฺคสฺส ปฐเม อญฺญตโร ภิกฺขูติ นามโคตฺเตน อปากโฏ
เอโก ขีณาสวภิกฺขุ. โส กิร ราชคหวาสี กุลปุตฺโต โมคฺคลฺลานตฺเถเรน สํเวชิโต
สํสาเร โทสํ ทิสฺวา สตฺถุ สนฺติเก ปพฺพชิตฺวา สีลานิ โสเธตฺวา
จตุสจฺจกมฺมฏฺฐานํ คเหตฺวา นจิรสฺเสว วิปสฺสนํ อุสฺสุกฺกาเปตฺวา อรหตฺตํ ปาปุณิ.
ตสฺส อปรภาเค ขโร อาพาโธ อุปฺปชฺชิ, โส ปจฺจเวกฺขณาย อธิวาเสนฺโต
วิหรติ. ขีณาสวานํ หิ เจตสิกทุกฺขํ นาม นตฺถิ, กายิกทุกฺขํ ปน โหติเยว.
โส เอกทิวสํ ภควโต ธมฺมํ เทเสนฺตสฺส นาติทูเร ฐาเน ทุกฺขํ อธิวาเสนฺโต
ปลฺลงฺเกน นิสีทิ. เตน วุตฺตํ "ภควโต อวิทูเร นิสินฺโน โหตี"ติอาทิ.
    ตตฺถ ปลฺลงฺกนฺติ สมนฺตโต อูรุพทฺธาสนํ. อาภุชิตฺวาติ พนฺธิตฺวา.
อุชุํ กายํ ปณิธายาติ อุปริมํ สรีรํ อุชุกํ ฐเปตฺวา อฏฺฐารสปิฏฺฐิกณฺฏเก โกฏิยา
โกฏึ ปฏิปาเทตฺวา. เอวํ หิ นิสินฺนสฺส จมฺมมํสนหารูนิ น นมนฺติ, ตสฺมา
โส ตถา นิสินฺโน โหติ. ปุราณกมฺมวิปากชนฺติ ปุพฺเพกตสฺส กมฺมสฺส วิปากภาเวน ชาตํ,
ปุราณกมฺมวิปาเก วา สุขทุกฺขปฺปกาเร วิปากวฏฺฏสมุทาเย ๑- ตเทกเทสภาเวน ๒-
ชาตํ. กินฺตํ? ทุกฺขํ. ปุราณกมฺมวิปากชนฺติ จ อิมินา ตสฺส อาพาธสฺส
กมฺมสมุฏฺฐานตํ ทสฺเสนฺโต โอปกฺกมิกอุตุวิปริณามชาทิภาวํ ปฏิกฺขิปติ. ทุกฺขนฺติ
ปุถุชฺชเนหิ ๓- ขมิตุํ อสกฺกุเณยฺยํ. ติพฺพนฺติ ติขิณํ, อภิภวิตฺวา ปวตฺติยา พหลํ
วา. ขรนฺติ กกฺขฬํ. กฏุกนฺติ อสาตํ. อธิวาเสนฺโตติ อุปริ วาเสนฺโต สหนฺโต
ขมนฺโต.
@เชิงอรรถ:  ม. วิปากวฏฺฏสมวาเย   สี.,ม. วิปากสมุทาเยกเทสภาเวน   ฉ.ม. ปจุรชเนหิ
    สโต สมฺปชาโนติ เวทนาปริคฺคาหกานํ สติสมฺปชญฺญานํ วเสน สติมา
สมฺปชานนฺโต จ. อิทํ วุตฺตํ โหติ:- "อยํ เวทนา นาม หุตฺวา อภาวฏฺเฐน อนิจฺจา,
อนิฏฺฐารมฺมณาทิปจฺจยํ ๑- ปฏิจฺจ อุปฺปนฺนตฺตา ปฏิจฺจสมุปฺปนฺนา, อุปฺปชฺชิตฺวา
เอกนฺเตน ภิชฺชนสภาวตฺตา ขยธมฺมา วยธมฺมา วิราคธมฺมา นิโรธธมฺมา"ติ
เวทนาย อนิจฺจตาสลฺลกฺขณวเสน สโตการิตาย สโต, อวิปรีตสภาวปฏิวิชฺฌนวเสน
สมฺปชาโน จ หุตฺวา. อถวา สติเวปุลฺลปฺปตฺติยา สพฺพตฺเถว กายเวทนาจิตฺตธมฺเมสุ
สุฏฺฐุ อุปฏฺฐิตสฺสติตาย สโต, ตถา ปญฺญาเวปุลฺลปฺปตฺติยา ปริคฺคหิตสงฺขารตาย
สมฺปชาโน. อวิหญฺญมาโนติ "อสฺสุตวา ภิกฺขเว ปุถุชฺชโน
อญฺญตรญฺญตเรน ทุกฺขธมฺเมน  ผุฏฺโฐ สมาโน โสจติ กิลมติ ปริเทวติ
อุรตฺตาฬึ กนฺทติ สมฺโมหํ อาปชฺชตี"ติ ๒- วุตฺตนเยน อนฺธปุถุชฺชโน วิย น
วิหญฺญมาโน มคฺเคเนว สมุคฺฆาติตตฺตา เจโตทุกฺขํ อนุปฺปาเทนฺโต เกวลํ
กมฺมวิปากชํ สรีรทุกฺขํ อธิวาเสนฺโต สมาปตฺตึ สมาปนฺโน วิย นิสินฺโน โหติ.
อทฺทสาติ ตํ อายสฺมนฺตํ อธิวาสนกฺขนฺติยา ตถา นิสินฺนํ อทฺทกฺขิ.
    เอตมตฺถนฺติ เอตํ ตาทิสสฺสปิ โรคสฺส เวชฺชาทีหิ ติกิจฺฉนตฺถํ
อนุสฺสุกฺกาปชฺชนการณํ ขีณาสวานํ โลกธมฺเมหิ อนุปเลปิตสงฺขาตํ ๓- อตฺถํ
สพฺพาการโต วิทิตฺวา. อิมํ อุทานนฺติ อิมํ สงฺขาตธมฺมานํ เยหิ เกหิจิ
ทุกฺขธมฺเมหิ อวิฆาตาปตฺติวิภาวนํ อุทานํ อุทาเนสิ.
    ตตฺถ สพฺพกมฺมชหสฺสาติ ปหีนสพฺพกมฺมสฺส. อคฺคมคฺคสฺส หิ อุปฺปนฺนกาลโต
ปฏฺฐาย อรหโต สพฺพานิ กุสลากุสลกมฺมานิ ปหีนานิ นาม โหนฺติ
ปฏิสนฺธึ ทาตุํ อสมตฺถภาวโต, ยโต อริยมคฺคญาณํ กมฺมกฺขยกรนฺติ วุจฺจติ.
ภิกฺขุโนติ ภินฺนกิเลสตาย ภิกฺขุโน. ธุนมานสฺส ปุเร กตํ รชนฺติ อรหตฺตปฺปตฺติโต
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม.... อาทิปจฺจเย   สํ.สฬา. ๑๘/๓๖๕/๒๕๕ (สฺยา)
@ ม. อนุปกฺกิเลสสงฺขาตํ
ปุพฺเพ กตํ ราครชาทิมิสฺสตาย รชนฺติ ลทฺธนามํ ทุกฺขเวทนียกมฺมํ
วิปากปฏิสํเวทเนน ตํ ธุนนฺตสฺส วิทฺธํเสนฺตสฺส, อรหตฺตปฺปตฺติยา ปรโต ปน
สาวชฺชกิริยาย สมฺภโวเยว นตฺถิ, อนวชฺชกิริยา จ ภวมูลสฺส สมุจฺฉินฺนตฺตา
อุจฺฉินฺนมูลตาย ปุปฺผํ วิย ผลทานสมตฺถตาย อภาวโต กิริยมตฺตาว โหติ.
    อมมสฺสาติ รูปาทีสุ กตฺถจิ มมนฺติ คหณาภาวโต อมมสฺส มมงฺการรหิตสฺส.
ยสฺส หิ มมงฺกาโร อตฺถิ, โส อตฺตสิเนเหน เวชฺชาทีหิ สรีรํ ปฏิชคฺคาเปติ.
อรหา ปน อมโม, ตสฺมา โส สรีรชคฺคเนปิ อุทาสีนธาตุโกว. ฐิตสฺสาติ จตุพฺพิธมฺปิ
โอฆํ ตริตฺวา นิพฺพานถเล ฐิตสฺส, ปฏิสนฺธิคฺคหณวเสน วา สนฺธาวนสฺส
อภาเวน ฐิตสฺส. เสกฺขปุถุชฺชนา หิ กิเลสาภิสงฺขารานํ อปฺปหีนตฺตา
จุติปฏิสนฺธิวเสน สํสาเร ธาวนฺติ นาม, อรหา ปน ตทภาวโต ฐิโตติ วุจฺจติ. อถวา
ทสวิเธ ขีณาสวสงฺขาเต อริยธมฺเม ฐิตสฺส. ตาทิโนติ "ปฏิกูเล อปฺปฏิกูลสญฺญี
วิหรตี"ติอาทินา ๑- นเยน วุตฺตาย ปญฺจวิธาย อริยิทฺธิยา อฏฺฐหิ โลกธมฺเมหิ
อกมฺปนิยาย ฉฬงฺคุเปกฺขาย จ สมนฺนาคเตน อิฏฺฐาทีสุ เอกสทิสตาสงฺขาเตน
ตาทิภาเวน ตาทิโน. อตฺโถ นตฺถิ ชนํ ลเปตเวติ "มม เภสชฺชาทีนิ กโรถา"ติ
ชนํ ลปิตุํ กเถตุํ ปโยชนํ นตฺถิ สรีเร นิรเปกฺขภาวโต. ปณฺฑุปลาโส วิย หิ
พนฺธนา ปมุตฺโต สยเมวายํ กาโย ภิชฺชิตฺวา ปตตูติ ขีณาสวานํ อชฺฌาสโย.
วุตฺตเญฺหตํ:-
               "นาภิกงฺขามิ มรณํ      นาภิกงฺขามิ ชีวิตํ
                กาลญฺจ ปฏิกงฺขามิ     นิพฺพิสํ ภตโก ยถา"ติ. ๒-
    อถวา ยงฺกิญฺจิ นิมิตฺตํ ทสฺเสตฺวา "กึ อยฺยสฺส อิจฺฉิตพฺพนฺ"ติ ชนํ ลเปตเว
ปจฺจเยหิ นิมนฺตนวเสน ลปาเปตุํ ขีณาสวสฺส อตฺโถ นตฺถิ ตาทิสสฺส มิจฺฉาชีวสฺส
มคฺเคเนว สมุคฺฆาติตตฺตาติ อตฺโถ. อิติ ภควา "กิสฺสายํ เถโร อตฺตโน
@เชิงอรรถ:  ขุ.ปฏิ. ๓๑/๑๗/๔๒๔   ขุ.เถร. ๒๖/๖๐๖/๓๕๖
โรคํ เวชฺเชหิ อติกิจฺฉาเปตฺวา ภควโต อวิทูเร นิสีทตี"ติ จินฺเตนฺตานํ ตสฺส
อติกิจฺฉาปเน การณํ ปกาเสสิ.
                       ปฐมสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตา.
                          -------------


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๒๖ หน้า ๑๗๓-๑๗๖. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=26&A=3878&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=26&A=3878&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=25&i=66              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=25&A=2050              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=25&A=2063              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=25&A=2063              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๕ http://84000.org/tipitaka/read/?index_25

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]