อรรถกถาเล่มที่ ๒๖ ภาษาบาลีอักษรไทย
 อุ.อ. (ปรมตฺถที.)

                    ๒. ทุติยนิพฺพานปฏิสํยุตฺตสุตฺตวณฺณนา
   [๗๒] ทุติเย อิมํ อุทานนฺติ อิมํ นิพฺพานสฺส ปกติยา คมฺภีรภาวโต ทุทฺทสภาวทีปนํ
อุทานํ อุทาเนสิ. ตตฺถ ทุทฺทสนฺติ สภาวคมฺภีรตฺตา อติสุขุมสณฺหสภาวตฺตา
จ อนุปจิตาณสมฺภาเรหิ ปสฺสิตุํ น สกฺกาติ ทุทฺทสํ. วุตฺตเญฺหตํ
"ตญฺหิ เต มาคณฺฑิย อริยํ ปญฺาจกฺขุ นตฺถิ, เยน ตฺวํ อาโรคฺยํ ชาเนยฺยาสิ,
นิพฺพานมฺปิ ปสฺเสยฺยาสี"ติ. ๑- อปรมฺปิ วุตฺตํ "อิทมฺปิ โข านํ ทุทฺทสํ, ยทิทํ
สพฺพสงฺขารสมโถ"ติอาทิ. ๒- อนตนฺติ รูปาทีสุ อารมฺมเณสุ, กามาทีสุ จ ภเวสุ
นมนโต ตนฺนินฺนภาเวน ปวตฺติโต สตฺตานญฺจ ตตฺถ นมนโต ตณฺหา นตา
นาม, นตฺถิ เอตฺถ นตาติ อนตํ, นิพฺพานนฺติ อตฺโถ. "อนนฺตนฺ"ติปิ ปนฺติ,
นิจฺจสภาวตฺตา อนฺตวิรหิตํ, อจวนธมฺมํ อนิโรธํ อมตนฺติ อตฺโถ. เกจิ ปน
"อนนฺตนฺ"ติ ปทสฺส "อปฺปมาณนฺ"ติ อตฺถํ วทนฺติ. เอตฺถ จ "ทุทฺทสนฺ"ติ
อิมินา ปญฺาย ทุพฺพลีกรเณหิ ราคาทิกิเลเสหิ จิรกาลภาวิตตฺตา สตฺตานํ
@เชิงอรรถ: ๑ ม.ม. ๑๓/๒๑๘/๑๙๓
@๒ วิ. มหา. ๔/๗/๗, ม.มู. ๑๒/๒๘๑/๒๔๒, ม.ม. ๑๓/๓๓๗/๓๑๙
อปฺปจฺจยภาวนา น สุกราติ นิพฺพานสฺส กิจฺเฉน อธิคมนียตํ ทสฺเสติ. น หิ
สจฺจํ สุทสฺสนนฺติ อิมินาปิ ตเมวตฺถํ ปากฏํ กโรติ. ตตฺถ สจฺจนฺติ นิพฺพานํ.
ตญฺหิ เกนจิปิ ปริยาเยน อสนฺตสภาวาภาวโต เอกนฺเตเนว สนฺตตฺตา
อวิปรีตฏฺเน สจฺจํ. น หิ ตํ สุทสฺสนํ น สุเขน ปสฺสิตพฺพํ. สุจิรมฺปิ กาลํ
ปุญฺาาณสมฺภาเร สมาเนนฺเตหิปิ กสิเรเนว สมธิคนฺตพฺพโต. ตถา หิ วุตฺตํ
ภควตา "กิจฺเฉน เม อธิคตนฺ"ติ ๑-
    ปฏิวิทฺธา ตณฺหา ชานโต ปสฺสโต นตฺถิ กิญฺจนนฺติ ตญฺจ นิโรธสจฺจํ
สจฺฉิกิริยาภิสมยวเสน อภิสเมนฺเตน วิสยโต กิจฺจโต จ อารมฺมณโต จ
อารมฺมณปฏิเวเธน อสมฺโมหปฏิเวเธน จ ปฏิวิทฺธํ, ยถา ปริญฺาภิสมยวเสน
ทุกฺขสจฺจํ, ภาวนาภิสมยวเสน มคฺคสจฺจญฺจ อสมฺโมหโต ปฏิวิทฺธํ โหติ, เอวํ
ปหานาภิสมยวเสน อสมฺโมหโต จ ปฏิวิทฺธา ตณฺหา โหติ. เอวญฺจ จตฺตาริ
สจฺจานิ ยถาภูตํ อริยมคฺคปญฺาย ชานโต ปสฺสโต ภวาทีสุ นตภูตา ตณฺหา
นตฺถิ, ตทภาเว สพฺพสฺสปิ กิเลสวฏฺฏสฺส อภาโว, ตโตว กมฺมวิปากวฏฺฏานํ
อสมฺภโวเยวาติ เอวํ ภควา เตสํ ภิกฺขูนํ อนวเสสวฏฺฏทุกฺขวูปสมเหตุภูตํ
อมตมหานิพฺพานสฺส อานุภาวํ ปกาเสสิ. เสสํ วุตฺตนยเมว.
                       ทุติยสุตฺตวณฺณนา นิฏฺิตา.
                           -----------

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๒๖ หน้า ๔๒๐-๔๒๑.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=26&A=9397&modeTY=1
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=26&A=9397&modeTY=1
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=25&i=159
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=25&A=3993
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=25&A=4263
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=25&A=4263
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๕
http://84000.org/tipitaka/read/?index_25