บาลีอรรถกถาเล่มที่ ๒๗

๕. มุสาวาทสุตฺตวณฺณนา [๒๕] ปญฺจเม เอกธมฺมํ อตีตสฺสาติ กา อุปฺปตฺติ? ภควโต ภิกฺขุสํฆสฺส จ มหาลาภสกฺกาโร อุปฺปชฺชติ, ติตฺถิยานํ ปริหายิ. เต หตลาภสกฺการา นิปฺปภา นิตฺเตชา อิสฺสาปกตา จิญฺจมาณวิกํ นาม ปริพฺพาชิกํ อุยฺโยเชสุ ํ "เอหิ ตฺวํ ภคินิ, สมณํ โคตมํ อภูเตน อพฺภาจิกฺขสฺสู"ติ. สา ภควนฺตํ จตุปริสมชฺเฌ ธมฺมํ เทเสนฺตํ อุปคนฺตฺวา อภูเตน อพฺภาจิกฺขิตฺวา สกฺเกนสฺสา อภูตภาเว ปกาสิเต มหาชเนน "ธิ กาฬกณฺณี"ติ วิหารโต นิกฺกฑฺฒาปิตา ปฐวิยา วิวเร ทินฺเน อวีจิชาลานํ อินฺธนํ หุตฺวาว อวีจินิรเย นิพฺพตฺติ, ภิยฺโยโส มตฺตาย ติตฺถิยานํ ลาภสกฺกาโร ปริหายิ. ภิกฺขู ธมฺมสภายํ กถํ สมุฏฺฐาเปสุ ํ "อาวุโส จิญฺจมาณวิกา เอวํ อุฬารคุณํ อคฺคทกฺขิเณยฺยํ สมฺมาสมฺพุทฺธํ อภูเตน อกฺโกสิตฺวา มหาวินาสํ ปตฺตา"ติ. สตฺถา อาคนฺตฺวา "กาย นุตฺถ ภิกฺขเว เอตรหิ กถาย สนฺนิสินฺนา"ติ ปุจฺฉิตฺวา "อิมาย นามา"ติ วุตฺเต "น ภิกฺขเว อิทาเนว, ปุพฺเพปิ สา มํ อภูเตน อกฺโกสิตฺวา มหาวินาสํ ปตฺตาเยวา"ติ มหาปทุมชาตกมฺปิ วิตฺถาเรตฺวา อุปริ ธมฺมํ เทเสนฺโต อิมิสฺสา อฏฺฐุปฺปตฺติยา "เอกธมฺมมตีตสฺสา"ติ อิมํ สุตฺตํ เทเสสิ. ตตฺถ เอกธมฺมนฺติ เอกํ วจีสจฺจสงฺขาตํ ธมฺมํ. อตีตสฺสาติ ยา สา อฏฺฐ อนริยโวหาเร วชฺเชตฺวา อฏฺฐอริยโวหาเรสุ ปติฏฺฐาปนตฺถํ "สจฺจํ ภเณ น อลิกนฺ"ติ อริเยหิ ฐปิตา มริยาทา, ตํ อติกฺกมิตฺวา ฐิตสฺส. ปุริโส เอว ปุคฺคโลติ ปุริสปุคฺคโล, ตสฺส. อกรณียนฺติ กาตุ ํ อสกฺกุเณยฺยํ. สมฺปชานมุสาวาที หิ ปุคฺคโล กิญฺจิ ปาปกมฺมํ กตฺวา "อิทํ นาม ตยา กตนฺ"ติ วุตฺเต "น มยา กตนฺ"ติ มุสาวาเทเนว ปริหริสฺสติ. ^๑- เอวญฺจ ปฏิปชฺชนฺโต กิญฺจิ ปาปกมฺมํ กโรติเยว, น ตตฺถ ลชฺชติ สจฺจมริยาทาย สมติกฺกนฺตตฺตา. เตน วุตฺตํ "กตมํ เอกธมฺมํ, ยทิทํ ภิกฺขเว สมฺปชานมุสาวาโท"ติ. คาถายํ มุสาวาทิสฺสาติ มุสา อภูตํ อตจฺฉํ ปเรสํ วิญฺญาปนวเสน วทนสีลสฺส. ยสฺส ทสสุ วจเนสุ เอกมฺปิ สจฺจํ นตฺถิ, เอวรูเป วตฺตพฺพเมว นตฺถิ. ชนฺตุโนติ สตฺตสฺส. สตฺโต หิ ชายนฏฺเฐน "ชนฺตู"ติ วุจฺจติ. วิติณฺณปรโลกสฺสาติ วิสฺสฏฺฐปรโลกสฺส. อีทิโส หิ มนุสฺสสมฺปตฺติ เทวโลกสมฺปตฺติ อวสาเน นิพฺพานสมฺปตฺตีติ อิมา ติสฺโสปิ สมฺปตฺติโย น ปสฺสติ. นตฺถิ ปาปนฺติ ตสฺส ตาทิสสฺส อิทํ นาม ปาปํ น กตฺตพฺพนฺติ นตฺถีติ. ปญฺจมสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตา. ----------------- @เชิงอรรถ: ^๑ สี. ปริหาเปติ

อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๒๗ หน้า ๙๘-๙๙. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=27&A=2154&modeTY=2 The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=27&A=2154&modeTY=2 อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=25&i=203 เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=25&A=4831 พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=25&A=5017 The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=25&A=5017 สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๕ http://84000.org/tipitaka/read/?index_25