อรรถกถาเล่มที่ ๒๗ ภาษาบาลีอักษรไทย
 อิติ.อ. (ปรมตฺถที.)

                      ๓. ตปนียสุตฺตวณฺณนา
      [๓๐] ตติเย ตปนียาติ อิธ เจว สมฺปราเย จ ตปนฺติ วิพาเธนฺติ
วิเหเนฺตีติ ตปนียา. ตปนํ วา ทุกฺขํ ทิฏฺเ เจว ธมฺเม อภิสมฺปราเย จ
ตสฺส อุปฺปาทเนน เจว อนุพลปฺปทาเนน จ หิตาติ ตปนียา. อถ วา ตปนฺติ
เตนาติ ตปนํ, ปจฺฉานุตาโป, วิปฺปฏิสาโรติ อตฺโถ, ตสฺส เหตุภาวโต หิตาติ
ตปนียา. อกตกลฺยาโณติ อกตํ กลฺยาณํ ภทฺทกํ ปุญฺ เอเตนาติ อกตกลฺยาโณ.
เสสปททฺวยํ ตสฺเสว เววจนํ. ปุญฺ หิ ปวตฺติหิตตาย อายตึ สุขตาย จ
ภทฺทกฏฺเน กลฺยาณนฺติ จ กุจฺฉิตสลนาทิอตฺเถน กุสลนฺติ จ ทุกฺขภีรูนํ
สํสารภีรูนญฺจ รกฺขนฏฺเน ภีรุตฺตาณนฺติ จ วุจฺจติ. กตปาโปติ กตํ อุปจิตํ
ปาปํ เอเตนาติ กตปาโป. เสสปททฺวยํ ตสฺเสว เววจนํ. อกุสลกมฺมํ หิ
ลามกฏฺเน ปาปนฺติ จ อตฺตโน ปวตฺติกฺขเณ วิปากกฺขเณ จ โฆรสภาวตาย
ลุทฺทนฺติ จ กิเลเสหิ ทูสิตภาเวน กิพฺพิสนฺติ จ วุจฺจติ. อิติ ภควา "เทฺว
ธมฺมา ตปนียา"ติ ธมฺมาธิฏฺาเนน อุทฺทิสิตฺวา อกตํ กุสลธมฺมํ กตญฺจ
อกุสลธมฺมํ ปุคฺคลาธิฏฺาเนน นิทฺทิสิ. อิทานิ เตสํ ตปนียภาวํ ทสฺเสนฺโต
"โส อกตํ เม กลฺยาณนฺติปิ ตปฺปติ, กตํ เม ปาปนฺติปิ ตปฺปตี"ติ อาห.
จิตฺตสนฺตาเสน ตปฺปติ อนุตปฺปติ อนุโสจตีติ อตฺโถ.
      คาถาสุ ทุฏฺุ จริตํ, กิเลสปูติกตฺตา วา ทุฏฺ จริตนฺติ ทุจฺจริตํ, กาเยน
ทุจฺจริตํ, กายโต วา ปวตฺตํ ทุจฺจริตํ กายทุจฺจริตํ. เอวํ วจีมโนทุจฺจริตานิปิ
ทฏฺพฺพานิ. อิมานิ จ กายทุจฺจริตาทีนิ กมฺมปถปฺปตฺตานิ อธิปฺเปตานีติ ยํ น
กมฺมปถปฺปตฺตํ อกุสลชาตํ, ตํ สนฺธายาห "ยญฺจญฺ โทสสญฺหิตนฺ"ติ.
ตสฺสตฺโถ:- ยมฺปิ จ อญฺ กมฺมปถภาวํ อปฺปตฺตตฺตา ๑- นิปฺปริยาเยน
กายกมฺมาทิสงฺขฺยํ น ลภติ, ราคาทิกิเลสสํสฏฺตฺตา โทสสหิตํ อกุสลํ, ตมฺปิ
กตฺวาติ อตฺโถ. นิรยนฺติ นิรติอตฺเถน นิรสฺสาทฏฺเน วา นิรยนฺติ ลทฺธนามํ
สพฺพมฺปิ ทุคฺคตึ, อยสงฺขาตสุขปฺปฏิกฺเขเปน วา สพฺพตฺถ สุคติทุคฺคตีสุ นิรยทุกฺขํ
โส ตาทิโส ปุคฺคโล อุปคจฺฉตีติ เอวเมตฺถ อตฺโถ ทฏฺพฺโพ.
      เอตฺถ จ กายทุจฺจริตสฺส ตปนียภาเว นนฺโท ยกฺโย นนฺโท มาณวโก
นนฺโท โคฆาตโก เทฺว ภาติกาติ เอเตสํ วตฺถูนิ กเถตพฺพานิ:- เต กิร คาวึ
วธิตฺวา มํสํ เทฺว โกฏฺาเส อกํสุ. ตโต กนิฏฺโ เชฏฺ อาห "มยฺหํ ทารกา
พหู, อิมานิ เม อนฺตานิ เทหี"ติ. อถ นํ เชฏฺโ "สพฺพํ มํสํ เทฺวธา
วิภตฺตํ, ปุน กิมคฺคเหสี"ติ ปหริตฺวา ชีวิตกฺขยํ ปาเปสิ. นิวตฺติตฺวา จ นํ
โอโลเกนฺโต มตํ ทิสฺวา "ภาริยํ วต มยา กตํ, สฺวาหํ อการเณเนว นํ
มาเรสินฺ"ติ จิตฺตํ อุปฺปาเทสิ. อถสฺส พลววิปฺปฏิสาโร อุปฺปชฺชิ. โส ิตฏฺาเนปิ
นิสินฺนฏฺาเนปิ ตเทว กมฺมํ อาวชฺเชติ, จิตฺตสฺสาทํ น ลภติ, อสิตปีตขาทิตมฺปิสฺส
สรีเร โอชํ น ผรติ, อฏฺิจมฺมมตฺตเมว อโหสิ. อถ นํ เอโก เถโร
ปุจฺฉิ "อุปาสก ตฺวํ อติวิย กิโส อฏฺิจมฺมมตฺโต ชาโต, กีทิโส เต โรโค,
อุทาหุ อตฺถิ กิญฺจิ ตปนียกมฺมํ กตนฺ"ติ. โส "อาม ภนฺเต"ติ สพฺพํ อาโรเจสิ.
อถสฺส โส "ภาริยนฺเต อุปาสก กมฺมํ กตํ, อนปราธฏฺาเน อปรทฺธนฺ"ติ อาห.
โส เตเนว กมฺมุนา กาลํ กตฺวา นิรเย นิพฺพตฺติ. วจีทุจฺจริตสฺส ปน
@เชิงอรรถ: ๑ อิ. อปฺปตฺตํ
สุปฺปพุทฺธสกฺกโกกาลิกจิญฺจมาณวิกาทีนํ วตฺถูนิ กเถตพฺพานิ, มโนทุจฺจริตสฺส ปน
อุกฺกลชยภญฺาทีนํ.
                       ตติยสุตฺตวณฺณนา นิฏฺิตา.
                        -----------------

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๒๗ หน้า ๑๑๖-๑๑๘.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=27&A=2536&modeTY=1
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=27&A=2536&modeTY=1
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=25&i=208
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=25&A=4950
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=25&A=5126
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=25&A=5126
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๕
http://84000.org/tipitaka/read/?index_25