ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๒๗ ภาษาบาลีอักษรไทย อิติ.อ. (ปรมตฺถที.)

                            ๓. ติกนิปาต
                            ๑. ปฐมวคฺค
                          ๑. มูลสุตฺตวณฺณนา
      [๕๐] ติกนิปาตสฺส ปฐเม ตีณีติ คณนปริจฺเฉโท. อิมานีติ อภิมุขีกรณํ.
อกุสลมูลานีติ ปริจฺฉินฺนธมฺมนิทสฺสนํ. ตตฺถ อกุสลานิ จ ตานิ มูลานิ จาติ
อกุสลมูลานิ. อถ วา อกุสลานํ เหตุปจฺจยปภวชนกสมุฏฺฐาปกนิพฺพตฺตกฏฺเฐน
มูลานิ จาติ อกุสลมูลานิ, อกุสลธมฺมานํ การณานีติ อตฺโถ. การณํ หิ ยถา
หิโนติ เอตสฺมา ผลํ ปวตฺตตีติ เหตุ, ปฏิจฺจเอตสฺมา เอตีติ ปจฺจโย, ปภวติ
เอตสฺมาติ ปภโว, อตฺตโน ผลํ ชเนตีติ ชนกํ, สมุฏฺฐาเปตีติ สมุฏฺฐาปกํ,
นิพฺพตฺเตตีติ นิพฺพตฺตกนฺติ จ วุจฺจติ, เอวํ ปติฏฺฐฏฺเฐน มูลนฺติ, ตสฺมา
อกุสลมูลานีติ อกุสลานํ สุปติฏฺฐิตภาวสาธนานิ, การณานีติ วุตฺตํ โหติ.
      เกจิ ปน "สาลิอาทีนํ สาลิพีชาทีนิ วิย มณิปฺปภาทีนํ มณิวณฺณาทโย
วิย จ อกุสลานํ อกุสลภาวสาธโก โลภาทีนํ มูลฏฺโฐ"ติ วทนฺติ เอวํ สนฺเต
อกุสลจิตฺตสมุฏฺฐานรูเปสุ เนสํ เหตุปจฺจยภาโว น สิยา. น หิ ตานิ เตสํ
อกุสลภาวํ สาเธนฺติ, น จ ปจฺจยา น โหนฺติ. วุตฺตเญฺหตํ:-
             "เหตู เหตุสมฺปยุตฺตกานํ ธมฺมานํ ตํสมุฏฺฐานานญฺจ รูปานํ
         เหตุปจฺจเยน ปจฺจโย"ติ. ๑-
      อเหตุกสฺส จ โมหสฺส อกุสลภาโว น สิยา อกุสลภาวสาธกสฺส
มูลนฺตรสฺส อภาวโต. อถาปิ สิยา โลภาทีนํ สภาวสิทฺโธ อกุสลาทิภาโว,
@เชิงอรรถ:  อภิ.ป. ๔๐/๑/๑
ตํสมฺปยุตฺตานํ ปน โลภาทิปฏิพทฺโธติ. เอวมฺปิ ยถา โลภาทีนํ, เอวํ
อโลภาทีนมฺปิ สภาวสิทฺโธ กุสลทิภาโวติ อโลภาทโย กุสลา เอว สิยุํ, น
อพฺยากตา, น จ โหนฺติ. ตสฺมา ยถา สมฺปยุตฺเตสุ, เอวํ มูเลสุปิ กุสลาทิภาโว
ปริเยสิตพฺโพ. โยนิโสมนสิการาทิโก วิย หิ กุสลภาวสฺส, อโยนิโสมนสิการาทิโก
อกุสลภาวสฺส การณนฺติ คเหตพฺพํ. เอวํ อกุสลภาวสาธนวเสน โลภาทีนํ
มูลฏฺฐํ อคฺคเหตฺวา สุปติฏฺฐิตภาวสาธนวเสน คยฺหมาเน น โกจิ โทโส.
ลทฺธเหตุปจฺจยา หิ ธมฺมา วิรูฬฺหมูลา วิย ปาทปา ถิรา โหนฺติ สุปติฏฺฐิตา,
เหตุรหิตา ปน ติลพีชกาทิเสวาลา วิย น สุปติฏฺฐิตาติ เหตุอาทิอตฺเถน
อกุสลานํ อุปการกตฺตา มูลานีติ อกุสลมูลานิ. ยสฺมา ปน มูเลน มุตฺโต
อกุสลจิตฺตุปฺปาโท นตฺถิ, ตสฺมา ตีหิ มูเลหิ สพฺโพ อกุสลราสิ ปริยาทิยิตฺวา
ทสฺสิโตติ ทฏฺฐพฺพํ.
      ตานิ อกุสลมูลานิ สรูปโต ทสฺเสตุํ "โลโภ อกุสลมูลนฺ"ติอาทิ วุตฺตํ.
ตตฺถ โลภาทีสุ ยํ วตฺตพฺพํ, ตํ เหฏฺฐา วุตฺตเมว. ตตฺถ ปน ตติยมคฺควชฺฌา
โลภาทโย อาคตา, อิธ ปน อนวเสสาติ อยเมว วิเสโส.
      คาถายํ ปาปเจตสนฺติ อกุสลธมฺมสมาโยคโต ลามกจิตฺตํ. หึสนฺตีติ อตฺตโน
ปวตฺติกฺขเณ อายตึ วิปากกฺขเณ จ วิพาเธนฺติ. อตฺตสมฺภูตาติ อตฺตนิ ชาตา.
ตจสารนฺติ กณฺฐิกํ, เวฬุนฺติ อตฺโถ. สมฺผลนฺติ อตฺตโน ผลํ. อิทํ วุตฺตํ โหติ:-
ขทิรสีสปาทโย ๑- วิย อนฺโตสาโร อหุตฺวา พหิสารตาย ตจสารนฺติ ลทฺธนามํ
เวฬุอาทึ ยถา อตฺตสมฺภูตเมว ผลํ หึสติ วินาเสติ, เอวเมว อนฺโต สีลาทิสารรหิตํ
ลามกจิตฺตํ ปุคฺคลํ อตฺตสมฺภูตาเยว โลภาทโย วินาเสนฺตีติ.
                       ปฐมสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตา.
                         --------------
@เชิงอรรถ:  ม. ขทิรสาลาทโย


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๒๗ หน้า ๒๐๖-๒๐๗. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=27&A=4539&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=27&A=4539&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=25&i=228              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=25&A=5403              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=25&A=5461              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=25&A=5461              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๕ http://84000.org/tipitaka/read/?index_25

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]