ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๒๗ ภาษาบาลีอักษรไทย อิติ.อ. (ปรมตฺถที.)

                        ๖. อวฏฺฐิกสุตฺตวณฺณนา
      [๗๕] ฉฏฺเฐ อวุฏฺฐิกสโมติ อวุฏฺฐิกเมฆสโม. เอกจฺโจ หิ เมโฆ
สตปฏลสหสฺสปฏโล หุตฺวา อุฏฺฐหิตฺวา ถนนฺโต คชฺชนฺโต วิชฺโชเตนฺโต เอกํ
อุทกพินฺทุมฺปิ อปาเตตฺวา วิคจฺฉนฺติ, ตถูปโม เอกจฺโจ ปุคฺคโลติ ทสฺเสนฺโต
อาห "อวุฏฺฐิกสโม"ติ. ปเทสวสฺสีติ เอกเทสวสฺสิเมฆสโม. ปเทสวสฺสี วิยาติ
หิ ปเทสวสฺสี. เอกจฺโจ เอกสฺมึเยว ฐาเน ฐิเตสุ มนุสฺเสสุ ยถา เอกจฺเจ
เตเมนฺติ, เอกจฺเจ น เตเมนฺติ, เอวํ มนฺทํ วสฺสติ, ตถูปมํ เอกจฺจํ ปุคฺคลํ
ทสฺเสติ "ปเทสวสฺสี"ติ. สพฺพตฺถาภิวสฺสีติ สพฺพสฺมึ ปฐวีปพฺพตสมุทฺทาทิเก
ชคติปฺปเทเส อภิวสฺสิ เมฆสโม. เอกจฺโจ หิ สกลจกฺกวาฬคพฺภํ ปตฺถริตฺวา
สพฺพตฺถกเมว อภิวสฺสติ, ตํ จาตุทฺทีปิกมหาเมฆํ เอกจฺจสฺส ปุคฺคลสฺส อุปมํ
กตฺวา วุตฺตํ "สพฺพตฺถาภิวสฺสี"ติ.
      สพฺเพสานนฺติ สพฺเพสํ, อยเมว วา ปาโฐ. น ทาตา โหตีติ
อทานสีโล โหติ, ถทฺธมจฺฉริตาย น กสฺสจิ กิญฺจิ เทตีติ อตฺโถ. อิทานิ
ทานสฺส เขตฺตํ เทยฺยธมฺมญฺจ วิภาเคน ทสฺเสตุํ "สมณพฺราหฺมณา"ติอาทิมาห.
ตตฺถ สมิตปาปสมณา เจว ปพฺพชฺชมตฺตสมณา จ พาหิตปาปพฺราหฺมณา เจว
ชาติมตฺตพฺราหฺมณา จ อิธ "สมณพฺราหฺมณา"ติ อธิปฺเปตา. กปณา นาม
ทุคฺคตา ทลิทฺทมนุสฺสา. อทฺธิกา นาม ปถาวิโน ปริพฺพยวิหีนา. วณิพฺพกา
นาม เย "อิฏฺฐํ เทถ กนฺตํ มนาปํ กาเลน อนวชฺชํ อุทคฺคจิตฺตา,
ปสนฺนจิตฺตา, เอวํ เทนฺตา คจฺฉถ สุคตึ, คจฺฉถ พฺรหฺมโลกนฺ"ติอาทินา
นเยน ทาเน นิโยเชนฺตา ทานสฺส วณฺณํ โถเมนฺตา วิจรนฺติ. ยาจกา นาม
เย เกวลํ "มุฏฺฐิมตฺตํ เทถ, ปสตมตฺตํ เทถ, สราวมตฺตํ เทถา"ติ อปฺปกมฺปิ
ยาจมานา วิจรนฺติ. ตตฺถ สมณพฺราหฺมณคฺคหเณน คุณกฺเขตฺตํ อุปการิเขตฺตญฺจ
ทสฺเสติ, กปณาทิคฺคหเณน กรุณาเขตฺตํ. อนฺนนฺติ ยงฺกิญฺจิ ขาทนียํ โภชนียํ.
ปานนฺติ อมฺพปานาทิปานกํ. วตฺถนฺติ นิวาสนปารุปนาทิอจฺฉาทนํ. ยานนฺติ
รถวยฺหาทิ อนฺตมโส อุปาหนํ อุปาทาย คมนสาธนํ. มาลาติ คนฺถิตาคนฺถิตเภทํ
สพฺพํ ปุปฺผํ. คนฺธนฺติ ยงฺกิญฺจิ คนฺธชาตํ ปิสิตํ อปิสิตํ คนฺธูปกรณญฺจ.
วิเลปนนฺติ ฉวิราคกรณํ. เสยฺยาติ มญฺจปีฐาทิ เจว ปาวารโกชวาทิ จ
สยิตพฺพวตฺถุํ. เสยฺยคฺคหเณน เจตฺถ อาสนมฺปิ คหิตนฺติ ทฏฺฐพฺพํ.
อาวสถนฺติ วาตาตปาทิปริสฺสยวิโนทนํ ปฏิสฺสยํ. ปทีเปยฺยนฺติ ทีปกปลฺลิกาทิ
ปทีปูปกรณํ.
      เอวํ โข ภิกฺขเวติ วิชฺชมาเนปิ เทยฺยธมฺเม ปฏิคฺคาหกานํ เอวํ
ทาตพฺพวตฺถุํ สพฺเพน สพฺพํ อเทนฺโต ปุคฺคโล อวสฺสิกเมฆสทิโส โหติ.
อิทํ วุตฺตํ โหติ:- ภิกฺขเว ยถา โส เมโฆ สตปฏลสหสฺสปฏโล อุฏฺฐหิตฺวา
น กิญฺจิ วสฺสิ วิคจฺฉติ, เอวเมว โย อุฬารํ วิปุลญฺจ โภคํ สํหริตฺวา
เคหํ อาวสนฺโต กสฺสจิ กฏจฺฉุมตฺตํ ภิกฺขํ วา อุฬุงฺกมตฺตํ ยาคุํ วา อทตฺวา
วิคจฺฉติ, วิวโส มจฺจุวสํ คจฺฉติ, โส อวุฏฺฐิกสโม นาม โหตีติ. อิมินา นเยน
เสเสสุปิ นิคมนํ เวทิตพฺพํ. อิเมสุ จ ตีสุ ปุคฺคเลสุ ปฐโม เอกํเสเนว
ครหิตพฺโพ, ทุติโย ปสํสนีโย, ตติโย ปสํสนียตโร. ปฐโม วา เอกนฺเตเนว
สพฺพนิหีโน, ทุติโย มชฺฌิโม, ตติโย อุตฺตโมติ เวทิตพฺโพ.
      คาถาสุ สมเณติ อุปโยควเสน พหุวจนํ, ตถา เสเสสุปิ. ลทฺธานาติ
ลภิตฺวา สมเณ ทกฺขิเณยฺเย ปวาเรตฺวา ปุฏฺโฐ น สํวิภชติ, อนฺนํ ปานญฺจ
โภชนนฺติ อนฺนํ วา ปานํ วา อญฺญํ วา ภุญฺชิตพฺพยุตฺตกํ โภชนํ, ตํ น
สํวิภชติ. อยํ เหตฺถ สงฺเขปตฺโถ:- โย อตฺถิกภาเวน อุปคเต สมฺปฏิคฺคาหเก
ลภตฺวา อนฺนาทินา สํวิภาคมตฺตมฺปิ น กโรติ, กึ โส อญฺญํ ทานํ ทสฺสติ,
ตํ เอวรูปํ ถทฺธมจฺฉริยํ ปุริสาธมํ นิหีนปุคฺคลํ ปณฺฑิตา อวุฏฺฐิกสโมติ อาหุ
กถยนฺตีติ.
      เอกจฺจานํ น ททาตีติ วิชฺชมาเนปิ มหติ ทาตพฺพธมฺเม เอเกสํ
สตฺตานํ เตสุ โกธวเสน วา, เทยฺยธมฺเม โลภวเสน วา น ททาติ.
เอกจฺจานํ ปเวจฺฉตีติ เอเกสํเยว ปน ททาติ. เมธาวิโนติ ปญฺญวนฺโต
ปณฺฑิตา ชนา.
      สุภิกฺขวาโจติ โย อุปคตานํ ยาจกานํ "อนฺนํ เทถ, ปานํ เทถา"ติอาทินา
ตํ ตํ ทาเปติ, โส สุลภภิกฺขตาย สุภิกฺขา วาจา เอตสฺสาติ สุภิกฺขวาโจ.
"สุภิกฺขวสฺสี"ติปิ ปฐนฺติ. ยถา โลโก สุภิกฺโข โหติ, เอวํ สพฺพตฺถาภิวสฺสิต-
มหาเมโฆ สุภิกฺขวสฺสี นาม โหติ. เอวมยมฺปิ มหาทาเนหิ สพฺพตฺถาภิวสฺสี
สุภิกฺขวสฺสีติ. อาโมทมาโน ปกิเรตีติ ตุฏฺฐหฏฺฐมานโส สหตฺเถน ทานํ
เทนฺโต ปฏิคฺคาหกเขตฺเต เทยฺยธมฺมํ ปกิเรนฺโต วิย โหติ, วาจายปิ "เทถ
เทถา"ติ ภาสติ.
      อิทานิ นํ สุภิกฺขวสฺสิตภาวํ ทสฺเสตุํ "ยถาปิ เมโฆ"ติอาทิ วุตฺตํ.
ตตฺรายํ สงฺเขปตฺโถ:- ยถา มหาเมโฆ ปฐมํ มนฺทนิคฺโฆเสน ถนยิตฺวา ปุน
สกลนทีกนฺทรานิ เอกนินฺนาทํ กโรนฺโต คชฺชยิตฺวา ปวสฺสติ, สพฺพตฺถกเมว
วารินา อุทเกน ถลํ นินฺนญฺจ อภิสนฺทนฺโต ปูเรติ เอโกฆํ กโรติ, เอวเมว
อิธ อิมสฺมึ สตฺตโลเก เอกจฺโจ อุฬารปุคฺคโล สพฺพสมตาย โส มหาเมโฆ
วิย วสฺสิตพฺพตฺตา ตาทิโส ยถา ธนํ อุฏฺฐานาธิคตํ อตฺตโน
อุฏฺฐานวีริยาภินิพฺพตฺตํ โหติ, เอวํ อนลโส หุตฺวา ตญฺจ ธมฺเมน ญาเยน สํหริตฺวา
ตนฺนิพฺพตฺเตน อนฺเนน ปาเนน อญฺเญน จ เทยฺยธมฺเมน ปตฺเต สมฺปตฺเต
วณิพฺพเก สมฺมา สมฺมเทว เทสกาลานุรูปญฺเจว อิจฺฉานุรูปญฺจ ตปฺเปติ
สมฺปวาเรตีติ.
                       ฉฏฺฐสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตา.
                          -------------


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๒๗ หน้า ๒๗๐-๒๗๓. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=27&A=5955&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=27&A=5955&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=25&i=253              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=25&A=5864              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=25&A=5801              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=25&A=5801              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๕ http://84000.org/tipitaka/read/?index_25

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]