บาลีอรรถกถาเล่มที่ ๒๗

๓. สงฺฆาฏิกณฺณสุตฺตวณฺณนา [๙๒] ตติเย สงฺฆาฏิกณฺเณติ จีวรโกฏิยํ. คเหตฺวาติ ปรามสิตฺวา. อนุพนฺโธ อสฺสาติ อนุคโต ภเวยฺย. อิทํ วุตฺตํ โหติ:- "ภิกฺขเว อิเธกจฺโจ ภิกฺขุ อตฺตโน หตฺเถน มยา ปารุตสฺส สุคตมหาจีวรสฺส กณฺเณ ปรามสนฺโต วิย มํ อนุคจฺเฉยฺย, เอวํ มยฺหํ อาสนฺนตโร หุตฺวา วิหเรยฺยา"ติ. ปาเท ปาทํ นิกฺขิปนฺโตติ คจฺฉนฺตสฺส มม ปาเท ปาทํ นิกฺขิตฺตฏฺฐาเน ปาทุทฺธารณานนฺตรํ อตฺตโน ปาทํ นิกฺขิปนฺโต. อุภเยนาปิ "ฐานคมนาทีสุ อวิชหนฺโต สพฺพกาลํ มยฺหํ สมีเป เอว วิหเรยฺย เจปี"ติ ทสฺเสติ. โส อารกาว มยฺหํ, อหญฺจ ตสฺสาติ โส ภิกฺขุ มยา วุตฺตปฏิปทํ อปูเรนฺโต มม ทูเรเยว, อหญฺจ ตสฺส ทูเรเยว. เอเตน มํสจกฺขุนา ตถาคตทสฺสนํ รูปกายสโมธานญฺจ อการณํ, ญาณจกฺขุนาว ทสฺสนํ ธมฺมกายสโมธานเมว จ ปมาณนฺติ ทสฺเสติ. เตเนวาห "ธมฺมํ หิ โส ภิกฺขเว ภิกฺขุ น ปสฺสติ, ธมฺมํ อปสฺสนฺโต มํ น ปสฺสตี"ติ. ตตฺถ ธมฺโม นาม นววิโธ โลกุตฺตรธมฺโม, โส จ อภิชฺฌาทีหิ ทุสฺสิตจิตฺเตน น สกฺกา ปสฺสิตุ ํ, ตสฺมา ธมฺมสฺส อทสฺสนโต ธมฺมกายํ จ น ปสฺสตี"ติ ตถา หิ วตฺตุ ํ:- "กินฺเต วกฺกลิ อิมินา ปูติกาเยน ทิฏฺเฐน, โย โข วกฺกลิ ธมฺมํ ปสฺสติ, โส มํ ปสฺสติ. โย มํ ปสฺสติ, โส ธมฺมํ ปสฺสตี"ติ, ^๑- "ธมฺมภูโต พฺรหฺมภูโต"ติ ^๒- จ "ธมฺมกาโย อิติปิ, พฺรหฺมกาโย อิติปี"ติ ^๓- จ อาทิ. @เชิงอรรถ: ^๑ สํ.ข. ๑๗/๘๗/๙๖ ^๒ ม.มู. ๑๒/๒๐๓/๑๗๑, ขุ.ปฏิ. ๓๑/๕/๔๐๘ @^๓ ที.ปา. ๑๑/๑๑๘/๗๒ โยชนสเตติ โยชนสเต ปเทเส, โยชนสตมตฺถเกติ อตฺโถ. เสสํ วุตฺตวิปริยาเยน เวทิตพฺพํ. อริยมคฺคาธิคมวเสน จสฺส อนภิชฺฌาลุอาทิภาโว ทฏฺฐพฺโพ. คาถาสุ มหิจฺโฉติ กาเมสุ ติพฺพสาราคตาย มหาอิจฺโฉ. วิฆาตวาติ ปทุฏฺฐมนสงฺกปฺปตาย สตฺเตสุ อาฆาตวเสน มหิจฺฉตาย อิจฺฉิตาลาเภน จ วิฆาตวา. เอชานุโคติ เอชาสงฺขาตาย ตณฺหาย ทาโส วิย หุตฺวา ตํ อนุคจฺฉนฺโต. ราคาทิกิเลสปริฬาหาภิภเวน อนิพฺพุโต. รูปาทิวิสยานํ อภิกงฺขเนน ^๑- คิทฺโธ. ปสฺส ยาวญฺจ อารกาติ อเนชสฺส นิพฺพุตสฺส วีตเคธสฺส สมฺมาสมฺพุทฺธสฺส โอกาสวเสน สมีเปปิ สมาโน มหิจฺโฉ วิฆาตวา เอชานุโค อนิพฺพุโต คิทฺโธ พาลปุถุชฺชโน ธมฺมสภาวโต ยตฺตกํ ทูเร, ตสฺส โส ทูรภาโว ปสฺส, วตฺตุมฺปิ น สุกรนฺติ อตฺโถ. วุตฺตเญฺหตํ:- "นภญฺจ ทูเร ปฐวี จ ทูเร ปารํ สมุทฺทสฺส ตถาหุ ทูเร ตโต หเว ทูรตรํ วทนฺติ สตญฺจ ธมฺโม อสตญฺจ ราชา"ติ. ^๒- ธมฺมมภิญฺญายาติ จตุสจฺจธมฺมํ อภิญฺญาย อญฺญาย ญาตตีรณปริญฺญาหิ ยถารหํ ปุพฺพภาเค ชานิตฺวา. ธมฺมมญฺญายาติ ตเมว ธมฺมํ อปรภาเค มคฺคญาเณน ปริญฺญาทิวเสน ยถามริยาทํ ชานิตฺวา. ปณฺฑิโตติ ปฏิเวธพาหุสจฺเจน ปณฺฑิโต. รหโทว นิวาเต จาติ นิวาตฏฺฐาเน หรโท วิย อเนโช กิเลสจลนรหิโต อุปสมฺมติ, ยถา โส รหโท นิวาเต ฐาเน วาเตน อนพฺภาหโต สนฺนิสินฺโนว โหติ, เอวมยมฺปิ สพฺพถาปิ ปฏิปฺปสฺสทฺธกิเลโส กิเลสจลนรหิโต @เชิงอรรถ: ^๑ ม. อภิสงฺเคน ^๒ องฺ.จตุถฺก. ๒๑/๔๗/๕๗, ขุ.ชา. ๒๗/๓๖๓/๑๔๓ (สฺยา) อรหตฺตผลสมาธินา วูปสมฺมติ, สพฺพกาลํ อุปสนฺตสภาโวว โหติ. อเนโชติ โส เอวํ อเนชาทิสภาโว อรหา อเนชาทิสภาวสฺส สมฺมาสมฺพุทฺธสฺส โอกาสโต ทูเรปิ สมาโน ธมฺมสภาวโต อทูเร สนฺติเก เอวาติ. ตติยสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตา. -------------

อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๒๗ หน้า ๓๓๔-๓๓๖. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=27&A=7390&modeTY=2 The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=27&A=7390&modeTY=2 อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=25&i=272 เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=25&A=6335 พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=25&A=6217 The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=25&A=6217 สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๕ http://84000.org/tipitaka/read/?index_25