ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๒๗ ภาษาบาลีอักษรไทย อิติ.อ. (ปรมตฺถที.)

                         ๑๑. จรสุตฺตวณฺณนา
      [๑๑๐] เอกาทสเม จรโตติ คจฺฉนฺตสฺส, จงฺกมนฺตสฺส วา. อุปฺปชฺชติ
กามวิตกฺโก วาติ วตฺถุกาเมสุ อวีตราคตาย ตาทิเส ปจฺจเย กามปฏิสํยุตฺโต
วา วิตกฺโก อุปฺปชฺชติ เจ, ยทิ อุปฺปชฺชติ. พฺยาปาทวิตกฺโก วา วิหึสาวิตกฺโก
วาติ อาฆาตนิมิตฺตพฺยาปาทปฏิสํยุตฺโต วา วิตกฺโก, เลฑฺฑุทณฺฑาทีหิ ปรวิเหฐนวเสน
วิหึสาย ปฏิสํยุตฺโต วา วิตกฺโก อุปฺปชฺชติ เจติ สมฺพนฺโธ. อธิวาเสตีติ
ตํ ยถาวุตฺตํ กามวิตกฺกาทึ ยถาปจฺจยํ อตฺตโน จิตฺเต อุปฺปนฺนํ "อิติปายํ วิตกฺโก
ปาปโก, อิติปิ อกุสโล, อิติปิ สาวชฺโช, โส จ โข อตฺตพฺยาพาธายปิ
สํวตฺตตี"ติอาทินา นเยน ปจฺจเวกฺขณาย อภาวโต อธิวาเสติ อตฺตโน จิตฺตํ
อาโรเปตฺวา วาเสติ เจ, อธิวาเสนฺโตเยว จ นปฺปชหติ ตทงฺคาทิปฺปหานวเสน
นปฺปฏินิสฺสชฺชติ, ตโต เอว น วิโนเทติ อตฺตโน จิตฺตสนฺตานโต น นุทติ
น นีหรติ, ตถาอวิโนทนโต น พฺยนฺตีกโรติ น วิคตนฺตํ กโรติ. อาตาปี
ปหิตตฺโต ยถา เตสํ อนฺโตปิ นาวสิสฺสติ อนฺตมโส ภงฺคมตฺตมฺปิ, เอวํ กโรติ,
อยํ ปน ตถา น กโรตีติ อตฺโถ. ตถาภูโตว น อนภาวํ คเมติ อนุ อนุ
อภาวํ น คเมติ. นปฺปชหติ เจ, น วิโนเทติ เจติอาทินา เจสทฺทํ โยเชตฺวา
อตฺโถ เวทิตพฺโพ.
      จรนฺติ จรนฺโต. เอวํภูโตติ เอวํ กามวิตกฺกาทิปาปวิตกฺเกหิ สมงฺคีภูโต.
อนาตาปี อโนตฺตาปีติ กิเลสานํ อาตาปนสฺส วีริยสฺส อภาเวน อนาตาปี,
ปาปุตฺราสอาตาปนปริตฺตาปนลกฺขณสฺส โอตฺตปฺปสฺส อภาเวน อโนตฺตาปี.
สตฺตํ สมิตนฺติ สพฺพกาลํ นิจฺจํ. กุสีโต หีนวีริโยติ กุสเลหิ ธมฺเมหิ
ปริหายิตฺวา อกุสลปกฺเข กุจฺฉิตํ สีทนโต โกสชฺชสมนฺนาคมนโต จ กุสีโต,
สมฺมปฺปธานวีริยาภาเวน หีนวีริโย วีริยวิรหิโตติ วุจฺจติ กถียติ. ฐิตสฺสาติ คมนํ
อุปจฺฉินฺทิตฺวา ติฏฺฐโต. สยนอิริยาปถสฺส วิเสสโต โกสชฺชปกฺขิกตฺตา ยถา
ตํสมงฺคิโน วิตกฺกา สมฺภวนฺติ, ตํ ทสฺเสตุํ "ชาครสฺสา"ติ วุตฺตํ.
      สุกฺกปกฺเข ตญฺเจ ภิกฺขุ ๑- นาธิวาเสตีติ อารทฺธวีริยสฺสาปิ วิหรโต
อนาทิมติ สํสาเร จิรกาลภาวิเตน ตถารูปปจฺจยสมาโยเคน สติสมฺโมเสน วา
กามวิตกฺกาทิ อุปฺปชฺชติ เจ, ตํ ภิกฺขุ อตฺตโน จิตฺตํ อาโรเปตฺวาา น วาเสติ
เจ, อพฺภนฺตเร น วาเสติ เจติ ๒- อตฺโถ. อนธิวาเสนฺโต กึ กโรตีติ? ปชหติ
ฉฑฺเฑติ. กึ กจวรํ วิย ปิฏเกน? น หิ, อปิจ โข ตํ วิโนเทติ นุทติ
นีหรติ. กึ พลีพทฺทํ วิย ปโฏเทน? น หิ, อถ โข น พฺยนฺตีกโรติ
วิคตนฺตํ กโรติ. ยถา เตสํ อนฺโตปิ นาวสิสฺสติ ภงฺคมตฺตมฺปิ, ตถา เต กโรติ.
กถํ ปน เต ตถา กโรติ? อนภาวํ คเมติ อนุ อนุ อภาวํ คเมติ,
วิกฺขมฺภนปฺปหาเนน ยถา สุวิกฺขมฺภิตา โหนฺติ, ตถา เน กโรตีติ วุตฺตํ
โหติ.
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. ภิกฺขเว ภิกฺขุ        ม. นาธิวาเสติ เจติ
      เอวํภูโตติอาทีสุ เอวํ กามวิตกฺกาทีนํ อนธิวาสเนน สุวิสุทฺธาสโย สมาโน
ตาย จ อาสยสมฺปตฺติยา ตนฺนิมิตฺตาย จ ปโยคสมฺปตฺติยา ปริสุทฺธสีโล
อินฺทฺริเยสุ คุตฺตทฺวาโร โภชเน มตฺตญฺญู สติสมฺปชญฺเญน สมนฺนาคโต
ชาคริยํ อนุยุตฺโต ตทงฺคาทิวเสน กิเลสานํ อาตาปนลกฺขเณน วีริเยน
สมนฺนาคตตฺตา อาตาปี สพฺพโส ปาปุตฺราเสน สมนฺนาคตตฺตา โอตฺตาปี สตตํ
รตฺตินฺทิวํ สมิตํ นิรนฺตรํ สมถวิปสฺสนาภาวนานุโยควเสน
จตุพฺพิธสมฺมปฺปธานสิทฺธิยา อารทฺธวีริโย ปหิตตฺโต นิพฺพานํ ปฏิเปสิตจิตฺโตติ
วุจฺจติ กถิยตีติ อตฺโถ. เสสํ วุตฺตนยเมว.
      คาถาสุ เคหนิสฺสิตนฺติ เอตฺถ เคหวาสีหิ อปริจฺจตฺตตฺตา เคหวาสีนํ
สภาวตฺตา เคหธมฺมตฺตา วา เคหํ วุจฺจติ วตฺถุกาโม, อถ วา
เคหปฏิพทฺธภาวโต กิเลสกามานํ นิวาสฏฺฐานภาวโต วา วตฺถุกตฺตา วา
กามวิตกฺกาทิเคหนิสฺสิตํ นาม. กุมฺมคฺคํ ปฏิปนฺโนติ ยสฺมา อริยมคฺคสฺส อุปถภาวโต
อภิชฺฌาทโย ตเทกฏฺฐธมฺมา จ กุมฺมคฺโค, ตสฺมา กามวิตกฺกาทิพหุโล ปุคฺคโล
กุมฺมคฺคํ ปฏิปนฺโน นาม. โมหเนยฺเยสุ มุจฺฉิโตติ โมหสํวตฺตนิเยสุ รูปาทีสุ
มุจฺฉิโต สมฺมตฺโต อชฺโฌปนฺโน. สมฺโพธินฺติ อริยมคฺคญาณํ. ผุฏฺฐุนฺติ ผุสิตุํ
ปตฺตุํ. โส ตาทิโส มิจฺฉาสงฺกปฺปโคจโร อภพฺโพ, น กทาจิ ตํ ปาปุณาตีติ
อตฺโถ.
      วิตกฺกํ สมยิตฺวานาติ ยถาวุตฺตํ มิจฺฉาวิตกฺกํ ปฏิสงฺขานภาวนาพเลหิ
วูปสเมตฺวา. วิตกฺกูปสเม รโตติ นวนฺนมฺปิ มหาวิตกฺกานํ อจฺจนฺตวูปสมภูเต
อรหตฺเต นิพฺพาเน เอว วา อชฺฌาสเยน รโต อภิรโต. ภพฺโพ โส ตาทิโสติ
โส ยถาวุตฺโต สมฺมา ปฏิปชฺชมาโน ปุคฺคโล ปุพฺพภาเค สมถวิปสฺสนาพเลน
สพฺพวิตกฺเก ยถารหํ ตทงฺคาทิวเสน วูปสเมตฺวา ฐิโต วิปสฺสนํ อุสฺสุกฺกาเปตฺวา
มคฺคปฏิปาฏิยา อรหตฺตมคฺคญาณสงฺขาตํ นิพฺพานสงฺขาตญฺจ อนุตฺตรํ สมฺโพธึ
ผุฏฺฐุํ อธิคนฺตุํ ภพฺโพ สมตฺโถติ.
                     เอกาทสมสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตา.
                        ----------------


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๒๗ หน้า ๓๙๖-๓๙๙. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=27&A=8796&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=27&A=8796&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=25&i=290              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=25&A=6716              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=25&A=6573              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=25&A=6573              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๕ http://84000.org/tipitaka/read/?index_25

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]