อรรถกถาเล่มที่ ๓ ภาษาบาลีอักษรไทย
 วินย.อ. (สมนฺต.๓)

     {๓๒๓} ติเกสุ ฯ อตฺถาปตฺติ ติฏฺฐนฺเต ภควติ อาปชฺชตีติ อตฺถิ
อาปตฺติ ยํ ติฏฺฐนฺเต ภควติ อาปชฺชตีติ อตฺโถ ฯ เอส นโย
สพฺพตฺถ ฯ ตตฺถ รุหิรุปฺปาทาปตฺตึ ติฏฺฐนฺเต อาปชฺชติ ฯ เอตรหิ
โข ปนานนฺท ภิกฺขู อญฺญมญฺญํ อาวุโสวาเทน สมุทาจรนฺติ น โว
มมจฺจเยน เอวํ สมุทาจริตพฺพํ นวเกน อานนฺท ภิกฺขุนา เถโร
ภิกฺขุ ภทนฺเตติ วา อายสฺมาติ วา สมุทาจริตพฺโพติ วจนโต
เถรํ อาวุโสวาเทน สมุทาจรณปฺปจฺจยา อาปตฺตึ ปรินิพฺพุเต ภควติ
อาปชฺชติ โน ติฏฺฐนฺเต ฯ อิมา เทฺว อาปตฺติโย ฐเปตฺวา
อวเสสา ธรนฺเตปิ ภควติ อาปชฺชติ ปรินิพฺพุเตปิ ฯ ปวาเรตฺวา
อนติริตฺตํ ภุญฺชนฺโต อาปตฺตึ กาเล อาปชฺชติ โน วิกาเล ฯ
วิกาลโภชนาปตฺตึ ปน วิกาเล อาปชฺชติ โน กาเล ฯ อวเสสํ
กาเล เจว อาปชฺชติ วิกาเล จ ฯ สหาคารเสยฺยํ รตฺตึ อาปชฺชติ
ทฺวารํ อสํวริตฺวา ปฏิสลฺลียนํ ทิวา ฯ เสสา รตฺติญฺเจว ทิวา
จ ฯ ทสวสฺโสมฺหิ อติเรกทสวสฺโสมฺหีติ พาโล อพฺยตฺโต ปริสํ
อุปฏฺฐเปนฺโต ทสวสฺโส อาปชฺชติ น อูนทสวสฺโส ฯ อหํ
ปณฺฑิโต พฺยตฺโตติ นโว วา มชฺฌิโม วา ปริสํ อุปฏฺฐเปนฺโต
อูนทสวสฺโส อาปชฺชติ โน ทสวสฺโส ฯ เสสํ ทสวสฺโส เจว
อาปชฺชติ อูนทสวสฺโส จ ฯ ปญฺจวสฺโสมฺหีติ พาโล อพฺยตฺโต
อนิสฺสาย วสนฺโต ปญฺจวสฺโส อาปชฺชติ ฯ อหํ ปณฺฑิโต
พฺยตฺโตติ นวโก อนิสฺสาย วสนฺโต อูนปญฺจวสฺโส อาปชฺชติ ฯ
เสสํ ปญฺจวสฺโส เจว อาปชฺชติ อูนปญฺจวสฺโส จ ฯ อนุปสมฺปนฺนํ
ปทโส ธมฺมํ วาเจนฺโต มาตุคามสฺส ธมฺมํ เทเสนฺโตติ เอวรูปึ
อาปตฺตึ กุสลจิตฺโต อาปชฺชติ ฯ ปาราชิก วิสฏฺฐิ กายสํสคฺค
ทุฏฺฐุลฺลอตฺตกามปาริจริยทุฏฺฐโทสสงฺฆเภทปหารทานตลสตฺติกาทิเภทํอกุสล-
จิตฺโต อาปชฺชติ ฯ อสญฺจิจฺจ สหาคารเสยฺยาทึ อพฺยากตจิตฺโต
อาปชฺชติ ฯ ยํ อรหา อาปชฺชติ สพฺพํ อพฺยากตจิตฺโตว
อาปชฺชติ ฯ เมถุนธมฺมาทิเภทมาปตฺตึ สุขเวทนาสมงฺคี อาปชฺชติ ฯ
ทุฏฺฐโทสาทิเภทํ ทุกฺขเวทนาสมงฺคี ฯ ยํ สุขเวทนาสมงฺคี อาปชฺชติ
ตํเยว มชฺฌตฺโต หุตฺวา อาปชฺชนฺโต อทุกฺขมสุขเวทนาสมงฺคี
อาปชฺชติ ฯ ตโย ปฏิกฺเขปาติ พุทฺธสฺส ภควโต ตโย ปฏิกฺเขปา
จตูสุ ปจฺจเยสุ มหิจฺฉตา อสนฺตุฏฺฐิตา กิเลสสลฺเลขนกปฏิปตฺติยา
อโคปายนา อิเม หิ ตโย ธมฺมา พุทฺเธน ภควตา ปฏิกฺขิตฺตา ฯ
อปฺปิจฺฉตาทโย ปน ตโย พุทฺเธน ภควตา อนุญฺญาตา ฯ เตน
วุตตํ ตโย อนุญฺญาตาติ ฯ ทสวสฺโสมฺหีติ ปริสํ อุปฏฺฐเปนฺโต
ปญฺจวสฺโสมฺหีติ นิสฺสยํ อคณฺหนฺโต พาโล อาปชฺชติ น ปณฺฑิโต ฯ
อูนทสวสฺโส พฺยตฺโตมฺหีติ พหุสฺสุตตฺตา ปริสํ อุปฏฺฐเปนฺโต
อูนปญฺจวสฺโส จ นิสฺสยํ อคณฺหนฺโต ปณฺฑิโต อาปชฺชติ โน
พาโล ฯ อวเสสํ ปณฺฑิโต เจว อาปชฺชติ พาโล จ ฯ วสฺสํ
อนุปคจฺฉนฺโต กาเฬ อาปชฺชติ โน ชุณฺเห ฯ มหาปวารณาย
อปวาเรนฺโต ชุณฺเห อาปชฺชติ โน กาเฬ ฯ อวเสสํ กาเฬ
เจว อาปชฺชติ ชุณฺเห จ ฯ วสฺสูปคมนํ กาเฬ กปฺปติ โน
ชุณฺเห ฯ มหาปวารณาย ปวารณา ชุณฺเห กปฺปติ โน
กาเฬ ฯ เสสํ อนุญฺญาตํ กาเฬ เจว กปฺปติ ชุณฺเห จ ฯ
     กตฺติกปุณฺณมาสิยา ปจฺฉิเม ปาฏิปททิวเส วิกปฺเปตฺวา ฐปิตํ
วสฺสิกสาฏิกํ นิวาเสนฺโต เหมนฺเต อาปชฺชติ ฯ กุรุนฺทิยํ ปน
กตฺติกปุณฺณมีทิวเส อปจฺจุทฺธริตฺวา เหมนฺเต อาปชฺชตีติ วุตฺตํ ฯ
ตํปิ สุวุตฺตํ ฯ จาตุมาสํ อธิฏฺฐาตุ ํ ตโต ปรํ วิกปฺเปตุนฺติ หิ
วุตฺตํ ฯ อติเรกมาเส เสเส คิมฺหาเน ปริเยสนฺโต อติเรกฑฺฒมาเส
เสเส กตฺวา นิวาเสนฺโต จ คิมฺเห อาปชฺชติ นาม ฯ สติยา
วสฺสิกสาฏิกาย นคฺโค กายํ โอวสฺสาเปนฺโต วสฺเส อาปชฺชติ
นาม ฯ ปาริสุทฺธิอุโปสถํ วา อธิฏฺฐานุโปสถํ วา กโรนฺโต สงฺโฆ
อาปชฺชติ ฯ สุตฺตุทฺเทสญฺจ อธิฏฺฐานุโปสถญฺจ กโรนฺโต คโณ
อาปชฺชติ ฯ เอกโก สุตฺตุทฺเทสํ กโรนฺโต ปุคฺคโล อาปชฺชติ ฯ
ปวารณายปิ เอเสว นโย ฯ สงฺฆุโปสโถ จ สงฺฆปวารณา จ
สงฺฆสฺเสว กปฺปติ ฯ คณุโปสโถ จ คณปวารณา จ คณสฺเสว
กปฺปติ ฯ อธิฏฺฐานุโปสโถ จ อธิฏฺฐานปวารณา จ ปุคฺคลสฺเสว
กปฺปติ ฯ
     ปาราชิกํ อาปนฺโนมฺหีติอาทีนิ ภณนฺโต วตฺถุ ํ ฉาเทติ
น อาปตฺตึ ฯ เมถุนํ ธมฺมํ ปฏิเสวินฺติอาทีนิ ภณนฺโต อาปตฺตึ
ฉาเทติ โน วตฺถุ ํ ฯ โย เนว วตฺถุ ํ น อาปตฺตึ อาโรเจติ ฯ
อยํ วตฺถุญฺเจว ฉาเทติ อาปตฺตึ จ ฯ ปฏิจฺฉาเทตีติ ปฏิจฺฉาทิ ฯ
ชนฺตาฆรเมว ปฏิจฺฉาทิ ชนฺตาฆรปฏิจฺฉาทิ ฯ อิตราสุปิ เอเสว
นโย ฯ ทฺวารํ ปิทหิตฺวา อนฺโตชนฺตาฆเร ฐิเตน ปริกมฺมํ กาตุ ํ
วฏฺฏติ ฯ อุทเก โอติณฺเณนาปิ เอตเทว วฏฺฏติ ฯ อุภยตฺถ
ขาทิตุ ํ วา ภุญฺชิตุ ํ วา น วฏฺฏติ ฯ วตฺถปฏิจฺฉาทิ สพฺพตฺถ
กปฺปิยา ฯ ตาย ปฏิจฺฉนฺเนน สพฺพํ กาตุ ํ วฏฺฏติ ฯ วหนฺตีติ
ยนฺติ นิยฺยนฺติ นินฺทํ วา ปฏิกฺโกสํ วา น ลภนฺติ ฯ จนฺทมณฺฑลํ
อพฺภา มหิกา ธูมรชราหุวิมุตฺตํ วิวฏํเยว วิโรจติ น เตสุ อญฺญตเรน
ปฏิจฺฉนฺนํ ฯ ตถา สุริยมณฺฑลํ ฯ ธมฺมวินโยปิ วิวริตฺวา วิภชิตฺวา
เทสิยมาโนว วิโรจติ โน ปฏิจฺฉนฺโน ฯ
     อญฺเญน เภสชฺเชน กรณีเย อญฺญํ วิญฺญาเปนฺโต คิลาโน
อาปชฺชติ ฯ น เภสชฺเชน กรณีเย เภสชฺชํ วิญฺญาเปนฺโต
อคิลาโน อาปชฺชติ ฯ อวเสสํ อาปตฺตึ คิลาโน เจว อาปชฺชติ
อคิลาโน จ ฯ อนฺโต อาปชฺชติ โน พหีติ อนูปขชฺช เสยฺยํ
กปฺเปนฺโต อาปชฺชติ ฯ พหิ อาปชฺชติ โน อนฺโตติ สงฺฆิกํ
มญฺจาทึ อชฺโฌกาเส สนฺถริตฺวา ปกฺกมนฺโต พหิ อาปชฺชติ ฯ
อวเสสํ ปน อนฺโต เจว อาปชฺชติ พหิ จ ฯ อนฺโตสีมายาติ
อาคนฺตุโก อาคนฺตุกวตฺตํ อทสฺเสตฺวา สฉตฺตุปาหโน วิหารํ ปวิสนฺโต
อุปจารสีมํ โอกฺกนฺตมตฺโตว อาปชฺชติ ฯ พหิสีมายาติ คมิโก
ทารุภณฺฑปฏิสามนาทึ คมิกวตฺตํ อปูเรตฺวา ปกฺกมนฺโต อุปจารสีมํ
อติกฺกนฺตมตฺโตว อาปชฺชติ ฯ อวเสสํ อนฺโต สีมาย เจว อาปชฺชติ
พหิ สีมาย จ ฯ
     สติ วุฑฺฒตเร อนชฺฌิฏฺโฐ ธมฺมํ ภาสนฺโต สงฺฆมชฺเฌ
อาปชฺชติ นาม ฯ คณมชฺเฌปิ ปุคฺคลสนฺติเกปิ เอเสว นโย ฯ
กาเยน วุฏฺฐาตีติ ติณวตฺถารกสมเถน วุฏฺฐาติ ฯ กายํ อจาเลตฺวา
วาจาย เทเสนฺตสฺส วาจาย วุฏฺฐาติ ฯ วจีสมฺปยุตฺตํ กายกิริยํ
กตฺวา เทเสนฺตสฺส กาเยน วาจาย วุฏฺฐาติ นาม ฯ สงฺฆมชฺเฌ
เทสนาคามินีปิ วุฏฺฐานคามินีปิ วุฏฺฐาติ ฯ คณปุคฺคลมชฺเฌ ปน
เทสนาคามินีปิเยว วุฏฺฐาติ ฯ
     อาคาฬฺหาย เจเตยฺยาติ อาคาฬฺหาย ทฬฺหภาวาย เจเตยฺย ฯ
ตชฺชนียกมฺมาทิกตสฺส วตฺตํ น ปูรยโต อิจฺฉมาโน สงฺโฆ อุกฺเขปนียกมฺมํ
กเรยฺยาติ อตฺโถ ฯ อลชฺชี จ โหติ พาโล จ อปกตตฺโต
จาติ เอตฺถ พาโล อยํ ธมฺมาธมฺมํ น ชานาตีติ อปกตตฺโต วา
อาปตฺตานาปตฺตึ น ชานาตีติ น เอตฺตาวตา กมฺมํ กาตพฺพํ ฯ
พาลภาวมูลกํ อปกตตฺตภาวมูลกญฺจ อาปตฺตึ อาปนฺนสฺส กมฺมํ
กาตพฺพนฺติ อตฺโถ ฯ อธิสีเล สีลวิปนฺโน นาม เทฺว อาปตฺติกฺขนฺเธ
อาปนฺโน ฯ อาจารวิปนฺโน นาม ปญฺจ อาปตฺติกฺขนฺเธ
อาปนฺโน ฯ ทิฏฺฐิวิปนฺโน นาม อนฺตคาหิกาย ทิฏฺฐิยา
สมนฺนาคโต ฯ เตสํ อาปตฺตึ อปฺปสฺสนฺตานํ อปฺปฏิกโรนฺตานํ ทิฏฺฐึ จ
อนิสฺสชฺชนฺตานํเยว กมฺมํ กาตพฺพํ ฯ กายิโก ทโว นาม
ปาสกาทีหิ ชุตกีฬนาทิเภโท อนาจาโร ฯ วาจสิโก ทโว นาม
มุขาฬมฺพรกรณาทิเภโท อนาจาโร ฯ กายิกวาจสิโก นาม
นจฺจนคายนาทิเภโท ทฺวีหิปิ ทฺวาเรหิ อนาจาโร ฯ กายิโก อนาจาโร
นาม กายทฺวาเร ปญฺญตฺตสิกฺขาปทวีติกฺกโม ฯ วาจสิโก อนาจาโร
นาม วจีทฺวาเร ปญฺญตฺตสิกฺขาปทวีติกฺกโม ฯ กายิกวาจสิโก นาม
ทฺวารทฺวเยปิ ปญฺญตฺตสิกฺขาปทวีติกฺกโม ฯ กายิเกน อุปฆาติเกนาติ
กายทฺวาเร ปญฺญตฺตสฺส สิกฺขาปทสฺส อสิกฺขเนน ฯ โย หิ ตํ
น สิกฺขติ โส นํ อุปฆาเตติ ฯ ตสฺมา ตสฺสา ตํ อสิกฺขนํ
กายิกํ อุปฆาติกนฺติ วุจฺจติ ฯ เสสปททฺวเยปิ เอเสว นโย ฯ
กายิเกน มิจฺฉาชีเวนาติ ชงฺฆเปสนิกาทินา วา คณฺฑุผาฬนาทินา
วา เวชฺชกมฺเมน ฯ วาจสิเกนาติ สาสนอุคฺคณฺหนอาโรจนาทินา ฯ
ตติยปทํ อุภยสมฺปโยควเสน วุตฺตํ ฯ อลํ ภิกฺขุ มา ภณฺฑนนฺติ
อลํ ภิกฺขุ มา ภณฺฑนํ กริ มา กลหํ มา วิคฺคหํ มา วิวาทํ
กรีติ อตฺโถ ฯ น โวหริตพฺโพติ น กิญฺจิ วตฺตพฺโพ ฯ วทโตปิ
หิ ตาทิสสฺส น วจนํ โสตพฺพํ มญฺญนฺติ ฯ น กิสฺมิญฺจิ
ปจฺเจกฏฺฐาเนติ กิสฺมิญฺจิ วีชนีคาหาทิเก เอกสฺมึปิ เชฏฺฐกฏฺฐาเน
น ฐเปตพฺโพติ อตฺโถ ฯ โอกาสํ การาเปนฺตสฺสาติ กโรตุ
อายสฺมา โอกาสํ อหํ ตํ วตฺตุกาโมติ เอวํ โอกาสํ กาเรนฺตสฺส ฯ
นาลํ โอกาสกมฺมํ กาตุนฺติ กึ ตฺวํ กริสฺสสีติ โอกาโส น
กาตพฺโพ ฯ สวจนียํ นาทาตพฺพนฺติ น อาทาตพฺพํ วจนํปิ น
โสตพฺพํ ฯ ยตฺถ คเหตฺวา คนฺตุกาโม โหติ น ตตฺถ คนฺตพฺพนฺติ
อตฺโถ ฯ ตีหงฺเคหิ สมนฺนาคตสฺส ภิกฺขุโน วินโยติ ยํ โส
ชานาติ โส ตสฺส วินโย นาม โหติ โส น ปุจฺฉิตพฺโพติ
อตฺโถ ฯ อนุโยโค น ทาตพฺโพติ อิทํ กปฺปตีติ ปุจฺฉนฺตสฺส
ปุจฺฉาย โอกาโส น ทาตพฺโพ อญฺโญ ปุจฺฉาติ วตฺตพฺโพ
โยปิ ตํ ปุจฺฉติ โส อญฺญํ ปุจฺฉาติ วตฺตพฺโพ อิติ โส
เนว ปุจฺฉิตพฺโพ นาสฺส ปุจฺฉา โสตพฺพาติ อตฺโถ ฯ วินโย น
สากจฺฉิตพฺโพติ วินยปญฺโห น สากจฺฉิตพฺโพ ฯ กปฺปิยากปฺปิยกถา
น สํสนฺเทตพฺพา ฯ
     อิทมปฺปหายาติ เอตํ พฺรหฺมจาริปฏิญฺญาตาทิกํ ลทฺธึ
อวิชหิตฺวา ฯ สุทฺธํ พฺรหฺมจารินฺติ ขีณาสวํ ภิกฺขุ ํ ฯ ปาตพฺยตํ
อาปชฺชตีติ ปาตพฺยภาวํ ปฏิเสวนํ อาปชฺชติ ฯ อิทมปฺปหายาติ
วจนโต ปน ตํ พฺรหฺมจาริปฏิญฺญาตํ ปหาย ขีณาสวํ มุสา มยา
ภณิตํ ขมถ เมติ ขมาเปตฺวา นตฺถิ กาเมสุ โทโสติ ลทฺธึ
วิชหิตฺวา คติวิโสธนํ กเรยฺย ฯ อกุสลมูลานีติ อกุสลานิ เจว
มูลานิ จ อกุสลานํ วา มูลานิ อกุสลมูลานิ ฯ กุสลมูเลปิ
เอเสว นโย ฯ ทุฏฺฐุ จริตานิ วิรูปานิ วา จริตานิ ทุจฺจริตานิ ฯ
สุฏฺฐุ จริตานิ สุนฺทรานิ วา จริตานิ สุจริตานิ ฯ กาเยน กรณภูเตน
กตํ ทุจฺจริตํ กายทุจฺจริตํ ฯ เอเสว นโย สพฺพตฺถ ฯ เสสํ
ตตฺถ ตตฺถ วุตฺตนยตฺตา อุตฺตานเมวาติ ฯ
                    ติกวณฺณนา นิฏฺฐิตา ฯ


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓ หน้า ๔๙๗-๕๐๓.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=3&A=10129&modeTY=2
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=3&A=10129&modeTY=2
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=8&i=954
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=8&A=7628
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=8&A=6188
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=8&A=6188
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๔
http://84000.org/tipitaka/read/?index_8