บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ |
จูฬสงฺคามวณฺณนา ---------- {๓๖๕} จูฬสงฺคาเม ฯ สงฺคามาวจเรน ภิกฺขุนาติ สงฺคาโม วุจฺจติ อธิกรณวินิจฺฉยตฺถาย สงฺฆสนฺนิปาโต ฯ ตตฺร หิ อตฺตปจฺจตฺถิกา เจว สาสนปจฺจตฺถิกา จ อุทฺธมฺมํ อุพฺพินยํ สตฺถุสาสนํ ทีเปนฺตา สโมสรนฺติ เวสาลิกา วชฺชีปุตฺตกา วิย ฯ โย ภิกฺขุ เนสํ ปจฺจตฺถิกานํ ลทฺธึ มทฺทิตฺวา สกวาททีปนตฺถาย ตตฺถ อวจรติ อชฺโฌคาเหตฺวา วินิจฺฉยํ ปวตฺเตติ โส สงฺคามาวจโร นาม ยสตฺเถโร วิย ฯ เตน สงฺคามาวจเรน ภิกฺขุนา สงฺฆํ อุปสงฺกมนฺเตน นีจจิตฺเตน สงฺโฆ อุปสงฺกมิตพฺโพ ฯ นีจจิตฺเตนาติ มานทฺธชํ นิปาเตตฺวา นีหตมานจิตฺเตน ฯ รโชหรณสเมนาติ ปาทปุญฺฉนสเมน ยถา รโชหรณสฺส สงฺกิลิฏฺเฐ วา อสงฺกิลิฏฺเฐ วา ปาเท ปุญฺฉิยมาเน เนว ราโค น โทโส เอวํ อิฏฺฐานิฏฺเฐสุ อรชนฺเตน อทุสฺสนฺเตนาติ อตฺโถ ฯ ยถาปฏิรูเป อาสเนติ ยถาปฏิรูปํ อาสนํ ญตฺวา อตฺตโน ปาปุณนฏฺฐาเน เถรานํ ภิกฺขูนํ ปิฏฺฐึ อทสฺเสตฺวา นิสีทิตพฺพํ ฯ อนานากถิเกนาติ นานาวิธํ ตํ ตํ อนตฺถกถํ อกเถนฺเตน ฯ อติรจฺฉานกถิเกนาติ ทิฏฺฐํ สุตํ มุตํปิ ราชกถาทิกํ ติรจฺฉานกถํ อกเถนฺเตน ฯ สามํ วา ธมฺโม ภาสิตพฺโพติ สงฺฆสนฺนิปาตฏฺฐาเน กปฺปิยากปฺปิยนิสฺสิตา วา รูปารูปปริจฺเฉทสมถจารวิปสฺสนา- จารฐานนิสชฺชวตฺตาทินิสฺสิตา วา กถา ธมฺโม นาม ฯ เอวรูโป ธมฺโม สยํ วา ภาสิตพฺโพ ปโร วา อชฺเฌสิตพฺโพ ฯ โย ภิกฺขุ ตถารูปึ กถํ กเถตุํ ปโหติ โส วตฺตพฺโพ อาวุโส สงฺฆมชฺฌมฺหิ ปญฺเห อุปฺปนฺเน ตฺวํ กเถยฺยาสีติ ฯ อริโย วา ตุณฺหีภาโว นาติมญฺญิตพฺโพติ อริยา ตุณฺหี นิสีทนฺตา น พาลปุถุชฺชนา วิย นิสีทนฺติ อญฺญตรํ กมฺมฏฺฐานํ คเหตฺวาว นิสีทนฺติ ฯ อิติ กมฺมฏฺฐานมนสิการวเสน ตุณฺหีภาโว อริโย ตุณฺหีภาโว นาม ฯ โส นาติมญฺญิตพฺโพ กึ กมฺมฏฺฐานานุโยเคนาติ นาวชานิตพฺโพ ฯ อตฺตโน ปฏิรูปํ กมฺมฏฺฐานํ คเหตฺวา นิสีทิตพฺพนฺติ อตฺโถ ฯ น อุปชฺฌาโย ปุจฺฉิตพฺโพติ โกนาโม ตุยฺหํ อุปชฺฌาโยติ น ปุจฺฉิตพฺโพ ฯ เอเสว นโย สพฺพตฺถ ฯ น ชาตีติ ตฺวํ ขตฺติยชาติโย ตฺวํ พฺราหฺมณชาติโยติ เอวํ ชาติ น ปุจฺฉิตพฺพา ฯ น อาคโมติ ทีฆภาณโก ตฺวํ มชฺฌิมภาณโกติ เอวํ อาคโม น ปุจฺฉิตพฺโพ ฯ กุลปเทโส ขตฺติยกุลาทิวเสน เวทิตพฺโพ ฯ อตฺรสฺส เปมํ วา โทโส วาติ อตฺร ปุคฺคเล เอเตสํ การณานํ อญฺญตรวเสน เปมํ วา ภเวยฺย โทโส วา ฯ โน ปริสกปฺปิเยนาติ ปริสกปฺปิเกน ปริสานุวิธายเกน น ภวิตพฺพํ ฯ ยํ ปริสาย รุจฺจติ ตเทว เจเตตฺวา กปฺเปตฺวา น กเถตพฺพนฺติ อตฺโถ ฯ น หตฺถมุทฺธา ทสฺเสตพฺพาติ กเถตพฺเพ จ อกเถตพฺเพ จ สญฺญาชนนตฺถํ หตฺถวิกาโร น กาตพฺโพ ฯ อตฺถํ อนุวิธิยนฺเตนาติ วินิจฺฉยปฏิเวธเมว สลฺลกฺเขนฺเตน อิทํ สุตฺตํ อุปลพฺภติ อิมสฺมึ วินิจฺฉเย อิทํ วกฺขามีติ เอวํ ปริตุลยนฺเตน นิสีทิตพฺพนฺติ อตฺโถ ฯ น จ อาสนา วุฏฺฐาตพฺพนฺติ น อาสนา วุฏฺฐาย สนฺนิปาตมณฺฑเล วิจริตพฺพํ ฯ วินยธเร วุฏฺฐิเต สพฺพา ปริสา วุฏฺฐหติ ฯ น วีติหาตพฺพนฺติ น วินิจฺฉโย หาเปตพฺโพ ฯ น กุมฺมคฺโค เสวิตพฺโพติ น อาปตฺติ ทีเปตพฺพา ฯ อสาหสิเกน ภวิตพฺพนฺติ น สหสา การินา ภวิตพฺพํ ฯ สหสา ทุรุตฺตวจนํ น กเถตพฺพนฺติ อตฺโถ ฯ วจนกฺขเมนาติ ทุรุตฺตวาจํ ขมนสีเลน ฯ หิตปริสกฺกินาติ หิเตสินา หิตคเวสินา ฯ กรุณา จ กรุณาปุพฺพภาโค จ อุปฏฺฐเปตพฺโพติ อยํ ปททฺวเยปิ อธิปฺปาโย ฯ อนสุรุตฺเตนาติ น อสุรุตฺเตน ฯ อสุรุตฺตํ วุจฺจติ วิคฺคาหิกกถาสงฺขาตํ อสุนฺทรวจนํ ตํ น กเถตพฺพนฺติ อตฺโถ ฯ อตฺตา ปริคฺคเหตพฺโพติ วินิจฺฉิตุํ วูปสเมตุํ สกฺขิสฺสามิ นุ โข โนติ เอวํ อตฺตา ปริคฺคเหตพฺโพ ฯ อตฺตโน ปมาณํ ชานิตพฺพนฺติ อตฺโถ ฯ ปโร ปริคฺคเหตพฺโพติ ลชฺชิยา นุ โข อยํ ปริสา สกฺกา สญฺญาเปตุํ อุทาหุ โนติ เอวํ ปโร ปริคฺคเหตพฺโพ ฯ โจทโก ปริคฺคเหตพฺโพติ ธมฺมโจทโก นุ โข โนติ เอวํ โจทโก ปริคฺคเหตพฺโพ ฯ จุทิตโก ปริคฺคเหตพฺโพติ ธมฺมจุทิตโก นุ โข โนติ เอวํ จุทิตโก ปริคฺคเหตพฺโพ ฯ อธมฺมโจทโก ปริคฺคเหตพฺโพติ ตสฺส ปมาณํ ชานิตพฺพํ ฯ เสเสสุปิ เอเสว นโย ฯ วุตฺตํ อหาเปนฺเตนาติ โจทกจุทิตเกหิ วุตฺตวจนํ อหาเปนฺเตน ฯ อวุตฺตํ อปฺปกาเสนฺเตนาติ อโนสฏํ วตฺถุํ อปฺปกาเสนฺเตน ฯ เวโป ๑- @เชิงอรรถ: ๑. อิทํ ปาลิยานุวตฺตนวเสเนว โสธิตนฺติ เวทิตพฺพํ ฯ ปุราณโปตฺถเกสุ ปน เวโธติ @ทิสฺสติ ฯ ปหาเสตพฺโพติ มนฺโท โมมูโห ปคฺคณฺหิตพฺโพ ฯ นนุ ตฺวํ กุลปุตฺโตติ อุตฺเตเชตฺวา อนุโยควตฺตํ กถาเปตฺวา ตสฺส อนุโยโค คณฺหิตพฺโพ ฯ ภีรุ อสฺสาเสตพฺโพติ ยสฺส สงฺฆมชฺฌํ วา คณมชฺฌํ วา อโนสฏปุพฺพตฺตา สารชฺชํ อุปฺปชฺชติ ตาทิโส มา ภายิ วิสฏฺโฐ กเถหิ มยนฺเต อุปตฺถมฺภา ภวิสฺสามาติ วตฺวาปิ อนุโยควตฺตํ กถาเปตพฺโพ ฯ จณฺโฑ นิเสเธตพฺโพติ อปสาเทตพฺโพ ตชฺเชตพฺโพ ฯ อสุจิ วิภาเวตพฺโพติ อลชฺชี ปกาเสตฺวา อาปตฺตึ เทสาเปตพฺโพ ฯ อุชุ มทฺทเวนาติ โย ภิกฺขุ อุชุ สีลวา กายวงฺกาทิรหิโต โส มทฺทเวเนว อุปจริตพฺโพ ฯ ธมฺเมสุ จ ปุคฺคเลสุ จาติ เอตฺถ โย ธมฺมครุโก โหติ น ปุคฺคลครุโก อยเมว ธมฺเมสุ จ ปุคฺคเลสุ จ มชฺฌตฺโตติ เวทิตพฺโพ ฯ {๓๖๖} สุตฺตํ สํสนฺทนตฺถายาติอาทีสุ ฯ เตน จ ปน เอวํ สพฺรหฺมจารีนํ ปิยมนาปครุภาวนีเยน อนุวิชฺชเกน สมุทาหเฏสุ สุตฺตาทีสุ สุตฺตํ สํสนฺทนตฺถาย อาปตฺตานาปตฺตีนํ สํสนฺทนตฺถายาติ เวทิตพฺพํ ฯ โอปมฺมํ นิทสฺสนตฺถายาติ อุปมํ อตฺถทสฺสนตฺถาย ฯ อตฺโถ วิญฺญาปนตฺถายาติ อตฺโถ ชานาปนตฺถาย ฯ ปฏิปุจฺฉา ฐปนตฺถายาติ ปุจฺฉา ปุคฺคลสฺส ฐปนตฺถาย ฯ โอกาสกมฺมํ โจทนตฺถายาติ วตฺถุนา วา อาปตฺติยา วา โจทนตฺถาย ฯ โจทนา สารณตฺถายาติ โทสาโทสํ สาราปนตฺถาย ฯ สารณา สวจนียตฺถายาติ โทสาโทสสารณา สวจนียกรณตฺถาย ฯ สวจนียํ ปลิโพธตฺถายาติ สวจนียํ อิมมฺหา อาวาสา เอกปทมฺปิ มา ปกฺกมีติ เอวํ ปลิโพธตฺถาย ฯ ปลิโพโธ วินิจฺฉยตฺถายาติ วินิจฺฉยฐาปนตฺถาย ฯ วินิจฺฉโย สนฺตีรณตฺถายาติ โทสาโทสํ สนฺตีรณตฺถาย ตุลนตฺถาย ฯ สนฺตีรณํ ฐานาฐานคมนตฺถายาติ อาปตฺตึ อนาปตฺตึ ครุกลหุกาปตฺตึ ชานนตฺถาย ฯ สงฺโฆ สมฺปริคฺคหสมฺปฏิจฺฉนตฺถายาติ วินิจฺฉย- สมฺปฏิคฺคหณตฺถาย จ สุวินิจฺฉิตทุพฺพินิจฺฉิตภาวชานนตฺถาย จาติ อตฺโถ ฯ ปจฺเจกฏฺฐายิโน อวิสํวาทกฏฺฐายิโนติ อิสฺสริยาธิปจฺจ- เชฏฺฐกฏฺฐาเน อวิสํวาทกฏฺฐาเน จ ฐิตา น เต อปสาเทตพฺพาติ อตฺโถ ฯ อิทานิ เย มนฺทพุทฺธิโน เอวํ วเทยฺยุํ วินโย นาม กิมตฺถายาติ เตสํ วจโนกาสปิทหนตฺถํ อตฺถํ ทสฺเสตุํ วินโย สํวรตฺถายาติอาทิมาห ฯ ตตฺถ วินโย สํวรตฺถายาติ สกลาปิ วินยปญฺญตฺติ กายวจีทฺวารสํวรตฺถาย อาชีวปาริสุทฺธิปริโยสานสฺส สีลสฺส อุปนิสฺสโย โหติ ปจฺจโย โหตีติ อตฺโถ ฯ เอเสว นโย สพฺพตฺถ ฯ อปิเจตฺถ อวิปฺปฏิสาโรติ ปาปปุญฺญานํ กตากตวเสน จิตฺตวิปฺปฏิสาราภาโว ฯ ปามุชฺชนฺติ ทุพฺพลา ตรุณปีติ ฯ ปีตีติ พลวา พหลปีติ ฯ ปสฺสทฺธีติ กายจิตฺตทรถปฏิปฺปสฺสทฺธิ ฯ สุขนฺติ กายิกเจตสิกสุขํ ฯ ตํ หิ ทุวิธํปิ สมาธิสฺส อุปนิสฺสยปจฺจโย โหติ ฯ สมาธีติ จิตฺเตกคฺคตา ฯ ยถาภูตญาณทสฺสนนฺติ ตรุณวิปสฺสนา ฯ อุทยพฺพยญาณสฺเสตํ อธิวจนํ ฯ จิตฺเตกคฺคตา หิ ตรุณวิปสฺสนาย อุปนิสฺสยปจฺจโย โหติ ฯ นิพฺพิทาติ สิขาปฺปตฺตา วุฏฺฐานคามินี พลววิปสฺสนา ฯ วิราโคติ อริยมคฺโค ฯ วิมุตฺตีติ อรหตฺตผลํ ฯ จตุพฺพิโธปิ หิ อริยมคฺโค อรหตฺตสฺส อุปนิสฺสยปจฺจโย โหติ ฯ วิมุตฺติญาณทสฺสนนฺติ ปจฺจเวกฺขณญาณํ ฯ วิมุตฺติญาณทสฺลนํ อนุปาทาปรินิพฺพานตฺถายาติ อปจฺจยปรินิพฺพานตฺถาย ฯ อปจฺจย- ปรินิพฺพานสฺส หิ ตํ ปจฺจโย โหติ ตสฺมึ อนุปฺปตฺเต อวสฺสํ ปรินิพฺพายิตพฺพโตติ ฯ เอตทตฺถา กถาติ อยํ วินยกถา นาม เอตทตฺถา ฯ มนฺตนาติ วินยมนฺตนา เอว ฯ อุปนิสาติ อยํ วินโย สํวรตฺถายาติอาทิกา ปรมฺปรปจฺจยตาปิ เอตทตฺถาย ฯ โสตาวธานนฺติ อิมิสฺสา ปรมฺปรปจฺจยกถาย โสตาวธานํ ฯ อิมํ อตฺถํ สุตฺวา ยํ อุปฺปชฺชติ ญาณํ ตํปิ เอตทตฺถาย ฯ ยทิทํ อนุปาทา จิตฺตสฺส วิโมกฺโขติ โย อยํ จตูหิ อุปาทาเนหิ อนุปาทิยิตฺวา จิตฺตสฺส อรหตฺตผลสงฺขาโต วิโมกฺโข โสปิ เอตทตฺถาย อปจฺจย- ปรินิพฺพานตฺถายเอวาติ อตฺโถ ฯ {๓๖๗} อนุโยควตฺตคาถาสุ ปฐมคาถา วุตฺตตฺถา เอว ฯ วตฺถุํ วิปตฺตึ อาปตฺตึ นิทานํ อาการอโกวิโท ปุพฺพาปรํ น ชานาตีติ วตฺถุนฺติอาทีนํ น ชานาติปเทน สมฺพนฺโธ ฯ อโกวิโทติ ปทสฺส สเว ตาทิสโกติ อิมินา สมฺพนฺโธ ฯ ตสฺมา อยเมตฺถ โยชนา ฯ โย ภิกฺขุ ปาราชิกาทีนํ วตฺถุํ น ชานาติ จตุพฺพิธํ วิปตฺตึ น ชานาติ สตฺตวิธํ อาปตฺตึ น ชานาติ อิมํ สิกฺขาปทํ อมุกสฺมึ นาม นคเร ปญฺญตฺตนฺติ เอวํ นิทานํ น ชานาติ ฯ อิทํ ปุริมวจนํ อิทํ ปจฺฉิมวจนนฺติ ปุพฺพาปรํ น ชานาติ ฯ อิทํ กตํ อิทํ อกตนฺติ กตากตํ น ชานาติ ฯ สเมน จาติ เตเนว ปุพฺพาปรํ อชานนฺตสฺส สเมน อญฺญาเณน กตากตํ น ชานาตีติ วุตฺตํ โหติ ฯ เอวํ ตาว น ชานาติปเทน สทฺธึ สมฺพนฺโธ เวทิตพฺโพ ฯ ยํ ปเนตํ อาการอโกวิโทติ วุตฺตํ ฯ ตตฺถ อาการอโกวิโทติ การณาการเณ อโกวิโท ฯ อิติ ยฺวายํ วตฺถุอาทีนิ จ น ชานาติ อาการสฺส จ อโกวิโท สเว ตาทิสโก ภิกฺขุ อปฺปฏิกฺโขติ วุจฺจติ ฯ กมฺมญฺจ อธิกรณญฺจาติ อิเมสํปิ ปทานํ น ชานาติปเทเนว สมฺพนฺโธ ฯ อยํ ปเนตฺถ โยชนา ฯ ตเถว ยฺวายํ กมฺมญฺจ น ชานาติ อธิกรณญฺจ น ชานาติ ฯ สตฺตปฺปกาเร สมเถ จาปิ อโกวิโท ราคาทีหิ ปน รตฺโต ทุฏฺโฐ จ มูฬฺโห จ ภเยน ภยา คจฺฉติ สมฺโมเหน โมหา คจฺฉติ รตฺตตฺตา ปน ทุฏฺฐตฺตา จ ฉนฺทา โทสา คจฺฉติ ฯ ปรํ สญฺญาเปตุํ อสมตฺถตาย น จ สญฺญตฺติกุสโล ฯ การณาการณทสฺสเน อสมตฺถตาย นิชฺฌตฺติยา จ อโกวิโท ฯ อตฺตโน สทิสาย ปริสาย ลทฺธตฺตา ลทฺธปกฺโข หิริยา ปริพาหิรตฺตา อหิริโก กาฬเกหิ กมฺเมหิ สมนฺนาคตตฺตา กณฺหกมฺโม ธมฺมาทริย- ปุคฺคลาทริยานํ อภาวโต อนาทโร ฯ สเว ตาทิสโก ภิกฺขุ อปฺปฏิกฺโขติ วุจฺจติ ฯ นปฺปฏิกฺขิตพฺโพ น โอโลเกตพฺโพ ฯ น สมฺมนฺนิตฺวา อิสฺสริยาธิปจฺจเชฏฺฐกฏฺฐาเน ฐเปตพฺโพติ อตฺโถ ฯ สุกฺกปกฺขคาถานํปิ โยชนานโย วุตฺตนเยเนว เวทิตพฺโพติ ฯ จูฬสงฺคามวณฺณนา นิฏฺฐิตา ฯ ----------อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓ หน้า ๕๕๗-๕๖๓. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=3&A=11319&modeTY=2 The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=3&A=11319&modeTY=2 อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=8&i=1083 เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=8&A=9695 พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=8&A=8179 The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=8&A=8179 สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๔ http://84000.org/tipitaka/read/?index_8
|
บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑.
การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย.
หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]