อรรถกถาเล่มที่ ๓ ภาษาบาลีอักษรไทย
 วินย.อ. (สมนฺต.๓)

                     จีวรกฺขนฺธกวณฺณนา
                      ----------
    {๓๒๖} จีวรกฺขนฺธเก ฯ ปทกฺขาติ เฉกา กุสลา ฯ อภิสฏาติ อภิคตา ฯ
เกหิ อภิคตา ฯ อตฺถิเกหิ มนุสฺเสหิ ฯ กรณตฺเถ ปน สามีวจนํ
กตฺวา อตฺถิกานํ อตฺถิกานํ มนุสฺสานนฺติ วุตฺตํ ฯ ปญฺาสาย จ
รตฺตึ คจฺฉตีติ ปญฺาสกหาปเณ คเหตฺวา จ รตฺตึ รตฺตึ คจฺฉติ ฯ
เนคโมติ กุฏุมฺพิกคโณ ฯ {๓๒๗} สาลวตึ กุมารึ คณิกํ วุฏฺาเปสีติ
นาครา เทฺว สตสหสฺสานิ ราชา ตีณิ สตสหสฺสานิ อญฺญฺจ
อารามุยฺยานวาหนาทิปริจฺเฉทํ ทตฺวา วุฏฺเปสุํ คณิกฏฺาเน
เปสุนฺติ อตฺโถ ฯ ปฏิสเตน จ รตฺตึ คจฺฉตีติ รตฺตึ รตฺตึ
ปฏิสเตน คจฺฉติ ฯ คิลานํ ปฏิเวเทยฺยนฺติ คิลานภาวํ ชานาเปยฺยํ ฯ
กตฺตรสุปฺเปติ ชิณฺณสุปฺเป ฯ (ทิสาปาโมกฺโขติ สพฺพทิสาสุ วิทิโต
ปากโฏ ปธาโน วาติ อตฺโถ ฯ) {๓๒๘} กา เม เทว มาตาติ กสฺมา
ปุจฺฉิ ฯ ตํ กิร อญฺเ ราชทารกา กีฬนฺตา กลเห อุฏฺิเต
นิมฺมาติโก นิพฺปิติโกติ วทนฺติ ยถา จ อญฺเสํ ทารกานํ ฉณาทีสุ
จูฬมาตามหามาตาทโย กิญฺจิ กิญฺจิ ปณฺณาการํ เปเสนฺติ ตถา
ตสฺส น โกจิ กิญฺจิ เปเสสิ ฯ อิติ โส ตํ สพฺพํ จินฺเตตฺวา นิมฺมาติโก-
เยว นุโข อหนฺติ ชานนตฺถํ กา เทว มาตา โก ปิตาติ ปุจฺฉิ ฯ
     ยนฺนูนาหํ สิปฺปนฺติ ยนฺนูนาหํ เวชฺชสิปฺปํ สิกฺเขยฺยนฺติ จินฺเตสิ ฯ ตสฺส
กิร เอตทโหสิ อิมานิ โข หตฺถิอสฺสสิปฺปาทีนิ ปรูปฆาตปฏิสํยุตฺตานิ
เวชฺชสิปฺปํ เมตฺตาปุพฺพภาคํ สตฺตานํ หิตปฏิสํยุตฺตนฺติ ตสฺมา เวชฺช-
สิปฺปเมว สนฺธาย ยนฺนูนาหํ สิปฺปํ สิกฺเขยฺยนฺติ จินฺเตสิ ฯ อปิจายํ
อิโต กปฺปสตสหสฺสสฺส อุปริ ปทุมุตฺตรสฺส ภควโต อุปฏฺากํ
พุทฺธุปฏฺาโก อยนฺติ จตุปริสพฺภนฺตเร ปตฺถตคุณํ เวชฺชํ ทิสฺวา
อโหวตาหมฺปิ เอวรูปํ านนฺตรํ ปาปุเณยฺยนฺติ จินฺเตตฺวา สตฺตาหํ
พุทฺธปฺปมุขสฺส ภิกฺขุสงฺฆสฺส ทานํ ทตฺวา ภควนฺตํ วนฺทิตฺวา อหมฺปิ
ภควา ตุมฺหากํ อุปฏฺาโก อสุกเวชฺโช วิย อนาคเต พุทฺธุปฏฺาโก
ภเวยฺยนฺติ ปตฺถนมกาสิ ฯ ตาย ปุริมปตฺถนาย โจทิยมาโนเปส
เวชฺชสิปฺปเมว สนฺธาย ยนฺนูนาหํ สิปฺปํ สิกฺเขยฺยนฺติ จินฺเตสิ ฯ
     {๓๒๙} ตสฺมิญฺจ สมเย ตกฺกสิลกา วาณิชา อภยราชกุมารํ ทสฺสนาย
อคมํสุ ฯ เต ชีวโก กุโต ตุมฺเห อาคตาติ ปุจฺฉิ ฯ ตกฺกสิลาโตติ
วุตฺโต อตฺถิ ตตฺถ เวชฺชสิปฺปาจริโยติ ปุจฺฉิตฺวา อาม กุมาร
ตกฺกสิลายํ ทิสาปาโมกฺโข เวชฺโช ปฏิวสตีติ สุตฺวา เตนหิ ยทา
คจฺฉถ มยฺหํ อาโรเจยฺยาถาติ อาห ฯ เต ตถา กรึสุ ฯ โส
ปิตรํ อนาปุจฺฉิตฺวา เตหิ สทฺธึ ตกฺกสิลํ อคมาสิ ฯ เตน วุตฺตํ
อภยราชกุมารํ อนาปุจฺฉาติอาทิ ฯ อิจฺฉามหํ อาจริย สิปฺปํ
สิกฺขิตุนฺติ ตํ กิร อุปสงฺกมนฺตํ ทิสฺวา โส เวชฺโช โกสิ ตฺวํ
ตาตาติ ปุจฺฉิ ฯ โส พิมฺพิสารมหาราชสฺส นตฺตา อภยกุมารสฺส
ปุตฺโตมฺหีติ อาห ฯ กสฺมา ปนาสิ ตาต อิธาคโตติ ฯ ตโต
โส ตุมฺหากํ สนฺติเก สิปฺปํ สิกฺขิตุนฺติ วตฺวา อิจฺฉามหํ อาจริย
สิปฺปํ สิกฺขิตุนฺติ อาห ฯ พหุญฺจ คณฺหาตีติ ยถา อญฺเ
ขตฺติยราชกุมาราทโย อาจริยสฺส ธนํ ทตฺวา กิญฺจิ กมฺมํ อกตฺวา
สิปฺปํ สิกฺขนฺติเยว น โส เอวํ ฯ โส ปน กิญฺจิ ธนํ อทตฺวา
ธมฺมนฺเตวาสิโกว หุตฺวา เอกํ กาลํ อุปชฺฌายสฺส กมฺมํ กโรติ
เอกํ กาลํ สิกฺขติ ฯ เอวํ สนฺเตปิ อภินีหารสมฺปนฺโน กุลปุตฺโต
อตฺตโน เมธาวิตาย พหุญฺจ คณฺหาติ ลหุญฺจ คณฺหาติ สุฏฺุ
จ อุปธาเรติ คหิตญฺจสฺส น ปมุสฺสติ ฯ สตฺต จ เม วสฺสานิ
อธียนฺตสฺส นยิมสฺส สิปฺปสฺส อนฺโต ปญฺายตีติ เอตฺถ อยํ
กิร ชีวโก ยตฺตกํ อาจริโย ชานาติ ยํ อญฺเ โสฬสหิ
วสฺเสหิ อุคฺคณฺหนฺติ ตํ สพฺพํ สตฺตหิ วสฺเสหิ อุคฺคเหสิ ฯ
สกฺกสฺส ปน เทวรญฺโ เอตทโหสิ อยํ พุทฺธานํ อุปฏฺาโก
อคฺควิสฺสาสิโก ภวิสฺสติ หนฺท นํ เภสชฺชโยชนํ สิกฺขาเปมีติ ฯ
อาจริยสฺส สรีเร อชฺฌาวสิตฺวา ยถา เปตฺวา กมฺมวิปากํ
อวเสสโรคํ เอเกเนว เภสชฺชโยเคน ติกิจฺฉิตุํ สกฺโกติ ตถา นํ
เภสชฺชโยชนํ สิกฺขาเปสิ ฯ โส ปน อาจริยสฺส สนฺติเก สิกฺขามีติ
มญฺติ ตสฺมา สมตฺโถ อิทานิ ชีวโก ติกิจฺฉิตุนฺติ สกฺเกน
วิสฺสฏฺมตฺโต เอวํ จินฺเตตฺวา อาจริยํ ปุจฺฉิ ฯ อาจริโย ปน
น อิมินา มมานุภาเวน อุคฺคหิตํ เทวตานุภาเวน อุคฺคหิตนฺติ
ตฺวาว เตนหิ ภเณติอาทิมาห ฯ สมนฺตา โยชนํ อาหิณฺฑนฺโตติ
ทิวเส ทิวเส เอเกเกน ทฺวาเรน นิกฺขมิตฺวา จตฺตาโร ทิวเส
อาหิณฺฑนฺโต ฯ ปริตฺตํ ปาเถยฺยํ อทาสีติ อปฺปมตฺตกํ อทาสิ ฯ
กสฺมา ฯ ตสฺส กิร เอตทโหสิ อยํ มหากุลสฺส ปุตฺโต
คตมตฺโตเยว ปิตุปิตามหานํ สนฺติกา มหาสกฺการํ ลภิสฺสติ ตโต
มยฺหํ วา สิปฺปสฺส วา คุณํ น ชานิสฺสติ อนฺตรามคฺเค ปน
ขีณปาเถยฺโย สิปฺปํ ปโยเชตฺวา อวสฺสํ มยฺหญฺจ สิปฺปสฺส จ
คุณํ ชานิสฺสตีติ ปริตฺตํ ทาเปสิ ฯ {๓๓๐} ปสเตนาติ เอกหตฺถปูเฏน ฯ
ปิจุนาติ กปฺปาสปฏเลน ฯ ยตฺร หิ นามาติ ยา นาม ฯ
กิมฺปิมายนฺติ กิมฺปิ เม อยํ ฯ {๓๓๑} สพฺพาลงฺการํ ตุยฺหํ โหตูติ ราชา
กิร สเจ อิมํ คณฺหิสฺสติ ปมาณยุตฺเต าเน ตํ เปสฺสามิ
สเจ น คณฺหิสฺสติ อพฺภนฺตริกํ นํ วิสฺสาสิกํ กริสฺสามีติ จินฺเตตฺวา
เอวมาห ฯ อภยราชกุมารสฺสาปิ นาฏกานมฺปิ จิตฺตํ อุปฺปชฺชิ
อโห วต น คณฺเหยฺยาติ ฯ โสปิ เตสํ จิตฺตํ ตฺวา วิย อิทํ
เม เทว อยฺยิกานํ อาภรณํ น ปนิทํ มยฺหํ คณฺหิตุํ ปฏิรูปนฺติ
วตฺวา อลํ เทวาติอาทิมาห ฯ ราชา ปสนฺโน สพฺพาลงฺการ-
สมฺปนฺนํ เคหญฺจ อมฺพวนุยฺยานญฺจ อนุสํวจฺฉรํ สตสหสฺสอุฏฺานกํ
คามญฺจ มหาสกฺการญฺจ ทตฺวา เตนหิ ภเณติอาทิมาห ฯ
อธิการํ เม เทโว สรตูติ กตสฺส อุปการํ สรตูติ อตฺโถ ฯ
สีสจฺฉวึ อุปฺปาเฏตฺวาติ สีสจมฺมํ อปเนตฺวา ฯ สิพฺพินึ วินาเมตฺวาติ
สิพฺพินึ วิวริตฺวา ฯ {๓๓๒} สกฺขสิ ปน ตฺวํ คหปตีติ กสฺมา อาห ฯ
อิริยปถสมฺปริวตฺตเนน กิร มตฺถลุงฺค น สณฺาติ ตสฺส จ
ตีหิ สตฺตาเหหิ นิจฺจลสฺส นิปนฺนสฺส มตฺถลุงฺคํ สณฺหิสฺสตีติ
ตฺวา อปฺเปวนาม สตฺต สตฺต มาเส ปฏิชานิตฺวา สตฺต สตฺต
ทิวเสปิ นิปชฺเชยฺยาติ เอวมาห ฯ เตเนว ปรโต วุตฺตํ อปิจ
ปฏิกจฺเจวาสิ มยา าโตติ ฯ นาหํ อาจริย สกฺโกมีติ ตสฺส
กิร สรีเร มหาทาโห อุปฺปชฺชิ ตสฺสา เอวมาห ฯ ตีหิ สตฺตาเหนาติ
ตีหิ ปสฺเสหิ เอเกเกน สตฺตาเหน ฯ {๓๓๓} ชนํ อุสฺสาเรตฺวาติ ชนํ

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓ หน้า ๒๒๐-๒๒๔.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=3&A=4520&modeTY=1
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=3&A=4520&modeTY=1
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=5&i=128
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=5&A=3258
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=5&A=3465
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=5&A=3465
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๔
http://84000.org/tipitaka/read/?index_5