ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๓ ภาษาบาลีอักษรไทย วินย.อ. (สมนฺต.๓)

หน้าที่ ๓๓๓.

ขุทฺทกวตฺถุกฺขนฺธกวณฺณนา -------- {๒๔๓} ขุทฺทกวตฺถุกฺขนฺธเก ฯ มลฺลมุฏฺฐิกาติ มุฏฺฐิมลฺลา ฯ คาม- ปูฏวาติ ฉวิราคมณฺฑนานุยุตฺตา นาคริกมนุสฺสา ฯ คามโปตกาติปิ ปาโฐ ฯ เอเสวตฺโถ ฯ ถมฺเภติ นหานติฏฺเฐ นิกฺขนิตฺวา ฐปิตตฺถมฺเภ ฯ กุฑฺเฑติ อิฏฺฐกสิลาทารุกุฑฺฑานํ อญฺญตรสฺมึ ฯ อฏฺฐาเน นหายนฺตีติ เอตฺถ อฏฺฐานํ นาม รุกฺขํ ผลกํ วิย ตจฺเฉตฺวา อฏฺฐปทากาเรน ราชิโย ฉินฺทิตฺวา นหานติฏฺเฐ นิกฺขนนฺติ ฯ ตตฺถ จุณฺณานิ อากิริตฺวา มนุสฺสา กายํ ฆํสนฺติ ฯ คนฺธพฺพหตฺถเกนาติ นหานติฏฺเฐ ฐปิเตน ทารุมยหตฺเถน ฯ เตน กิร จุณฺณานิ คเหตฺวา มนุสฺสา สรีรํ ฆํสนฺติ ฯ กุรุวินฺทกสุตฺติยาติ กุรุวินฺทกปาสาณจุณฺณานิ ลาขาย มทฺทิตฺวา กตคุฬิกกลาปโก วุจฺจติ ฯ ตํ อุโภสุ อนฺเตสุ คเหตฺวา สรีรํ ฆํสนฺติ ฯ วิคฺคยฺห ปริกมฺมํ การาเปนฺตีติ อญฺญมญฺญํ สรีเรน สรีรํ ฆํสนฺติ ฯ มลฺลกนฺนาม มกรทนฺตเก ฉินฺทิตฺวา มลฺลกมูลสณฺฐาเนน กตมลฺลกํ วุจฺจติ ฯ อิทํ คิลานสฺสาปิ น วฏฺฏติ ฯ {๒๔๔} อกตมลฺลกํ นาม มกรทนฺเต อฉินฺทิตฺวา กตํ อิทํ อคิลานสฺส น วฏฺฏติ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๓๔.

อิฏฺฐกขณฺฑํ ปน กปาลขณฺฑํ วา วฏฺฏติ ฯ อุกฺกาสิกนฺติ วตฺถวฏฺฏึ ฯ ตสฺมา นหายนฺตสฺส ยสฺส กสฺสจิ นหานสาฏกวฏฺฏิยา ปิฏฺฐึ ฆํสิตุํ วฏฺฏติ ฯ ปุถุปาณิกนฺติ หตฺถปริกมฺมํ วุจฺจติ ฯ ตสฺมา สพฺเพสํ หตฺเถน ปฏฺฐิปริกมฺมํ กาตุํ วฏฺฏติ ฯ {๒๔๕} วลฺลิกาติ กณฺณโต นิกฺขนฺตมุตฺโตลมฺพิกาทีนํ เอตํ อธิวจนํ ฯ น เกวลญฺจ วลฺลิกาเยว ยงฺกิญฺจิ กณฺณปิลนฺธนํ อนฺตมโส ตาลปณฺณํปิ น วฏฺฏติ ฯ ปามงฺคนฺติ ยงฺกิญฺจิ ปามงฺคสุตฺตํ ฯ กณฺฐสุตฺตกนฺติ ยงฺกิญฺจิ คีวูปคํ อาภรณํ ฯ กฏิสุตฺตกนฺติ ยงฺกิญฺจิ กฏิปิลนฺธนํ อนฺตมโส สุตฺตตนฺตุมตฺตํปิ ฯ โอวฏฺฏกนฺติ วลยํ ฯ เกยูราทีนิ ปากฏาเนว ฯ ยงฺกิญฺจิ อาภรณํ น วฏฺฏติ ฯ {๒๔๖} ทุมาสิกํ วา ทุวงฺคุลํ วาติ เอตฺถ สเจ เกสา อนฺโต- เทฺวมาเส ทฺวงฺคุลํ ปาปุณนฺติ อนฺโตเทฺวมาเสเยว ฉินฺทิตพฺพา ฯ ทฺวงฺคุลํ อติกฺกเมตุํ น วฏฺฏติ ฯ สเจปิ น ทีฆา ทฺวิมาสโต เอกทิวสํปิ อติกฺกเมตุํ น ลภติเยว ฯ เอวมยํ อุภเยนาปิ อุกฺกฏฺฐปริจฺเฉโทว วุตฺโต ฯ ตโต โอรมฺปน น วฏฺฏนภาโว นาม นตฺถิ ฯ โกจฺเฉน โอสณฺเหนฺตีติ โกจฺเฉน โอลกฺขิตฺวา สนฺนิสีทาเปนฺติ ฯ ผณเกนาติ ทนฺตมยาทีสุ เยนเกนจิ ฯ หตฺถผณเกนาติ หตฺเถเนว ผณกิจฺจํ กโรนฺตา องฺคุลีหิ โอสณฺเหนฺติ ฯ สิตฺถเตลเกนาติ มธุ- สิตฺถกนิยาสาทีสุ เยนเกนจิ จิกฺกเลน ฯ อุทกเตลเกนาติ อุทกมิสฺสเกน

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๓๕.

เตเลน ฯ มณฺฑนตฺถาย สพฺพตฺถ ทุกฺกฏํ ฯ อุทฺธคฺคานิ ปน โลมานิ อนุโลมนิปาตนตฺถํ หตฺถํ เตเมตฺวา สีสํ ปุญฺฉิตพฺพํ ฯ อุณฺหาภิตตฺตรชสฺสิรานํปิ อลฺลหตฺเถน ปุญฺฉิตุํ วฏฺฏติ ฯ {๒๔๗} น ภิกฺขเว อาทาเส วา อุทกปตฺเต วาติ เอตฺถ กํสปตฺตาทีนิปิ เยสุ มุขนิมิตฺตํ ปญฺญายติ สพฺพานิ อาทาสสงฺขเมว คจฺฉนฺติ ฯ กญฺชิยาทีนิปิ อุทกปตฺตสงฺขเมว ฯ ตสฺมา ยตฺถ กตฺถจิ โอโลเกนฺตสฺส ทุกฺกฏํ ฯ อาพาธปฺปจฺจยาติ สญฺฉวิ นุโข เม วโณ อุทาหุ น ตาวาติ ชานนตฺถํ ชิณฺโณ นุโขมฺหิ โนติ เอวมายุสงฺขารํ โอโลกนตฺถํปิ วฏฺฏตีติ วุตฺตํ ฯ มุขํ อาลิมฺเปนฺตีติ วิปฺปสนฺนจฺฉวิภาวกเรหิ มุขเลปเนหิ อาลิมฺเปนฺติ ฯ อุมฺมทฺเทนฺตีติ นานาอุมฺมทฺทเนหิ อุมฺมทฺเทนฺติ ฯ จุณฺเณนฺตีติ มุขจุณฺณเกน มกฺเขนฺติ ฯ มโนสิลกาย มุขํ ลญฺเฉนฺตีติ มโนสิลาย ติลกาทีนิ ลญฺฉนานิ กโรนฺติ ฯ ตานิ หริตาลาทีหิปิ น วฏฺฏนฺติเยว องฺคราคาทโย ปากฏาเยว ฯ สพฺพตฺถ ทุกฺกฏํ ฯ {๒๔๘} น ภิกฺขเว นจฺจํ วาติอาทีสุ ยงฺกิญฺจิ นจฺจํ อนฺตมโส โมรนจฺจํปิ ทสฺสนาย คจฺฉนฺตสฺส ทุกฺกฏํ ฯ สยํปิ นจฺจนฺตสฺส วา นจฺจาเปนฺตสฺส วา ทุกฺกฏเมว ฯ คีตํปิ ยงฺกิญฺจิ นฏคีตํ วา สาธุคีตํ วา อนฺตมโส ทนฺตคีตํปิ ฯ มยํ คายิสฺสามาติ ปุพฺพภาเค โอกูชนฺตา กโรนฺติ เอตํปิ น วฏฺฏติ ฯ สยํ คายนฺตสฺสาปิ คายาเปนฺตสฺสาปิ ทุกฺกฏเมว ฯ วาทิตมฺปิ ยงฺกิญฺจิ น วฏฺฏติ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๓๖.

ยมฺปน นิฏฺฐหนฺโต วา สาสงฺเก วา ฐิโต อจฺฉรํ วา โปเถติ ปาณึ วา ปหรติ ตตฺถ อนาปตฺติ ฯ สพฺพํ อนฺตราราเม ฐิตสฺส ปสฺสโต อนาปตฺติ ฯ ปสฺสิสฺสามีติ วิหารโต วิหารํ คจฺฉนฺตสฺส อาปตฺติเยว ฯ อาสนสาลายํ นิสินฺโน ปสฺสติ อนาปตฺติ ฯ ปสฺสิสฺสามีติ อุฏฺฐหิตฺวา คจฺฉโต อาปตฺติ ฯ วีถิยํ ฐตฺวา คีวํ ปริวตฺเตตฺวา ปสฺสโตปิ อาปตฺติเยว ฯ {๒๔๙} สรกุตฺตินฺติ สรกิริยํ ฯ ภงฺโค โหตีติ อลทฺธํ สมาธึ อุปฺปาเทตุํ น สกฺโกติ ลทฺธํ สมาปชฺชิตุํ ฯ ปจฺฉิมา ชนตาติ อมฺหากํ อาจริยาปิ อุปชฺฌายาปิ เอวํ คายึสูติ ปจฺฉิมา ชนตา ทิฏฺฐานุคตึ อาปชฺชติ ตเถว คายติ ฯ น ภิกฺขเว อายตเกนาติ เอตฺถ อายตโก นาม ตนฺตํ วตฺตํ ภินฺทิตฺวา อกฺขรานิ วินาเสตฺวา ปวตฺโต ฯ ธมฺเม ปน สุตฺตนฺตวตฺตํ นาม อตฺถิ ชาตกวตฺตํ นาม อตฺถิ คาถาวตฺตํ นาม อตฺถิ ตํ วินาเสตฺวา อติทีฆํ กาตุํ น วฏฺฏติ ฯ จตุรสฺเสน วตฺเตน ปริมณฺฑลานิ ปทพฺยญฺชนานิ ทสฺเสตพฺพานิ ฯ สรภญฺญนฺติ สเรน ภณนํ ฯ สรภญฺเญ กิร ตรงฺควตฺตโทหกวตฺต- คลิตวตฺตาทีนิ ทฺวตฺตึสวตฺตานิ อตฺถิ ฯ เตสุ ยํ อิจฺฉติ ตํ กาตุํ ลภติ ฯ สพฺเพสํ ปทพฺยญฺชนานํ อวินาเสตฺวา วิการมกตฺวา สมณสารุปฺเปน จตุรสฺเสน นเยน ปวตฺตนํเยว ลกฺขณํ ฯ พาหิรโลมึ อุณฺณินฺติ อุณฺณโลมานิ พหิ กตฺวา อุณฺณปาวารํ ปารุปนฺติ ฯ ตถา ธาเรนฺตสฺส ทุกฺกฏํ ฯ โลมานิ อนฺโต

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๓๗.

กตฺวา ปารุปิตุํ วฏฺฏติ ฯ สมณกปฺปกถา ภูตคามสิกฺขาปทวณฺณนายํ วุตฺตา ฯ {๒๕๑} น ภิกฺขเว อตฺตโน องฺคชาตนฺติ องฺคชาตํ ฉินฺทนฺตสฺเสว ถุลฺลจฺจยํ ฯ อญฺญํ ปน กณฺณนาสงฺคุลิอาทีนํ ยงฺกิญฺจิ ฉินฺทนฺตสฺส ตาทิสํ วา ทุกฺขํ อุปฺปาเทนฺตสฺส ทุกฺกฏํ ฯ อหิกีฏทฏฺฐาทีสุ ปน อญฺญอาพาธปฺปจฺจยา วา โลหิตํ วา โมเจนฺตสฺส ฉินฺทนฺตสฺส อนาปตฺติ ฯ {๒๕๒} จนฺทนคณฺฐี อุปฺปนฺนา โหตีติ จนฺทนฆฏิกา อุปฺปนฺนา โหติ ฯ โส กิร อุทฺธญฺจ อโธ จ ชาลานิ ปริกฺขิปาเปตฺวา คงฺคาย นทิยา กีฬติ ฯ ตสฺสา นทิยา โสเตน วุยฺหมานา จนฺทนคณฺฐี อาคนฺตฺวา ชาเล ลคฺคิ ฯ ตมสฺส ปริสา อาหริตฺวา อทํสุ ฯ เอวํ สา อุปฺปนฺนา โหติ ฯ อิทฺธิปาฏิหาริยนฺติ เอตฺถ วิกุพฺพน- อิทฺธิปาฏิหาริยํ ปฏิกฺขิตฺตํ ฯ อธิฏฺฐานอิทฺธิ ปน อปฺปฏิกฺขิตฺตาติ เวทิตพฺพา ฯ น ภิกฺขเว โสวณฺณมโย ปตฺโตติอาทีสุ สเจ หิ คิหี ภตฺตคฺเคสุ สุวณฺณตฏฺฏกาทีสุ พฺยญฺชนํ กตฺวา อุปนาเมนฺติ อามสิตุํปิ น วฏฺฏติ ฯ ผลิกมยกาจมยกํสมยาทีนิ ปน ตฏฺฏกาทีนิ ภาชนานิ ปุคฺคลิกปริโภเคเนว น วฏฺฏนฺติ ฯ สงฺฆิกปริโภเคน วา คิหิวิกฏานิ วา วฏฺฏนฺติ ฯ ตมฺพโลหมโยปิ ปตฺโต น วฏฺฏติ ฯ ถาลกํ ปน วฏฺฏตีติ อิทํ สพฺพํ กุรุนฺทิยํ วุตฺตํ ฯ มณิมโยติ เอตฺถ ปน อินฺทนีลาทิมณิมโย วุตฺโต ฯ กํสมโยติ เอตฺถ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๓๘.

วฏฺฏโลหมโยปิ สงฺคหิโต ฯ {๒๕๓} ลิขิตุนฺติ ตนุกรณตฺถาเยตํ วุตฺตํ ฯ ปกติมณฺฑลนฺติ มกรทนฺตฉินฺทกมณฺฑลเมว ฯ {๒๕๔} อาวตฺติตฺวาติ อญฺญมญฺญํ ปหริตฺวา ฯ ปตฺตาธารกนฺติ เอตฺถ ทนฺตวลีเวตฺตาทีหิ กเต ภูมิอาธารเก ตโย ทารุอาธารเก เทฺว ปตฺเต อุปรุปริ ฐเปตุํ วฏฺฏตีติ กุรุนฺทิยํ วุตฺตํ ฯ มหาอฏฺฐกถายํ ปน วุตฺตํ ภูมิอาธารเก ติณฺณํ ปตฺตานํ อโนกาเส เทฺว ฐเปตุํ วฏฺฏติ ทารุอาธารกทณฺฑาธารเกสุปิ สุสชฺชิเตสุ เอเสว นโย ภมโกฏิสทิโส ปน ทารุอาธารโก ตีหิ ทณฺฑเกหิ พทฺโธ ทณฺฑกาธารโก จ เอกสฺสปิ ปตฺตสฺส อโนกาโส ตตฺถ ฐเปตฺวาปิ หตฺเถน คเหตฺวา เอวํ นิสีทิตพฺพํ ภูมิยํ ปน นิกฺกุชฺชิตฺวา เอกเมว ฐเปตพฺพนฺติ ฯ มิฒนฺเตติ อาลินฺทกมิฒกาทีนํ อนฺเต ฯ สเจ ปน ปริวตฺเตตฺวา ตตฺเถว ปติฏฺฐาติ เอวรูปาย วิตฺถิณฺณาย มิฒิยาว ฐเปตุํ วฏฺฏติ ฯ ปริภนฺฑนฺเตติ พาหิรปสฺเส กตาย ตนุกมิฒิกาย อนฺเต ฯ มิฒิยํ วุตฺตนเยเนว เอตฺถาปิ วินิจฺฉโย เวทิตพฺโพ ฯ โจฬกนฺติ ยํ ปตฺถริตฺวา ปตฺโต ฐปิยติ ตสฺมึ ปน อสติ กฏสารเก วา ตฏฺฏิกาย วา มตฺติกปริภณฺฑกตาย ภูมิยา วา ยตฺถ น ทุสฺสติ ตถารูปาย วา พาลิกาย วา ฐเปตุํ วฏฺฏติ ฯ ปํสุรชาทีสุ ปน ขรภูมิยํ วา ฐเปนฺตสฺส ทุกฺกฏํ ฯ ปตฺตมาฬกนฺติ อิฏฺฐกาหิ วา ทารูหิ วา กาตุํ วฏฺฏติ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๓๙.

ปตฺตกุณฺโฑลิกาติ มหามุขกุณฺฑลสณฺฐานา ภณฺฑกุกฺขลิกา วุจฺจติ ฯ โย ลคฺเคยฺยาติ ยตฺถ กตฺถจิ ลคฺเคนฺตสฺส ทุกฺกฏเมว ฯ จีวรวํเสปิ พนฺธิตฺวา ฐเปตุํ น วฏฺฏติ ฯ ภณฺฑกฏฺฐปนตฺถเมว วา กตํ โหตุ นิสีทนสยนตฺถํ วา ยตฺถ กตฺถจิ มญฺเจ วา ปีเฐ วา ฐเปนฺตสฺส ทุกฺกฏํ ฯ อญฺเญน ปน ภณฺฑเกน สทฺธึ พนฺธิตฺวา ฐเปตุํ วฏฺฏติ ฯ อฏฺฏนิยํ พนฺธิตฺวา โอลมฺเพตุํ วา วฏฺฏติ ฯ พนฺธิตฺวา อุปริ ฐเปตุํ น วฏฺฏติเยว ฯ สเจ ปน มญฺจํ วา ปีฐํ วา อุกฺขิปิตฺวา จีวรวํสาทีสุ อฏฺฏกจฺฉนฺเนน ฐปิตํ โหติ ตตฺถ ฐเปตุํ วฏฺฏติ ฯ อํสวทฺธเกน อํสกูเฏ ลคฺเคตฺวา องฺเก ฐเปตุํ วฏฺฏติ ฉตฺเต ภตฺตปูโรปิ อํสกูเฏ ลคฺคิตปตฺโตปิ ฐเปตุํ น วฏฺฏติ ฯ ภณฺฑเกน ปน สทฺธึ พนฺธิตฺวา วา อฏฺฏกํ พนฺธิตฺวา ฐปิเต วา โยโกจิ ฐเปตุํ วฏฺฏติ ฯ {๒๕๕} ปตฺตหตฺเถนาติ เอตฺถ น เกวลํ ยสฺส ปตฺโต หตฺเถ โสเยว ปตฺตหตฺโถ น เกวลญฺจ กวาฏเมว ปณาเมตุํ น ลภติ ฯ อปิ จ โข ปน หตฺเถ วา ปิฏฺฐิปาเท วา ยตฺถ กตฺถจิ สรีราวยเว ปตฺตสฺมึ สติ หตฺเถน วา ปิฏฺฐิปาเทน วา สีเสน วา เยน วา เกนจิ สรีราวยเวน กวาฏํ วา ปณาเมตุํ ฆฏิกํ วา อุกฺขิปิตุํ สูจึ วา กุญฺจิกาย อปาปุริตุํ ๑- น ลภติ ฯ อํสกูเฏ ปน ปตฺตํ ลคฺเคตฺวา ยถาสุขํ กวาฏํ อปาปุริตุํ ๑- ลภติเยว ฯ @เชิงอรรถ: ๑. อวาปุริตุนฺติปิ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๔๐.

ตุมฺพกฏาหนฺติ อลาพุกฏาหํ วุจฺจติ ฯ ตํ ปริหริตุํ น วฏฺฏติ ฯ ลภิตฺวา ปน ตาวกาลิกํ ปริภุญฺชิตุํ วฏฺฏติ ฯ ฆฏิกฏาเหปิ เอเสว นโย ฯ ฆฏิกฏาหนฺติ ฆฏิกปาลํ ฯ อพฺภุมฺเมติ อุตฺราสวจนเมตํ ฯ สพฺพปํสุกูลิเกนาติ เอตฺถ จีวรญฺจ มญฺจปีฐญฺจ ปํสุกูลํ วฏฺฏติ ฯ อชฺโฌหรณียมฺปน ทินฺนกเมว คเหตพฺพํ ฯ จลกานีติ ฉฑฺเฑตฺวา วเมตฺวา อปฺปวิฏฺฐามิสานิ ฯ อฏฺฐิกานีติ มจฺฉมํสอฏฺฐิกานิ ฯ อุจฺฉิฏฺโฐทกนฺติ มุขวิกฺขาลโนทกํ ฯ เอเตสุ ยงฺกิญฺจิ ปตฺเตน นีหรนฺตสฺส ทุกฺกฏํ ฯ ปตฺตํ ปฏิคฺคหณํ กตฺวา หตฺถํ โธวิตุมฺปิ น ลภติ ฯ หตฺถโธวนปาทโธวนอุทกมฺปิ ปตฺเต อากิริตฺวา นีหริตุํ น วฏฺฏติ ฯ อนุจฺฉิฏฺฐํ วิสุทฺธปตฺตํ อุจฺฉิฏฺฐหตฺเถน คณฺหิตุํ น วฏฺฏติ ฯ วามหตฺเถน ปเนตฺถ อุทกํ อาสิญฺจิตฺวา เอกํ อุทกคณฺฑุสํ คเหตฺวา อุจฺฉิฏฺฐหตฺเถน คณฺหิตุํ วฏฺฏติ ฯ เอตฺตาวตาปิ หิ โส อุจฺฉิฏฺฐปตฺโต โหติ ฯ อุจฺฉิฏฺฐหตฺถมฺปน พหิ อุทเกน วิกฺขาเลตฺวา คเหตุํ วฏฺฏติ ฯ มจฺฉมํสผลาผลาทีนิ ขาทนฺโต ยํ ตตฺถ อฏฺฐึ วา จลกํ วา ฉฑฺเฑตุกาโม โหติ ตํ ปตฺเต ฐเปตุํ น ลภติ ฯ ยํ ปน ปฏิขาทิตุกาโม โหติ ตํ ปตฺเต ฐเปตุํ ลภติ ฯ อฏฺฐิกกณฺฏกาทีนิ ตตฺเถว กตฺวา หตฺเถน ลุญฺจิตฺวา ขาทิตุํ วฏฺฏติ ฯ มุขโต นีหตํ ปน ยงฺกิญฺจิ ปุน ขาทิตุกาโม โหติ ตํ ปตฺเต ฐเปตุํ น ลภติ ฯ สิงฺคิเวร- นาฬิเกรขณฺฑาทีนิ ฑํสิตฺวา ปุน ฐเปตุํ ลภติ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๔๑.

{๒๕๖} นมตกนฺติ สตฺถกเวฐนกปิโลติกขณฺฑํ ฯ ทณฺฑสตฺถกนฺติ ปิปฺผลกํ วา อญฺญํปิ วา ยงฺกิญฺจิ ทณฺฑํ โยเชตฺวา กตสตฺถกํ ฯ กณฺณกิตาโย โหนฺตีติ มลคฺคหิตา โหนฺติ ฯ กิณฺเณน ปูเรตุนฺติ กิณฺณจุณฺเณน ปูเรตุํ ฯ สตฺตุยาติ หลิทฺทมิสฺสเกน ปิฏฺฐจุณฺเณน ปูเรตุํ ฯ สริตกนฺติ ปาสาณจุณฺณํปิ วุจฺจติ ฯ เตน ปูเรตุํ อนุชานามีติ อตฺโถ ฯ มธุสิตฺถเกน สาเรตุนฺติ มธุสิตฺถเกน มกฺเขตุํ ฯ สริตกมฺปิ ปริภิชฺชตีติ ตํ มกฺขิตมธุสิตฺถกํ ภิชฺชติ ฯ สริตสิปาฏิกนฺติ มธุสิตฺถกปิโลติกํ สตฺถโกสกํ ฯ สิปาฏิกา ปน สริตสิปาฏิกาย อนุโลมาติ กุรุนฺทิยํ วุตฺตํ ฯ กฐินนฺติ นิสฺเสณึปิ ตตฺถ อตฺถริตพฺพํ กฏสารกกิลญฺชานํ อญฺญตรมฺปิ ฯ กฐินรชฺชุนฺติ ยาย ทุปฺปฏจีวรํ สิพฺพนฺตา กฐิเน จีวรํ พนฺธนฺติ ฯ กฐินํ นปฺปโหตีติ ทีฆสฺส ภิกฺขุโน ปมาเณน กตํ กฐินํ ตตฺถ รสฺสสฺส ภิกฺขุโน จีวรํ อตฺถริยมานํ นปฺปโหติ อนฺโตเยว โหติ ทณฺฑเก น ปาปุณาตีติ อตฺโถ ฯ ทณฺฑกฐินนฺติ ตสฺส มชฺเฌ อิตรสฺส ภิกฺขุโน ปมาเณน อญฺญํ นิสฺเสณึ พนฺธิตุํ อนุชานามีติ อตฺโถ ฯ วิทลกนฺติ ทณฺฑกฐินปฺปมาเณน กฏสารกสฺส ปริยนฺเต ปฏิสํหริตฺวา ทุคฺคุณกรณํ ฯ สลากนฺติ ทุปฺปฏจีวรสฺส อนฺตเร ปเวสนสลากํ ฯ วินทฺธนรชฺชุนฺติ ๑- ตตฺถ มหานิสฺเสณิยา สทฺธึ ขุทฺทกนิสฺเสณึ วินทฺธิตรชฺชุํ ๒- ฯ วินทฺธนสุตฺตกนฺติ ๓- ขุทฺทกนิสฺเสณิยา @เชิงอรรถ: ๑. วินนฺธนรชฺชุนฺตีติปิ ฯ ๒. วินนฺธิตํ รชฺชุํ อิติปิ ฯ @๓. วินนฺธนสุตฺตกนฺตีติปิ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๔๒.

จีวรํ วินทฺธิตสุตฺตกํ ๑- ฯ วินทฺธิตฺวา ๒- จีวรํ สิพฺเพตุนฺติ เตน สุตฺตเกน ตตฺถ จีวรํ วินทฺธิตฺวา ๒- สิพฺเพตุํ ฯ วิสมา โหนฺตีติ กาจิ ขุทฺทกา โหนฺติ กาจิ มหนฺตา ฯ กฬิมฺพกนฺติ ปมาณสญฺญากรณํ ยงฺกิญฺจิ ตาลปณฺณาทึ ฯ โมฆสุตฺตกนฺติ วฑฺฒกีนํ ทารูสุ กาฬสุตฺเตน วิย หลิทฺทิสุตฺเตน สญฺญากรณํ ฯ องฺคุลิยา ปฏิคฺคณฺหนฺตีติ สูจิมุขํ องฺคุลิยา ปฏิจฺฉนฺติ ฯ ปฏิคฺคหนฺติ องฺคุลิโกสกํ ฯ {๒๕๗} อาเวสนวิตฺถกนฺนาม ยงฺกิญฺจิ ปาติจงฺโคฏกาทิ ฯ อุจฺจวตฺถุกนฺติ ปํสุํ อากิริตฺวา อุจฺจวตฺถุกํ กาตุํ อนุชานามีติ อตฺโถ ฯ โอคุมฺเพตฺวา อุลฺลิตฺตาวลิตฺตํ กาตุนฺติ ฉทนํ โอธุนิตฺวา ฆนทณฺฑกํ กตฺวา อนฺโต จ พหิ จ มตฺติกาย ลิมฺเปตุนฺติ อตฺโถ ฯ โคฆํสิกายาติ เวฬุํ วา รุกฺขทณฺฑกํ วา อนฺโต กตฺวา เตน สทฺธึ สงฺฆริตุนฺติ อตฺโถ ฯ พนฺธนรชฺชุนฺติ ตถา สงฺฆริตสฺส พนฺธนรชฺชุํ ฯ {๒๕๘} กฏจฺฉุปริสฺสาวนํ นาม ตีสุ ทณฺฑเกสุ วินทฺธิตฺวา ๒- กตํ ฯ {๒๕๙} โย น ทเทยฺยาติ อปริสฺสาวนกสฺเสว โย น ททาติ ตสฺเสว อาปตฺติ ฯ โย ปน อตฺตโน หตฺเถ ปริสฺสาวเน วิชฺชมาเนปิ ยาจติ ตสฺส น อกามา ทาตพฺพํ ฯ ทณฺฑกปริสฺสาวนนฺติ รชกานํ ขารปริสฺสาวนํ วิย จตูสุ ปาเทสุ พนฺธนิสฺเสณิกาย สาฏกํ พนฺธิตฺวา มชฺเฌ ทณฺฑเก อุทกํ อาสิญฺจิตพฺพํ ฯ ตํ อุโภปิ โกฏฺฐาเส ปูเรตฺวา ปริสฺสาวติ ฯ โอตฺถริกํ @เชิงอรรถ: ๑. วินนฺธิตุํ สุตฺตกํ อิติปิ ฯ ๒. วินนฺธิตฺวา ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๔๓.

นาม ยํ อุทเก โอตฺถริตฺวา ฆเฏน อุทกํ คณฺหนฺติ ฯ ตํ หิ จตูสุ ทณฺฑเกสุ วตฺถํ พนฺธิตฺวา อุทเก จตฺตาโร ขาณุเก นิกฺขนิตฺวา เตสุ พนฺธิตฺวา สพฺเพ ปริยนฺเต อุทกโต โมเจตฺวา มชฺเฌ โอตฺถริตฺวา ฆเฏน อุทกํ คณฺหนฺติ ฯ มกสกุฏิกาติ จีวรกุฏิกา วุจฺจติ ฯ {๒๖๐} อภิสนฺนกายาติ เสมฺหาทิโทสาภิสนฺนกายา ฯ อคฺคฬวฏฺฏิ นาม ทฺวารพาหาย สมปฺปมาโณเยว อคฺคฬตฺถมฺโภ วุจฺจติ ยตฺถ ตีณิ จตฺตาริ ฉิทฺทานิ กตฺวา สูจิโย เทนฺติ ฯ กปิสีสกํ นาม ทฺวารพาหํ วิชฺฌิตฺวา ตตฺถ ปเวสิโต อคฺคฬปาสโก วุจฺจติ ฯ สูจิกาติ ตตฺถ มชฺเฌ ฉิทฺทํ กตฺวา ปเวสิตา ฯ ฆฏิกาติ อุปริ โยชิตา ฯ มณฺฑลิกํ กาตุนฺติ นีจวตฺถุกํ จินิตุํ ฯ ธูมเนตฺตนฺติ ธูมนิกฺขมนฉิทฺทํ ฯ วาเสตุนฺติ คนฺเธหิ วาเสตุํ ฯ อุทกนิธานนฺติ อุทกฏฺฐปนฏฺฐานํ ตตฺถ ฆเฏน อุทกํ ฐเปตฺวา สราวเกน วลญฺเชตพฺพํ ฯ โกฏฺฐโกติ ทฺวารโกฏฺฐโก ฯ {๒๖๑} ติสฺโส ปฏิจฺฉาทิโยติ เอตฺถ ชนฺตาฆรปฏิจฺฉาทิ จ อุทก- ปฏิจฺฉาทิ จ ปริกมฺมํ กโรนฺตสฺเสว วฏฺฏติ เสเสสุ อภิวาทนาทีสุ น วฏฺฏติ ฯ วตฺถปฏิจฺฉาทิ สพฺพกมฺเมสุ วฏฺฏติ ฯ อุทกํ น โหตีติ นหานอุทกํ น โหติ ฯ {๒๖๒} ตุลนฺติ ปณฺณิกานํ วิย อุทกอุพฺพาหนตุลํ ฯ กรกฏโกติ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๔๔.

วุจฺจติ โคเณ วา โยเชตฺวา หตฺเถหิ วา คเหตฺวา ทีฆวรตฺตาหิ อากฑฺฒนยนฺตํ ฯ จกฺกวฏฺฏกนฺติ อรหฏฆฏิยนฺตํ ๑- ฯ จมฺมขณฺฑํ นาม ตุลาย วา กรกฏเกน วา โยเชตพฺพกํ จมฺมภาชนํ ฯ ปากฏา โหตีติ อปริกฺขิตฺตา โหติ ฯ อุทกปุญฺฉนีติ ทนฺตมยาปิ วิสาณมยาปิ ทารุมยาปิ วฏฺฏติ ฯ ตสฺสา อสติ โจฬเกน อุทกํ ปจฺจุทฺธริตุํ วฏฺฏติ ฯ {๒๖๓} อุทกมาติกนฺติ อุทกสฺส อาคมนมาติกํ ฯ นิลฺเลขํ ชนฺตาฆรนฺนาม อาวิทฺธปกฺขปาสกํ วุจฺจติ ฯ โคปานสีนํ อุปริมณฺฑเล ปกฺขปาสเก ฐเปตฺวา กตกูฏจฺฉทนสฺเสตํ นามํ ฯ จาตุมาสํ นิสีทเนนาติ นิสีทเนน จตฺตาโร มาเส น วิปฺปวาสิตพฺพนฺติ อตฺโถ ฯ {๒๖๔} ปุปฺผาภิกิณฺเณสูติ ปุปฺเผหิ สณฺฐิเตสุ ฯ นมตกนฺติ เอฬกโลเมหิ กตํ อวายิมํ จมฺมขณฺฑปริหาเรน ปริภุญฺชิตพฺพํ ฯ อาสิตฺตกูปธานนฺนาม ตมฺพโลเหน วา รชเตน วา กตาย เปลาย เอตํ อธิวจนํ ฯ ปฏิกฺขิตฺตตฺตา ปน ทารุมยาปิ น วฏฺฏติ ฯ มโฬริกนฺติ ๒- ทณฺฑาธารโก วุจฺจติ ฯ ยฏฺฐิอาธารกปตฺตา- ธารกปจฺฉิกปิฏฺฐานิปิ เอตฺเถว ปวิฏฺฐานิ ฯ อาธารกสงฺเขปคมนโต หิ ปฏฺฐาย ฉิทฺทํ วิทฺธํปิ อาวิทฺธํปิ วฏฺฏติเยว ฯ @เชิงอรรถ: ๑. อรหตฺถฆฏิยนฺตํ อิติปิ ฯ ๒. มลฺโลริกนฺตีติปิ ฯ ม. มโฬริกาติ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๔๕.

เอกภาชเนติ เอตฺถ สเจ เอโก ภิกฺขุ ภาชนโต ผลํ วา ปูวํ วา คเหตฺวา คจฺฉติ ตสฺมึ ภิกฺขุมฺหิ อปคเต อิตรสฺส เสสกํ ภุญฺชิตุํ วฏฺฏติ ฯ อิตรสฺสาปิ ตสฺมึ ขเณ ปุน คเหตุํ วฏฺฏติ ฯ {๒๖๕} อฏฺฐหงฺเคหีติ เอตฺถ เอเกเกนปิ องฺเคน สมนฺนาคตสฺส อนฺโตสีมาย วา นิสฺสีมํ คนฺตฺวา นทีอาทีสุ วา นิกฺกุชฺชิตุํ วฏฺฏติเยว ฯ เอวํ นิกฺกุชฺชิเต ปน ปตฺเต ตสฺส เคเห โกจิ เทยฺยธมฺโม น คเหตพฺโพ ฯ อสุกสฺส เคเห ภิกฺขํ มา คณฺหถาติ อญฺเญสุปิ วิหาเรสุ เปเสตพฺพํ ฯ อุกฺกุชฺชนกาเล ปน ยาวตติยํ ยาจาเปตฺวา หตฺถปาสํ วิชหาเปตฺวา ญตฺติทุติยกมฺเมน อุกฺกุชฺชิตพฺโพ ฯ {๒๖๘} ปุรกฺขิตฺวาติ อคฺคโต กตฺวา ฯ สํหรนฺตูติ สํหริยนฺตุ ฯ เจฬปฏิกนฺติ เจฬสนฺถรํ ฯ โส กิร สเจ อหํ ปุตฺตํ ลจฺฉามิ อกฺกมิสฺสติ เม ภควา เจฬปฏิกนฺติ อิมินา อชฺฌาสเยน สนฺถริ ฯ อภพฺโพ เจส ปุตฺตปฏิลาภสฺส ตสฺมา ภควา น อกฺกมิ ฯ ยทิ อกฺกเมยฺย ปจฺฉา ปุตฺตํ อลภนฺโต นายํ สพฺพญฺญูติ ทิฏฺฐึ คณฺเหยฺย อิทนฺตาว ภควโต อนกฺกมเน การณํ ฯ ยสฺมา ปน ภิกฺขูปิ เย อชานนฺตา อกฺกเมยฺยุํ เต คิหีนํ ปริภูตา ภเวยฺยุํ ตสฺมา ภิกฺขู ปริภวโต โมเจตุํ สิกฺขาปทํ ปญฺญาเปสิ ฯ อิทํ สิกฺขาปทปญฺญาปเน การณํ ฯ มงฺคลตฺถาย ยาจิยมาเนนาติ อปคตคพฺภา วา โหตุ ครุคพฺภา วา เอวรูเปสุ ฐาเนสุ มงฺคลตฺถาย ยาจิยมาเนน อกฺกมิตุํ วฏฺฏติ ฯ โธตปาทกนฺนาม ปาทโธวนฏฺฐาเน โธเตหิ ปาเทหิ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๔๖.

อกฺกมนตฺถาย ปจฺจตฺถรณํ อตฺถตํ โหติ ตํ อกฺกมิตุํ วฏฺฏติ ฯ {๒๖๙} กตกนฺนาม ปทุมกณฺณิกาการํ ปาทฆํสนตฺถํ กณฺฏเก อุฏฺฐาเปตฺวา กตํ ตํ วตฺตํ วา โหตุ จตุรสฺสาทิเภทํ วา พาหุลฺลิกานุ- โยคตฺตา ปฏิกฺขิตฺตเมว เนว ปฏิคฺคเหตุํ น ปริภุญฺชิตุํ วฏฺฏติ ฯ สกฺขราติ ปาสาโณ วุจฺจติ ฯ ปาสาณเผนโกปิ วฏฺฏติ ฯ วิธูปนนฺติ วีชนี วุจฺจติ ฯ ตาลวณฺฏํ ปน ตาลปณฺเณหิ วา กตํ โหตุ เวฬุทนฺตวิลิเวหิ วา โมรปิญฺเชหิ วา จมฺมวิกตีหิ วา สพฺพํ วฏฺฏติ ฯ มกสวีชนีติ ทนฺตมยวิสาณมยทณฺฑกาปิ วฏฺฏติ ฯ วากมยวีชนิยา เกตกปาโรหกณฺฑลปณฺณาทิมยาปิ สงฺคหิตา ฯ {๒๗๐} คิลานสฺส ฉตฺตนฺติ เอตฺถ ยสฺส กายทาโห วา จิตฺตโกโป วา โหติ จกฺขุํ วา ทุพฺพลํ อญฺโญ วา โกจิ อาพาโธ วินา ฉตฺเตน อุปฺปชฺชติ ฯ ตสฺส คาเม วา อรญฺเญ วา ฉตฺตํ วฏฺฏติ ฯ วสฺเส ปน จีวรคุตฺตตฺถํ วาฬมิคโจรภเยสุ จ อตฺตคุตฺตตฺถํปิ วฏฺฏติ ฯ เอกปณฺณฉตฺตมฺปน สพฺพตฺเถว วฏฺฏติ ฯ อสิสฺสาติ อสิ อสฺส ฯ วิโชตลตีติ วิโชเตติ ฯ ทณฺฑสมฺมตินฺติ เอตฺถ ปมาณยุตฺโต จตุหตฺโถเยว ทณฺโฑ สมฺมนฺนิตฺวา ทาตพฺโพ ฯ ตโต โอนาติริตฺโต วินาปิ สมฺมติยา สพฺเพสํ วฏฺฏติ ฯ สิกฺกา ปน อคิลานสฺส น วฏฺฏติ ฯ คิลานสฺสาปิ สมฺมนฺนิตฺวาว ทาตพฺพา ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๔๗.

{๒๗๓} โรมฏฺฐกสฺสาติ เอตฺถ ฐเปตฺวา โรมฏฺฐกํ เสสานํ อุคฺคารํ มุเข สนฺถาเรตฺวา คิลนฺตานํ อาปตฺติ ฯ สเจ ปน อสนฺถริตเมว ปรคลํ คจฺฉติ วฏฺฏติ ฯ ยํ ทียมานนฺติ อิทํ โภชนวคฺเค วณฺณิตเมว ฯ {๒๗๔} กุปฺปํ กริสฺสามีติ สทฺทํ กริสฺสามิ ฯ นขาทีหิ นขจฺเฉทเน อาปตฺติ นตฺถิ ฯ อตฺตานุรกฺขนตฺถํ ปน นขจฺเฉทนํ อนุญฺญาตํ ฯ วีสติมฏฺฐนฺติ วีสติปิ นเข ลิขิตมฏฺเฐ การาเปนฺติ ฯ มลมตฺตนฺติ นขโต มลมตฺตํ อปกฑฺฒิตุํ อนุชานามีติ อตฺโถ ฯ {๒๗๕} ขุรสิปาฏิกนฺติ ขุรโกสกํ ฯ มสฺสุํ กปฺปาเปนฺตีติ กตฺตริยา มสฺสุํ เฉทาเปนฺติ ฯ มสฺสุํ วฑฺฒาเปนฺตีติ มสฺสุํ ทีฆํ การาเปนฺติ ฯ โคโลมิกนฺติ หนุกมฺหิ ทีฆํ กตฺวา ฐปิตํ เอฬกมสฺสุกํ วุจฺจติ ฯ จตุรสฺสกนฺติ จตุกฺโกณํ ฯ ปริมุขนฺติ อุเร โลมราชิสํหรณํ ฯ อฑฺฒรุกนฺติ อุทเร โลมราชิฐปนํ ฯ อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสาติ มสฺสุกปฺปนาทีสุ สพฺพตฺถ อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส ฯ อาพาธปฺปจฺจยา สมฺพาเธ โลมนฺติ คณฺฑวณรุจิอาทิ- อาพาธปฺปจฺจยา ๑- ฯ อาพาธปฺปจฺจยา กตฺตริกายาติ คณฺฑวณรุจิสีสโรคาพาธปฺปจฺจยา ๑- ฯ สกฺขราทีหิ นาสิกโลมคาหาปเน อาปตฺติ นตฺถิ ฯ @เชิงอรรถ: ๑. รุธิ อิติปิ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๔๘.

อตฺตานุรกฺขนตฺถมฺปน สณฺฑาโส อนุญฺญาโต ฯ น ภิกฺขเว ปลิตํ คาหาเปตพฺพนฺติ เอตฺถ ยํ ภมุกายํ วา ลลาเฏ วา ทาฐิกาย วา อุคฺคนฺตฺวา วิภจฺฉํ ฐิตํ ตาทิสํ โลมํ วา ปลิตํ วา อปลิตํ วา คาเหตุํ วฏฺฏติ ฯ {๒๗๗} กํสปตฺถริกาติ กํสภณฺฑพาณิชา ฯ พนฺธนมตฺตนฺติ วาสิกตฺตรยฏฺฐิกาทีนํ พนฺธนมตฺตํ ฯ {๒๗๘} น ภิกฺขเว อกายพนฺธเนนาติ เอตฺถ อพนฺธิตฺวา นิกฺขมนฺเตน ยตฺถ สรติ ตตฺถ พนฺธิตพฺพํ ฯ อาสนสาลาย พนฺธิสฺสามีติ คนฺตุํ วฏฺฏติ ฯ สริตฺวา ยาว น พนฺธติ น ตาว ปิณฺฑาย จริตพฺพํ ฯ กลาพุกนฺนาม พหุรชฺชุกํ ฯ เทฑฺฑุภกนฺนาม อุทกสปฺปสีสสทิสํ ฯ มุรชฺชนฺนาม มุรชฺชวฏฺฏสณฺฐานํ เวเฐตฺวา กตํ ฯ มทฺทวีณนฺนาม ปามงฺคสณฺฐานํ ฯ อีทิสํ หิ เอกมฺปิ น วฏฺฏติ ปเคว พหูนิ ฯ ปฏฺฏิกํ สูกรนฺตกนฺติ เอตฺถ ปกติวีตา วา มจฺฉกณฺฏกวายิมา วา ปฏฺฏิกา วฏฺฏติ ฯ เสสา กุญฺชรจฺฉิกาทิเภทา น วฏฺฏติ ฯ สูกรนฺตกนฺนาม สูกรวฏฺฏิกุญฺจิกโกสกสณฺฐานํ โหติ ฯ เอกรชฺชุกมฺปน มุทฺทิกกายพนฺธนญฺจ สูกรนฺตกํ อนุโลเมติ ฯ อนุชานามิ ภิกฺขเว มุรชฺชํ มทฺทวีณนฺติ อิทํ ทสาสุเยว อนุญฺญาตํ ฯ ปามงฺคทสา เจตฺถ จตุนฺนํ อุปริ น วฏฺฏติ ฯ โสภกนฺนาม เวเฐตฺวา มุขวฏฺฏิสิพฺพนํ ฯ คุณกนฺนาม มุทฺทิกสณฺฐาเนน สิพฺพนํ ฯ เอวํ สิพฺพิตา หิ อนฺตา ถิรา โหนฺติ ฯ ปวนนฺโตติ ปาสนฺโต วุจฺจติ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๔๙.

{๒๘๐} หตฺถิโสณฺฑิกนฺนาม นาภีมูลโต หตฺถิโสณฺฑสณฺฐานํ โอลมฺพกํ กตฺวา นิวตฺถํ โจฬกอิตฺถีนํ นิวาสนํ วิย ฯ มจฺฉวาฬกนฺนาม เอกโต ทสนฺตํ เอกโต ปาสนฺตํ โอลมฺพิตฺวา นิวตฺถํ ฯ จตุกณฺณกนฺนาม อุปริ เทฺว เหฏฺฐโต เทฺวติ เอวํ จตฺตาโร กณฺเณ ทสฺเสตฺวา นิวตฺถํ ฯ ตาลวณฺฏกนฺนาม ตาลวณฺฏากาเรน สาฏกํ โอลมฺเพตฺวา นิวาสนํ ฯ สตวลฺลิกนฺนาม ทีฆสาฏกํ อเนกกฺขตฺตุํ โอภญฺชิตฺวา โอวฏฺฏิกํ กโรนฺเตน นิวตฺถํ ฯ วามทกฺขิณปสฺเสสุ วา นิรนฺตรํ วลฺลิโย ทสฺเสตฺวา นิวตฺถํ ฯ สเจ ปน ชานุโต ปฏฺฐาย เอกา วา เทฺว วา วลฺลิโย ปญฺญายนฺติ วฏฺฏติ ฯ สํเวลิยํ นิวาเสนฺตีติ มลฺลกมฺมกราทโย วิย กจฺฉํ พนฺธิตฺวา นิวาเสนฺติ ฯ เอวํ นิวาเสตุํ คิลานสฺสาปิ มคฺคปฏิปนฺนสฺสาปิ น วฏฺฏติ ฯ ยํปิ มคฺคํ คจฺฉนฺตา เอกํ วา เทฺว วา โกเณ อุกฺขิปิตฺวา อนฺตรวาสกสฺส อุปริ ลคฺเคนฺติ อนฺโต วา เอกํ กาสาวํ ตถา นิวาเสตฺวา พหิ อปรํ นิวาเสนฺติ สพฺพํ น วฏฺฏติ ฯ คิลาโน ปน อนฺโต กาสาวสฺส โอวฏฺฏิกํ ทสฺเสตฺวา อปรํปิ อุปริ นิวาเสตุํ ลภติ ฯ อคิลาเนน เทฺว นิวาเสนฺเตน สคุณํปิ กตฺวา นิวาเสตพฺพานิ ฯ อิติ ยญฺจ อิธ ปฏิกฺขิตฺตํ ยญฺจ เสขิยวณฺณนายํ ตํ สพฺพํ วชฺเชตฺวา นิพฺพิการํ ติมณฺฑลํ ปฏิจฺฉาเทนฺเตน ปริมณฺฑลํ นิวาเสตพฺพํ ฯ โส ยงฺกิญฺจิ วิการํ กโรนฺโต ทุกฺกฏา น มุจฺจติ ฯ น ภิกฺขเว คิหิปารุตํ ปารุปิตพฺพนฺติ เอวํ ปฏิกฺขิตฺตํ คิหิปารุปนํ อปารุปิตฺวา อุโภ กณฺเณ สมํ กตฺวา ปารุปนํ ปริมณฺฑลปารุปนนฺนาม ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๕๐.

ตํ ปารุปิตพฺพํ ฯ ตตฺถ ยงฺกิญฺจิ เสตปฏปารุปนํ ปริพฺพาชกปารุตํ เอกสาฏกปารุตํ โสณฺฑปารุตํ อนฺเตปุริกาปารุตํ มหาเชฏฺฐกปารุตํ กุฏิปฺปเวสกปารุตํ พฺราหฺมณปารุตํ ปาลิการกปารุตนฺติเอวมาทิ- ปริมณฺฑลลกฺขณโต อญฺญถา ปารุตํ สพฺพเมตํ คิหิปารุตํ นาม ฯ ตสฺมา ยถา เสตปฏา อฑฺฒปาลิกา นิคณฺฐา ปารุปนฺติ ยถา จ เอกจฺเจ ปริพฺพาชกา อุรํ วิวริตฺวา ทฺวีสุ อํสกูเฏสุ ปารุปนํ ฐเปนฺติ ยถา จ เอกสาฏกา มนุสฺสา นิวตฺถสาฏกสฺส เอเกน อนฺเตน ปิฏฺฐึ ปารุปิตฺวา อุโภ กณฺเณ อุโภสุ อํสกูเฏสุ ฐเปนฺติ ยถา จ สุราโสณฺฑาทโย สาฏเกน คีวํ ปริกฺขิปนฺตา อุโภ อนฺเต อุทเร วา โอลมฺพนฺติ ปิฏฺฐิยํ วา ขิปนฺติ ยถา จ อนฺเตปุริกาทโย อกฺขิตารกมตฺตํ ทสฺเสตฺวา โอคุณฺฐิกํ ปารุปนฺติ ยถา จ มหาเชฏฺฐกา ทีฆสาฏกํ นิวาเสตฺวา ตสฺเสว เอเกน อนฺเตน สกลสรีรํ ปารุปนฺติ ยถา จ กสกา เขตฺตกุฏึ ปวิสนฺตา สาฏกํ ปลิเวเฐตฺวา อุปกจฺฉเก ปกฺขิปิตฺวา ตสฺเสว เอเกน อนฺเตน สรีรํ ปารุปนฺติ ยถา จ พฺราหฺมณา อุภินฺนํ อุปกจฺฉกานํ อนฺตเรน สาฏกํ ปเวเสตฺวา อํสกูเฏสุ ปกฺขิปนฺติ ยถา จ ปาลิการโก ภิกฺขุ เอกํสปารุปเนน ปารุตํ วามพาหุํ วิวริตฺวา จีวรํ อํสกูฏํ อาโรเปติ เอวเมว อปารุปิตฺวา สพฺเพปิ เอเต อญฺเญ จ เอวรูเป ปารุปนโทเส วชฺเชตฺวา นิพฺพิการํ ปริมณฺฑลํ ปารุปิตพฺพํ ฯ ตถา อปารุเปตฺวา อาราเม วา อนฺตรฆเร วา อนาทเรน ยงฺกิญฺจิ วิการํ กโรนฺตสฺส ทุกฺกฏํ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๕๑.

{๒๘๑} มุณฺฑวฏฺฏีติ ยถา รญฺโญ กุหิญฺจิ คจฺฉโต ปริกฺขารภณฺฑวหมนุสฺสาติ อธิปฺปาโย ฯ อนฺตรากาชนฺติ มชฺเฌ ลคฺเคตฺวา ทฺวีหิ วหิตพฺพภารํ ฯ {๒๘๒} อจกฺขุสฺสนฺติ จกฺขูนํ หิตํ น โหติ ปริหานึ ชเนติ ฯ น ฉาเทตีติ น รุจฺจติ ฯ อฏฺฐงฺคุลปรมนฺติ มนุสฺสานํ ปมาณงฺคุเลน อฏฺฐงฺคุลปรมํ ฯ อติมนฺทาหกนฺติ อติขุทฺทกํ ฯ {๒๘๓} ทยํ อาเฬเปนฺตีติ ติณวนาทีสุ อคฺคึ เทนฺติ ฯ ปฏคฺคินฺติ ปฏิอคฺคึ ทาตุํ ฯ ปริตฺตนฺติ อปหริตกรเณน วา ปริกฺขาขณเนน วา ปริตฺตานํ ฯ เอตฺถ ปน อนุปสมฺปนฺเน สติ สยํ อคฺคึ ทาตุํ น ลภติ อสติ อคฺคึปิ ทาตุํ ภูมึ ตจฺเฉตฺวา ติณานิปิ หริตุํ ปริกฺขํปิ ขณิตุํ อลฺลสาขํ ภญฺชิตฺวา อคฺคึ นิพฺพาเปตุํปิ ลภติ ฯ เสนาสนํ ปตฺตํ วา อปฺปตฺตํ วา ตถา นิพฺพาเปตุํ ลภติเยว ฯ อุทเกน ปน กปฺปิเยเนว ลภติ น อิตเรน ฯ {๒๘๔} สติ กรณีเยติ สุกฺขกฏฺฐาทิคฺคหณกิจฺเจ สติ ฯ โปริสิยนฺติ ปุริสปฺปมาณํ ฯ อาปทาสูติ วาฬมิคาทโย วา ทิสฺวา มคฺคมูฬฺโห วา ทิสา โอโลเกตุกาโม หุตฺวา ทวทาหํ วา อุทโกฆํ อาคจฺฉนฺตํ วา ทิสฺวา เอวรูปาสุ อาปทาสุ อติอุจฺจมฺปิ รุกฺขํ อาโรหิตุํ วฏฺฏติ ฯ {๒๘๕} กลฺยาณวากฺกรณาติ มธุรสทฺทา ฯ ฉนฺทโส อาโรเปมาติ เวทํ วิย สกฺกฏภาสาย วาจนามคฺคํ อาโรเปม ฯ สกาย นิรุตฺติยาติ เอตฺถ สกา นิรุตฺติ นาม สมฺมาสมฺพุทฺเธน วุตฺตปฺปกาโร

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๕๒.

มาคธิกโวหาโร ฯ {๒๘๖} โลกายตํ นาม สพฺพํ อุจฺฉิฏฺฐํ สพฺพํ อนุจฺฉิฏฺฐํ เสโต กาโก กาโฬ พโก อิมินา จ อิมินา จ การเณนาติ- เอวมาทินิรตฺถกการณปฏิสํยุตฺตํ ติตฺถิยสตฺถํ ฯ {๒๘๘} อนฺตรา อโหสีติ อนฺตริกา อโหสิ ปฏิจฺฉนฺนา ฯ {๒๘๙} อาพาธปฺปจฺจยาติ ยสฺส อาพาธสฺส ลสุณํ เภสชฺชํ ตปฺปจฺจยาติ อตฺโถ ฯ {๒๙๐} ปสฺสาวปาทุกนฺติ เอตฺถ ปาทุกา อิฏฺฐกาหิปิ สิลาหิปิ ทารูหิปิ กาตุํ วฏฺฏติ ฯ วจฺจปาทุกายปิ. เอเสว นโย ฯ ปริเวณนฺติ วจฺจกุฏิปริกฺเขปพฺภนฺตรํ ฯ {๒๙๓} ยถาธมฺโม กาเรตพฺโพติ ทุกฺกฏวตฺถุมฺหิ ทุกฺกเฏน ปาจิตฺติยวตฺถุมฺหิ ปาจิตฺติเยน กาเรตพฺโพ ฯ ปหรณตฺถํ กตํ ปหรณีติ วุจฺจติ ฯ ยสฺส กสฺสจิ อาวุธ- สงฺขาตสฺเสตํ อธิวจนํ ฯ ตํ ฐเปตฺวา อญฺญํ สพฺพํ โลหภณฺฑํ อนุชานามีติ อตฺโถ ฯ กตกญฺจ กุมฺภการิกญฺจาติ เอตฺถ กตกํ วุตฺตเมว ฯ กุมฺภการิกาติ ธนิยสฺเสว สพฺพมตฺติกามยกุฏี วุจฺจติ ฯ เสสํ สพฺพตฺถ อุตฺตานเมวาติ ฯ ขุทฺทกวตฺถุกฺขนฺธกวณฺณนา นิฏฺฐิตา ฯ ---------

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓ หน้า ๓๓๓-๓๕๒. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=3&A=6814&modeTY=2&pagebreak=1              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=3&A=6814&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=7&i=1              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=7&A=1              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=7&A=1              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=7&A=1              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๔ http://84000.org/tipitaka/read/?index_7

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]